KOAH Bülteni 2013 Sayı 2

u aşamaları erişkin hayattaki solunum fonksiyonları
ve KOAH gelişiminin bir belirleyicisi
olmaktadır.
TANIM
KOAH tanımına bakıldığında, hava yolları ve akciğerlerde
bulunan zararlı partiküller, gazlara karşı
gelişen persistan hava yolu obstrüksiyonu ile
karakterize yaygın, ilerleyici önlenebilir bir hastalıktır.
Birçok genetik ve çevresel faktör hastalığın
kliniğini etkilemektedir, sistemik inflamasyonun
da bir parçası olmasından dolayı hastalık bazı komorbid
durumlarla birlikte görülmektedir (11).
Alevlenmeler ve hastalıkla birlikte görülen durumlar
klinik gidişi belirlemektedir (12).
Önceleri KOAH, kronik bronşit ve amfizemin
klinik birlikteliği olarak tanımlanmışken;
günümüzde patogenezinin daha karmaşık olduğu
görülmüş ve tanıda objektif ölçümlerin
gerekli olduğu düşünülmüştür (13,14). Batı
toplumlarında görülmüştür ki, zararlı gazlar ve
partiküller sigara içimi ile ilişkilidir; ancak hastalığın
klinik gidişinde diğer çevresel faktörler
de etkilidir (15). KOAH tablosunda gözlenen
persistan inflamatuar yanıt, hava yolunda lökositlerin
toplanması ve hava yolu yapısındaki değişiklikler
hastalığın patogenezinde önemli rol
oynamaktadır (13).
KOAH PATOGENEZİ
KOAH, sigara dumanı gibi dış uyaranlara uzamış
inflamatuar yanıtla karakterizedir. Bu inflamasyon
santral hava yollarından başlayarak
periferik hava yolları ve akciğer parankimine
kadar uzanan solunum sisteminin tüm bölgelerini
etkiler. KOAH, kronik bronşit, amfizem
ve küçük hava yolu hastalığı olmak üzere üç
ana patofizyolojik klinik durumu içermektedir.
Amfizem, ekstraselüler matriks bileşenlerinden
özellikle elastin liflerinin kontrolsüz proteolizi
sonucu akciğer parankiminde irreversible
hasarla karakterizedir. Bu süreç nötrofil elastazı,
matriks metalloproteinaz (MMP) gibi proteinazlarla
alfa 1 antitripsin, metalloproteinaz
doku inhibitörleri (TIMP) arasındaki dengenin
bozulmasıyla yakından ilişkilidir (16). Nötrofil
elastazı mukus hipersekresyonuna yol açarak
persistan inflamasyona ve kronik bronşite
zemin hazırlamaktadır (17). Küçük hava yolu
hastalığı ise hava yollarında inflamatuar hücre
ve mediyatörlerin salınımına bağlı kontrolsüz
inflamasyon ve fibrozisle karakterize klinik durumdur
(18,19). Birlikte ele alındığında bu üç
klinik durum da KOAH ilişkili semptomlara yol
açmaktadır.
KOAH gelişiminde bazı genetik faktörler
(cinsiyet, hava yolu aşırı duyarlılığı, genetik,
epigenetik), çevresel faktörler (diyet, çevresel
ajanlara maruziyet) ve farklı patojenik mekanizmalar
(inflamatuar mediyatörler, oksidatif stres,
doku yıkımı, proteaz/antiproteaz dengesi, apopitoz,
fibrozis) üzerinde durulmaktadır (14).
Risk Faktörleri
Yaklaşık 6000’den fazla molekül ve 10 14 üzerinde
serbest radikali içeren sigara dumanı, hava
yollarında inflamatuar yanıtı başlatır (20,21).
Sigara dumanı, KOAH patogenezinin bilinen en
önemli nedeni olmasının yanında farklı organik
ve inorganik tozlar, kimyasallar ve hava kirliliği
de bu duruma yol açmaktadır (22).
Sigara içenlerin yaklaşık %20-30’unda KOAH
geliştiği göz önünde bulundurulduğunda hastalığın
etyopatogenezinde, klinik gidişinde ve
tedavi yanıtında farklı genetik nedenlerin olduğu
bilinmektedir. Tablo 1, KOAH tablosundan
sorumlu olduğu düşünülen genlerin özetini vermektedir
(23-26).
Hava yolu aşırı duyarlılığı, KOAH gelişimini
12 kat daha artırmaktadır. Bu nedenle de sigara
3