KOAH Bülteni 2013 Sayı 2
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
literatür özetleri<br />
değişikliklerin birkaç inflamatuar yolağı işaret ettiğine<br />
dair güçlü deliller bulmuştur.<br />
Yukarıda tarif edilen bulgulara ilaveten, hem akciğer<br />
kanseri hem de <strong>KOAH</strong>’ın gelişiminden sorumlu olan<br />
hücreleri işaret eden yolaklar üzerine giderek artan bir<br />
ilgi vardır. Günümüzde sigara içimi kısmen genetik ve<br />
sistemik dolaşımdan kaynaklanan makrofajlar ve nötrofiller<br />
tarafından sürdürülen uzamış veya abartılı bir<br />
inflamatuar duruma yol açar. Doğuştan gelen bu bağışıklık<br />
hücreleri bir epitelyal süreci ve değişen derecelerde<br />
epitelyumun aşırı mukus ürettiği, hava yollarının<br />
fibrotik olduğu ve alveollerin harabiyetini, mezenkimal<br />
hücre yeniden yapılanmasını içeren bir oluşumu<br />
yönetirler. Her ne kadar gerçek mekanizma henüz<br />
anlaşılmasa da, ilk deliller bu süreçlerin aşırı büyüme<br />
faktörleri ve matriks metalloproteinaz aktivitesinden<br />
kaynaklandığını düşündürmektedir. Akciğer kanseri<br />
ve <strong>KOAH</strong>’ın altında yatan gerçek yolakların veya her<br />
ikisinin genetik epidemiyolojik çalışmalarla daha fazla<br />
aydınlatılması gerekmektedir.<br />
GENETİK DEĞİŞİKLİKLERİ BİRLEŞTİREREK<br />
AKCİĞER KANSERİ İÇİN RİSK TAHMİNİ<br />
Çok sayıda grup, akciğer kanseri için çeşitli risk faktörleri<br />
geliştirmişlerse de, ancak sadece 2 tanesi kendi<br />
risk algoritmalarının parçası olarak genetik belirteçleri<br />
(SNP) kullanmışlardır. Akciğer kanseri riskini tespit etmek<br />
için, Bach tarafından ilk non-gen modeli sadece<br />
yaş, paket-yıl sayısı ve asbest maruziyetini kullanmıştır.<br />
Bu sadece tahminsel kullanım ile sınırlı bir yaklaşımdır.<br />
Spitz ve ark. kullandığı, non-gen risk modelleri, bir risk<br />
değişikliği olarak yaş faktörünü göz ardı ederken, Field<br />
ve ark. <strong>KOAH</strong>’ı da göz ardı etmişlerdir. Bu son model<br />
yaş, paket-yıl, mevcut sigara içme durumu, <strong>KOAH</strong>,<br />
aile hikayesi, toz maruziyeti, akciğer filmi ve VKİ’yi<br />
içerir. Benzer şekilde genetik belirteçleri de içine alan<br />
risk faktörlerinin katkısı modeldeki diğer değişkenler<br />
ve üzerinde çalışılan topluluğa bağlıdır. Tammengi’nin<br />
açık bir şekilde gösterdiği şey bu değişkenleri birleştirmenin<br />
yaşın, sigara içmenin ve <strong>KOAH</strong>’ın modelde ne<br />
kadar önemli olduğuna dikkat çeken ve büyük tahmin<br />
edilebilirliği başarmasıdır. Bütün modellerde yaş en<br />
önemli değişkenlerden biridir. Muhtemel etkenler ya<br />
sigara içmenin kümülatif etkileri ya da bu riskin katlanarak<br />
arttığı zaman olan 60 yaşın üzerindekiler veya<br />
sigara içmeyenlerin üzerindeki akciğer kanseri riskinin<br />
bulunduğu yaş olan yaklaşık 40’lı yaşlarda bağışıklık<br />
sisteminin yetersizliğidir. Spitz’in modelinin yaştan,<br />
Field’in modelinin <strong>KOAH</strong>’dan yoksun olmasının yanı<br />
sıra, genetik faktörlere de yer verilmemiştir.<br />
Bizim (Young ve ark.) modelimiz akciğer kanseri ve<br />
<strong>KOAH</strong>’ı gösterecek GWA çalışmaları ile tanımlanmış<br />
genleri içerir. Bu diyabetliler için bir risk modelinde<br />
obezite genlerini veya kalp krizi için bir risk modelinde<br />
kolesterol genlerini içermesi ile benzerdir. Diğer<br />
risk modellerinin aksine bizim modelimiz gelir düzeyi<br />
düşük geniş çaplı ağır sigara içicilerini karşılaştırarak<br />
geliştirilmiştir. Bu sigara içicileri kullanarak akciğer<br />
kanseri ve <strong>KOAH</strong> gelişimine hassas olan genleri içerdiğini<br />
gösteren ilk çalışmadır. Her ne kadar bu sezgisel<br />
gözükse de, önemli olan <strong>KOAH</strong> üzerine etkisi olan<br />
bazı genler ve akciğer kanseri için de koruyucu etkilere<br />
sahip bazı genler bulmamızdır. Bu koruyucu genlerin<br />
katkısı en az genetik risk ve en çok genetik risk taşıyan<br />
içicileri ayırt etmeye yardım ettiği için bu risk modelinde<br />
çok önemlidir.<br />
Yukarıda tarif edilen çoğu risk modelinin önemli bir<br />
kısıtlaması, sigara içmeyenleri veya hafif içicileri içeren<br />
popülasyonlarda geliştirilmiş olmalarıdır. Bu insanlar<br />
model gelişimine dahil edildiklerinde sigara öyküsü<br />
gibi faktörler eğer sadece ağır içiciler rol gelişimine dahil<br />
edilecek olursa gerçekte olacağından daha önemli<br />
olur. Gen penetransı üzerine kritik etkilere sahip olan<br />
sigara maruziyet miktarı, genetik faktörler (SPN ve aile<br />
hikayesi gibi) ve <strong>KOAH</strong> varlığının etkilerini azaltabilir.<br />
Bu gruplarda akciğer kanseri riski BT taraması gibi<br />
erken tanı stratejilerine dahil edilemeyecek kadar düşüktür.<br />
Ağır sigara içicisi yüksek riskli gruplarda önerilen<br />
BT taramaları, düşük riskli grupları kapsayan daha<br />
geniş popülasyonlarda geliştirilen akciğer kanseri risk<br />
modellerinde uygulanmayabilir.<br />
SİGARA BIRAKMA VE BT TARAMALARINDA<br />
AKCİĞER KANSERİ RİSK MODELİNİN KLİNİK<br />
UYGULAMASI<br />
Günümüzde bahsi geçen akciğer kanseri, tüm kanser<br />
ölümlerinin %20-30’unu oluşturur. Bu oran 1900’lerden<br />
önce oldukça seyrekti. Bu da bize akciğer kanseri<br />
gelişiminde sigaranın önemli rolünü hatırlatır. Ancak<br />
genetik yapı da, hangi sigara içicisinin <strong>KOAH</strong> ve akciğer<br />
kanseri gelişimine yüksek derecede hassas veya dirençli<br />
olduğunu saptamada önemlidir. Bu yatkınlığın temelini<br />
oluşturan genetik faktörler, birkaç genetik lokusu<br />
tanımlayan GWA çalışmaları sayesinde günümüzde<br />
20
Change language