3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

66 / Faysal Okan ATASOY
Noktalama ile ilgili tartıĢmalarda noktalamanın sözlü dilin bütün özelliklerini
yansıtamadığı konusuna değinildiği de görülür. Yazım Kılavuzu
2008 baskısında noktalama iĢaretlerinin kullanıldığı yerler ―[d]uygu ve dü-
Ģünceleri daha açık ifade etmek, cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını
belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaĢtırmak, sözün vurgu ve ton gibi
özelliklerini belirtmek‖ olarak verilmiĢtir.
Noktalama iĢaretlerinin üzerine yüklenen bütün bu görevleri ne derecede
yerine getirebildiği de tartıĢılmıĢtır. ―YazılmıĢ metinlerin içerisinde
yazı biçimine çevrilemeyen konuĢma dili özellikleri [olduğu] veya buna
karĢılık yüksek sesle sunulamayan yazı dili özellikleri [bulunduğu]‖ 69 bir
gerçektir. ÖZÜNLÜ, konuĢmaların yazıya aktarıldığında yazıdaki görünenle
iĢitilen arasında fark olduğunu, bunun da harflerin sesleri sesbilimsel olarak
değil, sesbilgisel olarak simgelemesinden kaynaklandığını söyler. Yazı dilinde
parçalarüstü öğelerin gösterilemediğini de belirtir. 70 Yine de duygu ve
düĢüncelerin açık ve anlaĢılır bir yolla yazıda gösterilebilmesini sağlamak
üzere noktalama iĢaretleri kullanılır. Bunun yanında yazılı anlatım uygun
iĢaretlerle ne kadar yerli yerinde noktalanırsa noktalansın, iletilenler okuyucunun
harfleri, boĢlukları, noktalamaları doğruya en yakın bir Ģekilde yorumlamasına
bağlı kalmaktadır. Noktalama iĢaretleri dıĢında, baĢlık biçimleri,
yazı tiplerindeki (Arial, Times New Roman, Verdana…) değiĢiklikler,
fontların kalınlık-incelik-eğiklik gibi özellikleri, satırlar arası boĢluklar,
paragraflama, girintili yazma, paragraflar arası boĢluk bırakma gibi yazı
düzenleri de okuyucuyu yönlendirmektedir.
Yazıda tonlama-noktalama iliĢkisini ele alan NUNBERG bu konuda
―tonlama[nın], yazı alanında tam anlamıyla temsil edileme[yeceği] tam tersine
[yazı dilinin] bir metinde yüksek sesle her ne okunabiliyorsa, ondan
ibaret sanıl[dığı]‖ görüĢünü aktarmıĢtır. 71 Yazılı metni tonlamasına uygun
okuma, kiĢinin tecrübeleriyle iliĢkilidir. SavaĢa gitmekte olan askerlerin
―Allah Allah‖ dedikleri ve bu seslerin ünlem ifadesi olduğu farz edildiğinde,
ünlem iĢareti ile yazıda ―Allah Allah!‖ Ģeklinde görünen bu sözün, bağlama
göre, iki Ģekilde yorumlanabileceği söylenebilir: Askerler bu savaĢın niçin
çıktığı konusunda kararsız oldukları için ―Tuhaf, durduk yerde niye bu savaĢ
çıktı ki?‖ anlamıyla gayet mülayim bir ses tonuyla, ĢaĢkınlık ifadesi olarak
―Allahallah!‖ demiĢ olabilirler. Bundan baĢka, savaĢ heyecanı içinde karĢı
69 Geoffrey NUNBERG, The Linguistics of Punctuation, s. 3-4
70 Ünsal ÖZÜNLÜ, Edebiyatta Dil Kullanımları, s. 161.
71 Geoffrey NUNBERG, The Linguistics of Punctuation, s. 6.