3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

64 / Faysal Okan ATASOY
―Makâm-ı temsîlde (nahv) yâhud (gibi) lafzına bedel biri
biri üstüne Ģu ( : ) iki nokta vaz‗ olunmuĢdur. Buŋa da
Muntahab‘da (noktateyn) nâmı verilmiĢdir.‖
―Zikr olunan noktateyn nakil vâki‗ olan yerlerde makûl
kavl evvelinde geçirilmiĢdir.‖
―Bir ‗ibâreniŋ bir ‗ibâreye hükmen veyâhud ma‗nen
müsâvâtına remz olmak üzere Ģu (=) iki çizgi konulmuĢdur ki bunun
mâ-ba‗di mukâbiline müsâvî demekdir. ‗Arabca ile onuŋ
tercemesi arasında ise (ya‗nî) yerindedir.‖
―Ġstifhâma dâ‘ir olan cümlelerde Ģu ( ؟ ) niĢâne
bulundurulmuĢdur. ġu (!) niĢâneniŋ bir tânesi nidâya ‗alâmet, ve
Ģöyle (!!) iki tânesi ta‗accübe iĢâret, olmak üzere îrâd
olunmuĢdur.‖
―Bu gibi rümûz ve iĢârâta ‗ibârât-ı ‗Arabiyye içün pek
ziyâde ihtiyâç vardır. ‗Arabî ketbinde ve ketb-i ‗Arabiyyeniŋ
tab‗ında o niĢâneler terk olunmamalıdır.‖
―Edât-ı nidâ mahzûf olduğu yerde ma‗nâ-yı nidânıŋ ta‗yîni
ve edât-ı nidâ hemze bulunduğu mevzi‗de hemzeniŋ
istifhâmiyyeden temyîzi o niĢâneler ile vehleten hâsıl olarak
kâri‘i iltibâsdan vâreste olur.‖
―Bir kavli hikâyede araya bir yâhud birkaç cümle girerek
kâ‘il ile makûlüŋ arası uzadığı yerde ĢaĢıp kalan zihinleri Ģu ( : )
iki nokta maksûda ne güzel takrîb ve îsâl eder.‖
―Bakınız (mâ) lafzı edevât faslında mezkûr olduğu üzere
nâfiye ve istifhâmiye ve mevsûle ve Ģartiyye ve masdariyye-i
zamâniyye ve gayr-ı zamâniyye gibi beĢ altı nev‗dir ve her
biriniŋ kendine göre ma ‗nâsı vardır. Halbuki resm-i hat hepsinde
birdir. Ġmdi ‗ibârede (mâ)yı gören kimse onuŋ hangi ma‗nâsını
maksûd olduğunu nasıl bilebilsin. Karîne ile aŋlamak oldukça
mahâretdir.‖ 67
67 MEHMED ZĠHNĠ, Al-Muktadab, s. 2-3. Metnin anlamı:
Bu kitapta verilen örneklerin çoğu ve onların çözümü, öğretenler için gerekli olup da
öğrenenlerin de ihtiyaç duymadığı konular ince harfle dizilmiĢtir.