3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Recommendations

Info

60 / Faysal Okan ATASOY noktalayan yazar[ların], yanlıĢ anlaĢılmaktan [kendilerinin] sorumlu [olacaklarını] dile getiren sözlerini de aktarır. 60 Alberto MANGUEL, Okumanın Tarihi adlı eserinde, noktalamanın eski zamanlardan beri metinlerin doğru okunup anlaĢılabilmesi gereğiyle doğmuĢ iĢaretler olduğunu, eskiden sözcüklerin birbirinden ayrılmadan yazıldığını, büyük-küçük harf ayrımının olmadığını, metinlerin noktalama iĢaretlerinden yoksun olduğunu belirtmiĢtir. Bu metinler sesli okuma geleneğine alıĢık insanların amaçlarına hizmet etmektedir. Bu insanlar art arda dizili harflerin hangi kelimelerden oluĢtuğunu önceden yaptıkları çalıĢmalar sayesinde bilmekte ve metinleri öylece seslendirmektedirler. MANGUEL bu konuda PARKES‘ten alıntıyla, Bizanslı ARISTOPHANES (Aristofanes) [MÖ III. yy]‘e atfedilen noktalama iĢaretlerinin tutarsız olduğunu söyler. Kendinden önce gelen CICERO (Çiçero) [MÖ 106-43] gibi AUGUSTINUS (Ogustinus) [354-430]‘un da bir metni seslendirmeden önce bir ön çalıĢma yapmak zorunda olduğunu aktarmıĢtır. AraĢtırmacı, o zamanlar herhangi bir metni, bakar bakmaz okumanın yorumlama hatalarına yol açabildiğini örnekle vermiĢtir: ―Servius, meslektaĢı Donat‘ı Vergilius‘un Aeneas‘ını seslendirirken COLLECTAM EXILIO PUBEM (=sürgüne göndermek için toplanan insanlar) yerine COLLECTAM EX ILIO PUBEM (Troya‘dan toplanan insanlar) biçiminde okuduğu için eleĢtirmektedir. MANGUEL‘e göre, harflerin sözcükler ve cümleler olarak ayrılma iĢi oldukça yavaĢ olmuĢtur. Mısır hiyeroglifleri, Sümer çiviyazısı, Sanskritçe gibi birçok eski metin bu bölünmelere gerek duymamaktadır, eski yazıcılar iĢlerini o denli iyi bilmektedirler ki, görsel ayırıcılara ihtiyaçları yoktur. Ayrıca MANGUEL, ilk dönem Hıristiyan keĢiĢlerin, yazdıklarını ezberden bildiklerini, okuma becerileri zayıf olanlara yardım için metinleri per cola et commata adını verdikleri tamamlanmıĢ düĢünce birimlerinden olu- Ģan satırlara ayırdıklarını, bunun da ilkel bir noktalama yöntemi olduğunu söylemiĢtir. Bu noktalama sisteminin bir düĢüncenin sonunda sesini yükseltme ya da alçaltma konusunda kararsız kalan okura yardımcı olduğunu söylemektedir. Bundan sonra noktalamanın geliĢmeye devam ettiğini, yedinci yüzyıldan sonra bir nokta ve çizgi birleĢmesinin nokta iĢaretinin yerini, yukarıda bir noktanın da bugünkü virgülün yerini tuttuğunu söylemektedir. Ġki nokta üst üstenin ise bugün kullanıldığı biçimde olduğunu belirtir. Aynı dönemlerde Ġrlandalı Hıristiyan yazıcıların hem sözcükleri hem de 60 Geraldine WOODS, Webster‘s New World Punctuation, s. vii.
Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 61 cümle içindeki kelime öbeklerini birbirinden ayırmaya baĢladığını ve bugünkü noktalama iĢaretlerinin çoğunu bulduklarını belirtmiĢtir. 61 Osman BOLULU, pek çok usta yazarın bile noktalama yanlıĢı yaptığını, kimilerinin noktalamayı ayrıntı sayıp önemsemediğini ve okurların bu yüzden ustaları bile anlamakta zorluk çektiğini vurgulamıĢtır. Noktalamanın sadece kurallardan oluĢmadığını, kuralları bilmek yanında iĢaretleri kullanabilme becerisinin ve alıĢkanlığının kazanılması gerektiğini belirtir. BOLULU, noktalama iĢaretlerinin yazının anlamına açıklık getirdiğini, okuyuĢa ahenk kazandırmak için de kullanıldığını, anlam karıĢıklıklarının önüne geçtiğini söylemiĢtir. 62 Türkçede batı tarzı noktalama iĢaretlerinin kullanılıĢı üzerine yapılan çalıĢmaları Mahir KALFA (doktora tezinde) değerlendirmiĢtir. Onun değerlendirdiği eserlerdeki bilgiler yanında bahsetmediği eserlerde geçen bazı değerlendirmeler dönemin noktalama anlayıĢına ıĢık tutucudur. Türkçede noktalama iĢaretlerinin kullanılıĢına değinen eski bir çalıĢma olan Istılahat-ı Edebiyye 63 ‘de MUALLĠM NACĠ [1850-1893], noktalama iĢaretlerinin kabulünün gerekliliği üzerinde durmuĢtur. Buradan, o dönemde batı tipi noktalama iĢaretlerinin kullanılması konusunda itirazların olduğu anlaĢılmaktatır. MUALLĠM NACĠ [1850-1893], noktalama iĢaretlerini ―ifadenin intizamına, sadeliğine fazlasıyla yardım ediyor‖ olduğu için gerekli görmektedir. Batı tarzı noktalama iĢaretlerini kullananların o dönemde taklitçi ve züppe olarak suçlanmasını, Kur‘an-ı Kerim‘in nüshalarında görülen ―secâvend‖ iĢaretlerinin de noktalama iĢaretleriyle aynı görevi görmelerinden dolayı doğru bulmaz. Ġnsanın, meramını düĢündüğü gibi anlatabilmek için ara sıra sözünü kesmek zorunda kalabileceğini, bu kesintilerin bazen az bazen çok olabileceğini belirtir. Cümlenin sonunda da biraz uzunca durak- 61 Alberto MANGUEL, Okumanın Tarihi, s. 67-69. 62 Osman BOLULU, s. XI-14. AraĢtırmacı, noktalama iĢaretlerinin hiç kullanılmaması, yerinde kullanılmaması veya gerekli iĢaret yerine yanlıĢ iĢaretin kullanılması sebepleriyle oluĢmuĢ anlam değiĢikliklerine ve anlatım bozukluklarına örnek vermiĢtir. ÇalıĢmada, noktalama iĢaretlerinin çocuklara öğretilebilmesi için eğlenceli bir yol izlenerek, kurallar ĢiirleĢtirilmiĢtir. Kitapta 30 Ģiir yer almaktadır. ĠĢaretlerin nerede nasıl kullanılacağına dair örnekler verilmiĢ, her noktalama iĢareti için çocuk edebiyatından örnek okuma parçaları seçilmiĢ, kurallar sıkıcılıktan uzaklaĢtırılmak ve somutlaĢtırılmak için resimlerle zenginleĢtirilmiĢtir. Her iĢaret için ayrıca noktalama iĢaretlerini yerleĢtirme alıĢtırmaları da bulunmaktadır. 63 MUALLĠM NACĠ, Istılahat-ı Edebiyye Edebiyat Terimleri, s. 134-141.
Page 1 and 2:
T.C. MARMARA ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠ
Page 5 and 6:
ÖNSÖZ Noktalama iĢaretleri, söz
Page 7 and 8:
ÖZET Anahtar Kelimeler: Türkçede
Page 9 and 10:
ABSTRACT Key words: Punctuation in
Page 11 and 12:
ĠÇĠNDEKĠLER Noktalama - sorunla
Page 13 and 14:
Noktalama - sorunlar çözümler te
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20: Noktalama - sorunlar çözümler te
Page 25 and 26: 1 GĠRĠġ Noktalama - sorunlar ç
Page 69: Noktalama - sorunlar çözümler te
Page 81 and 82: 3 NOKTALAMA ĠġARETLERĠ Noktalama
Page 105 and 106: (Ayrıntılı bilgi için lütfen i
Page 109 and 110: Efes‘te bir meydan. Maiyeti ile b
Page 119 and 120: TRT Türkiye Radyo Televizyon Kurum
Page 121 and 122:
M. Kemal Mim Kemal Noktalama - soru
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
3.1.3.5.6 Sayı dilimlerinin yazıl
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
3.2 VĠRGÜL Noktalama - sorunlar
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Meyve-î memnû‘dan tadmak günâ
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Kraliçe, Papa ile evliyken boĢanm
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Birinci sınıftan, çocuğun biri
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
A — Bu adamı tanıyor musun?k B
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
3.3.1.2 Noktalı virgül - anlam il
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
3.3.2 SORUNLAR - ÇÖZÜMLER Noktal
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
250 Camberwell Road Camberwell Vict
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
3.3.3.5 Başlıklarda noktalı virg
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
3.4.3.8 Genel ağ adreslerinde iki
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
3.5 ÜÇ NOKTA ( ... ) Noktalama -
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
3.5.3 TEKLĠFLER Noktalama - sorunl
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
3.6.2.2 Gerçek soru cümlesi - sö
Page 301 and 302:
3.6.2.4 Soru işaretinin yeri Nokta
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
KaĢınıyorsun galiba? 3.6.3.2.4 O
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Pakize — (ĢaĢkın) Efendim? Avn
Page 321 and 322:
3.6.3.2.12 Rica - Teklif Noktalama
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
3.7 ÜNLEM ĠġARETĠ ( ! ) Noktala
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
(2a) Bana baksana sen! dedi. (2b) B
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
3.7.3.3.8 Acıma - Acıyı dile get
Page 367 and 368:
Eyvah! Vah vah! Noktalama - sorunla
Page 369 and 370:
Ġç Oğuz‘da DıĢ Oğuz‘da ad
Page 371 and 372:
Kadir Tanrı seni namerde muhtaç e
Page 373 and 374:
Gideceksin! Dur! Yürüme! Araba ge
Page 375 and 376:
Kimseye görünme! Noktalama - soru
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
tır: Noktalama - sorunlar çözüm
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
3.8.3.18 Matematikte kısa çizgi -
Page 409 and 410:
3.9 KONUġMA ÇĠZGĠSĠ 3.9.1.1 Ko
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
3.10 EĞĠK ÇĠZGĠ ( / ) 3.10.1.1
Page 419 and 420:
3.10.3 TEKLĠFLER Noktalama - sorun
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
3.11 ÇĠFT TIRNAK ĠġARETĠ (“
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
3.12.3.5 Bibliyografik künyelerde
Page 451 and 452:
3.13.1.1 Yay işaretinin tarihi Nok
Page 453 and 454:
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Yukarıdaki metne müdahale edilere
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
3.16.2 SORUNLAR - ÇÖZÜMLER Nokta
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Sevenleri göyer dedi Anın için b
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
Page 505 and 506:
Page 507 and 508:
3.17.1.6 ~ Benzerlik, yaklaşıklı
Page 509 and 510:
Page 511 and 512:
Page 513 and 514:
Page 515 and 516:
Paralel � Dik Noktalama - sorunla
Page 517 and 518:
Page 519 and 520:
Page 521 and 522:
Page 523 and 524:
Page 525 and 526:
Page 527 and 528:
Page 529 and 530:
Page 531 and 532:
Page 533 and 534:
Page 535 and 536:
Page 537 and 538:
Page 539 and 540:
Page 541 and 542:
show all

3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?