3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

60 / Faysal Okan ATASOY
noktalayan yazar[ların], yanlıĢ anlaĢılmaktan [kendilerinin] sorumlu [olacaklarını]
dile getiren sözlerini de aktarır. 60
Alberto MANGUEL, Okumanın Tarihi adlı eserinde, noktalamanın eski
zamanlardan beri metinlerin doğru okunup anlaĢılabilmesi gereğiyle doğmuĢ
iĢaretler olduğunu, eskiden sözcüklerin birbirinden ayrılmadan yazıldığını,
büyük-küçük harf ayrımının olmadığını, metinlerin noktalama iĢaretlerinden
yoksun olduğunu belirtmiĢtir. Bu metinler sesli okuma geleneğine
alıĢık insanların amaçlarına hizmet etmektedir. Bu insanlar art arda dizili
harflerin hangi kelimelerden oluĢtuğunu önceden yaptıkları çalıĢmalar sayesinde
bilmekte ve metinleri öylece seslendirmektedirler. MANGUEL bu konuda
PARKES‘ten alıntıyla, Bizanslı ARISTOPHANES (Aristofanes) [MÖ III. yy]‘e
atfedilen noktalama iĢaretlerinin tutarsız olduğunu söyler. Kendinden önce
gelen CICERO (Çiçero) [MÖ 106-43] gibi AUGUSTINUS (Ogustinus) [354-430]‘un
da bir metni seslendirmeden önce bir ön çalıĢma yapmak zorunda olduğunu
aktarmıĢtır. AraĢtırmacı, o zamanlar herhangi bir metni, bakar bakmaz okumanın
yorumlama hatalarına yol açabildiğini örnekle vermiĢtir: ―Servius,
meslektaĢı Donat‘ı Vergilius‘un Aeneas‘ını seslendirirken COLLECTAM
EXILIO PUBEM (=sürgüne göndermek için toplanan insanlar) yerine
COLLECTAM EX ILIO PUBEM (Troya‘dan toplanan insanlar) biçiminde okuduğu
için eleĢtirmektedir.
MANGUEL‘e göre, harflerin sözcükler ve cümleler olarak ayrılma iĢi
oldukça yavaĢ olmuĢtur. Mısır hiyeroglifleri, Sümer çiviyazısı, Sanskritçe
gibi birçok eski metin bu bölünmelere gerek duymamaktadır, eski yazıcılar
iĢlerini o denli iyi bilmektedirler ki, görsel ayırıcılara ihtiyaçları yoktur.
Ayrıca MANGUEL, ilk dönem Hıristiyan keĢiĢlerin, yazdıklarını ezberden
bildiklerini, okuma becerileri zayıf olanlara yardım için metinleri per
cola et commata adını verdikleri tamamlanmıĢ düĢünce birimlerinden olu-
Ģan satırlara ayırdıklarını, bunun da ilkel bir noktalama yöntemi olduğunu
söylemiĢtir. Bu noktalama sisteminin bir düĢüncenin sonunda sesini yükseltme
ya da alçaltma konusunda kararsız kalan okura yardımcı olduğunu
söylemektedir. Bundan sonra noktalamanın geliĢmeye devam ettiğini, yedinci
yüzyıldan sonra bir nokta ve çizgi birleĢmesinin nokta iĢaretinin yerini,
yukarıda bir noktanın da bugünkü virgülün yerini tuttuğunu söylemektedir.
Ġki nokta üst üstenin ise bugün kullanıldığı biçimde olduğunu belirtir.
Aynı dönemlerde Ġrlandalı Hıristiyan yazıcıların hem sözcükleri hem de
60 Geraldine WOODS, Webster‘s New World Punctuation, s. vii.