3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

484 / Faysal Okan ATASOY
Böyle düĢünüyor. Yoksa, kolay. Diyelim, ―bencillik‖ olarak adlandırsın
Serdar‟ın yaptığını… .
(Necati TOSUNER, Bana Sen Söyle, s. 236)
Tek bir varlığı gösteren bu isimlerin ayırılmasında amaç ismin baĢka
bir kelime olarak düĢünülmesini önlemektir. Ġsmin sonunda söyleyiĢte b, c,
d, ğ‘ye dönüĢen p, ç, t, k seslerinin yazıda aslını göstermek amacıyla kesme
iĢaretinin kullanıldığı görüĢü de vardır. 346
Yabancı adlara getirilen ekler kesme iĢareti ile ayrılır 347 :
… Ancak birkaç yüzyıl sonra Mancester‟da, Massatchussets‟te ve
Amsterdam‟da fabrika bacaları tütmeye baĢladığı zaman iĢ değiĢti. Bu sefer
―bazı insanların‖ üstün olduğu ve yer-altı değerli olan Afrika‟yla Uzakdoğu‘nun
vahĢi ve barbar olduğu ―gerçeği‖ keĢfedildi.
(Selahattin YUSUF, ġimdiki Zamanın Ġzinde, s. 43)
Yabancı özel adlara getirilen ekler kelimenin okunuĢuna göre getirilmektedir.
Kelimenin okunuĢu yay içinde verildiğinde kesme iĢareti yay‘ın
arkasına alınmaktadır 348 : …yüzyıl sonra Mancester (Mençıstır)‟da,
Massatchussets (Mesaçusets)‟de ve Amsterdam‟da fabrika bacaları…gibi.
Ġmparator iki gün Ģehirde kaldıktan sonra Yafa‟ya döndü. Oradan da
Akka‟ya geçti. Bir ay kadar Akka‟da kaldıktan sonra 1 Mayıs 1229 tarihinde
Kıbrıs‟a, oradan da İtalya‟ya gitti.
(Ramazan ġEġEN, ―Eyyubîler‖, DoğuĢtan Günü…, s. 373)
346 Ġsmet GÖNÜLAL, Noktalama, s. 121-122. ĠĢaretin batı noktalamasında ilk kullanılıĢ amacı
Ģiirde ölçü veya okunuĢ gereği kelimede ses düĢmesini olduğunu göstermektir. Özel
isimlere getirilmesinde de özel ismin asıl seslerinde düĢme olmasını önlemektir. Yazıda
korunan sesler ise okunuĢta kaybolabilir: Zonguldak‘a (okunuĢu: Zonguladağa) örneğinde
olduğu gibi.
347 Yabancı özel adların yazılıĢı da sorunlu bir konudur. Asıl dildeki imlanın korunmasını
savunanlar yay iĢareti içinde okunuĢları verme taraftarıdır. Ancak, asıl dildeki imla sadece
Latin harflerini kullanan diller için uygulanmakta, Kiril, Arap, Ġbrani vb. alfabeleri
kullanan dillerden alınan kelimeler okunuĢlarıyla veya Latin alfabesi kullanan Ġngilizce,
Fransızca gibi baĢka bir dillerdeki yazılıĢ Ģekilleriyle alınmaktadır. Bu konunun incelenmesi
bu çalıĢmanın sınırlarını aĢmaktadır.
348 Bu konuda Dil Derneği Yazım Kılavuzu öbür kılavuzlardan farklı olarak hem kelimeye
hem de kelimenin yay içindeki okunuĢuna eki getirmektedir: Mancester‟da
(Mençıstır)‟da gibi. (Yazım Kılavuzu, Ankara 6 2005, Dil Derneği s. 85)