3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

480 / Faysal Okan ATASOY
Yukarıdaki iki kelime birleĢik isim oluĢturarak tür adı olmuĢtur. Ama
bu birleĢik kelimenin içinde geçen özel ad yine büyük yazılmakta; dolayısıyla
özel ad olmaktan çıkmamıĢ görünmektedir.
Kesme iĢareti ile ilgili kuralların ilki özel adlara getirilen eklerin
ayırılmasını sağlamadır. Bu kural ile özel ad sayıldığı hâlde sonuna gelen
eklerin kesme iĢareti ile ayırılmadığını belirten açıklama 343 çeliĢki yaratmaktadır:
Bazı kurum, kuruluĢ, kurul ve iĢyeri adları birden fazla kelimeden olu-
Ģabilmekte; bu adların her kelimesi özel ada dâhil edilip baĢ harfleri büyük
yazılmaktadır. Buna rağmen bu özel adların sonuna gelen ekler kesme iĢaretiyle
ayırılmamaktadır: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan,
Bakanlar Kurulunun, YeĢilay Derneğince, Çankaya Lisesini, Türk Dili
ve Edebiyatı Bölümüyle, Gimanın gibi. Buna karĢılık Kanun, tüzük, yönetmelik,
yönerge, genelge adlarının her kelimesi özel ada dâhil edilmekte ve
arkasından gelen ekler kesme iĢareti ile ayırılmaktadır: Millî Eğitim Temel
Kanunu‘na, Medeni Kanun‘un, Atatürk Uluslararası BarıĢ Ödülü Tüzüğü‘nde,
Telif Hakkı Yayın ve SatıĢ Yönetmeliği‘nin gibi.
CumhurbaĢkanı, baĢbakan gibi kelimeler tek varlığı gösterdiğinde
özel isim sayılacağı hâlde, bu kelimelere getirilen ekler kesme iĢareti ile
ayırılmamaktadır: CumhurbaĢkanınca, BaĢbakanca, Türk Dil Kurumu BaĢkanına
gibi.
Belirli tarih bildiren ay ve gün adları tek bir günü gösterdiği için özel
ad sayılmakta ve büyük harfle baĢlatılmaktadır: 29 Mayıs 1453 Salı günü.
Lale festivali 25 Haziranda gibi. Burada da kesme iĢaretinin kullanılmadığı
görülmektedir.
Akım, çağ, dönem adları özel isim sayıldığı hâlde bunlara getirilen ekler
kesme iĢaretiyle ayırılmamaktadır: Yükselme Döneminin, Cumhuriyet
Dönemi Türk Edebiyatına gibi.
Kurallardaki uyarı bölümlerinde yapılan istisnalar çeliĢkili kullanıĢlara
sebep olabilmektedir. Türkçede özel adlarla ilgili bir sorun yaĢandığı ortadadır.
Kesme iĢareti, özel adla, ada karıĢabilecek eki ayırmak için kullanılmalı;
karıĢma olmayacak durumlarda gereksiz yere kullanılmamalı görü-
343 Yazım Kılavuzu, TDK, Ankara 25 2008, s. 47.