3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

464 / Faysal Okan ATASOY
3.14 KÖġELĠ YAY ( [ ] )
KöĢeli yay ayırıcı ve öbekleyici iĢarettir. Yay iĢaretinden üstündür.
Ġçinde yay içine alınmıĢ açıklama veya ek bilgi bulunduran açıklamalar kö-
Ģeli yay içine alınır: [ ( ) ]
Matematikte öbekleyici olarak kullanılır: x[2(y+a) - 2(y-a)]. Yazılı
metinlerde de matematikteki bu kullanılıĢına uygun olarak kullanılır.
3.14.1.1 Köşeli yayın tarihi
Bracket (destek, dirsek, kenet; yay, köĢeli yay; raf, köĢebent, kademe)
veya crotchet (crotche ‗kalça, kasık‘, crotchet ‗tuhaf tutku, merak…‘ ?) diye
de adlandırılır. PARKES, köĢeli yaya basılı kitaplarda rastlandığını; iĢaretin
(� � � ) yarım yay olarak kullanıldığını söyler. 319 ĠĢaretin kapatma Ģekli ]
16‘ncı yüzyılda baĢlık kelimesinin arkasından gelerek kelime ile açıklamayı
ayırmak için kullanılmıĢtır. 320 16-17‘nci yüzyıllarda açma yayı [ gözden geçirme
amaçlı kullanılmıĢ, aynı yıllarda tiyatro metinlerinde sahne-rol açıklamaları
köĢeli yay içine alınmıĢtır. 17. yüzyılda sözlüklerde ekleme yapma
amacıyla kullanılmıĢtır. 18‘inci yüzyıl baĢlarında özellikle Ġngiliz matbaacılar
sayfa numaralarını köĢeli yay içine almıĢlardır. 321
Osmanlıcada iĢarete tefrîkiye 322 (=ayırıcı) adı verilmiĢtir. ġEMSEDDĠN
SAMĠ [1850-1904]‘nin Kâmus-ı Türkî adlı eserinde açıklamaları ve tartıĢmaları
göstermek üzere, Ali Seydî [1870-1919]‘nin Resimli Kâmus-ı Osmânî [1906-
1909] adlı eserinde fazladan açıklamaları içermek üzere kullanılmıĢtır. 323
1941 tarihli Ġmlâ Kılavuzu‘nda yay ve köĢeli yay ―parantez‖ baĢlığı altında
verilmiĢ ve köĢeli yayın cümlede anlatılandan ayrı bir sözü çerçevelediği;
cümle içinde rakam, harf, yıldız gibi iĢaretlerle verilen dipnotları çer-
319 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 303.
320 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 288.
321 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 55.
322 Tahir Ken‗an, Kavâid-i Lisân-ı Türkî, s. 43.
323 Aylin KOÇ ―Noktalama iĢaretlerinin tarihçesi‖ Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve ġifre-
ler, s. 286-287.