3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 445
nusunda okuyucuya hiç de yardımcı olmamaktadır. Yay yerine tek tırnak
iĢareti kullanılarak Ģöylece düzeltilmesi gerekir:
Süreyya, açıkladı: ―Hava sabahleyin o kadar parlak, o kadar nefisti
ki, Suad ‗Bugün Bey belki gelir‘ dedi… Ah, sabahları erkenden buradaki…
O zaman Necib anlatmaya baĢladı (Gece Beyoğlu‘nda ne kadar bunaldığını,
bugün adaya istediği hâlde, oraya gidip bir takım renksiz yüzler,
ilgisiz dostlar, yabancı kalpler göreceğine, gelip fildiĢi yuvalarındaki dostlarının
konuğu olmayı seçtiğini) söyledi.
(Mehmet Rauf, Eylül, s. 37)
Yukarıdaki metindeki yay iĢareti gereksiz ve yanlıĢ kullanılmıĢtır.
Yay içine alınan parça cümleden atıldığında cümle bozulmaktadır: O zaman
Necib anlatmaya başladı (Gece Beyoğlu‘nda ne kadar bunaldığını, bugün
adaya istediği hâlde, oraya gidip bir takım renksiz yüzler, ilgisiz dostlar,
yabancı kalpler göreceğine, gelip fildiĢi yuvalarındaki dostlarının konuğu
olmayı seçtiğini) söyledi. Yay içindeki açıklama, bilgi veya söz cümle kuruluĢunda
yer almaz, almamalıdır. Cümle Ģöylece düzeltilebilir:
O zaman Necib anlatmaya baĢladı. Gece Beyoğlu‘nda ne kadar bunaldığını,
bugün adaya istediği hâlde, oraya gidip bir takım renksiz yüzler,
ilgisiz dostlar, yabancı kalpler göreceğine, gelip fildiĢi yuvalarındaki dostlarının
konuğu olmayı seçtiğini söyledi.
3.13.2.2 Yay içinde nokta
Cümle içindeki herhangi bir kelime veya söz ile ilgili açıklama içeren
yay içindeki açıklama veya sözün sonuna nokta konmamalıdır. Çünkü nokta,
cümleyi, sözü kesme, bitirme uyarısı verdiğinden okuyucu yanılabilir.
Açıklama yay içinde baĢlı baĢına bir cümle olarak yer almıĢsa ve herhangi
bir cümle içindeki bir kelime için değil, arkasında bulunduğu metin için
açıklama içeriyorsa bu cümlenin sonuna gerekli iĢaret konur:
Belli ki esas anlamı sivri bir uçla bir yüzeyde açılan çentik ya da delikmiĢ.
(Unutmayın ki bu kelimler kalemin ve yazının icadından çok önce
oluĢmuĢlar. O yüzden ―nokta‖ deyince insanların aklına kalemle yapılmıĢ
bir leke değil mızrak ucuyla açılmıĢ bir çentik gelmiĢ.) Astigmatizm, noktaları
seçememeye yol açan göz bozukluğunun adı. Yunanca olumsuzluk ifade
eden a- önekiyle yapılmıĢ. Latince olsaydı belki *impunctatio, Arapça olsaydı
*lâ-nokteviye olurdu.