3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

442 / Faysal Okan ATASOY
Osmanlıcada iĢarete mu‗tariza 311 (=karĢı çıkan, itiraz eden) adı verilmiĢtir.
ġĠNASĠ, ġair Evlenmesi adlı oyununda yay iĢareti içinde oyuncuların
durumlarını gösterdiğini belirtmiĢtir. 312
Arap harfli eserlerde vurgu amaçlı kullanıldığı da olmuĢtur.
1862 Tarihli Ruznâmçe-i Cerîde-i Havâdîs‘ten alınan yukarıdaki parçada
geçen yay iĢaretleri, eyalet adlarını vurgulamak için kullanılmıĢtır. 313
Ma‗ârif adlı bir gazeteden alınan yukarıdaki metinde ise hem tırnak
iĢareti ile hem de yay ile vurgu yapıldığı görülmektedir. 314
311 ġĠNASĠ iĢaret için mu‗terize kelimesini uygun görmüĢtür. Bk. ġĠNASĠ, ġair Evlenmesi,
(Yayına Haz. Fevziye Aptullah TANSEL) s. 2; Ayrıca bk. Aylin KOÇ ―Noktalama iĢaretlerinin
tarihçesi‖ Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve ġifreler, s. 285; ġEMSEDDĠN SAMĠ için
bk. s. 28; Tahir Ken‗an, Kavâid-i Lisân-ı Türkî, s. 43; Ahmet Cevat EMRE, Türkçe Sarf
ve Nahiv… s. 18; kulâmeteyn MEHMED ZĠHNĠ, Muktadab, s. 32; mu„teriz s. Ar. müennesi:
mu‗teriza. ― ‗-r-ø‖dan ism-i fail ifti‗âl. ‗KarĢı gelen, itiraz eden, mevâni‘ ve müĢkilât
çıkaran, baĢkalarının kavil ve re‘yinde bahane bulup muhalefet eden‘. cümle-i
mu„teriza: ‗Kelâmıð sebkiyle münasebeti olmayıp bi‘l-münasebe veya ibarenin
biribirini îzâh içün kelam arasına idhal olunan ve ekseriya kavseyn içine alınan cümle. ‘
mu„teriza. Ekseriya cümle-i mu‗terizayı araya alan kavseyn (=iki yay) iĢareti: ( ).
(ġEMSEDDĠN SAMĠ, Kamus-ı Türkî, s. 1369).
312 ġĠNASĠ, ġair Evlenmesi, s. 2.
313 Rusya resmî gazetesinin yazdığına göre (Vitisk) ve (Mvhylb) ve (Minsk) eyâletlerinde
olan mülkiye memurları bundan böyle asker kumandanları taht-ı idâresinde
bulunacakdır ve eyâlet-i mezkûrede…(2 Rebîu ‗l-evvel 1278, Sayı: 238)
314 …Fatihli «Mehmed Hikmet» imzasıyla idarehanemize vârid olan bir mektubda deniliyor
ki: Gazete-i mu‗teberenizin (101) numerolu nüshası münderecat-ı fevâid-i ğâyâtı cümle-