3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

440 / Faysal Okan ATASOY
3.13 YAY ( ( ) )
Yay iĢareti cümlenin anlamına hizmet eden ayırıcı iĢaretlerdendir.
ĠĢaretin kullanılıĢ amacı cümlede herhangi bir öğe veya kelime için
okuyucuya fazladan bilgi veren ifadeyi asıl cümleden ayırmaktır. Bu bilginin
okuyucu tarafından bilinmediği farz edilir ve ―konuyu az bilen (hedefteki)
okuyucu için kullanıldığı‖ da söylenmektedir. 302
Yay iĢareti cümlenin geniĢ anlamını sınırlandırıcı açıklama içerebilir.
Böylece cümlenin bağlamını sınırlandırır. 303
Hizmetli ve iĢçilerin iĢ yerinde veya iĢ yerinin müĢtemilatında iaĢe
(yemek) ve ibate (barınma) giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri
ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye‟de
kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına
ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları
şartıyla), 27. maddede yazılı giyim giderleri.
(Ercan AKBAY - Tolga KALKAN, ―Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname
Düzenleme Rehberi - 2006‖ Sirküler Rapor, s. 17)
Yukarıdaki metinde kalın olarak dizilen yay içi açıklama metnin bağlamını
sınırlandırmaktadır.
Yay iĢareti içindeki metin, onu saran metnin sözdizimi kurallarından
uzaktır ve cümlede kurucu öğe olarak yer almaz. Cümlenin anlamına destek
olsa da cümle anlamına doğrudan karıĢmaz. 304 Bilgi eksikliği olduğu düĢünülen
okuyucuya bilgi verir.
302 Geoffrey NUNBERG, Linguistics of Punctuation, s. 89. NUNBERG, örnek olarak Ģu cümleyi
verir: KonuĢmasını Henry Kissenger‘a (o sıralar dıĢiĢleri bakanı) yaptı. Yazar cümleye
yerleĢtirdiği yay içi açıklama ile cümlesini okuyacak olan kiĢilerin o dönemle ilgili bilgileri
olmadığını düĢünmekte; az bilgili okuyucuyu bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
303 Geoffrey NUNBERG, Linguistics of Punctuation, s. 89.
304 Geoffrey NUNBERG, Linguistics of Punctuation, s. 84.