3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

384 / Faysal Okan ATASOY
(Mustafa KAÇALĠN, Oğuzların Diliyle…, s. 199)
Kısa çizgi kelimenin köküne uygun olarak ―-mek‖ veya ―-mak‖ diye
okunur. 275
YazılıĢı: OkunuĢu:
gül- gülmek
saç- saçmak
ser- sermek
DÖNÜġLÜ ÇATI (Osm. binâ-i mutâvaat). Öznenin yaptığı iĢin doğrudan
doğruya kendine döndüğünü belirten çatı. Türkçede bu çatı -(I)n- ekiyle
kurulur; ancak bazı fiillerde -(I)l- ve -(I)Ģ- ekleri de dönüĢlü görünümünde
çatılar kurabilirler. Ör. koru-n-mak, kaĢı-n-mak, soy-u-n-mak, öv-ü-n-mek,
döv-ü-n-mek; yor-u-l-mak, üz-ü-l-mek, sık-ı-l-mak, büz-ü-Ģ-mek, kız-ı-Ģ-mak.
(Ahmet TOPALOĞLU, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, s. 60)
Kısa çizginin yabancı dillerdeki kök kelimeleri göstermek için de benzer
amaçla kullanıldığı görülmektedir:
Yunanca ―sivri bir Ģey batırmak‖ anlamına gelen stíezin fiili *steig-
kökünden geliyor. Bu fiilden türeyen stígma ―nokta‖ demek. Belli ki esas
anlamı sivri bir uçla bir yüzeyde açılan çentik ya da delikmiĢ.
(Sevan NĠġANYAN, Sözlerin Soyağacı, s. 23-24)
Yukarıdaki metinde steig- kelimesi kısa çizgi ile yazıldığı için kök hâlinde
bir kelimedir. Yine aynı metinde geçen a- öneki de arkasına kısa çizgi
getirilerek yazılmıĢtır.
3.8.3.4 Ekleri gösterme
Fiillere getirilen eklerin önüne kısa çizgi konur 276 :
275 ―-mek‖ ve ―-mak‖ eklerinin önündeki kısa çizgi (-) bu eklerin fiillere getirileceğini
gösterir. Ekten sonra yer alan kısa çizgi ekin kelimeyi türemiĢ fiil yaptığını gösterir. -n-,
-t-, -l- ekleri gibi.
276 Ġsimlere getirilen eklerin baĢında yer alan iĢaret artı (+) iĢaretidir. Bütün eklere kısa
çizgi getirmek karıĢıklığa sebep olabilir. Noktalamada amaç karıĢmayı önlemek olduğuna
göre, kullanılan bu iĢaretlerin de ayırıcı olması gerekir. Dilbilgisi kitaplarında
isimlere gelebilen eklere (+) iĢareti, fiillere gelebilen eklere de kısa çizgi (-) getirildiği