3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 379
Ara söz olarak yer alan ki bütün bir devrin siyasî dayanağı ki‘li cümle
ara söz olmaktan çıkarılıp asıl cümleye bağlanabilir: Bütün bir devrin siyasî
dayanağı [olan] Namık Kemal kuru bir tebliğci, vatan millet davulcusu…
Der demez de, koĢup alelacele tekrar üĢüĢüyorlardı traktörün tepesine
ve kocaman tekerlekli salkım saçak bir gürültü hâlinde, birbirleriyle bağıra
çağıra konuĢup Ģapkalarının siperini sivri birer gaga gibi sallayarak -hatta
kimi zaman tokuĢturarak- bayırı tırmanmaya baĢlıyorlardı.
(Hasan Ali TOPTAġ, Kayıp Hayaller Kitabı, s. 173)
Yukarıdaki metinde hatta kimi zaman tokuĢturarak ifadesini yazar ara
söz olarak düĢünmüĢ ve kısa çizgiler arasına almıĢtır. Ara söz böylece asıl
cümleden ayırılmıĢtır.
Yazar -iyidir, kötüdür- bir Ģey yazmıĢ; altına imzasını koymuĢ, sorumluluk
üstlenmiĢ. Ġmdi bu yazıyı selamsız sabahsız hakaret ibareleriyle baĢlayıp
hakaretle biten galiz cümlelerle tenkid etmenin edeb neresindedir?
(Ahmet Turan ALKAN, Biz Böyle Güzeliz, s. 74)
Yukarıdaki metinde iyidir, kötüdür ifadesi yazar kelimesi için kullanılmıĢ
ara açıklamadır. Yazar, bu açıklamayı ara söz olarak düĢünmüĢ ve
kısa çizgiler arasına alarak asıl cümleden ayırmıĢtır.
Postacı da musikiden nasibini alınca radyoyu kapatır, kalkıp çalıĢma
masasının -o öyle diyor- baĢına geçer.
(Mustafa KUTLU, MenekĢeli Mektup, s. 14)
Yukarıdaki metinde iki kısa çizgi arasına alınan o öyle diyor cümlesi
bir ara sözdür. Cümleden atıldığında cümle, anlamından bir Ģey kaybetmez.
Uzaktan, Serdar‘da gizlenemez bir heyecan gözledi Pervin. HoĢlandı
da. Sonra ona doğru yürürken, -çevreye bakınıyormuĢ gibi yaparak- gözlerini
Serdar‘dan kaçırdı. Yoksa, ona heyecanını belli etmekten mi sakınmıĢtı?
(Necati TOSUNER, Bana Sen Söyle, s. 237)
Yukarıdaki metinde yazar çevreye bakınıyormuĢ gibi yaparak sözünü
iki kısa çizgi arasına almıĢtır. Bu ara söz gözlerin kaçırma iĢinin nasıl yapıldığını
açıklamaktadır.