3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

22 / Faysal Okan ATASOY
lanmaktadır. 18 Dil inceleme, araĢtırmalarında düĢülen bir hatanın da herhangi
bir yöntemin dile uygulanması değil, dilin yönteme uygulanmaya
çalıĢılması olmuĢtur. 19 Bütün bu sorunlar içinde noktalama iĢaretlerinin
kullanılma yerlerinin belirlenmesi, bunların kurallara dökülmesi ve uygulamadaki
sorunlarla, öğretimdeki sorunların tespit edilerek çözüme kavuĢturulması
bir gereklilik olarak ortada durmaktadır.
Bilindiği gibi, sözlü dille yazılı dil arasında fark vardır. Yazılı dil
sözlü dile göre daha cansızdır. Yazılı dil sözlü dile dayanır. Yazılı dil sözlü
dilin özelliklerini yansıtabilmek için göze hitap eden araçlardan yararlanır.
Bu araçlar arasında, noktalama iĢaretleri, büyük küçük harf farklılıkları,
harflerin büyüklükleri ve biçimleri, renkler, aralıklı yazma, diğer
satırlara göre içte yazma, metinlerin bölümlenmesi, baĢlık ve alt baĢlık
kullanma, çeĢitli sayfa düzenleri sayılabilir. Aslında yazılı dil bunları sözlü
dildeki vurgu, tonlama, durak, hız gibi özellikleri yansıtmak için kullanır.
20 Noktalama aktarılmak istenenin daha etkili iletilmesine yardımcı
olur.
GÜNAY, sözlü dil ile yazılı dil arasındaki farkı Roman Jakobson‘un
iletiĢim Ģemasına göre açıklamaktadır: ―Her iki dilde farklı olan, kullanılan
kodlardır. Birisi sözlü iletiĢim kodunu kullanırken öteki grafiksel ileti-
Ģim kodunu kullanmaktadır. Kullanılan kodların farklılığına bağlı olarak,
sözlü dildeki farklı biçimlerdeki titremleme (fr. intonation) (vurgulu, ses
uyumlu, anlatımsal, coĢkulu, heyecanlı, tumturaklı vb.), jestlerin kullanımı,
vericinin alıcıyla yüz yüze olmasından dolayı konuĢmasına yardımcı
fizikî durumu, iletiĢimin sağlanmasında her iki tarafın birbirine yanıt verebilmesi
türündeki kolaylıklar yazılı dil için geçerli değildir. Sözlü dilde
tek bir sesbirimi değiĢtirerek yeni bir anlam kazanmak olasıdır. (…) Yazılı
dildeki bedensel davranıĢ eksikliği, noktalama iĢaretleriyle giderilmeye
çalıĢılır. Yazılı dil ile sözlü dil arasındaki fark, doğaçlama yapılan bir
18 Muhsine BÖREKÇĠ: ―Türkçe Öğretiminin Yüzeysel Yapıyı Esas Alan YaklaĢımı ve
Bunun Sonuçları‖, Dil Dergisi: Ankara 1999 (Mart), S 77, 27-35. s.
19 Fatma ERKMAN AKERSON - ġeyda OZĠL: Türkçede Niteleme: Sıfat ĠĢlevli Yan Tümceler,
s. 346; Süer EKER: ÇağdaĢ Türk Dili: s. 455.
20 Hürriyet GÖKDAYI: ―Türkiye‘de yazılı dil kullanımının görünümü‖, Folklor/Edebiyat,
s. 7-24. Sevim SÖNMEZ: ―Sözlü Dil/Yazılı Dil‖, Dilbilim AraĢtırmaları, 1990, s. 119-
122.