3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

302 / Faysal Okan ATASOY
Yukarıdaki metinde geçen kanaat mi olur, dava-yı adalet mi olur
soruları ile kanaat olmaz, dava-yı adalet olmaz anlamı verilmek istenmiĢtir.
BaĢyargıç: Sanık Sokrates‘i tanıyor musun?
Anitos: Onu tanımayan var mı Atina‘da?
(A. Turan Oflazoğlu, Sokrates Savunuyor, s. 38)
Yukarıdaki cevap cümlesi soruya karĢılık soru Ģeklinde gelmiĢtir. Bu
cevapta hem tanıyorum, onu herkes tanır ben de tanıyorum anlamları vardır,
hem de soruyu küçümseme anlamı vardır.
— Hem yalnız Can Bey değil ki, ben de besliyorum onları. Size ne
zararları var Allah aşkına? Söz! Bundan sonra ben temizleyeceğim kapı
önünü.
(Ġnci PONAT, ―Ah Muazzez Hanım Ah!‖, Türk Dili Dergisi, s. 48)
Yukarıdaki metinde kalın olarak dizilen size ne zararları var Allah
aĢkına sorusu ile size bir zararları yok anlamı verilmek istenmiĢtir. Bu
anlam soru yoluyla verildiği için cümlenin sonunda soru iĢareti yer
almaktadır.
«…ala geyik, sığın [boynuzlu] geyik [av] kovardım,
Tartınca [çekince] bir okla n‘eylerdim.
Temrensiz okla, yiğit, seni sınardım,
Öldürmeğe, yiğidim, ben seni kıyar mıydım?»
(Mustafa KAÇALĠN, Dedem Korkudun Kitabı, s. 125)
Yukarıdaki metnin son cümlesinde seni öldürmeğe kıyar mıydım sorusu
yer almaktadır. Bu soru seni öldürmeğe kıymazdım anlamını vermek üzere
kurulmuĢtur, sonunda soru iĢareti yer almaktadır. Aynı metnin ikinci mısrasında
geçen n‘eylerdim cümlesi hem soru hem de bildirme cümlesi olarak
düĢünülebilir. Burada bağlamın gerektirdiği anlam neler neler yapardım
anlamıdır, bu yüzden sonuna nokta konmuĢtur. Tartınca bir okla n‘eylerdim
cümlesinin sonuna soru iĢareti getirildiğinde anlam değiĢir ve tartınca bir
okla ne yapabilirdim ki (hiçbir Ģey yapamazdım) anlamı kazanır.
NEJAT : (Gerinerek) Amannn be… istida mı verdikti bizi dünyaya getirsin
diye? Saçma sapan bir takım nasihatler, tehdit, tazyik.
(Çetin ALTAN, Toplu Oyunlar: 1, s. 15)