3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

3.6.2.2 Gerçek soru cümlesi - sözde soru cümlesi
Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 289
Soru cümleleri dil bilimciler tarafından, gerçek soru cümleleri ve sözde
soru cümleleri olarak ikiye ayrılmıĢtır. 241
Bilgi isteyen, karĢısındakini sorgulayan cümleler, soru cümlesi; rica,
küçümseme, alay, beğenmeme gibi anlamlar taĢıyan cümleler ise sözde soru
cümlesi olarak adlandırılmaktadır. 242
Sözde soru cümleleri değiĢik anlamların soru yoluyla dile getirilmesiyle
kurulmuĢ cümlelerdir. Bunlar: beğenmeme, tehdit, ĢaĢkınlık, azarlama,
alay etme, iğneleme… gibi anlamlar aktarır. Bu cümleler bu anlamları soru
yoluyla anlatmaktadır. Dolayısıyla cümlelerin sonuna soru iĢareti konmalıdır.
Ġçinde sor- fiili geçen bazı cümleler soru cümlesi gibi görünse de bildirme
cümlesidir.
Geziye katılacaklar mı diye sordum.
Geziye katılıp katılmayacaklarını sordum.
Bana geziye kimlerin katılacağını soruyor.
Bu cümleler soru cümlesi gibi durmakta ve bu cümlenin yöneltildiği
kiĢiden bir karĢılık beklemektedir. Fakat cümle bildirme cümlesi Ģeklinde
tasarlanmıĢtır. Bu yüzden cümlenin sonuna soru iĢareti değil nokta konmaktadır.
Sorunun de- fiiline bağlandığı soru cümlelerinin sonunda da nokta
kullanılır. Ġçinde soru anlamı taĢıyan söz barındıran bu cümleler de bildirme
cümlesidir.
Sana beni duydun mu, diyorum.
Yukarıdaki cümle diyorum kelimesi ile tamamlanmıĢtır. Cümle, içinde
soru barındırsa da bir soru cümlesi değil bildirme cümlesidir, bu yüzden
sonunda nokta yer almıĢtır.
De- fiiline bağlanan cümlelerin sonuna -mI eki getirilerek soru yapılabilir.
Bu durumda cümlenin sonuna soru iĢareti getirilir:
241 Soru cümlelerinin baĢka tipleri için bk. Engin ÇETĠN, On Üçüncü Yüzyıl Öncesi Türkçesinde
Soru: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana
2008. XXIII+407 s. (BasılmamıĢ)
242 Engin ÇETĠN, On Üçüncü Yüzyıl Öncesi Türkçesinde Soru, s. 8.