3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

280 / Faysal Okan ATASOY
belirtmiĢtir. ĠĢaretin bu Ģekli 17‘nci yüzyılın baĢlarında kaybolmuĢ, bu yüzyıldan
sonraki eserlerde görülmemiĢtir. 220 Ġspanyolcadaki farklı kullanıĢın
18. yüzyılda baĢladığını, Madrit‘te toplanan Real Academia Española‘nın 5
Mart 1754‘de soru iĢaretinin ters Ģeklinin (¿) soru cümlesinin baĢına, düz
Ģeklinin (?) de sorunun tamamlandığı yere konmasını kararlaĢtırdığını, bundan
sonra basılı eserlerde hatalı kullanıĢların yanında kurala uygun kullanıĢ
örneklerinin de görülmeye baĢladığını belirtir. 221 ĠĢareti Corbie manastırı
kâtiplerinin ve Charlemagne (ġarlman) Kraliyet kütüphanesi kâtiplerinin
keĢfettikleri de söylenmektedir. ĠĢaret ses tonunun değiĢtirilmesi gerektiği
yeri, sözün yüksek veya yükselen tonla okunması gerektiği yeri göstermek
üzere kullanılmıĢtır. ĠĢaretin dokuzuncu yüzyıldaki Ģekli, müzik notaları
222 arasında titreyerek yükselen ses çizgisine benzetilmiĢtir:
.
ĠĢaretin on ikinci yüzyılın ilk çeyreğine ait eski gotik yazmalardaki Ģeklinin
mektedir.
223 önceki Ģekli ile sonraki Ģekillerine geçiĢi yansıttığı görül-
Lynne TRUSS soru iĢaretinin erken Ģekillerini ALBĠNUS‘a [735-804] dayandırır.
224 TRUSS, 700‘lü yılların sonlarında görülen punctus interrogativus
adlı bu iĢareti ―sağdan sola doğru yükselen, ĢimĢek parlaması‖ olarak tarif
etmiĢtir: . Romalı dilbilimci DONATUS [?-362?]‘un noktalama sistemine
göre ortaçağın ilk devresi boyunca sadece, değiĢik büyüklüklerde noktalar
kullanılmıĢtır. Erken dönem soru iĢareti bu noktaların süslenmesiyle
elde edilmiĢ ve belki de sesin yükselen tonunu göstermek üzere bu Ģekilde
düzenlenmiĢtir. ĠĢaretin Latince quaestiō kelimesinin ortaçağ boyunca kullanılan
Qo Ģeklindeki kısaltmasından çıkmıĢ olabileceği de söylenmekte-
220 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 218-219.
221 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 56, s. 306.
222 Soru iĢaretinin 9. yüzyıldaki görünüĢüne örnek: ―Ubi uadis?‖ olarak okunan bu cümle,
Lives of the Fathers adlı eserden (Brussels, Bibliothèque Royale MS 8216-18, f. 85,
From Steffens, 1929) http://medievalwriting. 50megs. com/scripts/punctuation/punctuation2.
htm adresinden alınmıĢtır.
223 Örnek metin, Life of St Mildred (British Library, Cotton Vespasian B XX, f. 167b).
(New Palaeographical Society 1906) http://medievalwriting. 50megs. com/scripts/puntuation/punctuation2.
htm adresi yoluyla alınmıĢtır.
224 Lynne TRUSS, Eats, Shoots and Leaves, s. 76