3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

278 / Faysal Okan ATASOY
3.6 SORU ĠġARETĠ (?)
Soru iĢaretinin asıl görevi soru anlamı yüklemektir. Soru iĢareti bir
boĢluğa, sonuna geldiği bir baĢka iĢarete, bir sese, heceye, kelimeye, tamamlanmamıĢ
bir söze veya bir cümleye soru anlamı yükler. Soru iĢareti
bilgide Ģüpheyi, kesin olmayanı ve bilinmeyeni göstermek üzere de kullanılır.
Soru kelimesi sor- fiilinden türemiĢ isimdir. Sor- kelimesi ‗bir soru
sormak, bir Ģey hakkında bilgi almak, bir Ģeyi araĢtırmak; istemek‘ anlamlarına
gelir. 213 Arapçada sa‘ala ‗istedi‘ kökünden türeyen su‘âl kelimesi de
Türkçede ‗soru‘ anlamında kullanılır. 214 Sor- kelimesi ile iste- kelimesi arasında
yakın ilgi vardır. Soru soran kiĢi sorusuna bir karĢılık ister. Bu karĢılık
ya bir söz (cevap) ya da bir hareket olur.
Türkçede soru cümleleri bazı dilbilimciler tarafından gerçek soru
cümleleri ve sözde soru cümleleri olarak ikiye ayrılmıĢtır. 215 Gerçek soru
213 sormak (Ġlhan AYVERDĠ, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, s. 2830) E. T. sormak E. T.
So:rmak, 1. soru yönelterek bilgi istemek, sual etmek: 2. (Bir Ģeyin hesabını bir kimseden)
istemek, (onu) sorumlu tutmak: Kenar-ı Dicle'de bir kurt aĢırsa bir koyunu / Gelir
de adl-i ilahi sorar Ömer‘den onu (Mehmet Akif - Ö. T. S. ). 3. Aramak ―Bugün seni
sordular. ‖ (Misalli Büyük Türkçe Sözlük, (s. 2830); Sormak kelimesinin geçirdiği anlam
değiĢiklikleri için bk. so:r- ‗(soru) sormak; (bir Ģeyi) araĢtırmak‘ anlamındaki kelime,
birbirine yakın anlamlarla anlam geniĢlemesine uğramıĢtır. EUTS (Eski Uygur
Türkçesi Sözlüğü - A. CAFEROĞLU) sormak KaĢ. -sorgu- sormak, aramak (Oğuzca) KB
(Kutadgu Bilig) sormak, aramak KG (Kitab-ı Gunya) sormak, soruĢturmak; aramak,
araĢtırmak ―Peygamberden aleyhi‘s-selam sordı ki:…‖ (170a. 10) (sormak) ġġÇ (ġerîfî
ġehnâme Çevirisi) (II) I. sual etmek, sormak 2. hâlini, hatırını sormak 3. araĢtırmak,
aramak 4. istemek, dilemek ―Didi Ġsfendiyar anlara iy yar / KumaĢun her ne cinsin
sorsanuz var‖ (32958) (dilemek) (Hülya ARSLAN EROL, Eski Türkçeden Eski Anadolu
Türkçesine Anlam DeğiĢmeleri, s. 472-473); krĢ. sormak E. T. so:rmak (II) ‗emmek‘;
Sir Gerard CLAUSON, An Etymologic Dictionary Pre-Thirteenth Century…, s. 843-844.
214 Türkçe Sözlük, TDK, Ankara 2005, s. 1784.
215 Haydar EDĠSKUN, Türk Dil Bilgisi, s. 371. EDĠSKUN, gerçek soru cümlelerini cevap bekleyen
sorular olarak tanımlar ve cümle öğelerini soranlar, fiilin belirttiği iĢin yapılıp yapılmadığını
soranlar, anlaĢılmayan fikri, duyguyu, hayali soranlar; anlaĢılmayan soru-