3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

242 / Faysal Okan ATASOY
BaĢvuru kitabı niteliğindeki sözlüklerde veya eserlerin sonunda yer
alan sözlüklerde madde baĢı kelimeden sonra, açıklamadan önce iki nokta
üst üste kullanılabilir:
Ad: [Ġng. name, Fr. nom]
Tümel ya da tekil varlıkları dilde temsil eden birimler. Geleneksel dilbilgisinde
adlar, özel adlar ve tür adları olarak ikiye ayrılmaktadır…
(Atakan ALTINÖRS, Dil Felsefesi Sözlüğü, s. 5)
„aceb: (< Ar. ‗acab, ‗-c-b) yavuz (V. 3011 = D. 8713), acayip, müthiĢ,
dehĢetli, kıran kırana (6512).
acık: öfke (2311, 817).
ad: (< ât) lâkap (96)
âdam: (< Ar. ‘- d - m) sofi, arif, temiz yaĢayıĢlı, Tanrı bilgesi, alp,
eren; beyefendi (39)
(Mustafa Sinan KAÇALĠN, Dedem Korkut‘un Kazan Bey…, s. 309)
lir:
Sözlüklerde açıklamalardan sonra gelen örneklerden önce kullanılabi-
a. I hitap edilenden önce kullanılır: Benim baĢım kel mi, a kız? (H. R.
Gürpınar, 1927n s. 63). Neydi bu baĢlarına gelen, a dostlar? (K. BilbaĢar
1944 s. 62)
(Andreas TIETZE, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, s. 69)
3.4.3.3 Etkileyici söyleyiş için iki nokta üst üste
Ġki nokta üst üste iĢareti sadece açıklama amaçlı değil, söyleyiĢi etkili
kılmak için de kullanılır.
Bundan sonra, geriye bir tek Ģey kalıyor: Kaçmak.
Bu iĢyerinde, bütün iĢlerin ters gitmesini sağlayan, her Ģeye çomak
sokup iĢi yokuĢa süren kiĢiye ne denir? El-cevap: Yönetici.
Yukarıdaki cümlelerde iki nokta üst üste iĢareti ile söyleyiĢe güç katılmak
istenmiĢtir. Bu tip cümlelerde asıl söylenecek vurucu kelime veya
kelime öbeği sona saklanır ve böylece okuyucuda merak uyandırılır. Ġki
nokta üst üste iĢareti bu kelime veya kelime öbeği ile merak uyandıran cümleyi
ayırır: