3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

240 / Faysal Okan ATASOY
3.4.3 TEKLĠFLER
Ġki nokta üst üste iĢareti, kendisinden sonra bir açıklama yapılacağını,
birine ait sözün aktarılacağını, bazı maddelerin sayılacağını, açıklamaya
uygun örnekler verileceğini veya sesin çarpıcı, etkileyici bir tona yükseltileceğini
gösterebilir. Yazı içinde kelimelerin uzun ünlülerini göstermek, genel
ağ adreslerinde protokol türünü adresten ayırmak ve matematikte bölme
iĢlemini göstermek için de kullanılır. Ġki nokta iĢaretinin önündeki cümle
anlatmak istediğini aktarmıĢ olsa da bir açıklamanın veya örneğin geleceğini
gösterdiği için tamamlanmıĢ sayılmaz.
3.4.3.1 Açıklama yapılacağını göstermek üzere
Kendisinden sonra açıklama yapılan veya bir örnek getirilen cümlenin
sonuna iki nokta üst üste konur:
Türklerin, ĠslâmlaĢmadan önce iki genelgeçer bildiriĢme aracı olmuĢtur:
Göktürkce ile Eski Uygurca. Müslümanlığı benimsedikten sonraysa,
yine iki klasik edebî dil geliĢtirmiĢlerdir: Doğuda Çağatayca; batıdaysa
Osmanlı Türkçesi.
(ġaban Teoman DURALI, Sorun Nedir, s. 29)
Yukarıdaki metinde geçen ilk cümlede iki bildiriĢme aracının açıklaması
iki nokta üst üste iĢaretinden sonra verilmiĢtir: Göktürkçe ve Eski Uygurca.
Ġkinci cümlede de iki klasik edebî dilin hangi diller olduğu iki nokta
iĢaretinden sonra açıklanmıĢtır: Çağatayca ve Osmanlı Türkçesi.
Mektup böyle iĢte; benim anladığım şu: Tereyağı iyidir çünkü bunu
Harvard Tıp uzmanları söylemiĢtir. Ekmeğin üzerine eritilmiĢ plastik sürüp
yemek ise kötüdür; siz üstüne plastik sürülmüĢ ekmek yeseniz bile çocuklara
yedirmeyin, yazıktır.
(Ahmet Turan ALKAN, Biz Böyle Güzeliz, s. 303)
Yukarıdaki metinde benim anladığım Ģu ifadesinden sonra gelen iki
nokta üst üste iĢareti Ģu kelimesi ile kast edilenin açıklanacağını bildirmektedir.
ĠĢaretten sonra gelen cümle, Ģu kelimesi ile gösterilenin ne olduğunu
belirtmektedir.