3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Recommendations

Info

230 / Faysal Okan ATASOY 3.4 ĠKĠ NOKTA ÜST ÜSTE 3.4.1.1 İki nokta üst üste işaretinin tarihi Göktürk ve Yenisey yazıtlarında kullanılan tek noktalama iĢaretidir. ĠĢaretin yazıtlarda, kelimeleri birbirinden ayırmakta kullanıldığı, satır sonunu göstermek için kullanıldığı, bazı kelimeleri hecesinden, bazı kelimeleri ekinden ayırdığı, bazen de iki kelime arasında kullanılmayıp öbekler oluĢturduğu tespit edilmiĢtir. ĠĢaret Uygur metinlerinde yan yana iki nokta Ģeklinde yer alır ve cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. 189 Arap harfli Türkçe metinlerde bu iĢarete rastlanmaz. Ġskenderiye‘de yaĢayan Bizanslı dil bilgini Aristophanes [MÖ III. yy]‘in MÖ ikinci yüzyılda geliĢtirdiği ancak döneminde ve sonrasında pek yaygınlaĢamayan üç noktalama iĢaretinden biri de satır çizgisine [.] yerleĢtirilen subsdistinctio‘dur. Bu iĢaret bugünkü iki nokta (kısmen de virgül) görevinde kullanılmıĢtır. 190 YaygınlaĢmayan ve tutarsız kullanılan bu iĢaretleme sistemi milattan sonra IV‘üncü yüzyılda DONATUS [?-362?] tarafından yazılı metinlerin yüksek sesle okunabilmesini kolaylaĢtırma esasına dayalı olarak yeniden düzenlenmiĢ, fakat yeterli olmamıĢ; sadece okunuĢu değil yazıdaki karıĢıklığı giderme, karıĢmayı önleme, dikkat çekme, alıntıyı veya tahrifatı gösterme gibi amaçlara yönelik noktalama sistemi Benediktin rahiplerince geliĢtirilmiĢtir. 191 Ġki nokta iĢareti de bu dönemden itibaren batı noktalamasında değiĢik adlarla ve Ģekillerde görünmeye baĢlamıĢtır. Bunlardan biri soluk yerlerini gösteren punctus elevatus‘tur: , . PARKES, ortaçağa ait pek çok yazmada görülen bu iĢaretin yargının tamamlandığı ama anlatılmak istenenin henüz bitmediği yerde uzun duraklama (major medial pause) gerektiği uyarısını vermek üzere kullanıldığını belirtir. PARKES iĢaretin sözdizimi ve cümle anlamını etkilemeye dönük iĢ gördüğünü, cümlede anlatılanı 189 Aylin KOÇ ―Noktalama iĢaretlerinin tarihçesi‖ Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve ġifreler, s. 281-282. 190 Huda Smitshuijzen ABĠFARES, Arabic Typography, s. 103. 191 Huda Smitshuijzen ABĠFARES, Arabic Typography, s. 103; Aylin KOÇ: ―Noktalama iĢaretlerinin tarihçesi‖, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve ġifreler, s. 280.
Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 231 tamamlayıcı açıklama getirdiğini; karĢıt iki düĢüncenin unsurlarını birbirinden ayırmak için kullanıldığını da tespit etmiĢtir. 192 Matbaacılıkta bu iĢaretin yerini double-punctus (iki nokta üst üste) iĢareti almıĢtır. 16‘ncı yüzyılda punctus elevatus adlı iĢaret noktalı virgül yerine kullanılmaya baĢlanmıĢ ve bugünkü noktalı virgüle dönüĢmüĢtür. 193 Hümanist kâtiplerce birkaç kelimelik yan cümleden sonraki duraklamayı göstermek için de kullanılmıĢtır. 194 Ġki nokta üst üste iĢareti Ġngilizcede ―kol, dal; kol ve bacak gibi vücuda eklemle bağlı organ; ağacın ana dalı‖ anlamlarına gelen Grekçe colon kelimesi ile adlandırılmıĢtır. 195 Colon kelimesi bir cümleye katılan yan cümle yerine de kullanılmaktadır. PARKES, iĢarete bu adın verilmesini cümle ortasında uzun duraklamaları veya anlamın ayırılması gereken yeri göstermek için kullanılmasına bağlamaktadır. 196 Osmanlıcada iĢarete Ģâriha 197 (=açıklayan) adı verilmiĢtir. Yazım kılavuzlarında iki nokta adıyla ve aĢağı yukarı aynı kurallarla yer almıĢtır. 198 3.4.1.2 İki nokta üst üste işaretinin anlama etkisi Ġki nokta üst üste iĢareti kendinden sonra bir açıklamanın geldiğini bildirir. Bu açıklama bir cümle halinde olabildiği gibi, benzer Ģeylerin sayıldığı bir diziden veya tek bir kelimeden de oluĢabilir. Açıklama cümlesi yerine bir veya birkaç örnek de sıralanabilir. 192 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 69. 193 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 53. 194 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 304, s. 307. 195 Colon (iki nokta üst üste) cümlenin üyesi, noktalama iĢareti (:), XVI. - L. Côlon veya L. Colon - Gr. Kólon ‗kol, dal; kol ve bacak gibi vücuda eklemle bağlı organ/ağacın ana dalı‘, ‗yan cümle‘. (The Oxford Dictionary of English Etymology, s. 191) 196 M. B. PARKES, Pause and Effect, s. 302 197 ġEMSEDDĠN SAMĠ için bk. s. 28; Tahir Ken‗an, Kavâid-i Lisân-ı Türkî, s. 43; ―iki nokta‖ Ahmet Cevat EMRE, Türkçe Sarf ve Nahiv… s. 18; ―noktateyn‖ MEHMED ZĠHNĠ, Muktadab, s. 2-3. 198 AYDIN-MEYDAN, Türkçe Ġmlâ Kılavuzu, iki nokta s. 19; ÇOTUKSÖKEN, Türkçe Yazım Kılavuzu, iki nokta s. 35; DEMĠRAY, Temel Yazım Sözlüğü ―Ġmla Kılavuzu‖, iki nokta s. 39; Eğitim Yayınları Yazım Kılavuzu, iki nokta s. 29; GÖNÜLAL, Noktalama, ―iki nokta‖ s. 15-25; HENGĠRMEN, Yazım Kılavuzu Noktalama ĠĢaretleri, iki nokta, s. 59; Ġmlâ Kılavuzu, TDK, 2 1941, iki nokta s. XLI; Ġmlâ Kılavuzu, TDK, 7 1962, iki nokta s. XXV; KARATAġ, Türk Dilinde Ġmlâ ve Noktalama, iki nokta, s. 28; ÖZÖN, Türkçe Ġmla Kılavuzu, iki nokta s. XXXI; SANDER, Bütün Okullar Ġçin Yeni Ġmlâ Kılavuzu, ―iki nokta‖ s. 236; TULUM, Yeni Ġmla Kılavuzu, Ġstanbul 1986, iki nokta s. 45; Yeni Yazım Kılavuzu, TDK, 8 1975, iki nokta, s. 34; Yazım Kılavuzu, Dil Derneği, s. 69-71.
Page 1 and 2:
T.C. MARMARA ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠ
Page 5 and 6:
ÖNSÖZ Noktalama iĢaretleri, söz
Page 7 and 8:
ÖZET Anahtar Kelimeler: Türkçede
Page 9 and 10:
ABSTRACT Key words: Punctuation in
Page 11 and 12:
ĠÇĠNDEKĠLER Noktalama - sorunla
Page 13 and 14:
Noktalama - sorunlar çözümler te
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
1 GĠRĠġ Noktalama - sorunlar ç
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
3 NOKTALAMA ĠġARETLERĠ Noktalama
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
(Ayrıntılı bilgi için lütfen i
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Efes‘te bir meydan. Maiyeti ile b
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
TRT Türkiye Radyo Televizyon Kurum
Page 121 and 122:
M. Kemal Mim Kemal Noktalama - soru
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
3.1.3.5.6 Sayı dilimlerinin yazıl
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
3.2 VĠRGÜL Noktalama - sorunlar
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Meyve-î memnû‘dan tadmak günâ
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Kraliçe, Papa ile evliyken boĢanm
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190: Birinci sınıftan, çocuğun biri
Page 191 and 192: Noktalama - sorunlar çözümler te
Page 203 and 204: A — Bu adamı tanıyor musun?k B
Page 207 and 208: 3.3.1.2 Noktalı virgül - anlam il
Page 211 and 212: 3.3.2 SORUNLAR - ÇÖZÜMLER Noktal
Page 229 and 230: 250 Camberwell Road Camberwell Vict
Page 239: 3.3.3.5 Başlıklarda noktalı virg
Page 243 and 244: 3.4.2 SORUNLAR - ÇÖZÜMLER Noktal
Page 261 and 262: 3.4.3.8 Genel ağ adreslerinde iki
Page 265 and 266: 3.5 ÜÇ NOKTA ( ... ) Noktalama -
Page 271 and 272: 3.5.3 TEKLĠFLER Noktalama - sorunl
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
3.6.2.2 Gerçek soru cümlesi - sö
Page 301 and 302:
3.6.2.4 Soru işaretinin yeri Nokta
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
KaĢınıyorsun galiba? 3.6.3.2.4 O
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Pakize — (ĢaĢkın) Efendim? Avn
Page 321 and 322:
3.6.3.2.12 Rica - Teklif Noktalama
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
3.7 ÜNLEM ĠġARETĠ ( ! ) Noktala
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
(2a) Bana baksana sen! dedi. (2b) B
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
3.7.3.3.8 Acıma - Acıyı dile get
Page 367 and 368:
Eyvah! Vah vah! Noktalama - sorunla
Page 369 and 370:
Ġç Oğuz‘da DıĢ Oğuz‘da ad
Page 371 and 372:
Kadir Tanrı seni namerde muhtaç e
Page 373 and 374:
Gideceksin! Dur! Yürüme! Araba ge
Page 375 and 376:
Kimseye görünme! Noktalama - soru
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
3.8.3 TEKLĠFLER Noktalama - sorunl
Page 387 and 388:
tır: Noktalama - sorunlar çözüm
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
3.8.3.18 Matematikte kısa çizgi -
Page 409 and 410:
3.9 KONUġMA ÇĠZGĠSĠ 3.9.1.1 Ko
Page 411 and 412:
3.9.2 SORUNLAR - ÇÖZÜMLER Noktal
Page 413 and 414:
3.9.3 TEKLĠFLER Noktalama - sorunl
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
3.10 EĞĠK ÇĠZGĠ ( / ) 3.10.1.1
Page 419 and 420:
3.10.3 TEKLĠFLER Noktalama - sorun
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
3.11 ÇĠFT TIRNAK ĠġARETĠ (“
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
3.12.3.5 Bibliyografik künyelerde
Page 451 and 452:
3.13.1.1 Yay işaretinin tarihi Nok
Page 453 and 454:
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Yukarıdaki metne müdahale edilere
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
3.16.2 SORUNLAR - ÇÖZÜMLER Nokta
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Sevenleri göyer dedi Anın için b
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
Page 505 and 506:
Page 507 and 508:
3.17.1.6 ~ Benzerlik, yaklaşıklı
Page 509 and 510:
Page 511 and 512:
Page 513 and 514:
Page 515 and 516:
Paralel � Dik Noktalama - sorunla
Page 517 and 518:
Page 519 and 520:
Page 521 and 522:
Page 523 and 524:
Page 525 and 526:
Page 527 and 528:
Page 529 and 530:
Page 531 and 532:
Page 533 and 534:
Page 535 and 536:
Page 537 and 538:
Page 539 and 540:
Page 541 and 542:
show all

3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?