3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

228 / Faysal Okan ATASOY
Yukarıdaki cümle noktalı virgül kullanılmadan yazıldığında karıĢıklık
doğabilir:
Ali, AyĢe‘yi, Elif‘i, Tuğba‟yı, Elif, Süleyman‘ı, Mehmet‘i, Nebi‟yi, Ayşe,
Hakan‘ı, Yunus‘u, Saim‟i, Tuğba, Selma‘yı, Sevim‘i, Hilal‘i arasın.
Cümle uzadığı için kimin kimi arayacağı bir duraksama veya geri dönüĢten
sonra anlaĢılabilir. Bu da okuyucu için bir zorluktur. Noktalı virgül,
virgül içeren öbeklerin birbirine bağlandığı durumlarda öbeklerin son unsurlarının
öbür öbeğe karıĢmasını önlemektedir. Yukarıdaki cümlede kendisine
seslenilenin Ali olduğu farz edilirse,
Ali, AyĢe‘yi, Elif‘i, Tuğba‟yı, Elif [arasın.]
Ali, Süleyman‘ı, Mehmet‘i, Nebi‟yi, Ayşe [arasın.]
Ali, Hakan‘ı, Yunus‘u, Saim‟i, Tuğba [arasın.]
Ali, Selma‘yı, Sevim‘i, Hilal‘i arasın [kim?]
Ģeklinde bir anlama da ulaĢılabilir. Bu durumda cümle yeni baĢtan okunarak
karıĢıklığın giderilmesine çalıĢılacaktır. Bu da okuyucu için sıkıcı bir durumdur.
Noktalı virgül bu sıkıcı durumun ortaya çıkmasını önler.
Yargı, hüküm bildiren bir cümlenin ya da önermenin doğruluk veya yanlıĢlığını
belirleme iĢlemi; aklımızın herhangi bir konudaki belirli bir içeriği tasdik ya
da inkar etmesi hâlidir. Günümüz dünyasında evrensel hüküm diye mutlaklık yoktur;
aklın tasdik ya da inkâr etme iĢlemi gelenekten alıĢkanlığa, dini inançtan temenniye,
bilimsel verilere kadar sayısız temellere dayanabilecektir.
…Türkçe, ―yargı‖; Osmanlıca ―hüküm‖; Ġngilizce ―judgement‖; Latince,
―judicamentum‖.
(Alev ALATLI, Aklın Yolu Da Bir Değildir, s. 71)
Yukarıdaki metnin ilk bölümünde yargı kelimesinin değiĢik anlamları
(birincisi dilbilgisindeki anlamı, ikincisinde ise felsefedeki alamı) arasına
noktalı virgül konarak verilmiĢtir. Son bölümünde noktalı virgül, yargı kelimesinin
değiĢik dillerdeki karĢılıklarını birbirinden ayırmak üzere kullanılmıĢtır.
Noktalı virgül, sözlüklerde kelimenin benzer anlamları ile değiĢik anlamları
arasına konarak karıĢmayı önler:
kün gün, gündüz; güneĢ.
olur- oturmak, yaĢamak; tahtta oturmak, hüküm sürmek.
(Talat TEKĠN, Orhon Yazıtları, s. 107)