3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 221
Ömrümün üç yılını bir özel muhasebe bürosunda çalıĢarak geçirdim;
koçanlarla eski tarz perakende satıĢ makbuzu yekûnunu toplayıp kasa defterine
geçirmekten tutun da Ġtalyan usûlü defter tutmaya kadar mesleğin her
safhasında kendimce staj yaptım.
(Ahmet Turan ALKAN, ―Titrek...‖, Zaman, 25.02.2009, s. 19.)
Yukarıdaki cümlede noktalı virgül, iki ayrı cümledeki ortaklık sebebiyle
cümleleri birbirine bağlamak için kullanılmıĢtır. Noktalı virgülden
sonra, noktalı virgülden önceki cümlede anılan çalıĢmaların ne olduğu sıralanmıĢtır.
Noktalı virgülden sonraki bölüm ön bölümün açıklaması durumundadır.
Bu anlam ilgisi iki cümlenin birbirine bağlanmasını gerektirmiĢtir.
Bağlama iĢini noktalı virgül üstlenmiĢtir. Bu cümlelerin birbirine eĢit
olduğu da görülmektedir. Her ikisi de çekimli ve bitmiĢ fiille kuruludur.
Aylardan arılmıĢ da günlerden durulmuĢ, pamuklardan örülmüĢ de
ipeklerden dürülmüĢ; dere yolun sünbülü kokuĢlum, yanık yerlerin çimeni
bitiĢlim, viran yerlerin bülbülü ötüĢlüm benim der de severdi teyzeciğim.
(Mustafa KAÇALĠN, Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı, s. XIII)
Yukarıdaki cümlede de- fiili ile baĢkasından aktarılan söz parçalarını
birbirine bağlamak için noktalı virgül kullanılmıĢtır. Cümlede sev- fiiline
konu olan kiĢinin özellikleri sayılırken art arda sıralanan benzer özellikler
arasına virgül; sevme iĢine konu olan özelliklerin değiĢtiği yere de noktalı
virgül konmuĢtur. Burada her özellik öbeği ayrı birer cümle olarak yer alabilecek
ise de hepsi de- fiiline bağlanacağı için araya bağlayıcı noktalı virgül
konmuĢtur.
Kullanılan pestisitlerin fare, hamamböceği ve sivrisinek gibi canlılarla
mücadele amaçlı kullanılacak ise Sağlık Bakanlığından izinli; tarım alanında
kullanılacak bir pestisit ise Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığından izinli
olmasına dikkat edilmelidir.
(T.C. Sağlık Bakanlığı, Pestisit Zehirlenmeleri BroĢürü)
Yukarıdaki metinde iki cümle bulunmaktadır. Cümleler noktalı virgülle
bağlanmıĢtır. Ġki cümle de olmasına dikkat edilmelidir ifadesine bağlanmaktadır.
Bağlama iĢini noktalı virgül üstlenmiĢtir.
Ey dost, bilgilinin izini tâkip et;
eger söz söylersen, sözü bilerek söyle;
öğersen, cömert adamı öğ,