3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

204 / Faysal Okan ATASOY
maz hükmüne ait olduğu gösterilmektedir. Noktalı virgülden sonra gelen
rızası olmadan bilimsel ve tıbbî deneylere tâbi tutulamaz ibaresi ayrı bir
hüküm olarak yer alır. Noktalı virgül fıkranın baĢında gelen istisnanın sınırını
çizmekte, istisnanın iki tarafa ait olmadığını göstermektedir.
Noktalı virgül ortak öğesi bulunan cümlelerde aynı öğenin tekrar tekrar
yazılması israfından kaçınmak için bağlayıcı olarak kullanılabilir:
MADDE 18. - Hiç kimse zorla çalıĢtırılamaz. Angarya yasaktır.
ġekil ve Ģartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk
süreleri içindeki çalıĢtırmalar; olağanüstü hallerde vatandaĢlardan istenecek
hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen
vatandaĢlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalıĢmaları, zorla çalıĢtırma
sayılmaz.
(http://www.tbmm.gov.tr/Anayasa.htm)
Yukarıdaki Anayasa maddesinin ikinci fıkrasında zorla çalıĢtırma sayılmaz
hükmünün bağlı olduğu maddeler dizi halinde noktalı virgülle birbirine
bağlanarak sıralanmıĢtır.
Matematikte ortak öğesi bulunan çarpanların ortak öğesi baĢa alınır ve
çarpanın diğer parçaları yay içinde gösterilir. Noktalı virgülün kullanılıĢında
bu özellikten yararlanılabilir.
2a + 2b - 2c ifadesi 2. (a + b - c) ifadesine eĢittir. 2 çarpanı yay içindeki
her sayının ortak çarpanıdır, tekrar tekrar yazılmak yerine baĢa alınmıĢ,
çarpanın diğer parçaları yay içinde toplanmıĢtır.
Yukarıdaki cümlede ortak öğe zorla çalıĢtırma sayılmaz ifadesidir, bu
ifade noktalı virgülle ayrılan öbür öbeklerin sonuna eklenerek okunduğunda
her biri ayrı birer cümle oluĢturur:
ġekil ve Ģartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk
süreleri içindeki çalıĢtırmalar zorla çalıştırma sayılmaz.
Olağanüstü hallerde vatandaĢlardan istenecek hizmetler zorla çalıştırma
sayılmaz.
Ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaĢlık
ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalıĢmaları zorla çalıştırma sayılmaz.
3.3.2.1.1 Diziler ve noktalı virgül