3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

190 / Faysal Okan ATASOY
(1) Suratının acısına mı yansın? Haddini bilmeyen kızın arkasından
mı koĢsun? Bir külçe gibi halının üzerine yayılan velinimetinin imdadına mı
yetiĢsin? Karar veremedi.
(2) Suratının acısına mı yansın, haddini bilmeyen kızın arkasından mı
koĢsun, bir külçe gibi halının üzerine yayılan velinimetinin imdadına mı
yetiĢsin karar veremedi.
Yukarıdaki ilk cümlede soru cümleleri art arda dizilmiĢ aralara ayırıcı
olarak soru iĢareti konmuĢtur. Ġkinci cümlede ise soru iĢaretlerinin yerine
virgüller konarak cümleler birbirine bağlanmıĢtır. Ġkinci cümlenin yazılıĢında
virgüller soru iĢaretlerinin yerini tutmakta ve karar vereme- fiilinin neye
ve nasıl gerçekleĢmekte olduğunu gösteren açıklayıcılar olarak görünmelerini
sağlamaktadır. Cümlede karar verememe iĢini yapan o kiĢisi ortaktır,
cümlelerin birbirine virgülle bağlanması karar verememe anlamının daha
açık bir Ģekilde anlaĢılmasını sağlamaktadır.
De- fiili kullanılarak baĢkasına ait sözlerin aktarıldığı cümlelerde, aslında
iki ayrı cümle bulunmaktadır. Biri de- fiilinin belirttiği iĢi anlatan asıl
cümle, öbürü de- fiilinin gerçekleĢebilmesi için varlığına ihtiyaç duyulan,
aktarma cümlesidir. Bu cümleler de birbirine virgüller bağlanır.
Ben Ģuralarda bir yerlerdedir diye sağa sola bakınırken,
— Oğlum ne bakınıp duruyorsun sağına soluna, parmağımın ucuna
baksana, dedi yaĢlı amca.
(Osman ADATEPE, ÜĢüyen Hayatlar, s. 227)
Yukarıdaki cümlede baĢkasına ait olan oğlum ne bakınıp duruyorsun
sağına soluna, parmağımın ucuna baksana sözü ile yazara ait olan dedi sözü
arasında virgül kullanılarak iki cümle birbirinden ayrılmıĢ, ancak anlam
ilgisi sebebiyle virgül aynı zamanda iki cümleyi birbirine bağlayıp sıralama
iĢi görmüĢtür.
De- fiili kullanılarak yapılan aktarmalarda aktarma zincirine bir halka
daha eklense de son kiĢinin cümlesi asıl cümle olacağından virgül son de-
fiili önüne getirilir.
— Sen ne dedin?
— Bana gelmezseniz sizinle bir daha konuĢmam dedi, dedim.
Yukarıdaki ikinci cümlede asıl cümle dedim fiili ile bitmektedir. Bu
sözü söyleyen kiĢi baĢkasına ait olan bana gelmezseniz sizinle bir daha ko-