3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 161
Diye kelimesi edat olarak kullanılabilir. Buralarda da kelimeden önce
virgül kullanılmasına gerek yoktur.
KOÇ, Yeni Dilbilgisi adlı eserinde diye kelimesinin ‗adlı, adında‘ anlamlarında
edat olarak kullanıldığını belirterek örnek vermiĢtir 163 :
Ertesi gün diye bir Ģey yoktu.
Ali Usta diye birini tanımıyorum.
Karagöl diye bir yer varmıĢ.
Yukarıdaki cümlelerde de virgülün kullanılmasını gerektirecek anlam
karıĢıklığı oluĢmamaktadır.
Kendine bile duyurmaktan çekinircesine dua ediyordu Tanrım, bu konuk
evimize bir tedirginlik getirmiĢ olmasın diye!
3.2.2.2 Bağlam - virgül ilişkisi
(Mustafa Necati SEPETÇĠOĞLU, Kutsal Mahpus, s. 61)
Cümleler içinde bulunduğu bağlama göre anlam kazanır. Kelimelerin
oluĢturduğu bağlam, kelimelerin yeni anlam kazanması sağlar; bunun yanında,
cümlenin baĢka cümlelerle oluĢturduğu bağlam da cümlenin anlamını
etkiler.
Cümleler birbirlerinin anlamını sınırlandırır. Bağlamından koparılan
sözün anlamı belirsizlik, daralma veya geniĢleme gibi anlam kaymasına
uğrayabilir.
Tek baĢına bir cümlenin noktalaması yapılırken o cümleden çıkabilecek
anlamlar üzerinde durulur ve değiĢik noktalama ile cümlenin kazanabileceği
bütün anlamlar gösterilir. Cümlenin bir metin içindeki öbür cümlelerle
iliĢkisi, metnin bağlamına uygun noktalanmasını gerektirir. Virgülün de
bir cümlede gerekip gerekmediği bağlamla iliĢkilidir:
Kafasında dâhîce bir kıvılcım çakmıĢcasına ansızın köylüsü olan belediye
reisine dönerek ‗buldum!‘ der.
Bu cümlede geçen ansızın kelimesinin dön- kelimesine mi köylüsü ol-
kelimesine mi bağlandığı belli değildir. ansızın birine hemĢeri olunmasa da,
bu cümlede virgül kullanılmadığı için sanki belediye baĢkanı ansızın birinin
köylüsü oluvermiĢ gibi görünmektedir. Ancak bu cümlenin öncesi ve sonrası
163 Nurettin KOÇ, Yeni Dilbilgisi, s. 166.