3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

150 / Faysal Okan ATASOY
Pencerenin yıllardır açılmak nedir bilmeyen ve bu yüzden de her açmaya
yeltenene haddini bildirircesine direnen paslı menteĢeleri, gözüne pek
tuhaf göründü.
Yukarıdaki cümlede pencerenin menteĢeleri tamlaması araya menteĢelerin
nasıl olduğunu gösteren kelime öbeği almıĢtır: (Pencerenin) yıllardır
açılmak nedir bilmeyen ve bu yüzden de her açmaya yeltenene haddini
bildirircesine direnen paslı (menteĢeleri).
MenteĢeleri kelimesinden sonra gelen göz kelimesi iyelik üçüncü tekil
Ģahıs eki +I‘yı almıĢtır: gözü. Bu kelimeden önce ayırıcı virgül konmasa da,
kelime pencerenin kelimesine bağlanmamaktadır. Gözü kelimesinden önce
gelen menteĢeleri kelimesi pencerenin kelimesini kendisine bağlamıĢtır; bu
yüzden pencerenin gözü tamlamasının oluĢması mümkün değildir. Virgül bu
cümlede, yanlıĢ tamlama oluĢmasını değil, kısa soluk alma yerini göstermek
üzere konmuĢtur.
+ yanlıĢ tamlama oluĢacaksa In eki almıĢ kelimeden sonra bunu önlemek
üzere virgül kullanılmalıdır.
3.2.2.1.5 Hal ekleri ve virgül
“+dAn” eki ile
Türkçede ―+dAn‖ eki fiilin belirttiği iĢin nereden çıktığını gösterir.
Bundan baĢka, ateĢlendiğinden sayıklıyor cümlesinde olduğu gibi fiilin sebebini
bildirebilir. 162 Sınıftan biri kelime öbeğindeki gibi tamlama kurabilir.
Sebep bildiren +dAn ekinden sonra virgülün kullanılıĢına dikkat edilmelidir.
Bu ekten sonra virgül kullanılıp kullanılmaması anlamı değiĢtirir:
Yakınları gelmediğinden ölen kurban teĢhis edilemedi.
Yakınları gelmediğinden, ölen kurban teĢhis edilemedi.
(Necmiye ALPAY, Türkçe Sorunları Kılavuzu, s. 243)
Yukarıdaki cümlelerden ilkinde virgül kullanılmamıĢ, ikincisinde
+dAn eki alan kelimeden sonra virgül kullanılmıĢtır. Birinci cümlede kurba-
162
Burada ekin -dIk sıfat-fiil eki almıĢ fiillerden sonra kullanıldığı görülmektedir.
Geciktiğimizden bir sürü fırça yedik.
Babamızdan bir sürü fırça yedik.
+dAn eki yukarıdaki ilk cümlede fırça yemenin sebebini, ikinci cümlede ise fırça atma
iĢini yapanı (iĢin çıktığı yeri) göstermektedir.