3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

142 / Faysal Okan ATASOY
(Mustafa KUTLU, MenekĢeli Mektup, s. 153)
Yukarıdaki parçada kefenleyip, cenaze namazlarını kılamadık cümlesinde
virgül yanlıĢ kullanılmıĢtır. Virgül kullanıldığında anlam kefenledik
ama cenaze namazlarını kılamadık olur. Oysa yazarın anlatmak istediği bu
değildir. Bağlamdan anlaĢıldığına göre kefenleyemedik, cenaze namazlarını
kılamadık anlamı verilmek istenmiĢtir.
3.2.2.1.2 İkilemeler ve virgül
Ġkilemeler 159 arasında virgül kullanılması da yanlıĢtır. Taranan yazılarda,
günlük dilde çok geçen ikilemeler arasında virgül kullanılmadığı, ancak
nadir kullanılan ikilemelerde veya sık kullanıldığı halde dikkatten kaçan
sayı adlarıyla kurulmuĢ ikilemelerde de öbeği oluĢturan kelimeler arasında
virgül kullanıldığı görülmektedir:
Bizimle aynı düĢünceyi paylaĢanlar üç, bilemedin dört kiĢiydiler.
Bu örnekte geçen üç bilemedin dört öbeğinin arasında virgül kullanılmasına
gerek yoktur.
Naziler Yunanistan‘da.. Birkaç gün içinde Yunan adalarını da ele geçirecekler.
Adalılar, iĢgalden önce, teknelerine değerli eĢyalarını, sürülerini,
para ve mücevherlerini yükleyip, Türkiye kıyılarındaki köylere, kasabalara
getiriyorlar.
(Cahide BĠRGÜL, Aklın Yolu Bindir, s. 464)
Bu cümlede geçen köylere kasabalara kelimeleriyle belirli bir köy veya
kasaba değil üç beĢ yer kast edilmektedir, kast edilen yerler belirsizdir.
Buradaki kelimeler ikileme öbeği olarak kullanılmıĢtır. Böyle durumlarda
öncelik anlamın değiĢip değiĢmeyeceği olmalıdır. Burada anlamı etkilemediğinden
kelimelerin arasında virgüle gerek yoktur. Ayrıca, yükleyip kelimesinden
sonraki virgül de gereksizdir.
159 ―(Osm. terkîb-i ihmâlî, mühmelât; Fr. hendiadyoin). Anlama güç katmak amacıyla kelimelerin
veya bazı seslerin tekrarlanması; bu Ģekilde yapılan kelime öbeği. BaĢlıca dört
çeĢidi vardır: a) Aynı kelimenin tekrarıyla yapılanlar: harıl harıl, teker teker, yavaĢ yavaĢ,
gide gide; b) EĢ anlamlı ikilemeler: eğri büğrü, saçma sapan, ite kaka, çoluk çocuk;
c) KarĢıt anlamlı ikilemeler: iyi kötü, aĢağı yukarı, içli dıĢlı, bata çıka; ç) Eklemeli ikilemeler:
ev mev, deniz meniz, kötü mötü. (Ahmet TOPALOĞLU, Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü,
s. 87)