3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 135
sekte demelidir. ve noktalısına ; menkûte denilmelidir.‖ 153 Virgül için müfrîz
kelimesi de kullanılmıĢtır.
Bugün kullanılan noktalama iĢaretleri Türkçeye Tanzimat döneminde
geliĢen edebiyatla girmiĢ olsa da, dönemin yazarları tarafından virgül iĢaretine
pek itibar edilmemiĢtir. O dönemde yaygınlaĢmaya baĢlayan gazetelerde
de iĢarete pek fazla yer verilmemiĢtir.
ġĠNASĠ Türkçe yazdığı manzumelerinde bu iĢareti kullanmamıĢ, aynı
manzumeyi çevirdiği Fransızcasında iĢarete yer vermiĢtir:
PâdiĢâhânın odur pâdiĢeh-i lem-yezeli
Saltanat sürmededir kendiliğinden ezelî
Devlet-i hâssı üzre olunmuĢ bünyâd
Öyle devlet ki anın hükmüne olmuĢ münkâd
(Fransızca Terceme-i Meâli)
O grand Dieu, roi des rois, maître de la nature,
De toi-même régnant de toute éternité
Ton empire est fondé sur l‘immortalité,
Empire que régit ta libre dictature.
- Tercümede gâipten hâzıra hitap olundu -
- Pariste Nazm olundu-
Ne gam uçup vatanımdan baîd düĢtümse
Yapar garîb kuĢun âĢiyânını Allah
(Fransızca Terceme-i Meâli)
Que m‘importe que le malheur
Me sépare de ma patrie,
En l‘Eternel je me confie,
S‘est lui qui fait le nid de l‘oiseau voyageur
(ġĠNASĠ, Terceme-i Manzûme, s. 25-27)
ġEMSEDDĠN SAMĠ [1850-1904]‘nin virgülün kullanılacağı yerler ile ilgili
kuralları Usul-i Tenkît ve Tertîb adlı eserinde ayrıntısıyla iĢlemesinden sonra
iĢaretin yaygınlaĢtığı söylenebilir. Bundan sonraki dönemde iĢaret, gerekli
153 MUALLĠM NACĠ, Istılâhât-ı Edebiyye, s. 141. MEHMED ZĠHNĠ, Al-Muktadab, s. 32.