3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

132 / Faysal Okan ATASOY
(vi) Olgun, kavun almağa çalıĢıyor.
(vii) Çetin, hazırlık soruĢturması sırasında savcılıkta verdiği ifadesinde
hakkındaki suçlamaları kabul etmemiĢti.
(viii) Yavuz, hırsızı paçasından yakaladı.
Buraya kadar anlatılanlar virgülün cümle anlamı için ne derece önemli
bir iĢaret olduğunu göstermektedir. Fakat bütün bunlar karıĢıklık doğacak
korkusuyla virgülü savurganca kullanmayı da gerektirmez. Cümlenin anlamında
karıĢıklık doğacağından Ģüphe ediliyorsa virgül gerekli yerlere konmalıdır.
Gereksiz virgül kullanmak da gerekli olduğu halde kullanmamak
kadar yanlıĢtır.
3.2.1.1 Virgülün tarihi
Anlam için son derece önemli olan virgül iĢareti Türkçeye Fransızcadan
gelmiĢtir. Kelime Latincede ‗küçük çizgi, Ģerit, değnek‘ anlamlarına
gelen virgula‘dır. 139 Kelimenin Fransızca aslı virgule Ģeklindedir ve ‗yan
çizgi, eğri çizgi, /‘ 140 anlamlarına gelmektedir. Almanca‘da komma, Ġngilizcede
comma 141 diye adlandırılır.
Ġskenderiye‘de yaĢayan Bizanslı dil bilgini Aristophanes [MÖ III. yy]‘in
MÖ ikinci yüzyılda geliĢtirdiği ancak döneminde ve sonrasında pek yaygınlaĢamayan
üç noktalama iĢaretinden biri de satır çizgisinin yukarısına ortaya
[·] yerleĢtirilen ve media distinctio olarak adlandırılan virgüldür. 142
ABĠFARES‘e göre iĢaret noktadan doğmuĢtur. Romalı yazıcılar taĢa kazıyacakları
yazıları öncelikle fırçayla taĢ üstüne iĢaretlemektedir. Fırçanın taĢ
üstünde bükülmesi sonucu noktanın alt tarfında oluĢan küçük kuyruk iĢaretin
öbür noktalardan farklılık kazanmasını sağlamıĢtır. 143 ĠĢaretin bu Ģekli ile
dokuzuncu yüzyıla kadar sürdüğü ve bugün kullanılan noktalama iĢaretlerine
ancak bu tarihten sonra ulaĢılmağa baĢlandığı bulunan eserlerden çıka-
139 Virgula Lat. küçültülmüĢ isim. ‗ince dal, sürgün, çubuk < virga ‗değnek, baston, dal‘
(Sevan NĠġANYAN, Sözlerin Soyağacı ÇağdaĢ Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, s. 485. )
140 Webster‘s Seventh New Collegiate Dictionary, s. 993.
141 < Lat. comma ―cümlenin bir bölümü‖ > Geç Latin comma ―cümlenin bir bölümü‖ >
Greek komma ‗parça, bölüm, kısım, dilim‘ < koptein ‗kesmek‘ 1. Cümle içinde, çoğu
yerde ayırma iĢareti olarak kullanılan noktalama iĢareti. Webster‘s Seventh New
Collegiate Dictionary, s. 165.
142 Huda Smitshuijzen ABĠFARES, Arabic Typography, s. 103; Aylin KOÇ: ―Noktalama iĢaretlerinin
tarihçesi‖, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve ġifreler, s. 280.
143 Huda Smitshuijzen ABĠFARES, Arabic Typography, s. 106.