3 NOKTALAMA Ä Ä¡ARETLERÄ

Efes‘te bir meydan. Maiyeti ile birlikte….
Noktalama - sorunlar çözümler teklifler / 99
(William SHAKESPEARE, YanlıĢlıklar Komedyası, s. 15)
Yukarıdaki metinler tiyatro eserlerinden alınmıĢtır. Bu metinlerde görülen
noktalar, tamamlanmamıĢ cümleleri kesip bitirmek için kullanılmıĢtır.
Acı (Amer): ĠĢtah açıcı ve hazmı kolaylaĢtırıcı.
Analjezik (analgésique): Ağrı kesici.
Antipiretik (antipyrétique): AteĢ düĢürücü.
M. Celal ÜLKEN, Hipokrat‘tan Bu Yana…, s. 13.
Yukarıdaki metin bir sözlükten alınmıĢtır. Sözlükte kelimelerin anlamını
belirten ifadeden sonra nokta konmuĢtur. Nokta burada da anlatımın
bittiğini göstermektedir.
beĢik ‗süt çocuklarını sallayarak uyutmaya yarayan küçük karyola‘
~ Tkm bīĢik. – Özb beĢik. – Krg beĢik ‗salıncak, beĢik‘. – TatK biĢik. –
Blk beĢik. – Nog besik ‗salıncak, beĢik‘. – KKlp besik ‗salıncak, beĢik‘.
– Hak pizik ‗beĢik, salıncak‘. – Sag, Kaça pezik ‗beĢik‘. – ġor pejik ‗be-
Ģik‘. – Tel mejik ‗tabut, mezar, beĢik‘. – Alt pejik ‗tabut‘. – Yak bisik
‗beĢik‘.
Eski çağlardan beri kullanıldığını biliyoruz. Orta Türkçede beĢik biçimi
kullanılır. Eski Kıpçakçada da beĢik olarak geçer.
< beĢi- (~ biĢi-) ‗sallamak‘ + -k eki.
(Hasan EREN, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, s. 48)
Bir köken bilim sözlüğünden alınan yukarıdaki parçada nokta, beĢik
kelimesinin Türkçenin değiĢik lehçelerindeki karĢılıkları ve anlamları verilmiĢtir.
Kelimenin öbür lehçelerdeki Ģekilleri ve anlamı bilgisi tamamlandığında
nokta kullanılmıĢtır.
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü üzere noktanın konması için cümlenin
bitmesi değil, yazan kiĢinin anlatımını kesmek istemesi ölçü olarak
alınmaktadır. Bunun yanında, herhangi bir noktalama iĢareti kullanılmamıĢ
bir metni okuyan kiĢi, metni kendi yorumuna göre noktalar.
Bir düĢünceyi, bir duyguyu anlatan, bir durumu saptayan, bir buyruk
ileten kelime dizisine cümle denir. Cümle açıklama, görüĢ, kanı, amaç, tasa-