karayolu taşıtları imalat sanayii özel ihtisas komisyonu raporu

Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Karayolu Taşõtlarõ İmalat Sanayii ÖİK Raporu
• Sektörde talep 1970 yõlõnda 16,000 adetten, 1976 yõlõnda 6.8 kat artõşla 110,000
adete yükselmiştir.
• 1976 yõlõndan sonra yaşanan ekonomik ve politik olumsuzluklar sonucu talep 2.3
katõ azalarak 1981 yõlõnda 47,000 adete kadar inmiştir. Üretim ancak 10 yõl sonra
1986 yõlõnda 112,000 adet ile, yeniden 1976 yõlõndaki düzeyine ulaşabilmiştir.
• Yüksek vergilendirmeden kaynaklanan olumsuz koşullara rağmen, talep
potansiyelindeki büyük açõk nedeni ile 1989/1993 yõllarõ arasõnda talepte önemli
artõşlar izlenmiştir. 1986 yõlõndan sonra 1993 yõlõna kadar talep 4.9 kat artarak 1993
yõlõnda 540,000 adete yükselmiştir.
• 1994 yõlõndaki ekonomik kriz nedeni ile 1993 yõlõna göre talep 2.0 katõ azalarak 268.000
adete düşmüştür. Daha sonraki yõllarda talep artõşõ tümü ile ithalat artõşõndan
kaynaklanmõştõr. Ancak 1998 yõlõndaki yeni bir kriz ile yeniden azalma trendine
girmiştir.
1989/1993 yõllarõ arasõndaki dönemde, otomobil talebindeki hõzlõ artõş, ithalata da yansõmõş ve
ithalat talebi toplam talebe göre daha hõzlõ artmõştõr. Bu dönemde otomobil ve özellikle hafif
ticari araçlarda AB dõşõ üçüncü ülkelerin ithalat içindeki payõ, AB+EFTA ülkelerine kõyasla
çok yüksektir. 1994 yõlõndaki kriz nedeni ile ithalata olan talep % 72 oranõnda azalmõştõr.
Ancak 1996 yõlõndan sonra ithalat hõzla artarak ithalatõn pazardaki payõ 1999 yõlõnda % 45
dolayõna yükselmiştir. AB+EFTA ülkelerinin otomobil ithalatõndaki payõ ise, 1993 yõlõnda %
23 iken 1999 yõlõnda % 84 gibi önemli bir düzeye çõkmõştõr.
2.1.3. Otomotiv Sanayiinin Genel Yapõsõ
Türkiye' de halen kişi başõna düşen otomobil sayõsõ, uluslararasõ ölçeklere göre geri
durumdadõr. 1000 kişiye düşen otomobil sayõsõ 1998 yõlõnda dünya ortalamasõ olarak 95 iken
bu değer Türkiye' de 60 dolayõndadõr. Kişi başõna düşen milli gelir bazõnda aynõ düzeyde
bulunan Bulgaristan, Yugoslavya ve Portekiz gibi ülkelerde 1000 kişi için otomobil sayõsõ,
Türkiye' nin 3 katõndan daha fazladõr. Türkiye' nin bu ülkeler düzeyine çõkmasõ halinde dahi
yõllõk talebin, 800 bin ila 1 milyon dolayõnda olmasõ gerekmektedir.
Potansiyel talebin reel talep haline dönüşmesinde en önemli engel, Türkiye' de otomobil
satõşlarõna uygulanmakta olan yüksek satõş vergileridir. Avrupa ülkelerinde % 20' ler
dolayõnda bulunan satõş vergileri, Türkiye' de en küçük otomobillerde (< 1.600 cc) bile % 48
ila % 50' ler dolayõnda bulunmaktadõr. Sonuç olarak, yüksek vergilendirme talebin serbest
pazar koşullarõnda oluşmasõnõ engelleyerek, sektörün ekonomik ölçeklere ulaşmasõnõ ve
uluslararasõ rekabet gücüne erişmesini geciktirmektedir.
Potansiyel talebin gerçekleşmesi halinde Türkiye otomotiv pazarõnõn hacmi, önümüzdeki 5-6
yõllõk dönem sonunda, yõllõk 10 milyar ABD Dolarõ’na ulaşacaktõr. Bu talebin Türkiye' deki
otomotiv sanayii ile karşõlanmasõ ekonomik bir zorunluluktur. Aksi halde önemli bir döviz
gereksinmesi ortaya çõkacak ve bu da dõş ödemeler dengesi üzerinde olumsuz etkiler
yapacaktõr.
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/karayolt/oik566.pdf…