İnovatif Kimya Dergisi Sayı 41

Kimya 

Dergisi 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL:4 SAYI:41 ARALIK 2016 

İLAÇLAR VÜCUDUMUZU 

NASIL ETKİLER?

KURALLARIMIZ 

1. İnovatif Kimya Dergisi yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek, kullanmış 

olduğunuz yazıların kaynağını ise dergi olarak 

belirtmek durumundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında bir sorun 

yaşıyorsanız ilk olarak yazara ulaşmalısınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza 

gelebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi 

sorumlu değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimlerde, 

yazılarda kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadır. 

Aksi durum olduğu zaman bunu yazarın kendisine 

ulaşarak sormalısınız. Çünkü bize yazı gönderen 

yazarlarımızdan ricamız telif haklarına riayet 

ederek fotoğrafları dökümanlarına eklemeleri. 

Buradan çıkacak problemlerden doğrudan yazarlar 

sorumludur. Dergi sorumlu değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise yazılarınız için Yavuz Selim KART ile 

konuşabilirsiniz. Dergi ile iletişim kurmak için ise 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com adresine 

mail atabilirsiniz. 

6. Dergimizde yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

info@inovatifkimyadergisi.com mail adresine 

göndermelisiniz. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editör tarafından 

incelenecektir. Eksik kısımları var ise size geri 

dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu 

kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç 

daha güzel bir yazı ve daha güzel bir dergi. 

7. Tarafımıza çok yazı gelmediği takdirde her yazıyı 

yayımlamaya gayret edeceğiz lakin başkalarının 

yazılarını kendi yazmış gibi gönderenler, kaynaksız 

yazı gönderenler, çok kısa yazı göndenlerin 

yazılarını maalesef yayımlamayacağız. 

8. Dergide dini ve siyasi içerikli yazılar yayımlanmaz. 

Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da herhangi 

bir siyasi grubu temsil eden söz ve kelimeler 

yazınızda olursa dergi o kısımları değiştirmeniz 

konusunda sizi uyarır. Değiştirmezseniz dergi 

yayımlamama hakkını ya da yazının o kısmını 

değiştirme hakkını elinde tutar. Bu konuda son söz 

dergi yöneticisine aittir. 

9. Bu dergide kimya ilmi üzerine okuyan, kimya 

ilmine meraklı, kimya ilmi ile ilgili araştırma 

yapmayı seven herkes yazabilir. 

10. Dergi ekibimiz gönüllü kişilerden oluşmuştur. 

Bu dergi ilk kurulduğu zamandan beri böyledir. 

Dergi ekibinde olan herkes bu kuralı kabul etmiş 

sayılır. Gelen kişilere en başta bu kural söylenir. 

Görevini yapmayan, dergide anlaşmazlık çıkaran, 

huzur bozan, dergi yöneticisini dinlemeyen kişiler 

ekipten çıkarılır. 

11. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu kişi 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

12. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kuralları 

kabul etmiş sayılırlar. 

SOSYAL MEDYA 

http://www.inovatifkimyadergisi.com 

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

https://twitter.com/InovatifKimya 

https://instagram.com/inovatifkimyadergisi 

http://inovatifkimyadergisi-blog.blogspot.com.tr 

https://www.youtube.com/channel/UCmIkYbQtd8LtCP6GVL0tVGQ 

https://plus.google.com/+Inovatifkimyadergisi 

https://www.linkedin.com/profile/view?id=AAIAABHWzAYBk8n_O2Xp0LJgn9bB-aLM6w0-3pw

Ekibimiz 

YAVUZ SELİM KART 

KİMYA MÜHENDİSİ 

KURUCU-YÖNETİCİ 

PELİN TANTOĞLU 

KİMYAGER 

FACEBOOK EDİTÖRÜ 

EBRU APAYDIN 



TUĞBA NUR AKBABA 

KİMYAGER 

FACEBOOK VE 

ÇEVİRİ EDİTÖRÜ 

GÜLŞAH TİRENG 

KİMYA TEKNİKERİ 


PEMBE ÖZÇAKMAK 



HATİLE MOUMİNTSA 

KİMYA 


GİZEM AYVERDİ 

KİMYAGER 


ASLIHAN YILDIZ 

KİMYA TEKNİKERİ 


BEGÜM MENEVŞE 

KİMYAGER 

INSTAGRAM EDİTÖRÜ 

CANAN KULA 

KİMYAGER 


ELİF TUNA 



ZEHRA ORUÇ 



SİZ DE EKİBİMİZE KATILIN

EDİTÖRDEN 

41. Sayıdan Herkese Merhaba, 

2016 yılını acı tatlı birçok olay ile bitirmenin hüznünü ve 

gururunu yaşıyoruz. Mail grubumuz ve ilginiz sürekli artmakta. 

Bundan dolayı size teşekkür ediyoruz. 

Bu ay ilgi çekici yazılar ile yine karşınızdayız. 

Umarız beğenerek okursunuz. 

Bize her zaman sektör ya da kimya ile ilgili bir konuda yazıp 

gönderebilirsiniz. 

İyi okumalar dileriz

İÇİNDEKİLER 

YEŞİL FLORESANS PROTEİN 7 

RUS PETROL DEVİ : SÜLFÜRİK 

ASİT İÇİN TÜRKİYE’DE GÜVENİLİR 

BİRORTAK BULABİLDİK 

81 İLDE 81 KİMYA LABORATUVARI 

VANADYUM BİLEŞİKLERİNİN DİYABET 

HASTALARINDA KULLANIMI 

BİTMEYEN PİL Mİ GELİYOR? 

400 DOLARLIK BORDAN 4 MİLYON DOLAR 

18 

DEĞERİNDE YAKIT ENERJİSİ ÜRETİLDİ! 

İLAÇLAR VÜCUDUMUZU NASIL 

19 

ETKİLER? 

SU ALTINDA KULLANILABİLEN 

21 

TUTKALLARIN GÜCÜ MİDYELERDEN 

GELİYOR 

RADYASYONA KARŞI 

“NANOTEKNOLOJİ” KORUYUCU 23 

TERMİK SANTRALLERDE 

25 

DEMİNERALİZASYON ÜNITESI DİZAYNI 

28 

NEDEN HASTA OLUYORUZ? 

29 

17 

ARITILMIŞ ATIKLARDAN HAMPETROL 

ÜRETMEK ARTIK MÜMKÜN 

İYTE’YE İKİ ÖDÜL 

ÇİN GÜNEŞİ DE KOPYALAMAYI 

BAŞARDI 

“ENERGY CHALLENGE”BİRİNCİ 

TAKIMI ODTÜ OLDU 

32 

12 

33 

10 

13 

27 

BAKIR 

34

AYIN WEB SİTESİ 

35 

KİMYA BULMACA 

36 

İÇİNDEKİLER 

KİMYA BULMACA ÇÖZÜMÜ 

KİMYA SÖZLÜĞÜ 38 

YAZARIMIZ OLUN 39 

37

BÜŞRA YUSUFOĞLU 

KİMYAGER 

ANKARA ÜNİVERSİTESİ 

YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ 

yusufoglubusra@gmail.com 

Yeşil Floresans Protein 

(Green Flourescent Protein) 

Protein denildiği zaman akla ilk olarak hücrede 

çok önemli fonksiyonlara sahip olan bir 

karboksil, bir amino , bir H ve değişken bir 

R grubuna sahip yapı gelir. Fakat floresans olması 

GFP’ yi tanıdığımız proteinlerden farklı kılar 

. Floresans proteinler biyolüminesans özelliğe 

sahiptirler. Peki bunlar ne işe yarar ve nasıl fizyolojik 

özelliklere sahiptir ? 

GFP, denizsel organizmalardan izole edilen ve ışık 

oluşturan bir proteindir. Bu protein, aequorin ya da 

lusiferaz gibi primer proteinlerden aldığı mavi ışığı, 

dalga boyu daha kısa olan ve daha uzak mesafelere 

ulaşan yeşil floresans ışığa dönüştürmektedir. 

Kimyasal enerjinin ışık enerjisi olarak açığa 

çıkması olayını Osamu Shimomura araştırmıştır. 

Kuzey Amerika’nın batı sahillerinden deniz anası 

toplamıştır.(Şekil 1).Deniz analarının kenarlarını 

keserek süzgeç kağıdı üzerine koymuş, sıkarak 

sıvı kısmı özütlemiştir ve deniz suyu içeren küvete 

özütten damlatınca mavi bir ışıma gözlemiştir. 

Bu ışımanın sebebinin özütlenen sıvı kısım ile 

deniz suyundaki kalsiyum iyonlarının tepkimeye 

girmesi sonucu olduğunu düşünmüştür. Bunun 

Şekil 1: Aqua Victoria 

7 

ardından çalışmalara Kolombiya Üniversitesi’nden 

Martin Chalfie devam etmiştir. Chalfie Yeşil 

Floresan Protein‘in varlığını ilk defa 1988’de 

katıldığı bir seminerde farketmiş ve kendi 

araştırmalarında farklı ve üstün özelliklerinden 

dolayı “C.elegans’’ı kullanmıştır. Bu yuvarlak 

solucanın işaretlenmesinde YFP’nin fantastik bir araç 

olabileceğini düşünmüştür ve son olarak Kaliforniya 

Üniversitesi’nden biyokimya profesörü roger Y.Tsien 

tarafından çok farklı renklerde, daha uzun süre

ile ve daha yüksek şiddette ışıma yapabilen GFP 

molekülleri geliştirerek Shimomura ve Chalfie’nin 

çalışmalarına büyük bir katkıda bulundu.Tüm 

çalışmalarla birlikte 2008 yılında 3 bilim adamı 2008 

Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülmüştür. (Şekil 2) 

Şekil 2 : Soldan sağa Shimomura , Chalfie, Tsien 

Bu protein üzerinde pek çok çalışmalar yapılmış ve sadece yeşil değil kırmızı veya mavi gibi diğer renklerde 

de ışık verebilen proteinler bulunmuş, ayrıca yalnızca mavi ışıkla değil, morötesi gibi değişik ışıklarla da aktif 

hale gelen, uyarılan floresan proteinler yapılmıştı. Bazı floresans proteinler; 

• Yeşil Floresans Protein (GFP), 

• Mavi Floresans Protein (BFP), 

• Açık Mavi (cyan) Floresans Protein (CFP), 

• Yabani Tip Floresans Protein (wtGFP), 

• Discosoma Kırmızı Floresans Protein (DsRed), 

• Sarı Floresans Protein (YFP) olarak sıralanabilir. GFP’nin yapı özelikleri; (şekil 3), 

• 238 amino asitlik bir proteindir. 

• Biyolüminesantır. 

• Aktif bileşeni aequorin olarak adlandırılır. 

• Moleküle veya kimyasal reaksiyona ihtiyaç duymadan etrafına floresans yeşil ışık verir. 

• Düşük toksisitelidir 

• Normalde görünmez olan proteinlere bağlanır, bu parlayan işaretleyici sayesinde proteinlerin 

hareketleri, konumları ve etkileşimleri izlenebilir. 

Şekil 3 : GFP’nin yapısı 

8

GFP Ortadaki 3 amino asit içeren özel bölüm oksijen molekülünün de yardımıyla konformasyon 

değiştirmesiyle ortama yeşil ışık vermektedir. 

GFP’nin kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir; 

• Kök hücrelerinin nasıl özelleştiği, 

• Beyin hücrelerinin iletişimi, 

• İşaretleyici gen, 

• Ameliyatlar, 

• Sinir dokularının harabiyetinin tespiti, 

• HIV araştırmaları, 

Doğal GFP ile absorbsiyon ve emisyon spektrumları benzer olan rekombinant GFP günümüze kadar 

bakteriler, nematodlar, böcekler ve memeli hücreleri gibi birçok canlıda eksprese edilebilmiştir.Alzheimer 

hastalığı ya da kanser hücrelerinin yayılması gibi olayları incelemenin mümkün hale geldiği ortaya 

konulmuştur. 

Şekil 4 : GFP’nin transfer edildiği bazı canlılar 

Kaynaklar : 

1) https://www.google.com.tr/search?q=gfp&rlz=1C1VFKB_ 

enTR635TR635&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjpnMy9lpfQAhXCPxoKHUX1BtoQ_ 

AUICSgC&biw=1366&bih=613#imgrc=nCtrGGpcL3CzHM%3A 

2) Cancer Research 

3) http://www.milliyet.com.tr/floresan-proteini-nobel-i-getirdi-magazin-1000726/ 

4) Critical Review 

9

Haber 

Yabancı 

RUS PETROL DEVİ: SÜLFÜRİK ASİT 

İÇİN TÜRKİYE’DE GÜVENİLİR BİR 

ORTAK BULABİLDİK 

Lukoil’in ISAB Rafinerisi Başkanı Oleg Durov, 

Türkiye ile petrol ürünlerinin tedarikinde bazı 

işbirlikleri olduğunu söyledi. 

Rus petrol şirketi Lukoil’in Türkiye kolu Lukoil 

Eurasia Petrol A.Ş., İtalya’nın Sicilya adasında 

bulunan, Avrupa’nın üçüncü büyük rafinerisini ilk 

defa Türk basın mensuplarına açtı. 

Ziyaret sırasında basın mensuplarına konuşan 

Lukoil’in ISAB Rafinerisi Başkanı Oleg Durov, 

ISAB’ın yanı sıra petrol piyasası ve Türkiye ile 

ilişkiler hakkında da önemli açıklamalar yaptı. 

Durov, Petrol piyasasında marjda yaşanan büyük 

düşüşün kendilerini üretim hacmini düşürmeye 

zorladığını ancak yine de maliyetlerini optimize 

ederek ekonomik iyileşme sağlayabildiklerini belirtti. 

“Bizim açımızdan yaşanan bu durumu kriz olarak 

adlandırmak doğru olmaz” diyen Durov, Çetin 

bir zorluktu, baş etmek gerekiyordu ve baş etmeyi 

başardık. Öncelikle maliyetlerimizi düşürdük, 

hammadde alımlarını optimize ettik, petrol 

ürünlerinin satışını optimize ettik. Standart olanla 

yetindik” ifadesini kullandı. 

“Petrol Pazarı Öngörülmesi Güç 

Bir Pazar” 

Ham petrol pazarının öngörülmesi güç bir pazar 

olduğunu vurgulayan Durov, petrol pazarında 

yaşanabilecek değişikliklere hazırlıklı olmak 

gerektiğini belirtti. 

Dünya Enerji Zirvesi’nde Lukoil Başkan yardımcısı 

Leonid Fedun’un dile getirdiği ‘petrol ürünleri 

pazarında varil başı 70 dolar ideal olandır’ sözleri 

hatırlatılınca Durov, “Elbette varil başı 70 Dolar, 

Rusya için, Lukoil için iyi bir fiyat. Ham petrol ile 

petrol ürünleri fiyatı arasındaki fark bizim için en 

önemli gösterge” yorumunu yaptı. 

“Rekabet Artacak” 

Petrol rafineri endüstrisinde rekabetin artacağına 

dikkat çeken Durov, şunları söyledi: 

“Bu trendin ABD ile sınırlı olmadığını, Avrupa’yı 

ve hatta dünyayı da kapsadığını anlamamız 

gerek. Er ya da geç çevre dostu yeşil enerji ile 

yollar kesişecek. Yeşil enerji Sicilya’da gayet iyi bir 

gelişme göstermiş durumda. Tekrar ediyorum, 

bu bizim için çetin bir zorluk. Avrupa’nın rafinaj 

kapasitesi her geçen yıl düşüş grafiği sergilemeye 

devam ediyor. Dolayısıyla varlık sürdürme 

yoluna gitmek daha etkili sonuçlar verecektir. 

Tekrarlamakta fayda görüyorum: Eğer tesisten 

10

değil, bir bütün olarak Lukoil’den bahsediyorsak, 

yapılması gereken şey ham petrol pazarında, petrol 

ürünleri ve elektrik pazarında verimi artırmak 

olacaktır.” 

“Elektrik Piyasasında da Varız” 

Dünya genelinde elektrikli araçların giderek 

yaygınlaşmasının da petrol endüstrisi açısından 

çetin bir zorluk olduğunu kabul eden Durov, 

“Petrol rafinesi sahibi olmanın yanı sıra elektrik 

piyasasında da varız” dedi. 

Lukoil’in 2014 yılında 540 megavat kapasiteye sahip 

ERG santralini de satın alındığı bilgisini veren 

Durov, bir petrol türevi olan asfaltı kullanarak 

elektrik üreten Avrupa’nın sayılı 4-5 şirketinden biri 

olduklarını kaydetti. 

“Türkiye’ye Sülfürik Asit 

Satıyoruz” 

Durov, Türkiye’nin ISAB için geleneksel bir pazar 

sayılmayacağını belirterek, Türkiye ile petrol 

ürünlerinin tedarikinde bir takım işbirlikleri söz 

konusu olduğunu kaydetti. 

Durov, “Elimde diğer tesislere yapılan 

tedariklere ilişkin rakamlar ve tedarik hacmi 

bilgileri yok ancak bu tedariklerin Türkiye’de 

gerçekleştirildiğini biliyorum. Altı ay kadar önce 

Türkiye’den ortak edindik. Bizden sülfürik asit 

alıyorlar. Sülfürik asit, sınırlı bir pazarı olan bir 

ürün ancak bir Türkiye’de iyi ve güvenilir bir ortak 

bulabildik. Dolayısıyla iş hacmimiz oraya yönelik. 

Tam olarak ticari bir ürün sayılmaz ancak oldukça 

özel bir üründür” dedi. 

Türkiye’deki Pazar Payı Yüzde 3,1 

Lukoil, 1998 yılından bu yana Türkiye petrol 

piyasasında faaliyet gösteriyor. Toptan ve perakende 

benzin ve motorinin yanı sıra, petrokimya, baz yağ 

ve ambalajlanmış yağların satışı, gemi ve uçaklara 

yakıt teslimatı Şirket’in Türkiye’deki ana faaliyetleri 

arasında. 

Lukoil, 2008 sonlarında Akpet’i satın alarak 

Türkiye’deki en büyük yatırımını gerçekleştirdi. 2016 

yılı itibariyle Lukoil Grubu’nun Türkiye’deki istasyon 

sayısı 600 adet. 2015’te petrol ve gaz ürünlerinin satış 

hacmi 1,1 milyon tonu (Pazarın yüzde 3.1’i) geçti. 

11

Yerli 

Haber 

81 İLDE 81 KİMYA LABORATUVARI 

BASF, 81 lisenin kimya laboratuvarını yenilemek 

üzere 2010 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ile 

özel bir protokol imzalayarak “81 ilde 81 kimya 

laboratuvarı” projesini başlatmıştır. 

donatım ekipmanları ile genel dekorasyon ihtiyaçları 

karşılanacaktır. Kimya laboratuvarları yenilenecek 

okullar, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 

belirlenmektedir. 

2010 yılından beri başarıyla devam eden projede, 81 

lisedeki laboratuvarın tüm dekorasyonu ve donanımı 

BASF tarafından yenilenmektedir. BASF’nin dünya 

genelinde yürüttüğü toplumsal projelerin odağında 

eğitim ve çocuklar yer almaktadır. Bu projede de yeni 

nesillere kimyayı sevdirmek amaçlanmıştır. BASF’nin 

projesi, bugüne kadar eğitim olanaklarından nispeten 

daha az yararlanma olanağı bulan bölgelerdeki 

liselerde değerlendirilmektedir. 

Proje sayesinde aralarında daha önce laboratuvarı 

olmayan, laboratuvar malzemelerini hiç görmemiş 

okulların bulunduğu illerde öğrenci ve öğretmenler 

dersleri daha verimli işletmektedir. BASF, 81 kimya 

laboratuvarının yenilenme ve donatım çalışmalarını 

2016 yılının sonuna kadar tamamlamayı 

planlamaktadır. 2013 yılı sonu itibariyle 50 ilde 

toplam 50 lisenin laboratuvarları yenilenmiştir. Proje 

sonuna kadar toplam 81 ildeki laboratuvarın gerekli 

12

TUĞBA CENGİZ 

KİMYAGER 

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ 


tugba_cengiz0636@hotmail.com 

Vanadyum Bileşiklerinin 

Diyabet Hastalarında 

Kullanımı 

Diabetes Mellitus (DM), pankreasın yeterli 

insulin üretememesi veya vücudun ürettiği 

insülini etkili bir şekilde kullanamaması 

sonucu oluşan ömür boyu devam eden kronik ve 

insülin üreten hücrelerin azalması ile devam eden bir 

hastalıktır. 

Normal metabolizma da besinler, vücudun başlıca 

yakıtı olan glukoza (şeker) dönüşmek üzere 

bağırsaklarımızda parçalanırlar. Daha sonra bu 

glukoz bağırsaklardan kana geçer ve kandaki 

şeker düzeyi yükselmeye başlar.Sağlıklı bireylerde 

kana geçen glukoz pankreastan salgılanan insülin 

hormonu yardımıyla hücrelerin içine taşınır. Şayet 

insülin hormonu vücudumuzda olmazsa ya da etkisi 

bozulmuş ise şeker hücrenin içine taşınamayacağı 

için, glukoz kanda artarak şeker hastalığı dediğimiz 

kan şekeri yükselmesi (Hiperglisemi) gelişmiş olur. 

Bu kan şekeri yüksekliği sürekli olarak devam edecek 

olursa organlarımızda (sinir, göz, kalp, böbrek vs) 

zaman içerisinde ciddi bozukluklara neden olur. 

İnsülin hormonu tamamen eksikse bu diyabete 

"Tip 1 diyabet (insüline bağımlı diyabet)" denir. 

Genellikle çocuk veya genç yaştaki hastalarda 

görülür. Eğer insülin hormonu var, ama miktarı 

13

azsa veya dokularda insüline karşı direnç varsa, 

bu diyabete de "Tip 2 diyabet (insüline bağımlı 

olmayan diyabet)" denir. Genellikle 35 yaşından 

sonra görülür. Tip 1 diyabetli hastalar yaşam boyu 

insülin kullanmak zorundadırlar. Tip 2 diyabetli 

hastalar ise diyet, egzersiz ve ağızdan alınan ilaçlarla 

tedavi edilebilir. Gerekirse hastalığın ilerleyen 

dönemlerinde insülin kullanabilirler. 

VANADYUM NEDİR? 

* Atom numarası: 23 

* Atom ağırlığı: 50.9415 g/mol 

* Oda koşullarında (25°C 298 K): Gümüşümsü gri renkli katı 

* Metal 

* d-blok elementi 

* Vanadyum metali ilk olarak 1801 yılında Andres Manuel del Rio tarafından keşfedilmiştir. 

* Bilinen minerali vanadinit (3Pb 3 

(VO 4 

) 2 

.PbCl 2 

), potasyum uaranil vanadat 2K(UO 2 

)VO 4 

.3H 2 

O ve 

vanadyum sülfürdür. Niobyum ve tantal minerallerinde de çok miktarda bulunur. 

* Vanadyum mineralinin NaCl veya Na 2 

CO 3 

ile 850°C’ de reaksiyonu sonucunda elde edilen NaVO 3 

bileşiği su içerisinde çözülür. Çözelti kırmızı çökelek verene kadar asitlendirilir. V 2 

O 5 

oksidi elde edilir. Bu 

oksidin kalsiyum ile indirgenmesi ile saf olarak elde edilir. 

14

Diğer bir yöntem ise VCl 5 

bileşiğinin hidrojen gazı 

veya magnezyum ile indirgenmesi ile saf olarak elde 

edilir. Vanadyum vücut için gerekli bir minareldir 

.Normal sağlıklı bir diyet içerisindeyseniz genellikle 

vanadyum almaya gerek yoktur. İhtiyacımız olan 

günlük miktar 10-30 mikrogramdır. Mantar ,deniz 

ürünleri ,soya fasulyesi ,tahıllar, mısır gevreği gibi 

bir çok besinde bulunur.Aynı zamanda maydanoz 

, yeşil fasulye , havuç ,yulaf ,lahana, ayçiçeği, 

mısır, aspir , zeytinyağı da vanadyum bakımından 

zengindir. 

Son dönemlerde diyabet ile ilgili yapılan çalışmalarda 

diyabet tedavisinde insüline alternatif olarak ona 

benzer şekilde etki gösteren vanadyum bileşikleri 

kullanılmaktadır. Bir geçiş elementi olan vanadyum 

bir çok valans durumlarında (-3,-1,0,+1- +5) 

bulunabilir. Biyolojik sistemlerde vanadyum 

daha çok vanadat (+5) ve vanadil (+4) formunda 

bulunmaktadır. Vanadyumun etki mekanizması 

ve anti diyabetik etkisi hala çok açık değildir ve 

bu konuda daha pek çok araştırma yapılmasını 

gerektirmektedir. In vitro ve in vivo araştırmalardan 

elde edilen veriler vanadyumun insülin sinyal yolunu 

çeşitli yollarla etkilediğini göstermektedir. 

Vanadyumun insüline benzer etki göstermesi ile 

ilgili olarak ileri sürülen mekanizmalar onun bir 

fosfat analoğu gibi davranması ve ayrıca tirozin 

fosfatazı inaktive ederek tiroVanadyum asetil 

asetonat, vanadyum RL252 gibi bileşiklerin sıçan 

adipoz dokularında insuline benzer etkiyi sağlamada 

serbest vanadyumdan çok daha etkili olduğu 

belirtilmektedir. 

Yine benzer şekilde BMOV(bis maltolato 

oxovanadium) ve bis (picolinato)oxovanadyumun 

sıçanlarda STZ ile oluşturulmuş diyabette 

hiperglisemik durumda kan glukoz düzeyini 

düşürmede serbest vanadyumdan çok daha etkili 

olduğu bildirilmiştir. 

Vanadyum asetil asetonat, vanadyum RL252 gibi 

bileşiklerin sıçan adipoz dokularında insuline benzer 

etkiyi sağlamada serbest vanadyumdan çok daha 

etkili olduğu belirtilmektedir. 

Yine benzer şekilde BMOV(bis maltolato 

oxovanadium) ve bis (picolinato)oxovanadyumun 

sıçanlarda STZ ile oluşturulmuş diyabette 

hiperglisemik durumda kan glukoz düzeyini 

düşürmede serbest vanadyumdan çok daha etkili 

olduğu bildirilmiştir.BMOV ve VS(vanadil sülfat)’ın 

kronik ve akut etkileri ve aynı zamanda doza 

bağlı oluşabilecek değişiklikler çeşitli çalışmalarda 

araştırılmıştır.Araştıcılar bu çalışmada BMOV’un 

, VS’tan 3 kat daha etkili olduğunu bildirmişlerdir. 

Farklı koordinasyonda olan pek çok vanadil 

kompleksinin [VO(O 4 

), VO(NO 4 

), VO(S 4 

), 

VO(N 2 

O 2 

), VO(S 2 

O 2 

) ve VO(N 3 

O 2 

) ], sıçanlarda 

15

oluşturulmuş tip I ve tip II diyabette oral olarak 

verilme sinin etkili olabileceği düşünülmektedir. 

Vanadyum bileşiklerinin toksik etkilerinin çoğu 

sistemik toksisiteden ziyade üst solunum yolları ve 

gözlerin lokal irritasyonu şeklindedir. Vanadyum 

tozları ile temas üst solunum yolları irritasyonu, 

nazal hemoraji, konjuktivit, öksürük ve göğüs ağrısı 

gibi sonuçlar yaratabilir.Sindirilmiş vanadyumun 

çoğu midede VO 2+ olarak taşınır ve bu formda 

duodenuma geçer. Kemik temel depo yeri olmasına 

karşın intraperitoneal (i.p) enjeksiyonlarda böbrek 

ve karaciğerde de depo edildiği gösterilmiştir.Yine 

insüline balı BB diyabetli sıçanlarda vanadil sülfat 

(VS) insulin ihtiyacını % 75 oranında azaltmaktadır. 

1 yıl gibi bir süre VS verilmesi sonucunda herhangi 

bir toksisiteye rastlanılmamıştır.Klinik çalışmalar tip 

I ve tip II diyabetli insanlarda yapılmıştır. Sodyum 

metavanadat 2 hafta süreyle günde 125 mg olarak 

verilmiş ve tip I diyabetli hastalarda vanadyumun 

insülin salınımına etki etmeksizin eksojen insülin 

gereksinmesini azalttığı saptanmıştır. Ayrıca 5 adet 

tip I diyabetik hastadan 3’ünde glukoz kullanımının 

düzeldiği gözlenmiştirAyrıca bu çalışmada tip II 

diyabetik hastalarda insülin duyarlılığında iyileşme 

ve glukozun non-oksidatif yolla kullanımında artış 

gözlenmiş, karacierde glukoz üretiminin değişmediği 

bildirilmiştir. En sık görülen yan etkinin ise diyare 

olduğu bildirilmiştir. 

Deney hayvanlarında yapılan çalışmalarda 

vanadyumun diyabette yararlı etkilerinin olması; 

benzer şekilde diyabetik hastalarda da bu etkilerinin 

gözlenmesi önümüzdeki yıllarda bu ajanın diyabet 

tedavisinde yer alabileceğini düşündürmektedir. 

Kaynaklar : 

www.turkiyeklinikleri.com 

www.kimyaevi.org 

www.madenciyim.com 

http://diyabet.gov.tr 

16

Haber 

Yabancı 

BİTMEYEN PİL Mİ GELİYOR? 

Yale Üniversitesi araştırmacıları, hayvan kanında 

bulunan heme adlı bir molekülün Li-O 2 

pil 

teknolojisine uygulanacağını ve adeta bitmeyen pil 

üretileceğini belirtiyor. 

Günümüzde çoğunlukla elektronik araçlarda 

kullanılan Li-O n 

yani lityum iyon piller, ağırlık ve 

boyutlarına oranla verebildikleri enerji miktarı 

bakımından en iyi batarya türlerinden biri. 

Kullandığımız birçok cihazda bu piller tek şarjla 

günlerce hatta hybrid otomobillerde olduğu gibi pilin 

büyüklüğüne bağlı olarak haftalarca gidiyor. Ancak 

bu sürenin uzaması Lityum oksijen (Li-O 2 

) piller ile 

mümkün oluyor. 

Lityum pil ilk olarak Gilbert N. Lewis tarafından 

1912 yılında keşfedilmiştir. İlk yeniden 

doldurulamayan pil hücreleri ise 1970 lerin ilk 

yıllarında ortaya çıkmışlardır. Yeniden doldurulabilir 

lityum iyon pillerin piyasaya sürülebilmeleri yaklaşık 

20 yıllık bir çalışmadan sonra mümkün olmuştur. 

İlk ticari versiyon 1991 yılında John B. Goodnogh 

yönetimindeki çalışma grubu Sony tarafından 

bulunmuştu. 

Yale Üniversitesi’nden Andre Taylor, bu pillerin 

şarj süresince gereken enerji miktarına azaltmak 

için gereken “heme” adı verilen bir molekül buldu. 

Heme, hayvanların kanındaki hemoglobinde 

iki bölümden birini oluşturan oksijen taşıyan 

bir molekül. Bu molekülün çalışma sistemini 

örnek alan araştırmacılar, heme’nin yeni pil 

teknolojisinde kullanılmasının mümkün olacağını 

belirtiyor. Bu moleküllerin bataryaların kutuplarına 

uygulanmasıyla şarj-deşarj döngüsü iyileştirilecek ve 

piller çok daha uzun süre dayanacak. 

17

Yerli 

Haber 

400 DOLARLIK BORDAN 4 MİLYON 

DOLAR DEĞERİNDE YAKIT ENERJİSİ 

ÜRETİLDİ! 

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nin savunma 

sanayinden bir firma ile birlikte yürüttüğü 

çalışma kapsamında, 400 dolarlık bordan ton 

değeri 4 milyon doları bulan, %96 saflık düzeyinde 

elementer bor ürünü elde edildi. 

Projeyi yürüten ekibin başkanlığını yapan Doç. 

Dr. Mükerrem Şahin, bor kullanılarak üretilen 

en değerli materyaller arasında ‘elementer bor’ 

olduğuna dikkat çekerek, projelerinin ilk etapta 

TÜBİTAK tarafından reddedilmesine rağmen yine 

de vazgeçmediklerini söyledi. 

Yaptıkları çalışmalar sonucunda materyalin 

laboratuvar ve endüstriyel koşullarının 

tamamlandığını, hatta üretim aşamasına dahi 

geldiklerini söyleyen Doç. Dr. Şahin, bunun için 

yalnızca bazı prosedürlerin yerine getirilmesinin 

kaldığını belirtti. 

Ülkemizde ilk kez sanayi ölçeğinde üretilen ürünün 

daha çok uzun menzilli füzelerin ve uzay roketlerinin 

yakıtına katkı sağlaması bekleniyor. Materyalin 

yüksek kapasiteyle üretilmesi için çalışmalara 

başladıklarını belirten Doç. Dr. Şahin, 

“Normalde tonuna 300-400 dolar verdiğimiz 

borun buradaki ton değerleri 4-5 milyon dolardan 

başlar. Yani biz bu sayede ham olarak 300-400 

dolara satabildiğimiz bor ürününü 4-5 milyon 

dolara satabilecek hale getirdik. Katma değer 

katarak Türkiye’nin satış ve ihracat potansiyelini 

artıracak bir ürün haline getirdik. Şimdi bunun 

daha büyük sanayi tesisini kurma amacındayız, 

yolumuza devam edeceğiz. 

Şimdi teknolojik yeterlilik açısından önemli bir 

aşamada olduğunu düşünüyoruz. Yüzde 96 saflıkta 

elde ettiğimiz ürün elimizde ama yüzde 99,5 

saflığa çıkmak için de projemiz devam ediyor. O 

zaman daha yüksek katma değerler de ürünlere 

gidilecek” açıklamalarında bulundu. 

18

AHMET KÜÇÜKÇALIK 

KİMYAGER 

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 


kucukcalik@itu.edu.tr 

İLAÇLAR 

VÜCUDUMUZU 

NASIL ETKİLER? 

İlaçların vücutta iki hedefi vardır. Reseptörler ve 

enzimler. Reseptör ve enzimler birer proteindir. 

Proteinler doğal olarak vücut içinde, hücrede 

üretilen veya dışarıdan alınan moleküller olabilir. 

Proteinler ilaçlara kıyasla çok daha büyük, karmaşık 

yapılardır. Bu yüzden ilaçlara aynı zamanda ligand 

(küçük molekül) da denilir. 

Ligandlar yani ilaçlar, reseptör ve enzimlere 

bağlanarak etki ederler. Bu bağlanma sonucu 

reseptörler konformasyonel değişime uğrarlar, bir 

başka deyişle üç boyutlu bakış açısında dönmeye 

(switch on) başlarlar. İlacın hedefine bağlanmasıyla 

reseptörde dönme hareketine sebep olması sonucu 

vücut içinde bir takım olaylar dizisi başlatılmış 

olur (İlaç etkisi). Bu etki Reseptör-Ligand arasında 

ne kadar güçlü bir bağlanmanın olacağıyla doğru 

orantılı olarak artar ve ilaç etkili oldu denilir. 

Bağlanmaya temel olarak iki parametre etki eder; 

aralarındaki çekim kuvveti ve geometrik şekil olarak 

birbirinin tamamlayıcısı olmalarıdır. 

İlaçlar bağlandıkları reseptörlerin -proteinlerinaktivitelerini 

engelleme (inhibe etme) yönünde 

etki ederler. Zaten bizatihi ilaç demek, hastalığı 

zıddı ile tedavi etmek demektir. Örneğin vücutta 

çok salgılanan bir proteinin fonksiyonundan yani 

görevinden (hastalıktan) şikayet eden hastaya, 

verilen ilaç bu proteine bağlanır ve proteinin işlevini 

engeller. Böylece vücutta bir kontrol sağlanmış 

olunur. 

İlaçların etkisi iki ana başlık altında incelenebilir, 

bunlar farmakokinetik ve farmakodinamiktir. 

Farmakokinetik üç alanda ilaç etkisini 

değerlendirirken ki bunlar; 

1- Vücut içine ilacın giriş yaptığı yer 

2- İlacın aktif olarak etki ettiği bölge 

3- Boşaltım yollarıyla vücut dışında atılmasına kadar 

geçen bölgelerdir. 

Farmakodinamik ise sadece ilacın etki ettiği bölgede 

değerlendirmede bulunur. Bir başka yorumla şöyle 

denilebilir; farmakodinamik ilacın vücudu nasıl 

etkilediğini anlatır, zira sadece ilacın etki ettiği 

bölgeye odaklanır. Farmakokinetik ise vücudun, ilacı 

nasıl etkilediğini inceler çünkü tüm vücut boyunca 

ilacın yolculuğu sırasında uğradığı değişimleri 

inceler. 

19

Peki ilaçlar nasıl alınabilir: 

İlaçlar bir; damardan direkt olarak alınabilir ki 

buna intravenously administered drug (damar 

yoluna uygulanan ilaç) denir. İki; oral yollarla yani 

ağızdan alınmak suretiyle vücuda gönderilir. Bu son 

durumda ilacın boğazdan geçmesi, mideye girmesi 

ve ince bağırsaklardan emilimi (absorption) söz 

konusu olur. Bu emilim sırasında ilaç ince bağırsak 

membranlarından geçerek kana gönderilir. İlaç kana 

karıştığında tüm vücuda doğru dağıtılır (distribution). 

Buna drug transport yani ilaç iletimi denir. İlaç 

iletimi ilacın hedefine gidişi ve bir süre sonra ilacın 

hedefinden ayrılmasını yani vücuttan atılmasını ifade 

eder. 

Kan ne içerir, ilacın bağlanmasına 

etkisi nedir: 

Kanımızda su, hücreler, elektrolitler, hormonlar, vücut 

içinde sinyal üreten veya ileten küçük moleküller, 

şeker ve ilaç bulunur. Kanın %45 kadarı kırmızı kan 

hücrelerinden, %1 lik kısmı ise beyaz kan hücreleri 

ve trombosit denilen, kan pıhtısı oluşumunda görev 

alan kan pulcuklarından oluşur. Geriye kalan %54 

lük kısım ise sıvı kan plazmasıdır. Bu sıvı proteinleri, 

elektrolitleri, şeker ve ilacı içeren kısımdır. 

Tüm kan ağırlığının %8 ini proteinler oluşturur. 

Proteinler kan plazması içinde bulunur. Proteinlerin 

ilaç açısında önemli olma sebebi şudur; 

- İlacın nasıl transfer edildiğine etki etmek 

- İlacın hedeflere nasıl bağlandıklarına etki 

etmek 

İlacın istediğimiz hedefe (reseptör-enzim) bağlanıp 

bağlanmayacağı assay denilen biyokimyasal testler 

sayesinde öğrenilir. Assay tüpleri içinde farklı 

çeşitlilikte proteinler konulur çünkü ilaçlar normalde 

proteinlere afinite (ilgi) duyarlar. Bu farklı çeşitlilikte 

proteinleri assay içine koymakla ilacımızın istenilen 

reseptör veya enzime olan gerçek ilgisi ortaya çıkar. 

Çünkü artık ortamda fazlaca protein olduğundan bu 

bir rekabet halini almıştır. İlacın kan proteinlerine 

bağlanması arttıkça asıl istenen reseptör & enzime 

ilgisi olan serbest ilaç miktarında düşüş olacaktır. 

Bunu şuna benzetebiliriz, çok çikolata yiyen bir 

çocuk muhtemeldir ki en sevdiği kocaman bir 

pastayı görse dahi bunu istemeyecektir. Çünkü 

yeterli doygunluğa ulaşmış ve şeker ihtiyacını 

karşılamıştır. Bunun gibi eğer ilaç kandaki 

proteinlere az ilgi duyarsa asıl hedeflenmek istenen 

reseptöre bağlanması daha fazla gerçekleşecektir. 

Kan proteinlerine yüksek afinitesi (ilgisi) olan hits’ler 

elenir. Kan proteinlerine bağlanmaktan sakınan 

hits’ler (zayıf aktivitedeki moleküller) ise bir sonraki 

aşamaya geçerler yani assay testinden başarılı olurlar. 

Bir ilacın (ligandın), hedefine yani reseptörüne nasıl 

bağlandığı (etkileştiği) ilaç aktivitesini belirler. 

20

Haber 

Yabancı 

SU ALTINDA KULLANILABİLEN 

TUTKALLARIN GÜCÜ MİDYELERDEN 

GELİYOR 

En sağlam tutkalların bile suda çözünür. Basitçe 

parmağınızdaki yara bandı bile su altına girdiğinde 

kayar veya yapışkan özelliğini kaybeder. Office of 

Naval Research (ONR) deki araştırmacılar doğadan 

ilham alarak su altında bile yapışkan özelliğini 

kaybetmeyen tutkalları geliştirdi. 

Michigan Techology Üniversitesinde (MIT) 

Biyomedikal Mühendisliği alanın profesör olan 

Dr.Bruce Lee midyelerin proteinlerini kullanarak 

geri dönüştürülebilir ve su altında güvenli bir şekilde 

kullanılabilen sentetik bir yapıştırıcı geliştirdi. 

Ama elektrik iletkenliğine dair herhangi bir veri 

kaydedilemedi. 

ONR’nin Biyomalzemeler ve Biyonanoteknoloji 

Bölümü başkanı Laura Kienker Biyomimetik 

(Doğayı taklit ederek ürün geliştirme) yaklaşım 

sayesinde ıslak ortamlarda dayanabilecek tutkalları 

geliştirdiklerini ifade etti. Ve ekledi Dr. Lee‘nin 

çalışmasının amacının çeşitli ıslak ortamlarda 

kolayca yapışabilen ve elektriksel akım yardımıyla 

ayrılan bir tutkal geliştirmekti. Bu çalışma sayesinde 

hem sağlık alanında hem de donanmada tedavi 

amaçlı uygulamaların gerçekleştirilebileceğini 

kaydetti. 

Midyeler adeta kıskaçları varmışçasına teknelerin 

çeşitli yerlerine salgıladıkları bu tutkal sayesinde 

çok kolay bir şekilde tutunabiliyorlar. Midyelerin bu 

başarınsın sırrı ise salgıladıkları fiber yapıdaki süper 

yapışkanların hem sert hem de yumuşak yüzeylere 

çok kolay yapışabilmesi ve tuzlu,tuzsuz sularda daima 

çok iyi bir performans sağlaması.Ve bu özelliklere 

ek olarak deniz koşullarına çok kolay uyum sağlayıp 

sağlam bir yapı oluşturması. 

Midyelerin bu başarısını sağlayan aminoasit ise 

dihydroxyphenylalanine—DOPA. İnsanların 

beyninde mutluluk hissini oluşturan Dopaminin 

bir türü olan bu aminoasit midyeler içinde hayati 

önem taşıyor. Midyelerin hem kendi kabuğunu 

yapıştırmasını hem de ortamlara tutunmasını 

sağlıyor. 

Lee ve ekibi ise DOPA’yı polyester ve kauçuk 

gibi polimer yapılarla karıştırarak ıslak yüzeylere 

yapışabilen süper tutkalları üretti. Yapılan testler bu 

tutkalların metal, plastik hatta et ve kemik gibi çeşitli 

yüzeylere kolayca yapışabileceğini ispatladı. 

Lee bu tutkalın en önemli özelliğinin çok yönlü 

kullanımı olduğunu ifade etti. Diğer yandan 

tutkalların sağlamlığını ve dayanıklılığını koruyarak 

sert veya esnek bir hale getirilebileceğini belirtti. 

Lee tutkalın yapışmasının ya da ayrılmasının 

elektriksel akım kullanarak kimyasal bir açma 

kapama işlemini gerçekleştirmeye çalıştıklarını 

söyledi. Bu çalışmanın pH üzerinden yürütüldüğünü 

21

ve hala elektriğin etkisi üzerinde zaman 

harcadıklarını ifade etti. 

Su altında yapışkanlığını kaybetmeyen tutkal 

çalışmasının özgünlüğünü vurgulayan Lee kolayca 

yapışabilen ve bağlanma-ayrılma döngüsünü 

gerçekleştirebilen tutkal çalışmasının çok yeni 

olduğunu da ekledi. 

Lee akıllı tutkalların çok fazla amaç için 

kullanılmalarını göz önünde bulundurduklarını ve 

su altındaki sensörlerin, ekipmanların hem gemilere 

hem de deniz altılara kolayca tutturulabileceğini 

diğer yandan insansız denizaltıların istenilen 

yüzeylere yapışmasının kolayca kumanda 

edilebileceğini belirtti. 

Aynı zamanda medikal uygulamalarda da hem 

yapışabilen hem de ayrılabilen bu tutkalların 

kullanılabileceğini belirti. Ve çalışmasının yeni 

yara bandı türlerinin geliştirilmesine öncülük 

edeceğini ifade etti. Mesela ıslak yüzeylere kolayca 

yapışan ve bu ortamlarda özelliğini kaybetmeyen 

yara bantlarının üretilebileceğini ya da yapıştıkları 

ortamdan çok daha az acıyla ayrılabileceklerini 

söyledi. 

Bu çalışma Lee’nin ONR’nin düzenlediği Genç 

Araştırmacılar Programını kazanmasını sağladı. Bu 

program dâhilinde Bilim adamları ve Mühendislere 

yaratıcı deniz altı çalışmalarını ilerletebilmeleri için 

büyük miktarlarda hibe verildi. 

22

Yerli 

Haber 

RADYASYONA KARŞI 

“NANOTEKNOLOJİ” KORUYUCU 

Radyasyondan korunmak için kullanılan koruyucu 

önlüklerde zamanla gözle görülmeyen kırılma ve 

çatlakların oluşması, Türk bilim insanlarını bu 

alanda yeni arayışlara yönlendirdi. 

Mersin Üniversitesi Kimya Mühendisliğinde, 

özellikle tıp alanındaki çalışanların sorunu olan 

kurşundan yapılan radyasyon koruyucu önlüklerde 

meydana gelen kırılma ve çatlakların önüne geçmek 

için nanoteknoloji yöntemiyle elastik ve kırılmayan 

malzeme üretildi. 

Başta tıp sektörü olmak üzere birçok alandaki 

radyasyon uygulamalarında, radyasyondan 

korunmak için kullanılan ve kurşundan yapılan 

koruyucu önlüklerde zamanla gözle görülmeyen 

kırılma ve çatlakların oluşması, Türk bilim 

insanlarını yeni arayışlara yönlendirdi. 

Mersin Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü 

Öğretim Üyesi ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu 

Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tonguç Özdemir 

başkanlığındaki ekip, radyasyon uygulamalarında 

çalışanların ve halkın maddeden korunmasını 

sağlayacak plastik tabanlı bir malzeme geliştirdi. 

Nanoteknolojiyle üretilen ve kurşundan farklı olarak 

kırılmaması ve hafifliği ile öne çıkan elastik yapılı 

malzemenin, başta sağlık sektörü olmak üzere çok 

sayıda alanda kullanımı hedefleniyor. 

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu 

(TÜBİTAK) tarafından desteklenen, “Nanoparçacık 

katkılı elastomer yapılı radyasyondan koruyucu 

malzemenin geliştirilmesi” adlı projeyle ilgili 

olarak AA muhabirine açıklamalarda bulunan 

Özdemir, radyasyon uygulamalarının tıpta sıklıkla 

kullanıldığını söyledi. 

Özdemir, hastaların ve çalışanların radyasyondan 

korunmasının büyük önem arz ettiğini belirterek, 

şöyle dedi: 

“Konvansiyonel olarak radyasyondan korunmada 

kurşun kullanılmakta, ancak kurşun malzemenin 

ağırlığı ve kolaylıkla kırılması sakıncalar 

doğurmaktadır. Kurşundan yapılan radyasyondan 

koruyucu malzemelerde sıkça kırık ve çatlaklarla 

23

karşılaşılmaktadır. TÜBİTAK’tan aldığımız 

destekle, radyasyondan korunma sağlayan, 

kırılmayan, nanoparçacık katkılı, elastomer yapılı 

malzeme üretmeyi başardık.” 

Radyasyon geçirgenlik testleri 

yapıldı 

Ürettikleri malzemenin, alarm durumundaki 

radyasyon ölçüm cihazı ile radyasyon kaynağı 

arasına konulur konulmaz radyasyonun doz hızını 

düşürdüğünü ve koruma sağladığını vurgulayan 

Özdemir, “Projede ilk olarak nanoparçacıkların 

üretimi, daha sonra da elastomer malzeme 

içerisine katkılanması çalışıldı. Son aşamada 

ise, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim 

Merkezi’nde radyasyon geçirgenlik testlerini 

yaptırdık. Değişik kalınlıktaki malzemeler 

ile değişik oranlarda nanoparçacık içeren 

malzemelerin kurşun eşdeğerliğini ölçtürdük. 

Proje hedefi 0.25 milimetre kurşuna eşdeğer bir 

malzemenin üretilmesiydi. Biz, bunun kat kat 

fazlasını yaptık.” diye konuştu. 

Özdemir, malzemenin en belirgin özelliklerinin 

hafif yapılı ve kırılmaması olduğuna dikkati çekerek, 

şunları söyledi: 

“Ürünümüzün kurşundan en önemli farklı 

kırılmaması. Kurşun önlüklerin, hastane 

ortamlarında kendi özel askılarında tutulması 

gerekiyor. Bu önlüklere hastanedeki yoğun 

tempodan dolayı özen gösterilmeyebiliyor. Bu 

nedenle ürünümüzün kırılmaması ve hafif olması, 

en önemli avantajı. Daha önemlisi de, geliştirilen 

ürünün nanoteknoloji kullanılarak ürettiğimiz 

nano boyutlu parçacıkları içermesidir. Bu nedenle 

hem Türkiye hem de dünyada radyasyondan 

korunma açısından ilk sıralarda yer alan bir 

çalışma.” 

vurgu yaparak, şöyle devam etti: 

“Radyasyon kazalarının önlenmesine yönelik 

olarak, radyasyon güvenliği kültürünün 

yaygınlaştırılması ve çalışanlar ile halkın 

bilinçlendirilmesi çok önemli. En son Sakarya’nın 

Arifiye ilçesinde 16 yaşındaki bir genç 

kardeşimizin, bir akrabasını ziyaret için gittiği 

şantiyede bulduğu metal malzemeyi cebinde 

taşıyıp evine getirdikten sonra vücudunda 

morluklar oluşmuş, sonrasında ise bu durumun 

radyasyondan kaynaklandığı ortaya çıkmıştı. Bu 

radyasyon kazası da güvenlik kültürü ile ilgili 

eksikliklerimizin bir göstergesi. Biz radyasyonun 

güvenli şekilde uygulanmasının sağlanmasına 

katkı koymaya yönelik olarak da bu ürünleri 

tasarlıyoruz. Çalışanların ve halkın radyasyondan 

korunmasının sağlanması bizim en önemli 

amacımız.” 

Çalışmada yer alan Mersin Üniversitesi Kimya 

Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi 

İsmail Kutlugün Akbay da nanoparçacıkların ve 

elastomerlerin üretimindeki çalışmalarda yer aldığını 

ifade ederek, “Proje kapsamında gerek araştırmalar 

olsun, gerekse de çalışan öğrenciler olsun hem 

lisansüstü eğitim bazında, hem de radyasyon ve 

önemi konusunda bilgi sahibi oldular. Üretilen 

malzeme, özellikle hastane ortamlarındaki 

radyasyondan korunma açısından büyük 

önem arz ediyor. Çalışma, ayrıca dış dünyaya 

bağımlılığımızı azaltacak bir gelişme olacaktır.” 

sözlerine yer verdi. 

İlk hedef hastaneler 

Genel kullanım alanı olarak öncelikle hastaneleri 

öngördüklerini belirten Özdemir, malzemenin 

radyasyondan korunma gerektiren tüm 

uygulamalarda kullanılabileceğini dile getirdi. 

Özdemir, radyasyon uygulamalarının artmasına bağlı 

olarak radyasyon kazalarının da sıklıkla görüldüğüne 

24

ERTAN ASLAN 

KİMYAGER 

ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ 

MEZUN 

ertanarslan81@gmail.com 

Termik Santrallerde 

Demineralizasyon 

Ünitesi Dizaynı 

Doğa'da bulunan hamsu fiziksel ve kimyasal 

özellikleri nedeniyle termik santrallerde kullanım 

suyu olarak kullanılamaz. Hamsuya gerekli 

fiziksel ve kimyasal işlemler uygulanarak içerdiği 

tüm safsızlıklardan\iyonlardan arındırılmasına 

demineralizasyon işlemi denir. 

Bir termik santralin su arıtma dizaynında hamsu 

kaynağı önemli bir etkendir. Hamsuyun analiz 

değerleri demiralizasyon ünitesinin dizaynını 

şekillendirir. Termik santrallerin su ihtiyacı fazla 

olduğundan dolayı genelde hamsu kaynağı olarak 

yüzey suları kullanılmaktadır. Coğrafi konuma göre 

yüzey suyu bir göl suyu olabileceği gibi bir deniz 

suyu da olabilmektedir. 

25

Termik santrallerde ön arıtma kapasitesi herzaman 

demi ünitesinin kapasitesinden fazladır. Çünkü 

soğutma kulelerine verilen make-up suyu ön arıtma 

yapıldıktan sonra verilir. Yüzey suyu göl, dere veya 

baraj suyu gibi orta-sert bir hamsu olduğunda ön 

arıtmada kireçle yumuşatma prosesi uygulanır. 

Geçici sertliği alınan su kum filtre ve aktif karbon 

filtreye gönderilir. 

İlk yatırım maliyeti gözardı edilirse kum filtre ve aktif 

karbon yerine ultrafiltrasyon sistemlerinin kurulması 

bir avantaj olacaktır. Ultrafiltrasyon 0,01 micron 

gözenek boyutu ile suyun fiziksel özelliklerinde 

maksimum düzeyde iyleştirme sağladığı gibi organik 

madde gideriminde de mükemmel bir filtrasyon 

yeteneği gösterir. 

Ters osmoz sonrası diğer bir alternatif işletme 

maliyeti son derece düşük olan EDI sistemleridir. 

EDI sisteminde zararlı rejenerasyon atığı olmadığı 

gibi asit ve kostik stoklama tanklarına da ihtiyaç 

olmaması bir çok işletmede tercih sebebi olmaya 

başlamıştır. 

Bilimsel gelişmeler demineralizasyon ünitesinin 

dizaynında önemli değişmelere sebep olmuştur. 

Gerek işletme maliyetleri gerekse rejenerasyon 

atıkları olmayan yeni teknolojiler büyük beğeni 

kazanarak yaygınlaşmaktadır. 

Ön arıtma işlemi tamamlanan suyun büyük bir 

miktarı soğutma kulelerine make-up suyu olarak 

verilir. Bir miktar suda demineralizasyon ünitesine 

gönderilir. Deminerelizasyon ünitesinde geçmişte 

uygulanan klasik yöntem katyon ve anyon reçinelerle 

iyon giderme işlemidir. Su zayıf katyon-kuvvetli 

katyon, zayıf anyon-kuvvetli anyon ve mixbed 

iyon değiştirici kolonlarını izleyerek iyonlarından 

ayrıştırılır. Bu tip sistemlerde rejenerasyon atıkları ve 

işletme maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda 

yeni teknolojilerin daha avantajlı olduğu bir 

gerçektir. 

Günümüzde yeni kurulan bir çok işletme ön arıtması 

tamamlanmış olan suyu reçinelerden geçirmek 

yerine ters osmoz sistemlerine göndermeyi tercih 

etmektedir. Ters osmoz sistemleri ile %99 oranında 

iyon giderilmesi sağlanabilmektedir. Ham suyun 

iletkenlik değerinin yüksek olduğu sistemlerde suyun 

2 defa ters osmoz sisteminden geçirilmesi gerekli 

olabilir. 

Termik sanrallerde ters osmoz sistemlerinden çıkan 

konsantre su soğutma kulelerine make-up suyu 

olarak verilebildiği gibi kireçle yumuşatma ünitesine 

geri besleme olarakta verilebilmektedir. 

Ters osmoz sistemlerinde iyonları giderilen suyun 

geri kalan %1 lik iyonları karma yatak iyon 

değiştirici reçinelerle giderilebilir. Yüksek basınçlı 

buhar kazanlarında veya Ultra saf su gereksimi olan 

işletmelerde 2 defa karma yatak iyon değiştircilerden 

geçirilerek 0,055 microS/cm ilekenlik değerini 

görmek mümkündür. 

26

Haber 

Yabancı 

ARITILMIŞ ATIKLARDAN HAM 

PETROL ÜRETMEK ARTIK MÜMKÜN 

Yeni duyurulan özel bir işlem sayesinde, günlük 

kanalizasyon atıkları yüksek ısı ve basınca maruz 

bırakılarak ham petrol elde edilebiliyor. 

Günlük atıklarımızdan ham petrol üretmek pek 

aklımıza gelmeyecek bir şey. Yeraltındaki doğal 

kaynaklar, milyonlarca yıl süren basınç ve ısıl işlem 

sonucunda bildiğimiz petrole dönüşüyor. Fakat yeni 

bir bilimsel gelişme, atıkları benzer bir süreçten 

geçirerek ham petrole çevirmeyi mümkün hale 

getiriyor. 

ABD’deki arıtma merkezlerinde her gün 34 milyar 

galon (~128 milyar litre) atık işlemden geçiyor. ABD 

Enerji Bakanlığı’na bağlı Pacific Northwest National 

Laboratory (PNNL) araştırmacıları, bu atığın 

dönştürülüp yılda 30 milyon varil ham petrol elde 

edilebileceğini düşünüyorlar. PNNL uzmanları her 

bir kişinin ürettiği günlük atığın, yılda 2-3 galon (7- 

11 litre) petrole dönüşebileceğini tahmin ediyor. 

Laboratuarın atığı ham petrole dönüştürmek 

için kullandığı yönteme hidrotermal sıvılaştırma 

deniliyor. Günlük kanalizasyon atığı çok sıvı halde 

olduğu için, biyoyakıt dönüşümleri için uygun değil 

ve kullanılabilmesi için önce kurutulması gerekiyor. 

Ama PNNL’nin geliştirdiği yöntem ile atığın önceden 

kurutulması gerekmiyor ve bunun için harcanan 

ısı ve enerjiden tasarruf edilmiş oluyor. Dolayısı ile 

dönüşüm işlemi çok daha az masraflı oluyor. 

Dönüşüm işleminde atık madde önce inç başına 

3.000 pound’luk basınca (~206 bar veya metrekareye 

2.109 ton) maruz bırakılıyor. Atık madde sıkıştırılma 

ile birlikte 660 derece Fahrenheit (~350 derece 

Celsius) ısı veren bir reaktör sistemine sokuluyor. 

Bu işlemler sayesinde atık maddenin hücreleri 

çözülüyor ve ortaya kullanılabilir kalitede ham petrol 

çıkıyor. Petrolün yanında ortaya çıkan sıvı madde 

ile farklı kimyasallar da üretilebiliyor. Ayrıca geriye 

çok az miktarda katı madde kalıyor ve bu madde de 

gübre üretiminde kullanılan fosfor içeriyor. Günlük 

atıkların tamamının yeniden değerlendirilmiş ve 

ortadan kalkmış olması da işlemin çevreye yararlı bir 

yan etkisi. 

PNNL bu dönüşüm işlemini ilk olarak Genifuel 

Corp. firmasına lisanslamış durumda. Firmanın ilk 

uygulaması Kanada’daki İngiliz Kolombiyası’nda 

denenecek. Pilot uygulamanın maliyetinin 8-9 

milyon Kanada Doları civarında (~11-12 milyon 

USD) olması bekleniyor. 2017’de ilk tesisin 

tasarımı yapılacak ve 2018 yılında da tesis inşaatına 

başlanması hedefleniyor. 

27

Yerli 

Haber 

İYTE’YE İKİ ÖDÜL 

İZMİR Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) 

Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa 

Emrullahoğlu ve Moleküler Biyoloji Genetik 

Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Devrim Pesen 

Okvur, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) 

tarafından verilen 2016 yılı Üstün Başarılı Genç 

Bilim İnsanı ödülünü kazandı. 

Doç. Dr. Devrim Pesen Okvur, TÜBA tarafından 

verilen 2016 yılı Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı 

ödülünü kazandı. 

2016 yılı uygulamasında 105 başvuru arasından 

yapılan değerlendirmeler sonucunda toplamda 31 

bilim insanı ödül almaya hak kazandı. 

Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanlarını 

Ödüllendirme Programı (GEBİP) ödülü, doğa, 

mühendislik, sağlık ve sosyal bilimler alanında 

uluslararası nitelikte bilimsel çalışmalarıyla öne 

çıkan genç bilim insanlarını, araştırmalarında 

ve kendi araştırma gruplarını geliştirmede 

desteklemek ve genç bilim insanlarını üstün 

başarılı araştırmalara özendirmek amacıyla her yıl 

düzenleniyor. Bu kapsamda, İYTE Kimya Bölümü 

Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Emrullahoğlu ve 

Moleküler Biyoloji Genetik Bölümü Öğretim Üyesi 

28

MERVE BAT 

KİMYAGER 

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 


mervebatt@gmail.com 

NEDEN HASTA 

OLUYORUZ? 

Oksijen insan yaşamı için çok elzem 

olmasına karşın, normal metabolizma 

sırasında üretilen bazı reaktif oksijen 

türleri vücuda yoğun bir zarar verme potansiyeline 

sahiptir. Çoğunu serbest radikallerin oluşturduğu 

reaktif oksijen türleri normal oksijen molekülüyle 

karşılaştırıldığında, kimyasal reaktivitesi daha 

yüksek olan oksijen formlarıdır. Serbest radikaller, 

dış atomik orbitallerinde bir veya daha fazla çift 

oluşturmamış elektron içeren yüksek enerjili, stabil 

olmayan bileşiklerdir. Sağa sola saldırıp enerjisini 

atmaya çalışan yaramaz çocuklara benzerler. 

Serbest radikal oluşumunu etkileyen bir çok 

metabolik ve çevresel faktör vardır. Ne kadar sağlıklı 

olursanız olun vücuttaki serbest radikal oluşumunu 

engelleyemezsiniz yani. Nefes aldığınız her saniye 

vücutta belli bir oranda radikal oluşmaktadır. 

Ancak bu oranı minimuma indirmekte bizlerin 

elinde. Peki ne yapabiliriz diye soracak olursanız 

ilk önce serbest radikal oluşturan çevresel faktörleri 

azaltmamız,ardından da çeşitli yollarla vücudumuzda 

oluşan radikalleri etkisiz hale getiren antioksidan 

dediğimiz molekülleri arttırmamız gerektiğini 

söyleyebilirim. 

Serbest radikal oluşumunu etkileyen çok sayıda 

çevresel faktör vardır. Şimdi bu çevresel faktörleri 

birlikte inceleyelim. Egzersiz yapmanın vücudumuza 

sağladığı yararları saymakla bitiremeyiz ancak her 

şeyde olduğu gibi egzersizin de fazlası ne yazık ki 

zararlı. Bilinçsiz veya aşırı yapılan egzersizler vücutta 

serbest radikal oluşumunu arttırıyor. Hepimizin 

bildiği gibi stres altında kalmakta vücudumuz 

için çok zararlı. Stres serbest radikal oluşumunu 

arttırarak bizi olumsuz yönde etkiliyor. Kronik 

hastalıklar, beslenmeyle ilgili yapılan yanlışlar (yanlış 

yemek pişirme teknikleri, aşırı kalorili beslenme, aşırı 

Fe ve Cu alınması, az sebze ve meyve yenmesi, katkı 

maddelerinin aşırı alınması), sigara dumanı, hava 

kirliliği, endüstriyel atıklar gibi çevre kirleticileri, 

UV ışınları ve ilaçlar serbest radikal oluşumunu 

arttırtan diğer çevresel faktörler. Saydığımız bu 

faktörlerden ilaçlar benim gibi sizlerinde dikkatini 

çektiyse hemen konuya açıklık getirelim. İlaçlar 

vücuttaki antioksidan aktiviteyi düşürüyor. 

Örneğin vücudumuz ağrıdığında hemen yardımına 

koştuğumuz parasetomol. Sitokrom p450 tarafından 

parasetamol karaciğerde zehirsizleştiriliyor. Bu 

reaksiyon sırasında parasetamolden oluşan ara ürün 

glutatyon(vücudumuzda gerçekleşen reaksiyonlar 

sırasında oluşan radikalleri etkisizleştirerek 

antioksidan etki gösteren molekül) ile birleşerek 

glutatyon miktarında düşmeye sebep oluyor. 

Antioksidan ne diyecek olursak; antioksidanlar 

radikalleri kolayca etkisiz hale getirecek olan 

moleküllerdir. Radikallere fazla olan elektronlarını 

veya hidrojenlerini verirler. Böylece radikaller 

istediklerini alır ve sağa sola sataşmayı keser, bize 

zarar vermezler. Antioksidanlar, yaramaz çocuğu 

sakinleştiren anne görevindedir. 

29

Radikallerin vereceği zarardan korunmak için 

ortamda yani vücutta yeterli antioksidan olması 

çok önemlidir. Antioksidanlar vücutta üretilebildiği 

gibi dışarıdan da alınabilir. Özellikle yaşlanma ile 

birlikte çeşitli savunma mekanizmlarının bozulmaya 

başlamasıyla paralel olarak vücutta serbest radikal 

dengesi de bozulmaktadır. Dengenin yeniden 

sağlanabilmesi için antioksidanların dışarıdan 

alınması gerekir. 

Peki antioksidan kaynağı olan 

besinler neler? 

Antioksidanlar sentetik olabildikleri gibi, doğal 

olarak sebzelerde, meyvelerde ve baharatlarda 

bulunmaktadır. Renkli sebze ve meyveler antioksidan 

depolarıdır. Özellikle çiğ tüketildiklerinde 

ihtiyacımız olan antioksidanları sağlarlar. Pişirme 

işlemi çoğunlukla antioksidan aktivitesini 

azaltmaktadır. Ancak ısıya maruz kaldığında 

antioksidan aktivitesi artan veya etkilenmeyen 

besinler de mevcuttur. Enginarın antioksidan 

aktiviyesi ısıya maruz kaldığında azalmazken brokoli, 

havuç, yeşil fasülenin antioksidan aktivitesi pişirme 

sonucu artar. Fakat bir genelleme yapacak olursak, 

sebzeleri pişirmek antioksidan aktivitesini azaltır, 

diyebiliriz. Besinin maruz kaldığı ısı ve basınç 

artarken antioksidan aktivitesi de azalır. Ancak 

bilinmesi gereken bir başka nokta da her pişirme 

yönteminin aynı olmadığıdır. Suda haşlama ve 

düdüklü tencerede pişirme gibi metodlar antioksidan 

aktivitesini korumada etkili değildir. Bir sebzeyi 

uzun süre pişirdiğinizde antioksidan bakımından 

pek bir yararı kalmaz.Suda haşlamak yerine fırında 

pişirmeyi tercih ederek sebzelerdeki antioksidanların 

korunmasını sağlayabilirsiniz. 

E vitaminin bulunduğu bitkisel yağlar, fındık,ceviz, 

yer fıstığı, yumurta sarısı, ton balığı, buğday, 

C vitamininin bulunduğu portakal, mandalina, 

greyfurt,maydanoz, kabak, karnabahar, kivi,limon 

Flavonoidlerin bulunduğu elma,çay, soğan, zeytin, 

kereviz, şeftali, baklagiller antioksidan açısından 

zengin besinlerdir. 

Diğer taraftan tablet haline getirilmiş ekstre 

formundaki antioksidanların sebze ve meyvelere 

benzer şekilde yarar sağlamadığı ve hastalık risklerini 

azaltmadığı çalışmalar tarafından gösterilmiş 

durumdadır. Altını çizmekte yarar olan bir nokta 

da, bir antioksidanın bir besin içinde birden fazla 

izomerde yani kimyasal formda bulunduğu, bu 

antioksidan hap haline getirildiğinde ise çoğunlukla 

tek bir izomer halinde bulunmasıdır. 

sadece tek bir izomer, alfa-tocopherol’ü vücuda almış 

olursunuz. Bu izomer tek bir tür radikalle savaşır. 

Diğer radikallerle savaşması gereken beta-tocopherol 

ve gamma-tocopherol gibi izomerler ortamda 

bulunmadığı için diğer radikaller size zarar vermeye 

devam eder. Bu yüzden antioksidanları tablet olarak 

almak yerine sebze ve meyvelerden alarak tüm 

izomerleri dengeli bir şekilde vücuda almalıyız. 

Farklı antioksidan izomerleri, farklı radikal türlerini 

yakalayıp etkisiz hale getirir. Örneğin siz antioksidan 

olarak E vitaminini bir tablet halinde aldığınızda, 

30

Kaynaklar : 

Epidemiyolojik çalışmalar gösteriyor ki sebze ve meyve tüketimi çok 

olan ülkelerde kalp damar hastalığı ve kanser oranları diğer ülkelere 

göre çok daha düşüktür. Bizler vücudumuzdaki serbest radikallerin 

artmasıyla meydana gelen oksidatif stresin sebep olduğu kanser, 

Parkinson, Alzheimer, kalp krizi, damar sertliği, merkezi sinir sistemi 

hastalıklarından korunmak için radikal oluşumuna neden olan çevresel 

faktörleri azaltıp düzenli şekilde meyve sebze yemeliyiz. 

[1] Koca, N. Ve Karadeniz, F.,’’Serbest radikal oluşum mekanizmaları ve vücuttaki antioksidan savunma 

sistemleri’’, Gıda mühendisliği dergisi 

[2] http://iyibesleniyihisset.net/2015/03/antioksidanlar-ve-serbest-radikaller 

[3] Đilas SM, Čanadanović-Brunet JM. Antioxidants in Food. Chemistry & Industry. 2012;56 (3):105-112. 

[4] Jiménez-Monreal A, García-Diz L, Martínez-Tomé M, Mariscal M, Murcia M. Influence of Cooking 

Methods on Antioxidant Activity of Vegetables. Journal of Food Science. 2009;74(3):H97-H103. 

31

Haber 

Yabancı 

ÇİN GÜNEŞİ DE KOPYALAMAYI 

BAŞARDI 

Teknolojik aletlerin taklitlerini çıkarmakla ünlü olan 

Çin’de bu sefer Güneş’i kopyaladılar. Çin’deki bilim 

insanları geçici süreliğine Güneş’in üç katı sıcaklığına 

ulaşabilen bir “yapay güneş” yarattılar. 

Çin’de Fiziksel Bilimler Enstitüsü’nde görev yapan 

bilim insanları Güneş’in üç katı sıcaklığa ulaşabilen 

bir yapay güneş üretmeyi başardı. Nükleer füzyon 

haznesinde muhafaza edilen yapay güneş, 49.999 

milyon derecelik ısıya ulaştı. Yapay Güneş tam 

102 saniye boyunca sıcaklığını korudu. Jiangsu 

bölgesinde gerçekleştirilen bu deney ile “makinelerle 

doğadan daha fazla enerji” elde edilebilir mi 

sorusuna cevap aranıyor. 

bilim insanları oluşan plazmadan enerji elde etmeyi 

başardı. Açığa çıkan enerji Dünya’nın çekirdeğinin 

8600, Güneş’in ise 3 katı sıcaklığına denk geliyor. 

Deney her ne kadar başarılı olmuş olsa da bu enerjiyi 

korumaya günümüzün teknolojisi yetmiyor. Uzun 

süre dayanabilen çekirdekler üretilene kadar bu 

enerjilerin güç kaynağı olarak kullanılması da bir 

hayalden öteye geçemeyecek. 

Deneysel İleri Derecede Süper İletken Nükleer 

Kaynaşım Halkası olarak bilinen bir reaktörde 

gerçekleştirilen deney, gerekli bileşimlerin uygun 

işlemlere tabi tutularak daha fazla enerji yaymasını 

temel alıyor. Güneş’in çalışma prensibini kullanan 

reaktörde, iki ayrı hidrojen gazını (döteryum ve 

tritium) yaklaşık 100 milyon derece ısıya çıkaran 

32

Yerli 

Haber 

“ENERGY CHALLENGE” 

BİRİNCİ TAKIMI ODTÜ OLDU 

“Energy Challenge” birinci takımı ODTÜ oldu. 

Keyifli anların yaşandığı yarışmaya ODTÜ, 

İTÜ, Erciyes, Batman ve Recep Tayyip Erdoğan 

Üniversitesi katıldı. 

Bu yıl üçüncüsü düzenlenen Energy Challenge, beş 

üniversite arasında “Petrol Ürünleri” konusunda 

gerçekleşti. Üniversite öğrencilerinin sektöre girmesi 

için büyük öneme sahip olan EIF’in düzenli olarak 

gerçekleştirdiği bu yarışma, sektörde önemli bir ilk 

ve tek olma özelliği taşıyor. 

Ortadoğu Teknik Üniversitesi Petrol ve Doğalgaz 

Mühendisliği Bölümü, ferdi birinci ise Nizami 

Abbasov oldu” dedi.. 

Öğrencileri tek tek tebrik eden Global Enerji Derneği 

Başkanı Av. Çiğdem Şelli Dilek; “Öğrencilerin 

çalışma hayatına girmeden böyle etkinlikler 

içerisine girmesi bizim için çok önemli. Onlara 

destek veren OMV Petrol Ofisi A.Ş.’ye de yüksek 

sosyal sorumluluk bilincinden dolayı teşekkür 

ediyorum” diye konuştu. 

“Energy Challenge” kurul başkanlığını 

yapan İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya 

Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Filiz 

Karaosmanoğlu gençlik enerjisinin EIF’e daha çok 

yansımasını istediğini söyledi. Karaosmanoğlu 

ayrıca: “Öğrencilerimizin sektörümüzü daha 

yakından tanımalarını ve mesleki donanımlarını 

geliştirmelerini destekleyerek ödüllendiriyoruz. 

Öğrencilerimiz “Petrol Ürünleri” başlığı altında 

bilgi ve hızlarıyla yarıştı. Akaryakıt, Yağlama Yağı, 

Eko-sürüş ve Güncel Petrol Sektörü konularındaki 

sorularıma cevap veren takımların birincisi 

33

BAKIR 

Simgesi: 

Cu 

Grubu: 

1B (Geçiş elementi) 

Atom numarası: 29 

Bağıl atom kütlesi: 63,546 

Oda sıcaklığında: 

Katı 

Erime noktası: 

1084,6°C 

Kaynama noktası: 2567°C 

Yoğunluğu: 

8,96 g/cc 

Keşfi: 

Bilinmiyor 

Atom çapı: 

1,57 Å 

Elektronegatifliği: 1,9 

Elektron dizilimi: 1s 2 2s 2 p 6 3s 2 p 6 d104s 1 

Yükseltgenme basamağı (sayısı): 2, 1 

Radyoizotopları: 

Yok 

Bakır, 1B geçiş grubu elementi. Kıbrıs'ta kaynakları bolca rastlandığından tüm dillerdeki isimlerinin Cyprus 

kelimesinden türediği tahmin edilmektedir. Simyacılar tarafından Venüs aynası ile gösterilmiştir. 

Bakır’ın Elde Edilmesi 

Bakır doğada başlıca bileşikleri biçiminde bulunur. Bunun yanında elementel bakıra da rastlanır. 

Yerkabuğunda milyonda 70 ve deniz suyunda milyonda 0.001-0.02 oranında bulunur. Bakır mineralleri 

sülfürlüler ve oksitliler olarak iki grup altında toplanabilir. Başlıca sülfürlü mineralleri; kalkosit, kalkopirit, 

bornit, raedirit, enarjit, kovelit’tir. Oksitli minerallerinin başlıcaları da malahit, kuprit ve brokantit’tir. 

Dünyadaki başlıca bakır yatakları ABD, Şili, Zambiya, Zaire, Peru ve Zimbabwe’de bulunur. 

Dünya bakır gereksinmesinin büyük çoğunluğu sülfürlü filizlerden sağlanır. Günümüzde işletilen filizlerin 

büyük çoğunluğu ortalama % 2 ya da daha düşük oranda bakır içerirler. Bakırın elde edilmesi pahalı bir 

işlem olduğundan, filizlerin önce zenginleştirilmeleri gereklidir. Zenginleştirme için filizler önce kırılarak 

iyice öğütülür ye yüzdürme yöntemiyle ortalama % 32 bakır içeren bir karışım elde edilir. 

Kullanım Alanları 

Bakırın en önemli kullanım alanı, elektrik-elektronik sanayidir. Elektrik iletkenliği çok yüksektir. Madeni 

para ve silah yapımında kullanılan metal alaşımlarının büyük çoğunluğu bakır içerir. Diğer alaşımları da, 

kuyumculukta ve bronz heykelciliğinde kullanılır. Pirinç ve bronz, bakır alaşımlarıdır. Tarımda, su yosunu 

öldürücü (algasit) olarak kullanılır. Şekerlerle yapılan analitik kimya testlerinde kullanılan Fehling çözeltisi 

gibi çeşitli bileşimler de bakır içerirler. 

34

Ayın 

Web 

Sitesi 

Ücretsiz kimya dergileri okuyabileceğiniz bir site 

arıyorsanız bu site size göre. 

Sitede kimya ile ilgili birçok dergi bulunmakta. 

Kendini sürekli güncel tutmaya çalışan siteyi 

incelemenizi öneriyoruz. 

http://www.kimyadergileri.com 

35


1 

2 

3 4 

5 

6 

7 

Soldan Saga 

3. Bir kimyasal bilesige açil grubu katma islemi. 

5. Formülünde -1 yüklü hidrojen anyonu ve bunu içeren 

bilesiklerin genel adi. 

6. Elektrik akimi etkisiyle yürüyen kimyasal degismeleri ve 

kimyasal tepkimelerde olusan enerjiyi elektrik üretiminde 

kullanma konularini inceleyen bilim dali. 

7. Kapali bir kap içindeki gaz moleküllerinin genisligi, 

moleküllerin ortalama serbest yolundan daha küçük olan 

ve dolayisiyla moleküllerin birbirleriyle çarpismadan 

geçebildikleri bir delikten disari kaçmasi; esanlam: 

delikten yayilma. 

Yukaridan Asagiya 

1. Akiskan olma durumu. 

2. Sivilarin özgül agirliklarinin ölçümünde kullanilan 

camdan yapilmis, içinde küçük metal bilyaciklar olan 

aygit. 

3. Yüzeyindeki denklesmemis kuvvetlerin çekimiyle, baska 

bir maddenin atom, iyon ya da moleküllerinin bu yüzey 

üzerinde derismesine yolaçan kati ya da sivi madde; 

esanlam: yüzeyde tutan 

4. Bir litre çözeltide çözünen maddenin mol sayisi. 

36


(GEÇEN AYIN ÇÖZÜMÜ) 

7 

V 

3 

U 

Ç 

U 

C 

4 

I 

2 

L 

1 

U 

A T E K S 

R 

A 

F 

M B I K 

U L 5 

P 

6 

L 

A B O R A T U V A R 

U R R 

E R N I K A F 

10 

H 

S Ü 8 

T 

Y 

O 

9 M E T A L S I 

A V A N O 

Y 

L 

Soldan Saga 

2. Dogal ya da yapay kauçuklarin ve reçinelerin suda asilti 

halindeki süt görünümlü karisim. [LATEKS] 

4. Genellikle damitma için kullanilan, camdan ya da yüksek 

sicakliga dayanikli malzemeden yapilmis laboratuvar 

aygiti [IMBIK] 

6. Bilimsel deney ve arastirma yapmada kullanilan, bu 

amaçla gerekli araç-gereçlerle donatilmis yer, deney 

odasi, deneyevi. [LABORATUVAR] 

7. Basta tahta olmak üzere bir malzemenin yüzeyini renksiz 

saydam bir film ile kaplamak için kullanilan reçinenin 

uçucu bir çözücü içindeki çözeltisi. [VERNIK] 

9. Hem komsusu olan metallerin özelliklerini hem de 

komsusu olan ametallerin özelliklerini gösterebilen 

element. [METALSI] 

10. Metal, porselen, plastik ya da agaçtan yapilmis, kati 

özdekleri ezerek ögütmek için kullanilan sapli çukur 

kap. [HAVAN] 

Yukaridan Asagiya 

1. Moleküler agirligi 500 Daltondan daha büyük olan 

parçaciklarin süzülmesinde kullanilan, süt teknolojisinde, 

ve süt yagi, protein gibi molekül agirligi/çapi büyük olan 

bilesenlerinin deristirildigi membran ayirma yöntemi 

[UTRAFILTRASYON] 

3. Bir maddenin buharlasmaya yatkinligi. [UÇUCULUK] 

5. Hos kokan dogal ve yapay maddeler ile çözücü ya da 

seyreltici olarak etanol ya da etanol-su karisimindan 

olusan, vücuda, nesnelere ya da yasam alanlarina hos bir 

koku vermek için kullanilan sivi. [PARFÜM] 

8. Bir alkolde -OH fonksiyonel grubu yerine -SH 

fonksiyonel grubunun geçmesiyle olusan bilesik. 

[TIYOL] 

37

İNGİLİZCE-TÜRÇE 

KİMYA SÖZLÜĞÜ 

Menthol 

Metal Plate 

Migrate 

Molecular Sieve 

Nucleation 

Observation 

Orientation 

Oxidation Number 

Painless 

Permanent 

Predissociation 

Process 

Puckered Ring 

Randomness 

Reaction Order 

Recrystallization 

Reference 

Research 

Reversible Process 

Rotation Operation 

Sample 

Scientific 

Section 

Nane ruhu, Mentol 

Levha 

Göç Etme 

Moleküler Elek 

Çekirdeklenme 

Gözlem 

Yönlendirme 

Yükseltgenme Sayısı 

Ağrısız 

Kalıcı 

Ön Ayrışma 

Süreç 

Zik-Zak Halka 

Rasgelelik 

Tepkime Derecesi 

Yeniden Kristallendirme 

Atıf, Referans 

Araştırma 

Tersinir Süreç 

Dönme İşlemi 

Numune 

Bilimsel 

Kesit 

38

YAZARIMIZ 

OLUN 

KOŞULLAR 

1-) KİMYA VEYA KİMYA SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ BİR KONUDA KAYNAKLARINIZI BELİRTEREK 

YAZIN 

2-) HER AYIN 20. GÜNÜNE KADAR info@inovatifkimyadergisi.com adresine 

AD-SOYAD 

SIK KULLANDIĞINIZ MAİL ADRESİ 

BİTİRDİĞİNİZ/OKUDUĞUNUZ OKUL İSMİ 

PROFİL FOTOĞRAFI 

YAZINIZIN WORD FORMATI 

İLE GÖNDERİN. 

BİR SONRAKİ AY BİLGİLERİNİZ İLE YAZINIZI YAYIMLAYALIM

REKLAM 

İÇİN 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com 

BİNLERCE KİŞİNİN OKUDUĞU DERGİMİZE 

ONBİNLERCE KİŞİNİN ZİYARET ETTİĞİ WEB SİTEMİZE 

REKLAM VERİN 

BİNLERCE KİŞİYE ULAŞIN

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 41

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?