İnovatif Kimya Dergisi Sayı 19

Kimya 

Dergisi 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL:3 SAYI:19 ŞUBAT 2015 

Depresyon 

Kimya Dünyasına 

Temiz Bir Soluk 

Yeşil Kimya 

Haberler 

Faydalı Linkler 

Chemsketch 

Programı 

Bulmaca 

Mutluluğun Hormonu 

Serotonin 

Kod Adı 

Deterjan 

Karbon ve Nanoteknoloji 

Sözlük(İng-Trk) 

Element Tanıma

Önsöz 

Hakkımızda 

Sahibi : 

Yavuz Selim Kart 

İnovatif Kimya Dergisi Haziran 2013’te çalışmalarına 

başlayan Ağustos 2013’te ilk sayısını çıkaran, 

internet ortamda faaliyet gösteren, Kimya ve Kimya 

Sektörü hakkında yazılar yazılan, yazarlarını online 

ortamdan edinen bir e-dergidir. 

Dergimiz Kimya ile ilgili yazılarınızı online ortamda 

sizlerden alarak sizi tanıtmayı, sektörden olan arkadaşlara 

kimya dergisi okumanın keyfini yaşatmayı, 

kimya ile ilgili piyasada çok okunan bir dergi olabilmeyi 

kimyayı seven, kimyayı takip eden, kimya 

ile ilgili bildiklerini paylaşan bir kesim oluşturmayı 

hedef edinmiştir. 

Dergimizde kimya üzerine bölüm okuyan, mezun 

herkes bize yazabilir. Kimya ile ilgili bir bölüm 

bitirmiş olmanız yeterli. 

Dergimizde yazarlarımızın yazdığı yazılar kısmı, 

haber kısmı, bulmaca kısmı, elementleri tanıyalım 

kısmı, kimya sözlüğü kısmı ve faydalı web siteleri 

kısmı adlı bölümler vardır. 

Eğlenerek ve öğrenerek okumanız, bize yazmanız 

dileğimizle... 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Yönetimi 

Genel Yayın Yönetmeni : 

Yayın Danışmanı : 

Dergi Editörleri : 

Haber Bölümü : 

Facebook Yönetimi 

ve Bilgi Araştırma : 

Twitter Yönetimi : 

Instagram Yönetimi : 

Dergi Tasarımı : 




Ebru Çetinkaya 


Ebru Çetinkaya 

Hatile Moumintsa 


Hatile Moumintsa 



Yavuz Selim Kart

KURALLAR 

Dergimiz Hakkında 

1. İnovatif Kimya Dergisi yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumundasınız. 

Kullanmış olduğunuz bu yazıların 

kaynağını bu dergi olarak belirtmek zorundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında bir sorun 

yaşıyorsanız ilk olarak yazara ulaşmalısınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza gelebilecek 

felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu 

değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimlerde 

kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadır. Aksi durum 

olduğu zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak 

hallediniz. Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız 

telif haklarına riayet ederek resimlerini dökümanlarına 

eklemeleri. Buradan çıkacak problemlerden 

doğrudan yazarlar sorumludur. Dergi sorumlu 

değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise. Yazılarınız için lütfen Yavuz Selim KART ile 

konuşun. Dergi ile iletişim kurmak için 

www.facebook.com/groups/147842018740235/ 

Grubu aracalığı iletişim kurabilirsiniz. Bu grup 

aracılığı ile bizimle iletişimde kalabilirsiniz. 

6. Elimize çok yazı gelmediği takdirde her yazıyı 

yayımlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan 

bir kesim sağlamak, hem bilgilerinizi 3. şahıslara 

yaymak hem de sizleri en iyi şekilde tanıtmaktır. 

7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

inovatifkimyadergisi@gmail.com mail adresine 

göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz 

tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size 

geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca 

bunu kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. 

Amaç daha güzel bir yazı ve daha güzel bir dergi. 

8. Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa 

olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. 

9. Dergimize yapacağınız eleştirileri de arkadaşlarımıza 

saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir 

biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi 

herkes gönüllü yapıyor. Lütfen saygıda kusur etmeyiniz. 

10. Dergi ekibi gönüllü kişilerden oluşmuştur. Bu 

dergi ilk kurulduğu andan beri böyledir. Dergi 

ekibinde olan herkes bu kuralı kabul etmiş sayılır. 

Gelen herkese en başta bu kural söylenir. Görevini 

yapmayan, dergide anlaşmazlık çıkaran, huzur bozan, 

dergi yöneticisini dinlemeyen, ben kafama göre 

hareket ederim diyen herkes ekipten çıkarılır. 

11. Dergimizde yazabilecceğiniz konular 

aşağıda listelenmiştir. 

* Akademik Makaleler 

* Endüstriyel Konular 

* Üniversite Hayatındaki Sıkıntılar Sorunlar 

(Kimya üzerine bölümler için) 

* İş Hayatındaki Sıkıntılar Sorunlar 

* Laboratuvar Üzerine Yazılar 

* Kimya Sanayi Uygulamaları 

* Teorik Kimya Üzerine Makaleler 

* Ülkemizdeki Kimya ile ilgili Kanunlar Üzerine 

Yazılar 

* Kimya Sektöründe Güvenlik Önlemleri ve Dikkat 

Edilecek Husular Üzerine Yazılar 

* Kimya Sektöründe Bilgisayar Uygulamaları 

Üzerine Yazılar 

temel konular bunlar. Bu konular ile ilgili bize yazıp 

gönderebilirsiniz. Göndereceğiniz şeyler Kimya 

Dünyası ile alakalı olmalı yoksa yayımlanmaz. 

12. Dergide dini ve siyasi içerikli yazılar yayımlanmaz. 

Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da 

herhangi bir siyasi grubu temsil eden söz ve kelimeler 

yazınızda olursa dergi o kısımları değiştirmeniz 

konusunda sizi uyarır. Değiştirmezseniz dergi 

yayımlamama hakkını elinde tutar. Bu konuda son 

söz dergi yöneticisine aittir. 

13. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu arkadaş 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

14. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kuralları 

kabul etmiş sayılırlar. 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Yönetimi

Ekibimiz 

BİZ KİMİZ 

Yavuz Selim 

KART 

EBRU 

ÇETINKAYA 

Hatile 

MOUMINTSA 


Dergisi 

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

https://twitter.com/InovatifKimya 

http://www.linkedin.com/profile/view?id=299289606 

Instagram 

http://www.instagram.com/inovatifkimyadergisi

Editörden 

Merhaba 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Okuyucuları 

Değerli Okuyucularımız; 

Gönüllülük esasına göre işleyen dergimizde sizlerin gönderdiği yazılarla 19. sayıyı çıkarmanın 

keyfini ve gururunu yaşıyoruz. Bize yazı gönderen ve yazmayı düşünen herkese çok teşekkürler. 

İnovatif Kimya Dergisi’ni sosyal ortamlarda çok okunan, çok fazla kişinin takip ettiği bir 

dergi haline getirme çalışmalarımız sürüyor. Sizlerin yazılarını dergide ve sosyal ortamlarda yayımlayarak 

kalıcılığı artırmaya çalışıyoruz. Birçok insan yazılarınız sayesinde değişik şeyler öğreniyor. 

Bu ay E-Dergimizde 7 farklı yazı bulunmakta. Bize bu ay gönderilen yazılar. Kimya Dünyasına 

Temiz Bir Soluk Yeşil Kimya yazısı, yeşil kimya hakkında içerikli bir yazıdır. Depresyon 

yazısı, Düzce Üniversitesi Öğretim Üyesi Hocamızın yazısıdır. Kod Adı : Deterjan yazısı, deterjan 

hakkında bilgilendirici bir yazı. Beyaz Altın Lityum yazısı, dergimizin kapak konusu olarak 

seçtiğimiz, Lityum elementi hakkında bilgilendirici bir yazı. Karbon ve Nanoteknoloji konusu ise 

nanoteknoloji ve karbon hakkında açıklayıcı bir yazı. Mutluluğun Hormonu Serotonin yazısı ise bu 

ayın ilginç konularından, mutluluk hormonu nedir bu yazıyı okuyarak bilgilenebilirsiniz. Merakla 

okuyacağınızı düşünüyoruz. Chemsketch Programı yazısında bu ay yeni bir program hakkında bilgi 

verildi. Element Tanıma kısmınında bu ay sırada Azot Elementi var. Yurttan ve Dünyadan Kimya 

Haberleri ile de gündemi takip edeceksiniz. Her ay web siteleri kısmı ile bu ay da birçok web sitesi 

keşfedeceksiniz. Sözlük kısmında İngilizce-Türkçe Kimya kelimelerini öğreneceksiniz. Bulmaca 

kısmında ise hem eğlenip hem öğreneceksiniz. 

Umarız zevk alarak okursunuz. Bize yazı gönderen emek harcayan meslektaşlarımıza teşekkürü bir 

borç biliyoruz. Kimya üzerine bölüm okuyan, çalışan her kesimden yazılar bekliyoruz. Bir sonraki ay 

görüşmek üzere. Sevgiyle kalın. 


Dergi Editörü

IÇINDEKILER 

Kimya Dünyasına Temiz Bir Soluk 


Depresyon 10 

Kod Adı : Deterjan 

Beyaz Altın Lityum 

12 

14 

Karbon ve Nanoteknoloji 18 

Mutlulugun Hormonu Serotonin 

Chemsketch Programı 23 

Element Tanıyalım 27 

Sözlük (Ing-Trk) 28 

Haberler 29 

Faydalı Siteler 38 

Kimya Bulmaca 39 

Kimya Bulmaca Çözüm (Önceki Ay) 

Sizde Yazarımız Olun 41 

7 

21 

40

Melike YILDIRIM 

mellike_ yldrm@hotmail.com 

kimya dünyasına 

Temiz bir soluk 



Mühendisi 

(Ögrenci) 

Günümüz Dünyası’nın en büyük sorunlarından 

biri çevre kirliği, çevre 

kirliğinin en büyük sebeplerinden 

biri ise koşulsuz doğaya fütursuzca atılan 

kimyasallar, fabrika bacalarından süzülen 

zehirli gazlar, sulara karıştırılan çözücüler 

ve bunun gibi dahası... 

İnsanoğlunun nüfusu gün geçtikçe artıyor. 

Buna bağlı olarak ihtiyaçlar listesi de git 

gide kabarıyor. Bu listeleri karşılamak için 

kıt kaynaklarla sınırsız üretim imkanı 

sağlanmaya çalışılıyor. İşin üretim kısmında, 

endüstrilerin hemen hemen hepsinde 

kimyasalların önemi çok büyük. Bu nedenle 

endüstriler ellerini kimyasallara bulamaktan 

kaçınmıyorlar. Bunun sonucunda ise ölen 

balıklar, asit yağmurları, kuruyan topraklar, 

solunan baca gazları kaçınılmaz oluyor. 

7 

Hızla büyüyen çevre kirliliğinin en büyük 

sorumlusu kimyasallar olarak gösterilince, 

kimyacılar ve kimya mühendisleri de 

alternatif çözüm yolları aramaya başladılar. 

Bunlar arasından ‘Yeşil Kimya’ son zamanların 

en çok konuşulan alternatif çözüm 

yolu olmuştur. 

NEDİR YEŞİL KİMYA? 

Yeşil kimya, tam olarak belli prensipler üzerine oturtulmuş, 

kirlilik faktörlerini yok etme amaçlı gerçekleştirilen eylemlerin 

bir bütünüdür. Belli bir düzen çerçevesinde gerçekleştirilen 

eylemlerle kirlilik azalması amaçlanmaktadır. Bu nedenle 

‘Yeşil Kimya’ için uzun soluklu bir süreç diyebiliriz 

Çevre Koruma Örgütü (EPA) tarafından tanımı ise; “Kimyasalların 

dizaynı, üretimi ve kullanımı sırasında ve sonrasında 

ortaya çıkacak kirlilikleri elimine eden veya azaltan yenilik 

içeren teknolojileri teşvik etmektir”. P. T. Anastas ve J. C. 

Warner ise Yeşil Kimya-Teori ve Pratik kitabında (Green Chemistry-Theory and Practice); “Kimyasal 

ürünlerin dizaynı, üretimi ve kullanım alanlarında insan ve çevre sağlığı için tehlike oluşturan materyallerin 

kullanımı ve ortaya çıkışını elimine eden veya azaltan bir düzine prensibin kullanımıdır” olarak 

tanımlamışlardır[1].

Yeşil Kimya veya Çevre için tehlikesi olmayan kimya; tehlikeli kimyasalların oluşumunu önleyecek 

veya azaltacak şekilde ürün ve süreçlerin tasarımı olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle, yeşil kimya 

yaklaşımında, atık oluşumu, enerji ve doğal kaynak kullanımının azaltılması gibi birçok konuda çaba 

sarf edilmesi gerekmektedir. İki kimyasal sürecin hangisinin çevresel olarak "daha kabul edilebilir", 

ya da daha "yeşil" olduğunu hızlı bir şekilden değerlendirmek için tüm akademik çevreler ve endüstri 

tarafından kabul gören 12 temel ilke vardır[2]. 

Bu ilkeleri şöyle sıralayabiliriz: 

1.Önleme: Bir atığın oluşumunu önlemek, atık oluştuktan sonra onun arıtılması ve temizlenmesinden 

daha uygundur. Bu nedenle, atık çıktıktan sonra onu nasıl gidereceğimizi kara kara düşünmek yerine, 

atığın oluşumunu engellemeye çalışmak ana amaç olmalıdır. 

2.Atom ekonomisi: Üretim sürecine giren tüm malzemelerin, son ürün içindeki miktarını, enerjisini en 

büyükleyecek (maksimize edecek) üretim süreçleri tasarlanmalıdır. Bu da ancak en az (minimum) yan 

ürün ve atığın olduğu süreçler ile olanaklıdır. 

3.Tehlikeli kimyasalların azaltılması: Mümkün olduğu kadar, çevre ve insan sağlığına etkisi çok az olan 

veya tehlikesiz maddelerin kullanımını ve üretilmesini temin edecek üretim süreçleri tasarlanmalıdır. 

8 

4.Güvenli kimyasalların tasarımı: Kimyasal süreçler, o ürünlerden beklenen başarımı (performansı) 

koruyarak, zehir (toksik) etkilerini en aza düşürecek şekilde tasarlanmalıdır. Çevre ve insan sağlığına 

zararlı olduğu bilinen kimyasal maddeler üretilmemelidir. Onların zehir etkilerini en aza düşürecek 

tasarım çalışmaları yapılmalıdır. 

5.Güvenli çözücüler ve yardımcı maddeler kullanımı: Üretim esnasında yardımcı maddelerin (örneğin 

çözücüler, ayırma maddeleri vb.) mümkünse kullanılmaması veya kullanılmak zorunda kalınırsa en 

tehlikesizinin seçilmesi. 

6.Enerji tasarrufu: Kimyasal süreçlerin enerji gereksinimleri, çevresel ve ekonomik etkileri göz önüne 

alınarak belirlenmeli ve en küçüklenmelidir. Üretim süreçleri mümkün olduğu kadar atmosferik basınçta 

ve oda sıcaklığında gerçekleştirilmelidir. Böylece üretim esnasında daha az enerji harcanmış olur. 

7. Yenilenebilir besin kaynaklarının kullanımı: Teknik ve ekonomik olarak olanaklı olduğu taktirde 

tükenen kaynaklar yerine yenilenebilir ham madde ve besin kaynakları tercih edilmelidir. 

8.Yan ürünlerin azaltılması: Gereksiz işlemler ( gereksiz engelleyici gurupların kullanımı, koruma/ 

korumanın kaldırılması, kimyasal/fiziksel süreçlerin geçici olarak değiştirilmesi gibi) 

mümkün olduğunca azaltılmalı veya kullanılma malıdır. Çünkü bu işlemlerin her birinde gereksiz maddeler 

kullanılır ve atık oluşabilir. 

9.Katalizler: Katalizör maddeler ( mümkün olduğu kadar seçici olmak koşuluyla) daima stokiyometrik 

kimyasallardan daha üstündür. Üretim sürecinde katalizörler kullanılarak verim artırılabilir. 

10.Bozunmanın tasarımı: Kimyasal ürünler, ömrünü tamamladıklarında , doğada atık olarak kalmayıp, 

çevreye zararlı olmayacak bozunma ürünleri vererek parçalanabilecek şekilde tasarlanmalıdır. 

11.Kirliliği önlemenin izlenmesi ve çözümlenmesi: Tehlikeli maddelerin oluşumundan önce 

üretim sürecinin sürekli izlenmesine ve kontrol edilmesine olanak sağlayacak ileri analitik yöntemlerinin 

geliştirilmesine çalışılmalıdır. 

12.Kazaların önlenmesi için daha güvenli kimya: Bir kimyasal süreçte kullanılacak maddeler ve bu 

maddelerin fiziksel formu, yangın, patlama veya sızıntı gibin kimyasal kaza risklerini en aza indirecek 

şekilde seçilmelidir.

Görüldüğü gibi sadece atıkları azaltmak ve atıkları yönetmek çevre dostu olmaya yeterli değildir. Bu nedenle 

sadece atık tartışmaları yapmak konunun diğer boyutlarının göz ardı edilmesine neden olmaktadır. 

Yeşil kimya, uygulama açısından kısa sürede sonuç vermese de, kimyasal kirliliğe açtığı savaşı bir gün 

kazanacağını söyleyebiliriz. Bu nedenle, bu konuda bilgilendirilme yapılmalı, üniversitelerde yeşil kimya 

ders olarak verilmeli, yeşil kimya uygulamalı projeler desteklenmeli ve yaygınlaşması sağlanmalıdır. 

Kaynaklar : 

[1] www.yesilkimya.org 

[2] Anastas, P. T. Warner, J. C. Green Chemistry: Theory and Practice, Oxford University Press, Oxford, 

(1998.) 

9

Haydar GÖKSU 

adar_gok@hotmail.com 

DEPRESYON 

DEPRESYON KİMYASAL BİR HASTALIK MIDIR? 


Ögretmeni 

(Düzce Üni 

Yard. Doç. 

Dr.) 

Depresyon, günümüzde ciddi problemler arasında olan ve giderek artış gösteren bir hastalıktır. Bu 

artışı durdurmak ise oldukça güçtür. Psikolojik tedaviler, antidepresan ilaçları, öğütler, öneriler 

ve daha pek çok çözüm yöntemleri maalesef çözümsüz kalmaktadır. Depresyon denilen ve insanların 

gözünde canavarlaştırılan bu hal insanları ölüme sürüklemektedir[1]. 

10 

Ruhsal bir hastalık olarak bilinen depresyon, aslında 

kimyasal bir hastalıktır. Bu açıdan bakıldığında 

hastalığın tedavisinin çok zor olmadığı görülmektedir. 

İnsanlardaki mutsuzluk, halsizlik, yorgunluk ve 

huzursuzluk gibi durumların; yaşanan ani travmalar, 

maddi sıkıntılar gibi problemlerden kaynaklandığı 

düşünülmektedir. Bu tür duygu-durum değişikliklerini 

dengelemek için bireye psikolojik destek veya ilaç 

desteği sağlanmaktadır. Psikolojik destekler tam olarak 

çözüm oluşturmamakla birlikte verilen ilaçların da bireyde 

oluşturduğu yan etkiler daha farklı problemlerin 

ortaya çıkmasına neden olmaktadır[2]. 

Bireyin ruh halinin dengelenmesi vücutta 

sentezlenen asetilkolin, dopamin, serotonin, 

GABA ve en önemlisi de noradrenalin gibi 

nörotransmitterlerin miktarı ile doğrudan 

ilişkilidir. 

Nörotransmitterler, nöronlar arasındaki iletişimi yani sinir 

sistemi boyunca sinaps denilen nöronlar arasındaki boşluklarda 

sinyallerin bir nörondan diğerine taşınmasını sağlayan kimyasallardır 

(Şekil 1). Özellikle norepinefrin de denilen noradrenalin, 

bireyin çevresindeki olaylara cevap verme ve dikkat gibi durumlarını 

kontrol eder. Noradrenalin, kan akış ve kalp atış hızını ve 

vücuttaki glikoz salınımını arttırarak “kaç ya da savaş” yanıtının 

temelini oluşturmaktadır. Depresif hastalarda noradrenalinin azalması; 

dikkat eksikliğine, ilgi ve enerji kaybına neden olmaktadır[1,2]. 

Şekil 1. Nöronlar, sinapslar ve nörotransmitterler

Noradrenalinin vücuttaki sentezi, tirozinin nöron içine alınması ile başlar. Tirozin hidroksilaz enzimi 

ile önce dopa sentezlenir ve sentezlenen dopa ise dopa dekarboksilaz enzimiyle dopamine dönüşür. Bir 

sonraki adımda ise dopaminden β-hidroksilaz enzimiyle noradrenalin sentezlenir (Şekil 2)[3]. 

HO 

NH 2 

COOH 

Tirozin 

hidroksilaz 

HO 

OH 

NH 2 

COOH 

DOPA 

dekarboksilaz 

Tirozin DOPA Dopamin 

HO 

OH 

NH 2 

CO 2 

Dopamin 

beta-hidroksilaz 

O 2 

C vitamini 

HO 

OH 

NH 2 

OH 

Noradrenalin 

Şekil 2. Noradrenalininin sentezi 

Tirozin, bir aminoasit türüdür ve vücut bu aminoasidi ihtiyacı karşılayabilecek düzeyde sentezleyemediği 

için dışarıdan beslenme yolu ile alır. Özellikle çocukların vücudunda tirozin sentez metabolizması 

gelişmediği için çocuklarda bu aminoasidin besinler aracılığı ile alınması zorunludur. Şekil 2’de 

görüldüğü gibi noradrenalinin sentezi vücuda alınan tirozin ile sağlanmaktadır ve tirozin eksikliği ise 

doğrudan dopamin ve noradrenalinin oluşumunu etkilemektedir. Özellikle dopaminden noradrenalinin 

sentezlenmesi basamağında C vitaminine ihtiyaç duyulduğu görülmektedir[3]. 

Depresyon rahatsızlıklarındaki asıl neden nörotransmitterlerin vücuttaki sentez yollarının kapanmasıdır. 

Bunun temel nedeni ise dengesiz beslenmedir. Tirozin bakımından zengin besinlerin 

alınmaması ve vücuttaki C, D, B6 vitaminleri ve folik asit eksikliği ile ayrıca demir, çinko ve magnezyum 

eksikliği de depresyon rahatsızlıklarına neden olmaktadır. B12 vitamini eksikliği de bireyde 

yorgunluk, halsizlik ve agresiflik gibi ciddi problemlere neden olmaktadır. Bu durumda acil olarak 

bireye B12 takviyesi yapılmalıdır. D vitamini eksikliği de benzer problemleri doğurduğu için özellikle 

güneşten daha az faydalanılan kış aylarında D vitamini takviyesi yapılmalıdır. Bol bol C vitamini ve 

tirozin bakımından zengin peynir, yumurta gibi gıdaların tüketilmesi bireyde depresyondan dolayı 

ortaya çıkan belirtileri ortadan kaldıracaktır[3,4]. 

11 

Önemli bir problem olarak görülen depresyon artık büyütülmemesi gereken bir durumdur. Düzenli 

olarak uygulanan basit bir diyet programı ile depresyonun üstesinden gelinebilmektedir. Ama 

hastanın mevcut durumu da göz önüne alınarak psikiyatri veya ilaç desteği de verilmesi elbette uygun 

olacaktır. 

Kaynaklar : 

1. Brown, L.C., Majumdar, R.S., Newman, S.C., Diabetes Care, 2005, 28, 1063-1067. 

2. Dunna, A.L., Trivedib, M.H., Kampertc, J.B., Clarkd, C.G., Chamblissc, H.O., American Journal of 

Preventive Medicine, 2005, 28(1), 1-8. 

3. Uguz, S., Yurdagul, E., Klinik Psikiyatri, 2002, 19-23. 

4. Brunello, N., Mendlewicz, S., Kasper, S. ve ark., Eur Neuropsychopharmacol, 2000, 12(5), 461-476.

Bedirhan GÜLER 

bguler45@gmail.com 

Kod Adı: 

Deter jan 

Kimyager 

(Ögrenci) 

Günümüzde hepimizin mutlaka 

kullandığı vazgeçilmez temizlik 

ürünüdür. Çamaşırlardan 

bulaşıklara , kozmetikten kişisel bakıma 

günlük hayatta sık sık kullandığımız bu 

muhteşem ürün sizce masum mu? 

12 

Deterjan petrol türevi maddelerin bir 

araya gelmesi ile oluşan temizleme arıtma 

özelliğine sahip krem, toz ve sıvı halde 

bulunan üründür. Bu ürün sert ve yumuşak 

sularda etkisini gösterir. Kirleri temizleme 

mantığı ise kir maddelerinin 

hidrofobik kısım ile etkileşerek yüzeyden ayrılmasıdır. Kirler genellikle apolar yapıya sahiptirler bu 

yüzden çoğu kir su gibi polar bir madde de yüzeyden ayrılmaz. Burada çivi çiviyi söker mantığı geçerlidir. 

Polar çözücü poları, apolar çözücü apoları çözer. Bu nedenle deterjanların apolar olan kısımları 

kiri sararak çözünmesini veya yüzeyden ayrılmasını sağlar. Deterjanların ana maddesi : Sülfonik Asittir. 

Sülfonik asit yüzey aktif bir maddedir. Bu maddeye kullanım amacına göre çeşitli yardımcı ve düzenleyiciler 

eklenerek deterjan üretilmiş olur. Şimdi bu ürün masum mu sorusuna cevap verelim ; Maalesef 

değil ! 

Peki Neden ? 

Deterjanlar temiz suların düşmanıdır. İçerdiği Alkin benzen sülfonat (ABS), fosfat ve diğer yardımcı 

maddeler kanalizasyondan sızarak yeraltı sularını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca ülkemizde şuan sınırlandırılmış 

olan fakat önemli ölçüde kullanımı devam eden ABS içerikli deterjanlar geçmişte Marmara 

Denizinde Red-water yani kırmızı su oluşumuna sebep olmuştur. Kırmızı su ötrafikasyon özelliğine 

sahip bu maddelerin etkisi ile oluşur ve sualtı yaşamını ciddi biçimde tehdit eder. ABS’ lerin parçalanmaları 

zordur. Örneğin bir bardağı deterjanla yıkadıktan sonra yüz kere bile durulasanız üzerinde hala 

ABS kalıntısı olur. Bu maddeler toksit etki yaratacak düzeyde vücuda alındığında hastalıklara sebep olur. 

Lineer Alkil sülfonatlar (LAS) ise parçalanabilir. Kullanım ve çevre açısından uygun bir türdür. Fakat bu 

onunda masum olduğunu göstermez sadece kötünün iyisidir. 

Son yıllarda özellikle ülkemizde çok kullanılan katkı maddesi sodyum tripolifosfat (STPP) içinde Çevre 

ve Orman Bakanlığınca çeşitli kısıtlamalar konulmuştur. Bu katkı maddesi çok sayıda fosfor (P) içerdiğinden 

su organizmasında alglerin artmasına sebep olur alglerde sudaki oksijen miktarını azaltır oksijen 

miktarı azalınca sualtı canlıları yaşayamazlar böylelikle zincirleme bir çevre felaketine yol açar.

Deterjanın tehlikeli olan bir diğer etkisi ise buna alerjisi olan insanlaradır. Evet yanlış duymadınız deterjan 

alerjisi ! Buna sahip olan insan deterjanla yıkanmış bir ürüne dokunduktan 1-2 sonra cildinde 

kızarıklık ve kuruluk gözlenir eğer uzun süre temas ederse iltihaba sebep olur. Çözümü ise bu kişilere 

özel üretilmiş hipoalerjenik deterjanların kullanımıdır. 

Sonuç şu ki her ne kadar çevreye ve dolaylı olarak bize zararı olsa da uzun bir süre kullanımına devam 

edilecek olan bu madde çevreye zararları dikkate alınarak üretildiği sürece hayatımızın vazgeçilmez bir 

parçası olacaktır. 

13

Ismail BAYRAKTAR 

ismbyrktr@gmail.com 

BEYAZ 

ALTIN 

Yüksek 


(Mezun) 

LITYUM 

Lityum, sembolü Li atom numarası 3 olan bir 

elementtir. Periyodik tabloda 1. grupta alkali 

metal olarak bulunur ve yoğunluğu en düşük 

olan metaldir. Lityum doğada saf halde bulunmaz. 

Yumuşak ve gümüşümsü beyaz metaldir. 

14 

Atom numarası 3 

Element Serisi Alkali 

Görünüş 

Gümüş, beyaz gri 

Atom ağırlığı 6,941 g/mol 

Yoğunluğu 0,534 g/cm -3 

Erime Noktası 180,54 o C 

Kaynama Noktası 1342 o C 

Kristal Yapı 

Kübik 

Havada bulunan oksijenle reaksiyona giren lityum, lityum oksit (Li 2 

O) oluşturur. Hava ve su tarafından 

hızlı bir şekilde oksitlenip kararır ve lekelenir. Bu oksitlenme reaksiyonunu engellemek için lityum 

yağ içinde saklanır. Lityum metali doldurulabilir pillerde(örnek olarak cep telefonu ve kamera pili) ve 

ağırlığa yüksek direniş göstermesi sebebiyle alaşım olarak hava taşıtlarında kullanılır. 

Lityum ilk olarak 1817 yılında Johan August Arfwedson tarafından 

keşfedilmiştir. İlk saf olarak izolasyonu ise William Thomas Brande 

ve Humphrey Davy tarafından lityum oksitin elektrolizi yolu ile 

gerçekleştirilmiştir. Spodumen cevheri ,LiAl(SiO 3 

) 2 

, Lityum içeriği 

nedeniyle ticari olarak çok önemlidir. 

Lityum üzerine çalışmalar 1817 yılında başlamıştır. Lityum, 

sülfürik asit ile reaksiyona sokularak lityum sülfat (Li 2 

SO 4 

) elde 

edilir. Elde edilen bu çökelek, çözeltiden ayrılarak sodyum karbonat 

(Na 2 

CO 3 

) ile yıkanır. Böylece suda çözünmeyen lityum karbonat 

(Li 2 

CO 3 

) elde edilir. Lityum karbonat, lityumun kullanıldığı ürünlerde 

ana maddedir. 

Doğada Lityum 

Lityumun yeryüzündeki ortalama konsantrasyonu yaklaşık %0,006 oranında olup, deniz suyunda da 

yaklaşık 0,1 ppm lityum olduğu sanılmaktadır. Yaklaşık 150'den fazla lityum mineralinin varlığı bilinmesine 

rağmen, bunların çok azının ticari olarak önemi bulunmaktadır.

Mineral Formül Teorik (% Li 2 

O) Ticari (% Li 2 

O) 

Spodümen LiAl(Si 2 

O 6 

) 8,0 1,5-7 

Lepidolit K 2 

(LiAl) 5-6 

(SiAlO).. Değişken 3-4 

Petalit LiAl(Si 4 

O 10 

) 4,9 3-4,5 

Ambylgonit LiAl(PO 4 

) 10,1 8-9 

Ticari Üretim 

Li 2 

SO 3 

+ Na 2 

CO 3 

→ Na 2 

SO 4 

+ Li 2 

CO 3 

(katı) 

Elde edilen Li 2 

CO 3 

çökeleği HCl ile reaksiyona sokularak LiCl elde edilir. 

Li 2 

CO 3 

+ 2 HCl → 2 LiCl + CO 2 

+ H 2 

O 

LiCl erime noktası 600 °C den fazla olduğu için elektroliz ile saflaştırılması zor olduğundan LiCl (55%) 

ve KCl (45%) karışımı kullanılarak erime noktası 430 °C’ye düşürülür. Bu karışımın elektrolizi ile Li saf 

olarak elde edilir. 

• Katot: Li+ (s) + e- → Li (s) 

• Anot: Cl- (s) → ½ Cl 2 

(g) + e- 

Lityum, bıçakla kesilebilen sodyumdan bir az daha sert olduğu için, onu kesmek veya bölmek çok daha 

zordur. Reaksiyona girmemiş Lityum gümüşümsü bir renge sahiptir, ancak kısa sürede rengi kararır. 

Düşük yoğunluğu sayesinde hidrokarbonlar üzerinde batmadan durabilir. Alev üzerine konulduğunda 

lityumda göz alıcı bir kırmızı renk gözlenir, ancak yanmaya başladığında parlak beyaz bir alev gözlemlenir. 

Lityum suda ve su buharında bulunan oksijen ile tutuşur ve yanma reaksiyonu gösterir. 

Oda sıcaklığında azot ile reaksiyona giren tek metaldir. Yüksek özgül ısısı, 3582 J/(kg•K), ve sıvı 

haldeki geniş sıcaklık değerleri lityumu kullanışlı hale getirmektedir. 

15 

Lityum hava ve su ile yanması ve potansiyel patlama tehlikesine rağmen diğer alkali metallere göre 

daha az tehlikelidir. Oda sıcaklığındaki Lityum-Su reaksiyonu aktif ve çabuk gerçekleşen bir reaksiyon 

olmasına rağmen çok tehlikeli bir reaksiyon değildir. Lityum alevlerini söndürmek zordur ve bunun 

için özel kimyasallardan oluşan söndürücüler kullanılır. 

Kullanım Alanları 

Lityumun çok çeşitli endüstrilerde kullanım alanı bulunmakta olup; seramik, cam, alüminyum, yağ, 

eczacılık ve pil sektörü bunlar içerisinde en önemlilerindendir. 

Ayrıca çeşitli metallerle alaşımlar da oluşturmaktadır (Li-Al, Li-Mg alaşımları). 

Seramik sektöründe lityum karbonat ya da mineral olarak kullanılan lityum, erime sıcaklığının ve ısıl 

genleşme katsayısının düşmesini sağlarken, akışkanlığı da artırmaktadır. Cam üreticileri, beher ve şişe 

cam üretimlerinde lityumu kullanarak daha hafif ve daha ince kalınlığa sahip ürünler elde etmektedirler. 

Lityum bileşikleri A vitamininin sentezinde ve manik (bipolar) depresif hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. 

Elektrikli Otomobiller ve Yeşil Devrim 

Devamlı artan ve hayal gücümüzün sınırlarını zorlayan müşteri istekleri nedeniyle ulaşımdan iletişime, 

sağlıktan savunmaya her alanda hızlı bir teknolojik tüketim yaşanmaktadır.

Günümüzde hemen her bireyin hızlı, verimli ve kolay iletişim için taşınabilir 

elektronik aletlerden (bilgisayarlar, cep telefonları, kameralar, fotoğraf makinaları, MP3 çalarlar, CD 

çalarlar, DVD oynatıcılar, radyolar, televizyonlar) en az birisine sahip olduğu bilinmektedir. Gün geçtikçe 

elektrikli aletlerin çoğu kablosuz kullanılabilir hale gelmektedir. Bütün bu elektronik ürünlerin 

geliştirilen fonksiyonlarını uzun süreli ve etkin olarak idame ettirebilmeleri için temel şart yüksek enerji 

yoğunluğu, güvenilir ve uzun ömürlü, bakımı kolay, kısa sürede şarj edilebilen ve çevre dostu bir enerji 

kaynağına sahip olmasıdır. 

Şarj edilebilen/İkincil (Li-iyon) piller günümüzde taşınabilir elektronik ve elektrikli eşyalarda yaygın 

olarak kullanılmaktadır. 

Avantajlar 

• Kapalı hücre, bakım gerektirmez 

• Uzun ömürlü ve tekrar kullanılabilir 

• Geniş çalışma sıcaklığı 

• Çabuk şarj edilebilme 

• Yüksek enerji ve deşarj kapasitesi 

Dezavantajlar 

• Yüksek fiyat 

• Yüksek sıcaklıkta bozunma 

• Koruyucu devre ihtiyacı 

• Aşırı şarj sonucunda kapasite kaybı ve termal bozunma 

16 

Lityum polimer piller 

Organik elektrolit maddesi yerine polimer tipi elektrolit kullanılması 

ve bu suretle pil bünyesinde yer alan separatörlerin 

kaldırılması konusunda araştırmalar yapılmıştır. Li-polimer 

pillerde sıvı elektrolitin olmaması pilde sızma olayını ortadan 

kaldırmıştır, metalik dış kabı yerine alüminyum veya diğer 

tipte metal folyolar kullanılabilir. Polimer uygulamasıyla 

üretim basitleşmiş, pil güvenliği artmış ve ince yapılı piller 

oluşturulmuştur. 

Elektrikli Araç Teknolojisi 

Dünyada küresel ısınmaya neden olan karbon emisyonunun 

%20’den fazlası ulaşım sistemlerindeki enerji tüketiminden 

kaynaklanıyor. Arabaların tamamında kullanılan içten yanmalı 

motor teknolojisi bu oranda en büyük paya sahip etkendir. 

Elektrikli araçlar, sıfır emisyonlu çevreye 

duyarlı araçlar olmaları nedeniyle petrol 

türevli araçlara göre daha cazibeli ve güçlü 

bir alternatiftir. Birincil enerji kaynağının 

aynı miktarına %60 daha fazla yol sürüşü 

sağlayan bu araçların enerji çevrimi de 

çok etkileyicidir. Elektrikli araçların sürüş 

mesafesi ise en önemli dezavantajlarından 

biridir.

Araçların menzilini arttırmak için 

batarya teknolojileri geliştirilmektedir. 

Yüksek enerji yoğunlukları, 

uzun raf ömrü ve düşük ağırlık 

küçük boyut avantajları nedeniyle 

lityum-iyon veya lityum-polimer 

bataryalar tercih edilmektedir. 

Elektrikli araçların kullanılmaya 

başlanmasıyla, 

•Ulaşım maliyetlerinin azaltılması, 

•Fosil kaynaklı yakıtların kullanımın 

azalması, 

•Özellikle CO2 salınımın ciddi oranda 

azalması, küresel ısınma ve ozon 

tabakasının rahatlaması 

gibi çok önemli avantaj sağlayacaktır. Geleceğin teknolojisi olarak tanımlanan lityum-iyon pillerin özelliklerini 

geliştirmek dezavantajlarını gidermek için araştırmalar sürmektedir. 

Ülkemizde araç mülkiyeti sayısının nüfusa oranı %15 seviyesinde olup, diğer ülkelere göre oldukça 

düşüktür. Elektrikli araçların Türkiye’de yaygınlaşabilmesi için öncelikli şart mevcut altyapının değişmesi 

ve şarj istasyonlarının yeterli sayıya ulaşmasıdır. Marmara bölgesi ve büyük şehirlerde 1000’e yakın 

akıllı şarj istasyonları kurmayı planlayan enerji sektörünün liderleri, 2020 yılında Türkiye araç parkının 

%19‘unu elektrikli araçların oluşturacağı ve elektrikli araç sayısının 4 milyonu aşacağı öngörülmektedir. 

Enerji sektörü bunu söylese de kimya sektörünün daha buna hazır olduğunu söyleyemeyiz. Elektrikli 

araçların bataryaların, motorlarının ve güç jeneratörleri gibi parçalarının üretilmesi ve buna uygun 

sanayileşmenin zayıf olması Türkiye’de elektrikli aracın şimdilik bir rüya olduğu görülmektedir. 

Teknoloji gün ve gün gelişmeye ve ilerlemeye devam ediyor. Enerjiniz tükenmesin! 

17 

Kaynaklar : 

1. Deniz POLAT, Özgür KELEŞ,. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ METALURJİ BÖLÜMÜ, 

TEKNİK BÜLTEN. 

2. Lithium Ion Rechargeable Batteries, Technical Handbook. 

3. Fatma KILIÇ, Bazı Lityum metal vanadat içeren bileşiklerinin sentezi, karakterizasyonu ve elektrokimyasal 

özellikleri, Kahramanmaraş Üniversitesi Kimya Bölümü Yüksek Lisans Tezi, 2008. 

4. Tufan KAYIKLI, Abdülkadir BALIKÇI, A Lityum Polymer Battery Charger Design for Electric Vehicles, 

Gebze İleri teknoloji Enstitüsü. 

5. Wikipedia/Lithium

Mustafa ALTUNKAYNAK 

altunkaynakmustafa@gmail.com 

KARBON VE 

NANOTEKNOLOJİ 

(ELMAS, GRAFİT, FULLEREN) 


(Kimya Ög.) 

Değerli okuyucular; Yer 

yüzünün en önemli 

elementlerinden 

olan karbon, yerkabuğunun 

yaklaşık %0,2 sini oluşturur. 

Periyodik cetvelin 4A grubunda 

yer alır ve atom numarası 

6 dır. Karbonun atomik ve 

genel özelliklerinden bazıları 

aşağıda sıralanmıştır. 

18 

Elmas Grafit Fulleren 

Kristal yapısı 

Kübik 

Yükseltgenme seviyeleri 4,2 

Elektronegatifliği 2,55 Pauling ölçeği 

İyonlaşma enerjisi 1086,5 kJ/mol 

Atom yarıçapı 

70 pm 

Atom yarıçapı (hes.) 67 pm 

Kovalent yarıçapı 

77 pm 

Van der Waals yarıçapı 170 pm 

Maddenin hali 

Katı 

Yoğunluk 

2.267 g/cm³ 

Sıvı haldeki yoğunluğu 2.267 g/cm³ 

Ergime noktası 4300–4700 °K 

4027-4427 °C 

Kaynama noktası 4000 °K 

3727 °C 

Ergime ısısı 

Buharlaşma ısısı 

Isı kapasitesi 

100 kJ/mol 

120 kJ/mol 

8.517 (grafit) 

6.115 (elmas) J/ 

(mol•K)

Aynı elementin atomlarının uzayda farklı şekilde dizilmesi sonucunda oluşan geometrik şekillerdeki 

yapılarına allotrop denir. 

Karbonun üç allotropu vardır. Bunlar elmas grafit ve fullerendir. 

ELMAS; çok sağlam bir yapıya sahiptir ve doğal maddelerin içinde en sertidir. Bu özellikleri sayesinde 

diğer bütün maddeleri çizebilir, ideal bir aşındırıcıdır. Şeffaf olan ve elektrik iletkenliği olmayan elmas, iyi 

bir ısı iletkenidir. 

GRAFİT; siyah, parlak ve iletken bir katıdır. Elektrik iletkeni olarak endüstride kullanılır. Grafitte tabakalar 

birbiri üzerinde kolayca kayabildiği için yağlayıcı olarak, elektrik-elektronik, boya, çelik, motor, 

döküm endüstrisinde, kurşun kalem yapımında ve daha birçok alanda kullanılır. 

Karbonun yapay allotropları da vardır. Bu allotroplara genel olarak fulleren denir. Fullerenlerin yapısı 

grafite benzer. Fakat grafit gibi tabakalar hâlinde değildir. Fullerenler bir tabakadan oluşur ve bu tabakada 

karbon atomları sadece altıgen değil, beşgen hatta yedigen halkalar olarak da dizilebilir. Fullerenler nanometre 

boyutunda ve sağlam yapıda olduğu için endüstride oldukça önemlidir. Karbonun bu tür nano 

yapıları top, tüp, çubuk ve halka şeklinde sınıflandırılabilir. Fullerenlerin keşfi yeni bir kimya alanının ortaya 

çıkmasına yol açmıştır. 1991 yılında, Lijima tarafından, karbonun tüp şeklinde yapı oluşturabileceği, 

deneysel olarak fark edildi. Grafitten özel yöntemlerle elde edilen tüpler, nanometre boyutunda oldukları 

için nanotüp olarak adlandırılır. 

NANOTEKNOLOJİ 

Kelime karşılığı Latince de çok küçük boyutlu, bilimsel karşılığı ise metrenin milyarda biri anlamına 

gelen ölçü birimidir. Nano kelimesi Yunanca “nannos” kelimesinden gelir ve “küçük yaşlı adam veya 

cüce” demektir. Günümüzde nano teknik bir ölçü birimi olarak kullanılır ve herhangi bir birimin milyarda 

biri anlamını taşır. Bir nanometre metrenin milyarda birine denk gelir. 

Nano bilim ve nano teknolojinin tam bir tanımı olmamakla birlikte genel görüşe göre 1-100 nanometre 

boyutlarda maddelerin anlaşılması kontrol edilmesi ve atomsal seviyede değiştirilip işlevsel hale getirilmesidir. 

Nano teknoloji çok genel tanımıyla istisnai şekilde küçük (yaklaşık atom boyutlarında) yapıların 

ticari bir amaca hizmet edebilecek şekilde düzenlenmesidir. Maddeler üzerinde 100 nanometre ölçeğinden 

küçük boyutlarda gerçekleştirilen işleme ölçüm modelleme ve düzenleme gibi çalışmalar nano-teknoloji 

çalışmaları olarak nitelenir. 

19 

Karbon Nanotüp, karbon elementinin uzunluk-çap oranı 28x106:1 olan allotropu. Bu oran başka herhangi 

bir malzemenin sahip olabileceğinden daha büyüktür. Tek katmanlı (tek duvarlı) ya da çok katmanlı 

(çoklu duvarlı) karbon nanotüpler mevcuttur. Karbon nanotüplerin yapısını açıklayabilecek en 

basit model tek duvarlı bir tüp için şu şekildedir: Tek sıra karbon atomundan oluşan bir grafen katmanının, 

silindir şeklinde bükülerek uçlarının birleştirildiği ve grafen içerisindeki bağların aynısından 

oluşturulduğu düşünülürse bu yapı tek duvarlı bir karbon nanotüple aynı yapı olur. 

Nano teknoloji kullanılarak üretilmiş çeşitli ürünler şimdiden 

yaşamımıza girdi. Bu ürünler içinde kir tutmayan duvar 

boyaları küvet ve lavabolar, kirlenmeyen ıslanmayan ve ütü 

gerektirmeyen kumaşlar, bakteri ve mikropları öldüren filtreler 

ve çeşitli yüzeyler, el ve yüz kremleri, tenis raketleri ve tenis 

topları, mantarları ve bakterileri öldüren çoraplar yer alıyor. 

Nano teknoloji yaşayan sistemlere moleküler seviyelerde 

müdahale etme imkanı yaratabilir. Sadece hastalığın bulunduğu 

ve yayıldığı bölgelere saldırarak ilaç veren makineler 

insan vücudu içinde hareket edilmesine imkan sağlayan teşhis 

araçları nano-teknolojinin tıp ve sağlık sektörü üzerindeki 

potansiyel uygulamaları olarak gösterilebilir

Hidrojenin yakıt olarak kullanılmasının önündeki engellerden birisi de depolanmasıdır. Ancak işlevleştirilen 

nanotüpler sayesinde bu moleküllere çok yüksek kapasitede hidrojen depolanabileceği ortaya 

çıkmıştır. Bu buluş, geleceğin otomobillerinde kullanılacak verimli yakıt hücreleri ve katalizörlerin 

tasarımında kullanılabilecektir. Yakın bir gelecekte, giydiğimiz tişört, üzerindeki nanosensörler sayesinde 

nabız, sıcaklık, tansiyon ve kan şekeri gibi vücut fonksiyonlarımızdaki değişimleri belirleyip bizi veya 

kablosuz bir hatla doktorumuzu uyarabilecektir. Nanoteknoloji; ulaşım, bilgisayar, yarı iletken, iletişim, 

malzeme, kimya, çevre, enerji ve savunma gibi birçok endüstri alanında uygulama alanı bulmaktadır. 

Bunların dışında tıpta birçok alanda özellikle kanser tedavisinde kullanılabilecektir. 

Nano teknolojinin faydaları şunlardır; 

1) Denenmiş, sürekli ve daha etkili uzun koruma süresi. Tatbik edilen malzemenin değerini koruması, 

çevre ve iklim etkileri ile çizilmelere karşı daha dayanıklı olması. 

2) Her türden tekstil ürünü ve yüzeyler için bakım kolaylığı, daha uzun süreli gözle görülebilir ve sağlıklı 

temizlik, kolay temizlik, cildi hiçbir şekilde etkilememesi, anti bakteriyel olması, alerji hastalarına uygun 

olması ve birçok sair olumlu özelliği mevcuttur. 

3) Akla gelebilecek her türden yüzeye kolay ve basit bir şekilde uygulanabilirlik. 

4) Boncuk teşkili etkisinin zayıflaması halinde muhtemelen bir temizlik yapılması gerekiyordur. Bu gibi 

durumlarda yüzeyin veya tekstil ürününün yumuşak bir temizlik maddesi ile temizlenmesi ve bolca su ile 

çalkalanması gerekir. Bu işlemden sonra boncuklaşma etkisi tekrar kendini gösterecektir (Tekstil ürünlerinde 

kuruduktan sonra). Kaplama zarar görmüşse, zarar gören kısımların tekrardan onarılması mümkündür. 

“Gelecek için Karbon temelli nano teknolojiyi kullanalım. Karbon emisyonunu ve sera etkisini azaltalım.” 

20 

Kaynaklar : 

1-) Anorganik Kimya 

2-) tr.wikipedia.org/wiki/Nanoteknoloji 

3-) Modern Üniversite Kimyası 

4-) nanoteknoloji.nedir.com/ 

5-) www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/yeniufuk/icerik/nanoteknoloji.pdf

Hatile MOUMINTSA 

hatile_m@hotmail.com 

MUTLULUĞUN 

HORMONU 

SEROTONİN 


(Mezun) 

Değerli okuyucularımız 

bu sayıda sizlere mutluluk 

kaynağı olan serotonin 

hormonunu anlatmaya 

çalışacağım. 

Serotonin nedir? 

Bir nörotransmitterdir. Yani sinir hücreleri arasında 

elektrik sinyallerini taşımakla görevlidir. 

İnsanda mutluluk, canlılık ve zindelik hissi verir 

. Eksikliğinde depresif, yorgun, sıkılgan bir ruh 

hali görülür. Yapısal olarak monoamin grubuna 

girer ve triptofan aminoasitinden sentezlenir. Serotonin 

molekülü aşağıda görülmektedir. 

Serotonin beyinde salgılanır ve vücudun çeşitli noktalarında üretilir. Genelde merkezi sinir sisteminde ve 

mide-bağırsak kanalında bulunur. Beyinde salındığında kan damarları kasılarak daralır, serotonin düzeyi 

düştükçe genişler. 

21 

Serotonin ve Uyku 

Serotoninin yüksek düzeyleri uyanıklık, düşük düzeyleri uyku ile ilişkili. Melatonin ile birlikte, serotonin 

sirkadiyen saati kontrol eder ve gün ışığından etkilenir. Gün ışığı ile serotonin seviyesi artarken, melatonin 

azalmaktadır. İşte bu yüzden akşam ruh halimiz her nasıl olursa olsun, sabah uyandığımız zaman kendimizi 

mutlu hissederiz. 

Serotonin seviyesi REM uykusu (rüya görülen evre) sırasında en düşük seviyesindedir. Serotonin reseptörlerine 

sahip nöronlar REM safhasına kadar tüm uyku sırasında aktiftir. Çoğunlukla REM uykusunu engelleyici 

olarak görev yaparlar. Serotonin seviyesi düştüğünde, asetilkolin adlı nörotransmitter seviyesi beyinde yükselmeye 

başlar. Bu nedenle antidepresanların çoğu rüya görmeyi azaltır. Serotonin seviyesindeki artış, asetilkolin 

üretimini azaltmakta, bu da rüya görmeyi zorlaştırmaktadır. 

Serotonin ve Kadınlar 

Merak edenler olmuştur belki bazı kadınlar neden adet günlerinde tatlılara karşı en çokta çikolataya karşı 

iştahları artar diye. Kadın vücudundaki östrojende (kadınlık hormonu) artma, serotonin düzeyinde de bir 

artışa neden olmakta; aynı şekilde, kadınların âdet görmeleri sırasında, östrojen hormonlarında düşüş olması, 

serotonin düzeyini de düşürmekte ve bu durum, kan damarlarının aşırı genişlemesi sonucu, kadınlarda 

migren başlamasına neden olabilmektedir.

Serotonin ve Depresyon 

Birçok araştırmacı serotonin seviyesindeki dengesizliklerin ruh hâlini etkileyip, depresyona neden olduğuna 

inanmaktadır. Serotonin eksikliği şu üç nedenle oluşabilir: beyin hücrelerinde üretimin az olması, 

reseptör bölgelerinin yetersiz olması ya da serotonin yapımında kullanılan triptofan maddesindeki eksiklik. 

Bu üç biyokimyasal bozukluktan biri meydana geldiğinde, depresyon, obsesif-kompulsif bozukluk, 

anksiyete, panik ve hatta aşırı asabiyet ortaya çıkabilir. 

Serotonin ve Çikolata 

İster kötü olalım, ister iyi olalım çikolatayı her şekilde yemekten 

bıkmıyoruz usanmıyoruz. Çünkü onu yedikçe mutlu 

oluyoruz. Mutluluğumuzun sebebi de çikolata bol miktarda 

serotonin içermesidir. 

Serotonin hangi besinlerde bulunur? 

Başta deniz tuzu olmak üzere; bitter çikolata, tahıllı gıdaları, 

çavdar ekmek, kepekli makarna bulgur, B vitamini ihtiva 

eden besinler, hindi, yumurta, badem, tavuk, soya, süt, keçi 

peyniri, mandalina, muz, kakao, fıstık, ıspanak, brokoli, 

mısır, pancar, yabani havuç, brüksel lahanası, süt ve süt 

ürünleri, baklagiller, nişastalı sebzeler ve yulaf ezmesi serotonin 

yükselmesini sağlayan besinlerdir. 

22 

Ayrıca ekzersiz yapmanız, güneş ışığında bol zaman geçirmeniz ve masaj yaparak stresi azaltmanız da 

serotonin hormonunun yükselmesine yardımcı olur. 

Kaynaklar : 

1-) http://tr.wikipedia.org/wiki/Serotonin 

2-) http://www.bing.com/images/search?q=%C3%A7ikolata+yemek&qs=n&- 

form=QBIR&pq=%C3%A7ikolata+yemek&sc=0-12&sp=-1&sk=#view=detail&id=46A227F74BB- 

6122934BFDEDCCC5BC0CE4E4032E7&selectedIndex=30 

3-) http://www.bing.com/images/search?q=seroton%C4%B1n&qs=n&form=QBIR&pq=seroton%C4%B- 

1n&sc=0-6&sp=-1&sk=#view=detail&id=3BFA7D7B5337789D0FBD8025603569A49A67CEF6&selectedIndex=2

Yavuz Selim KART 

kim_muhselim@hotmail.com 

CHEMSKETCH 

PROGRAMI 

Merhaba İnovatif Kimya Dergisi 

okuyucuları, 

Bu ay sizlere ChemSketch programını 

anlatarak bilgilendirmeye 

çalışacağım. Geçen 3 sayı boyunca 

HyperChem programından 

bahsettim. Bu ay anlatacağım 

programda HyperChem programına 

benzer bir programdır. 

Bu programın da size faydalar 

getireceğini umarak anlatıma 

başlıyorum. 

İlk olarak bu program nedir ne işe yarıyor kısaca 

açıklayalım. Program ACD Firması tarafından 1994 

yılında piyasaya sunulmuştur. Mazisi eski bir programdır. 

Program ile organik, organometalik, polimer ve 

Markush yapıları olmak üzere hemen her türde yapıyı 

çizebiliyoruz. Programı açınca şu şekilde bir ekran 

karşımıza çıkıyor. (Resim 1) 


Mühendisi 

(Mezun) 

23 

Resim 1 : ChemSketch programı genel görünümü

Program ile yapabileceklerimize gelince 

• Yapıları iki boyutlu olarak çizme, üç boyutlu hale dönüştürme ve istenen açıda çevirme, 

• Tepkimeler, tepkime şemaları ve reaktif miktarlarını görüntüleme, 

• InChi ve SMILES dizgelerinden yapı oluşturma, 

• 50 atom ve 3 halka yapısına kadar olan bileşikler için IUPAC'ın önerdiği isimlendirmeyi 

oluşturma, 

• Tek yapılar için logP değerlerini hesaplama, 

• 165.000 geleneksel, sistematik ve ticari isimli yapılar içinden arama yaptırma, 

• Uzaysal dizilimleri daha iyi görüntülemek için iki veya üç boyutlu olarak molekülü gösterme, 

• Aynı anda profesyonel raporlar üretme ve yapılarla, metinlerle ve grafiklerle çalışma 

gibi birçok şey yapabiliriz. 

24 

Resim 2 : ChemSketch ile çizilmiş yapılar 

Peki, program ile yapılarımızı nasıl çizeceğiz. Bunu, Resim 3 kısmında anlatarak devam ede- 

Resim 3 : Programın çizim kısımları

Resim 3’te programımızın genel hatlarını görmektesiniz. Sağ, sol ve üst panelde çizeceğimiz yapıya göre 

kısımlar bulunmakta ve bu kısımlara tıklayarak çizim işlemlerini gerçekleştiriyoruz. Birçok yapıyı, seçim 

işlemleri yaparak burada çizmemiz mümkün. Sol tık ile seçtiğiniz kısmı ekran alanına bir kere tıklayıp, 

yapıyı çiziyorsunuz. Aynı yapıdan birden çok çizmeyi düşünüyorsanız program size bu konuda yardımcı 

oluyor. Tek tık ile aynı yapıdan sürekli çizebilirsiniz. Misal, bir benzen halkası seçtiniz diyelim. Bir kere 

seçtikten sonra bu kısmı bir daha seçme gereği duymadan, sol tık ile ekrana tıklayarak istediğimiz kadar 

benzen halkası çizebiliriz. Bunları ayrı ayrı yerlerde ekleyebileceğiniz gibi birbirine bağ yapmış şekilde 

de ekleyebiliriz. 

25 

Resim 4 : Program ile çizilmiş yapı 

Resim 4’te benzen halkalarını görmektesiniz. Kırmızı daire ile alınmış kısımları bu program ile çok rahatlıkla 

çizebiliyoruz. 

Program ile yapabileceğimiz çizimlere genel başlıklar halinde bakarsak 

1-) Sübstitüent ekleme 

2-) Periyodik tablodan element ekleme 

3-) Simgesel element ekleme 

4-) R grupları ekleme 

5-) Stereokimyasal bağ ekleme 

6-) Zincir çizim ekleme 

7-) Radikal Tablosunu kullanarak ekleme 

gibi birçok yapıyı rahatlıkla çizebiliriz. 

Başka neler çizebiliriz?

26 

Resim 5 : Program ile çizebileceğimiz diğer şeyler 

Resim 5’te yeşil olan kısma tıklayarak Draw moduna geçiyoruz ve kırmızı kutu içindeki kısımları buradan 

çiziyoruz. Çizimde neler kullanacaksanız ona göre eklemeler yapabilirsiniz. 

Program sadece bunlardan mı ibaret? Tabi ki değil. Programda PubChem, ChemSpider ve eMolecules 

araçları bulunmakta. Chemical Abstracts kayıt numarasını (CAS RN) kullanarak erime ve kaynama 

noktalarını, zehirliliğini, hangi kimya firmaları tarafından satıldığını öğrenebilirsiniz. PubChem çok 

ayrıntılı bilgiler verirken eMolecules maddenin yapısını, molekül ağırlığını ve sağlayan firmaların isimleri 

ile katalog numaralarını bildirmektedir. ChemSpider ise İngiliz Kimya Cemiyetinin (RSC) ürünü 

olup PubChem'e yakın bilgiler vermektedir. Size tavsiyemiz, bir arama motorunda ilgilendiğiniz sonucu 

bulamazsanız diğer motorlarda şansınızı deneyin ve özellikle CAS RN elde edilmişse Science Finder gibi 

güçlü literatür arama motorlarını kullanarak çok sayıda bilgi elde edebilirsiniz. 

ChemSketch programında çizilmiş bir şekli Microsoft Word veya OpenOffice/LibreOffice programlarına 

aktarabilirsiniz. Aktarma işlemlerini dikkatli ve çizimlerinizi kaydederek yapın ki emekleriniz boşa 

çıkmasın. Programın burada anlatamadığım daha birçok özelliği mevcut. 

Programı nasıl temin edebileceğimize gelince http://www.acdlabs.com/resources/freeware/chemsketch/ 

sitesine girip indiriyoruz. Başka sitelerden indirmeye kalkmayın, çünkü çok fazla virüs içeren indirme 

linki mevcut. 

Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle. 

Kaynaklar : 

http://barbarosakkurt.weebly.com/uploads/2/6/1/7/26173528/seminer.pdf 

http://www.youtube.com/watch?v=CHlJuAcyTv8

ELEMENT 

TANIYALIM 

Azot 

Simgesi: 

N 

Grubu: 

5A (Ametal) 

Atom numarası: 7 

Bağıl atom kütlesi: 14,00674 

Oda sıcaklığında: Gaz 

Erime noktası: -209,86°C 

Kaynama noktası: -195,65°C 

Yoğunluğu: 

1,2506 g/cc 

Keşfi: 

1772 - Daniel Rutherford 

Atom çapı: 

0,75 Å 

Elektronegatifliği: 3,04 

Elektron dizilimi: 

1s22s2p3 

Yükseltgenme basamağı (sayısı): ±3, 5, 4, 2 

Azot veya nitrojen, periyodik cetvelde N simgesi ile gösterilen bir element olup atom numarası 7’dir. 

Renksiz, kokusuz, tatsız ve atıl bir gazdır. Azot, dünya atmosferinin yaklaşık %78’ini oluşturur ve tüm 

canlı dokularında bulunur. Azot ayrıca, amino asit, amonyak, nitrik asit, ve siyanür gibi önemli bileşikler 

de oluşturur. 

Azotun Elde Edilmesi 

Azot, sodyum asidin (NaN 3 

) ve amonyum dikromatın bozunması ile saf olarak elde edilebilir: 

NaN 3 

→ 2Na + 3N 2 

(300 °C) 

(NH 4 

)2Cr 2 

O 7 

→ N 2 

+ Cr 2 

O 3 

+ 4H 2 

O 

Azot eldesinde kullanılan bir diğer yöntem ise, amonyağın kireç kaymağı ile reaksiyonudur: 

2NH 3 

+ 3Ca(OCl) → 3CaCl 3 

+ N 2 

+3H 2 

O 

Sanayide sıvı havadan, ayrımsal damıtma yoluyla elde edilir. 

Laboratuvarda iki yöntemle elde edilir: Üzerinden karbon dioksiti alınmış hava geçirilerek oksitlenen bir 

maddeyle oksijenin tutulup daha az aktif olduğu için tepkimeye katılmayan azotun toplanması ya da bir 

azot bileşiğinin ayrıştırılması. Birinci yöntemde, örneğin bakır kullanılarak oksijen, bakır oksit biçiminde 

tutulur ve geride azot kalır. Havada çok az miktarda soy gazlar da bulunduğundan bu yöntemle 

elde edilen azot saf değildir. İkinci yöntemdeyse örneğin amonyum nitrit (NH4NO2) ısıtılarak su ve saf 

azot, gaz hâlinde elde edilir. 

Kullanım Alanları 

Standart sıcaklık ve basınç altında son derece kararlı olan ve atmosferin %78’ini oluşturan azot gazı, 

besinlerin ve kimyasalların saklanmasında kullanılır. Çok soğuk olan (-196°C) sıvı azotsa, çok düşük 

sıcaklıklarda gerçekleştirilmesi gereken dondurma işlemlerinde kullanılır. Sperm bankalarında 

spermlerin dondurularak saklanması, sıvı azotla gerçekleştirilir. Ticari olarak en çok değer taşıyan azot 

bileşiği amonyaktır (NH3). Güçlü bir çözücü olan amonyak, gübrelerin bileşiğinde bulunan ve plastik 

endüstrisinde de önemli yeri olan “üre” maddesinin eldesinde kullanılır. Azot, proteinler başta olmak 

üzere, organik bileşiklerin yapısında yer alan çok önemli bir elementtir. Azotun tüm bileşikleri, ya oksitleyici 

özelliktedirler, ya da güçlü birer reaktiftirler. Bu nedenle de, uygun koşullarda şiddetli tepkimeler 

verirler. Bunların arasında TNT (trinitrotoluen), ve amonyum nitrat sayılabilir. 

27

SÖZLÜK 

Ingilizce-Türkçe 

28 

Volatile 

Vessel 

Viscometer 

Epsom Salt 

Glass Wool 

Haze 

Slurry 

Erlenmeyer 

Exchange Reaction 

Ferro Alloy 

Store 

Thickness 

Shower 

Smoke, Fume 

Low, Hypo 

Lean Gas 

Effective 

Fugacity 

Pill, Pellet 

Ring, Cycle, Flange 

Hydroxyl 

Kemp 

Cathode 

Uçucu 

Kap 

Viskozometre 

Acı Tuz 

Cam Yünü 

Bulanık 

Bulamaç 

Cam Kap 

Değişimli Reaksiyon 

Demirli Alaşım 

Depolamak 

Derişiklik 

Duş 

Duman 

Düşük 

Fakir Gaz 

Etkili 

Etkin Basınç 

Hap 

Halka 

Hidroksil 

Kaba Yün 

Katot

HABERLER 

Yurttan Kimya Haberleri 

YERLİ KOZMETİK ÜRETİCİLERİNE BÜYÜK FIRSAT 

Bakanlıktan yerli kozmetik üreticilerine destek geliyor 

Bakanlık her yıl 10 milyonlarca dolar ithalat yapılan kozmetik sektörüne neşter vuracak. 81 ilde hayata 

geçirilecek proje ile kozmetik üretiminde kullanılan ürünlerin Türkiye’de üretimi desteklenecek. 

29 

Tarım sektöründe Avrupa’nın bir numaralı ülkesi haline gelen Türkiye, ithalata bağımlı olunan bir sektöre 

daha neşter vuruyor. Kozmetik, sağlık, gıda gibi alanlarda kullanılan ıtri, tıbbi ve boya bitkileri %100 

yerli üretimle sağlanacak. Her yıl on milyonlarca dolarlık ürün ithalatı için ödenen döviz yurt içinde kalacak. 

Bu kapsamda öncelikli olarak 25 ilde Itri ve Tıbbi Bitkiler ile Boya Bitkileri Üretiminin Geliştirilmesi 

Projesi faaliyete geçirilecek. 81 ilde uygulanması planlanan proje kapsamında öncelikli olarak kozmetik 

(parfüm, kolonya, krem vb.) ve gıda sektöründe kullanılan aroması olan bitkiler Türkiye’de üretilecek. 

Üretimde kalite artırılarak ithalatın da önüne geçilmesi hedefleniyor. 

Türkiye’nin doğal bitki örtüsü, belirlenen 11 bin 707 bitki çeşidi ile küresel ölçekte büyük zenginliğe sahip. 

Bu bitkilerin 3 bin 649’ u yöreye özgü iklim ve toprak şartlarında yetişen Türkiye’ye ait endemik tür 

ve çeşitlerden oluşuyor. Bununla birlikte ülkemizde yetişen mevcut bitki tür ve çeşitlerimizin yaklaşık 

1.000’ i Türkiye’de veya dünyada ıtri ve tıbbi bitki olarak kullanılıyor. 

Proje 81 ile yayılacak 

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünce, Itri ve Tıbbi Bitkiler ile Boya 

Bitkileri Üretiminin Geliştirilmesi Projesi hazırlandı. 2015-2017 yıllarında uygulanacak proje 81 ile 

yayılması planlanıyor. 

Üretim havzaları oluşturulacak 

Bakanlıktan konuya ilişkin yapılan değerlendirmede projenin öncelikli hedefleri, “Üretimin geliştirilmesi, 

kayıt ve izlenebilirliğin sağlanması, üretim havzalarının oluşturulması, sektörel işbirliğinin 

artırılması, ıtri ve tıbbi bitkiler ile boya bitkileri birincil üretimine ait mevzuat alt yapısının 

güçlendirilmesi” olarak sıralandı.

KİMYA SEKTÖRÜ İLK 3’TEKİ YERİNİ KORUYOR 

Kimya sektörü ile ilgili güzel haberler 

Kimya sektörü 2014 yılı ihracatında ilk 3’teki yerini koruyarak, hedefi olan 18 milyar doları yakaladı. 

30 

İstanbul Kimyevi Maddeler ve mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) açıklamasına göre, 2014 ihracat 

hedefini yakalayan sektör, otomotiv, hazır giyim ve konfeksiyonun ardından üçüncü sırada yer aldı. Plastik 

mamuller, kozmetik, ilaç ve eczacılık ürünleri, kauçuk, boya gibi alt sektörleri ihracatta başarılı bir 

performans sergileyen kimya sektörü, 2015 yılında 19 milyar dolar ihracat hedefliyor. 

Sektör, geçtiğimiz yıl en fazla ihracatı Mısır, Irak ve Almanya’ya yaptı. Mısır’da yaşanan gerginlik ve 

siyasi belirsizlikler etkisini yıl genelinde etkisini sürdürürken, ülkeye yapılan ihracat yüzde 17 oranında 

düştü ve 1 milyar 229 milyon seviyesinde gerçekleşti. Mısır, Irak ve Almanya’nın ardından sektör en çok 

ihracatı Malta, İtalya, Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Rusya, İspanya ve Azerbaycan-Nahcivan’a yaptı. 

Avrupa ülkelerinin payı ise bu dönemde artmaya devam etti. 

2014 yılının son ayında ilk üçte, Irak, Mısır ve Malta yer aldı. Bu ülkeleri İspanya, Almanya, İran, Azerbaycan-Nahcivan, 

Birleşik Arap Emirlikleri, İtalya ve Suudi Arabistan takip etti. Mısır’a olan ihracat, 

2014 yılının son aylarındaki toparlanma süreciyle birlikte yılın son ayında yüzde 83 oranında artarak 106 

milyon dolar oldu. Suudi Arabistan da yüzde 120 ihracat artışıyla dikkat çeken ülkeler arasında yer aldı. 

Suudi Arabistan’a yapılan ihracat 37 milyon dolar olarak gerçekleşti. Diğer yandan Birleşik Arap Emirlikleri’ne 

gerçekleştirilen ihracatta yüzde 68 azalma yaşandı ve ihracat 44 milyon dolara düştü. 

İKMİB Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz, kimya sektörünün tüm sorunlarına rağmen ihracat hedefine 

ulaştığına dikkati çekerek şunları kaydetti: 

“2014 yılı belirsizliklerin yoğun hissedildiği bir yıldı. Yaşanan çevresel faktörlerle Mısır, İran ve 

Suriye’de halen devam eden sıkıntılara karşın ihracat hedefimize ulaşmanın sevincini yaşıyoruz. 

2015 yılı ihracat hedefimizi ise 19 milyar dolar olarak belirledik. Çevresel ve jeopolitik kaynaklı 

sıkıntılar nedeniyle sekteye uğrayan komşu ülke ihracatını bu yıl da Uzakdoğu ve Asya, Güney 

Amerika, Sahra altı Afrika gibi pazarlarla dengeleyeceğiz. 2015 yılında da İKMİB olarak ticaret ve 

alım heyetleri, milli katılım fuar organizasyonları ile UR-GE kapsamında yürüteceğimiz çalışmalar 

hız kesmeden sürecek.”

OTO CAM SUYU ALIRKEN DİKKAT! 

Kimya Mühendisleri Odası Kayseri Temsilcisi Hüseyin Kaya, oto cam suları hakkında vatandaşlara bilgiler 

vererek, “Üzerinde etiketi olmayan ve ucuz olan oto cam sularını almayın” dedi. 

Kimya Mühendisleri Odası Kayseri Temsilcisi Hüseyin Kaya, kış aylarında cam sularının donmaması 

için kullanılan antifirizli cam suları hakkında bilgiler verdi. Üretiminin maliyetinin düşürülmesi için 

bazı vatandaşların ham maddeden kaçtığını ve sadece kar amacı güttüğünü dile getiren Kaya, ucuz olan 

cam sularının alınmaması gerektiğini söyledi. Kaya, “Oto cam sularının iki şekilde hazırlanması gerekir. 

Birincisi yaz aylarında kullandığımız oto cam suyudur. Bu oto cam sularının ham maddesi izopropil 

alkoldür. Burada dörtte bir veya beşte bir oranında suyla karıştırılır fakat bunun donma noktası dikkate 

alınmaz çünkü yaz aylarında temizlik amacıyla kullanılan oto cam sularıdır. İkincisi ise kış ayları 

için kullanılan antifirizli cam sularına çok dikkat edilmelidir. Bunda da yine ana hammadde izopropil 

alkoldür. Burada da izopropil alkole iki bölü bir oranında saf su seyreltilerek içerisine renklendirici boyalı 

madde ve parfüm eklenerek cam suyu elde edilebilir. Bu cam suyunun donma noktası ortalama eksi 

45 derecedir. Bunun cam suyunun etiketlerine yazılması gerekir” dedi. 

31 

Kaya ayrıca, “Üzerinde bu etiket yoksa vatandaşların bunu almaması gerekir. Ne yazık ki piyasada merdiven 

altı diye tabir ettiğimiz cam sular üretiliyor. Bunlarda kar elde etmek amacıyla çok az izopropil 

alkole yüksek oranda su eklenerek elde edilir. Bunun da donma noktası çok yüksek değerlerdedir. Yani 

bunlar sıcaklık düştüğünde donmaya başlıyor. Vatandaşların buna çok dikkat etmeleri gerekir. Özellikle 

fiyat konusuna dikkat edilmesi gerekir. 5 litrelik hakiki dediğimiz standartlarda elde edilen bir cam 

suyu 15 TL iken ürünü aynı oranda olmasına rağmen 6 TL’ ye satan firmalara vatandaşlarımız dikkat 

etmelidir” ifadelerini kullandı.

514 KÖYDE KANSER ALARMI 

Bakanlık, önlemlerin yeterli olmayacağına kanaat getirirse, asbestli köyleri tamamen boşaltabilecek. 

Sağlık Bakanlığı’nın, akciğer kanserine yol açan asbest maddesiyle ilgili araştırması tamamlandı. Proje, 

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Muzaffer Metintaş ve Marmara Üniversitesi’nden Prof. 

Dr. Hasan Fevzi Batırel’in başkanlığında yürütüldü. 

32 

Habertürk’ten Lütfi Erdoğan’ın haberine göre; 24 üniversiteden 39 öğretim üyesinin ve 4 yabancı 

danışmanın görev aldığı proje kapsamında, riskli olan bin 256 köyden toprak örnekleri alındı. Örnekler, 

analiz için TÜBİTAK’a gönderildi. TÜBİTAK’ta yapılan analiz sonucunda 379 köyden alınan 514 

örnekte asbest tespit edilerek, örneklerin alındığı köylerde ıslah çalışmaları başlatıldı. 

3 Bin Kanser Önlenecek 

Bu köylerde evlerin duvarlarındaki asbestli sıvalar temizlenecek. Köy çevresindeki asbest karışımlı 

toprak örtüleri, uygun toprak tabakasıyla kapatılarak yeşillendirilecek, yollar asfaltlanacak. Bakanlık, 

önlemlerin yeterli olmayacağına kanaat getirirse, asbestli köyleri tamamen boşaltabilecek. 

Bakanlığın raporunda Türkiye’de 500 bin kişinin asbest maddesiyle temas halinde olduğu, bunlardan 

150 bininin risk taşıdığı vurgulanarak, “Asbestle temas kesilince, tahmini 3 bin kanser vakası gelişmeden 

engellenmiş olunacak” denildi. 

2010’da Yasaklandı 

Asbest; ısıya, aşınmaya ve kimyasal maddelere dayanıklı bir mineral. Halk arasında ak toprak, çorak 

toprak, gök toprak, çelpek ve höllük gibi isimlerle de biliniyor. Asbest maddeli topraklar, geçmişte Türkiye’nin 

kırsal kesimlerinde ev yapımında oldukça fazla kullanıldı. Ancak akciğer kanserine neden olduğu 

için asbestin kullanımı 2010’da yasaklandı.

Dünyadan Kimya Haberleri 

BALIK SPERMİ’NDEN NADİR TOPRAK METALİ GERİ DÖNÜŞÜMÜ FİKRİ 

Kulağa garip gelse de balık spermi, mıknatıs ve elektronik atıklar gibi materyallerden nadir toprak metallerini 

ayırmak ve geri dönüştürmek için önemli bir madde olabilir. 

Japon ekip, sulu çözeltideki nadir toprak elementlerini geri dönüştürmek için somon balığı spermi kullanılan 

bir yöntem geliştirdi. 

Tokyo Üniversitesi’nde Yoshio Takahashi liderliğindeki ekip ve diğer Japon kurumları başlangıçta bakteriyel 

hücre yüzeyindeki nadir toprak elementlerinin adsorpsiyonu üzerine çalışırlarken, fosfatın metal 

iyonlarının bağlanmasında önemli rol oynadığını gözlemlediler. Bu da onlara sudaki nadir toprak elementlerini 

ayrıştırmak için ayrıca fosfata sahip olan DNA’nın da dikkate alınması gerektiğini hatırlattı. 

33 

Ekip somon balığı sperminin nadir toprak elementi adsorpsiyonu yeteneğini test etmek için balık spermi 

tozu ve neodimyum mıknatıslarında kullanılan ana metalleri -neodimyum,disprozyum ve üç değerlikli 

demir- içeren bir çözelti hazırladı. 

Balık spermi tozunu çözeltiye ekledikleri zaman, metal iyonlarının tozdaki fosfat için yüksek afiniteye 

sahip olduğunu keşfettiler. Nadir toprak elementleri daha sonra asit ve santrifüjleme kullanılarak balık 

spermi tozundan yeniden elde edildi. 

İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nden nadir toprak elementlerini araştıran Jean-Claude Bünzli, “ 

Hurda mıknatıslardan nadir toprak metallerini ayırmak ve yüzeyde toplamak için Somon balığı spermi 

fikri oldukça ilginç”dedi. Jean-Claude Bünzli bu teknik kullanılarak nadir toprak elementlerinin 

geri dönüşümü sorun oluşturabilir ama elektronik devreler, cep telefonları ve hard disk sürücüleri gibi 

alaşımlardaki mevcut nadir toprak metallerinin uzaklaştırılmasında yararlı olabilir diye ekledi. 

Takahashi somon balığı spermi metodunun büyük ölçüde diğer elementlerin geri dönüşümü ve ayrıştırılması 

için daha uygun olacağını belirtti. Ekip metodun diğer elementlerle çalıştığını henüz incelemedi, 

ama Takahashi somon balığı sperminin iyon-değiştirme kapasitesi nedeniyle metodun olacağından 

emin.

SU KULLANMADAN TÜM PLASTİK TÜRLERİNİN GERİ DÖNÜŞÜMÜ 

Bilindiği üzere plastik geri dönüşümü çok fazla su kullanımı gerektirir. Fazla su kaybını önlemek 

amacıyla, Meksika’dan Ak Inovex, özelleştirilebilir makinenin aynı türünü kullanarak strafor, polistiren 

ve ABS(akrilonitril bütadien stiren) gibi plastikleri işleme kapasitesine sahip sıvı gerektirmeyen yeni bir 

teknoloji geliştirdi. 

34 

Ak Inovex kurucusu Marco Adame tarafından geliştirilen teknoloji tüm plastik türlerinin %90’ından 

fazlasını işleyebilir, su israfını önler ve kaliteyi düşürmeden üretim maliyetini yarıya düşürür. 

Marco Adame plastiklerin geri dönüşümü orijinal sürecinin yıkama ve sonra plastik kapların öğütülmesi 

işlemlerini içerdiğini söyledi. Bununla birlikte, bu tür plastikler higroskopik( su ile temas ettiğinde 

moleküler seviyede nem tutma) olma özelliğine sahiptir, bu yüzden kristalize edilebilmesi için dehidre 

edilmesi gerekir.Bu da 1800’de ısı uygulanması ve sonra malzemenin su ile soğutulması işlemini gerektirir. 

Ancak, Ak Inovex’in geliştirmiş olduğu yöntem bu işlemi su olmadan gerçekleştirir, böylece doğrudan 

geri dönüştürülmüş plastik boncuklar oluşur. Bunun bir sonucu olarak, enerji tüketimi yarı yarıya azalır, 

artı sistem küçük olduğu için işlemi gerçekleştirmek için gerekli olan fiziksel alan azalır. 

Şirketin Kurucusu, “Ak Inovex,plastik boncuk oluşumu ve özel duvarlarla temas yoluyla plastikleri 

soğutma için entegre edilen üç teknoloji için beklenilen bir patent kaydına sahiptir.” açıklaması yaptı. 

Bu teknolojinin avantajı ABS, PET,polistiren ve strafor gibi her türlü plastiği işleyebilme yeteneğidir. 

Plastik boncukların üretim kapasitesi iki tondur ve ekip şuanda bunu on tona çıkarmak için çalışıyor. 

Önümüzdeki yıl için,şirket plastikler için işletme maliyetini azaltacak olan özel biyodeterjan kullanılan 

ekolojik çamaşır makinesi eklemeyi ve iş stratejisini değiştirmeyi istiyor.

BİLİM ADAMLARI YÜZEYİNDE SU TUTMAYAN METAL ÜRETTİ 

Rochester üniversitesindeki bilim adamları, yüzeyinde su tutmayan metal üretmeyi başardı. Üniversitenin 

açıkladığı yeni bilimsel gelişmeye göre, yüzeyinde özel dokular oluşturulan metal, üzerinde asla su 

tutmuyor ve sürekli kuru kalıyor. 

Teknoloji suyu itmesi istenen metalin yüzeyine, lazer ışınlarıyla nanometrik seviyelerde dokuların 

oluşturulmasına dayanıyor. Hali hazırdaki suyu iten kimyasal kapmalar gibi geçici olmayan bu teknik, 

yıllar geçtikçe de performansından hiçbir şey kaybetmiyor. Şimdiden birçok sorunu çözmesi beklenen 

teknoloji sayesinde uçakların gövdelerinin buzlanmasının önüne geçilebilir, gemilerin sürekli bakım 

yapılan ve sudan etkilenen yerlerine çözüm olabilir. Klimadan tutunda cep telefonlarına kadar nem ve 

suyun sorun oluşturduğu her alana girebilecek bir teknoloji bu. 

35 

Üretilen metal yüzeylerle ilgili bir de örnek video yayınlayan bilim adamları, bu devrimsel teknolojinin 

ne kadar verimli olduğunu da gösteriyor. Metal üzerine bırakılan suyun havada kalmışçasına damla 

halinde kalması ve hareket etmesi (ki teknoloji de suyun atomik seviyelerde havada kalmasına, metalin 

yüzeyine yapışmamasına dayanıyor)gösterilen çalışmaların gündelik hayata etkilerini başta havacılık ve 

uzay sektöründe olmakla yakın gelecekte görebiliriz.

ESNEK PROTEZ’ FELCİ ORTADAN KALDIRABİLİR 

Bilim insanları, omuriliğe doğrudan nakledilecek esnek protez sayesinde felcin ortadan kalkabileceğini 

belirtti. 

Fransız bilim insanları, bilim-kurgu filmlerini hatırlatan yeni nesil bir protez geliştirdi. Elektrotlarla 

döşenmiş esnek bir kurdelayı temsil eden protez, felçli farelerin omuriliklerine yerleştirildikten sonra 

hayvanların yeniden yürümesini sağladı. Protez, omuriliği saran dokuyla beraber hareket edecek kadar 

yumuşak olması sayesinde hiçbir rahatsızlık vermiyor. 

36 

İsviçre’nin Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) üniversitesinde yapılan deneylerde, esnek 

protez nakledilen fareler birkaç hafta süren eğitimin ardından yardım olmadan yürüyebilmeye başladı. 

Adını omuriliği çevreleyen dokunun en kalın ve dıştaki katmanı olan Dura materden alan ‘e-Dura’, yumuşak 

dokuyu taklit edebildiği için vücut tarafından reddedilmiyor. 

Protezde yeni dönem 

Science dergisinde yayımlanan araştırmada yer alan Profesör Stephanie Lacour, “e-Dura omurilik veya 

zar tabakasında uzun süre kalabilir… Protez sayesinde nörolojik travma veya rahatsızlık geçiren, 

felçli olan hastalara yeni tedavi olanakları sunabiliriz” ifadesini kullandı. 

Fareler üzerinde geçmişte yapılan deneyler, omuriliğe nakledilen kimyasallar ve elektrotların beynin 

rolünü üstlendiğini ve sinirleri harekete geçirebildiğini göstermişti. Protez nakledilen fareler, hamster 

tekerleğine yerleştirildikleri zaman koşmaya başladılar. 

Yapılan en son araştırmada, bilim insanları vücutla uyum sağlayan ve yeniden yürümeyi otomatik olarak 

değil, eğitimle öğreten tedaviyi geliştirmeyi başardı. En önemlisi, omurilik ve beyni saran koruyucu katmanlarla 

uyumlu ilk protez de elde edilmiş oldu. 

e-Dura beyin ve omuriliğin zar tabakalarıyla uyumlu olan ilk protez. 

Silikon ve altından yapıldı 

Geliştirilen protez, canlı dokunun mekanik özelliklerini taklit edebilme yeteneğine sahip. e-Dura aynı 

zamanda elektrik akımlarıyla sinirleri uyarabiliyor ve hücreleri harekete geçiren hormonların salgılanmasını 

tetikleyebiliyor.

Silikon ve iletken altın şeritlerden üretilen e-Dura, gerilerek esneme özelliğine sahip. Üzerindeki elektrotlar 

silikon ve platin mikro parçacıklardan üertilen protez, her türlü yöne kırılmadan dönebiliyor. 

Science yazarı Robert Service, silikon ve metale bağlı esnek sinirlerin bir araya gelmesinin Hollywood’un 

sayborglarını anımsattığını belirtti. Profesör Lacour ve ekibi, bir sonraki aşamada protezin ‘kablosuz’ versiyonunu 

geliştirmek istiyor. 

Kaynaklar : 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/oto-cam-suyu-alirken-dikkat.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/514-koyde-kanser-alarmi.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/yerli-kozmetik-ureticilerine-destek-geliyor.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/kimya-sektoru-ilk-3teki-yerini-koruyor.html 

http://phys.org/news/2015-01-technology-recycle-plastics.html 

http://www.rsc.org/chemistryworld/2015/01/fish-sperm-spawns-rare-earth-metal-recycling 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/esnek-protez-felci-ortadan-kaldirabilir.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/bilim-adamlari-yuzeyinde-su-tutmayan-metal-uretti. 

html 

37

FAYDALI 

LINKLER 

İnovatif Kimya Dergisi’nin Web Sitesi. 

Sitede kimya ile ilgili makaleler, kimya dünyasından 

haberler ile sizlere sektörden bilgiler 

sunuyor. Binlerce kişinin takip ettiği siteyi 

incelemenizi öneriyoruz. 

http://www.inovatifkimyadergisi.com 

38 

Kimya ders notları için hazırlanmış bir site. 

Site içinde olan dökümanlar işinize yarayacaktır. 

İncelemenizi öneriyoruz. 

http://www.kimyadersnotlari.com/ 

Kimya ile ilgili çeşitli bilgilerin, yazıların 

olduğu bir site. Sitede birçok alanda bilgiler 

verilmiş ve sizlere sunulmuş. İncelemenizi 

öneriyoruz. 

http://www.kimyaca.com/

BULMACA 

Kimya Bulmacasi 

1 

2 

3 

4 5 

6 

7 

8 

39 

Soldan Saga 

2. 1m2 lik yüzeye dik olarak etki eden kuvvet 1 N ise bu 

yüzeydeki basinca ne denir? 

3. Alkenlere içerdikleri pi (p ) bagindan dolayi doymamis 

hidrokarbon denir. 

5. Bir gazin havada veya baska bir gaz içinde yayilmasi. 

6. Sivi + sivi heterojen karisimlarinin özel adidir 

7. Karbonil grubu baglarindan en az birine H baglanan 

bilesikler aldehit, her iki baga da alkil grubu baglanan 

bilesikler ketondur. 

8. Suyun donma noktasini 32 ve kaynama noktasini 212 

olarak kabul eden sicaklik birimidir. 

Yukaridan Asagiya 

1. Isi miktarini ölçmek için kullanilan araçlara denir 

2. Kendiliginden gerçeklesen bir kimyasal tepkime 

sonucunda açiga çikan enerjiyi elektrik enerjisine çeviren 

araçlardir. 

4. Bir çözeltide iki tuzun etkilesimi veya sicaklik degisiminin 

çözünürlüge etkisi sonucu çözünmeyen kati bir bilesigin 

olusmasi. 

5. Bir siviyi buharlastirip, olusan buharini yogunlastirarak 

ayristirma islemi.

BULMACA 

Geçen Ayın Çözümü 

1 

T 

I 

Kimya Bulmacasi 

2 

K 

R 

3 A L S U Y U 

T I 4 

T 

R 

7 

S 

5 6 

P 

I 

L 

Z O M E R 

A O A I 

Ü B L I M L E S T I R M E B 

Y I I I 

O M 8 M O R F I N K 

N E O 

9 

R 

E Ç I N E 10 R O S A N I L I N 

40 

Soldan Saga 

2. Derisik üç kisim hidroklorik asit+bir kisim nitrik asitten 

olusur? [KRALSUYU] 

6. Ayni kapali formüllü, farkli maddelere denir? [IZOMER] 

7. Maddelerin isitilarak sivi fazdan buhar fazini geçerek kati 

fazda elde edilmesidir? [SÜBLIMLESTIRME] 

8. Hashas’tan elde edilen uyusturucu bir alkaloiddir? 

[MORFIN] 

9. Moleküllerin dalli zincirler halinde birbirine eklenmesiyle 

olusan polimere denir? [REÇINE] 

10. Kirmizi, menekse, mavi renklerin ana boyarmaddesidir? 

[ROSANILIN] 

Yukaridan Asagiya 

1. Büretteki ayarli çözeltinin erlendeki indikatorlü cözeltiye 

renk degisinceye kadar damlatilmasina denir? 

[TITRASYON] 

3. Kirmizi kök boya, kirmizi böceginden (Alkermes) elde 

edilen boyadir? [ALIZARIN] 

4. Misirli kimyaci Maria’nin gelistirdigi üç ayri maddeyi 

toplayan bakir damitma cihazidir? [TRIBIKOS] 

5. Birden fazla organik molekülün uc, uca eklemesiyle 

olusan uzun zincirli moleküllerdir? [POLIMER]

E-Dergide 

Yazarlık 

SİZDE YAZARIMIZ 

OLUN 

-- Yazacağınız konuyu belirleyin. (Kimya içeriği olan herhangi bir konu olabilir) Örnek: Polimerden 

ya da organikten bir konu ya da sanayide gördüğünüz bir şey ile ilgili bir konu. Kendi cümleleriniz 

ile olması şart. Alıntı alıyorsanız kesinlikle kaynak belirtmelisiniz ki aksi durumda yazınız kopya yazı sıfatı 

görür yayımlanmaz. 

-- Konuda kullanılan resimlerin kaynakları belirtilmeli. Aksi durumda sorumluluk yazardadır. 

-- Yazılar Facebook üzerinden bizlere gönderilmemeli. Bu bizim işimizi zorlaştırıyor. 

Yazılar inovatifkimyadergisi@gmail.com adresine gönderilmeli. 

-- Yazmayı düşünen arkadaşlarımız 

Yavuz Selim Kart adlı arkadaşımıza ulaşması gerekmektedir. 

-- Yazıları gönderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize göndermelisiniz. Yoksa yazınız 

yayımlanmayacaktır. 

--Ad Soyad 

Ulaşılabilecek Mail Adresi(Hızlı ulaşılabilecek sık kullanılan bir mail olmalı) 

Bitirdiğiniz ya da okumakta olduğunuz üniversite ismi 

Dergiye koyabileceğimiz türden bir profil resminiz. 

-- 2015 Mart ayı sayısı için yazılarınızın son teslim tarihi. 20 Şubat 2015’tir. 

Her ayın son yazım tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra göndereceğiniz yazılar bir sonraki ay yayımlanacaktır. 

-- Kopyala-Yapıştır ile yazıyı ben yazdım gönderiyorum derseniz yazınız kesinlikle yayınlanmaz. Bu şekilde 

yazı olmaz. Böyle uyanıklık yapıp kolaya kaçmak fark edilmeyecek bir şey değil. Sonuçta yazılarınızı okunuyor 

ve araştırılıyor. 

-- Yazılarınızı word dosyası halinde maile atacaksınız. Yazdığınız yazı en az bir kaç görsel içersin.Fikir 

düşünce yazılarında olmayabilir ama diğer konularda en az bir kaç tane olmalı çünkü görsellik yazıya çok şey 

katıyor. 

-- Herhangi bir sorun olursa yazı gönderen meslektaşımıza ulaşırız. Gerekli düzeltmeleri yapması için 

bildirimler yaparız. Gerekli görüldüğü takdirde yazınızın güzel görünmesi adına küçük değişiklikler yaparız 

ve sizi bu durumdan haberdar ederiz. 

-- İnovatif Kimya Dergisi gönderdiğiniz yazıların yayınlanıp yayınlanmaması hakkını elinde tutar. 

41 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Yönetimi

Dergimizi 

OKUYUN 

OKUTUN

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 19

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?