İnovatif Kimya Dergisi Sayı 11

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL : 2 SAYI : 6 HAZİRAN 2014 

YAPAY ET 

KİMYA 

MÜHENDİSLİĞİ 

VE ASPEN PLUS 

İYON 

TUTUCULAR 

NÜKLEER 

ENERJİ 

SU 

KİRLİLİĞİ 

SU-H2O 

* HABERLER 

* BULMACA 

* YARARLI 

SİTELER

Sahibi : 

Yavuz Selim Kart 

Genel Yayın Yönetmeni : 


Yayın Danışmanı : 


Sevgili İnovatif Kimya Dergisi Okuyucuları, 

Dergimiz Kimya hakkında bilgiler vermesi, siz okuyucularımızın ufkunu 

açması, bildiklerimizin pekiştirilmesi, bilmediklerinizin öğrenilmesi amacıyla 

hazırlanmıştır. 

Dergimiz sizlerin göndereceği makaleler, yazılar ile oluşacaktır. 

Diğer bir deyişle bu derginin içeriğini sizler hazırlayacaksınız. Dergimizin 

içeriğinde 

* Kimya Sektörü ile ilgili bilgiler 

* Kimya Sektörü ile ilgili yazılar ve makaleler 

olacaktır. 

Ayrıca çeşitli bulmacalar,hos yazılar ve resimler ile de sıkılmayacağınızı ümit 

ediyoruz. 

Güzel bir dergi olacağı düşüncesindeyiz. Fayda sağlaması dileklerimizle... 

İnovatif Kimya Dergisi 

Dergi Editörleri : 


Aybike Kurtuldu 

Seda Çoban 

Dergi Tasarımı : 


Facebook Yönetimi 

ve Bilgi Araştırma: 


Hatile Moumintsa 

Ezgi Sulu 

Ebru Çetinkaya 

Twitter Yönetimi : 


Büşra Yılmaz 

Instagram Yönetimi : 


Bize Ulaşın 

Haber Bölümü : 

Seda Çoban 

facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

twitter.com/InovatifKimya 

inovatifkimyadergisi@gmail.com 

instagram.com/inovatifkimyadergisi 

Bu Sayıda Yazanlar : 

Hatile Moumintsa 

Vahit Kenar 

Mustafa Altunkaynak 

İsmail Bayraktar 

Aybike Kurtuldu 

Anıl Yasin Akdoğan 

Yavuz Selim Kart

İNOVATİF 


KURALLARI 

1. İnovatif Kimya Dergisi, yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumundasınız. 

Ayrıca kullanmış olduğunuz bu yazıların 

kaynağını bu dergi olarak belirtmek durumundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında eğer bir sorun 

yaşıyorsanız ilk yazara ulaşacaksınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza gelebilecek 

felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu 

değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimler kesinlikle 

kaynak belirtilmektedir. Aksi durum olduğu 

zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak hallediniz. 

Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız telif haklarına 

riayet ederek resimlerini dökümanlarına eklemeleri. 

Burdan çıkacak problemlerden direkt yazarlar 

sorumludur. Dergi sorumlu değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise. Yazıları için Yavuz Selim Kart ile konuşmaları 

gerekmektedir. 

www.facebook.com/groups/147842018740235/ 

Grubu aracalığı ile ulaşabilirler. 

Bu gruba yanlızca yazarlık yapan ve gerçekten yazmayı 

düşünen arkadaşları almaktayız. Burada çeşitli 

görüşler fikirler tartışılmaktadır. Bunun harici sayfamızı 

takip edenler için girişteki ÖNSÖZ kısmında 

gerekli adresler mevcuttur. 

6. Aşırı yazar bolluğu olmadığı takdirde her yazıyı 

yayınlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan 

hem de bilgili güzel bir gençlik sağlamaktır. Ya 

benim yazım niye yayınlanmadı tarzı soruları üstte 

belirtmiş olduğum isime sorabilirsiniz. 

7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

inovatifkimyadergisi@gmail.com mail adresine 

göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz 

tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size 

geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca 

bunu kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. 

Amaç daha güzel bir dergi çünkü. 

8. Dergimizde konu gönderen arkadaşlar, bazı tarz 

yazılar bazı kişilere verilmiştir. Misal , Ünlü bir 

kimyagerin hayatı ve kimya eğlence tarzı bölümler 

bazı arkadaşlarımıza verilmiştir. Bu konuları özellikle 

isteyenler olmuştur. Ama bu sizin bu konularda 

yazı yazmayacağınız anlamına gelmez. Yazı yazıp 

gönderirseniz illaki yayınlanacaktır. Bir yazar arkadaşımızın 

olur ya işi olur yazamassa, o zaman o 

yazıyı sizin adınız altında ekleriz. Hem dergi zaman 

kaybetmemiş olur. Hem de süreklilik sağlanmış olur. 

Ayrıca aynı konu hakkında birden fazla yazı dergide 

olursa bu seferde dergi amacından sapmış olur. 

9. Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa 

olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. Geçen yazılar 

2 bölüm halinde yayınlanabilir. Bu konuda son söz 

hakkı dergi yönetimine aittir. 

10. Dergimize yapacağınız eleştirileri de arkadaşlarımıza 

saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir 

biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi 

herkes gönüllü yapıyor. Saygıda lütfen kusur etmeyiniz. 

11. Son olarak Dergimizde yazabilecceğiniz konular 

aşağıda listelenmiştir. 

*Akademik Makaleler 

*Endüstriyel Yazılar 

*Üniversite Hayatında Kimya 

*İş Hayatında Kimya 

*Laboratuvar Üzerine 

*Kimya Güvenliği 

12. Bu konulardan baska konular olsun istiyorsanız. 

Edtörlere ve vermiş olduğumuz gruba ulaşabilirsiniz.Yazılarımız 

Kimya içeriği dışına çıkmamaya 

çalışılacaktır. İş hayatı ve okul hayatnda kişisel 

gelişime yönelik ek yazılar olabilir. Bunun hakkında 

da çalışmalar yapılacaktır. 

13. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu arkadaş 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

14. Dergiyi okuyanlar bu kuralları kabul etmiş 

sayılırlar. 

İnovatif Kimya Dergisi

“EDİTÖRDEN” 

Merhaba İnovatif Kimya Dergisi 

Okuyucuları 

Değerli Okuyucularımız; 

Derginin ilk çıktığı an itibariyle kurallar bölümünde belirttiğimiz üzere ,(10. Kural), 

Bu E-Dergi gönüllülük üzerine tarafımca yönetiliyor. Bu ve diğer aylarda artık sizlerin 

karşısında ben olacağım. 

Bu ay çok talihsiz olaylar yaşadık. Soma Felaketi Ülkemizi derinden üzdü. Bu felaket 

karşısından insan düşünmeden edemiyor. Cidden ihmal mi? Yoksa suistimal mi? İnsan 

hayatının hiçe sayılmaması, gereken önlemlerin kazalar olmadan sıkıca alınması gerekli. Ayrıca 

herkesin görevini en iyi şekilde yapması da gerekli. Özellikle bu maden sektörü gibi ağır ve 

tehlikeli sektörlerde çalışan mühendis ve işçi arkadaşlar uyumlu ve titiz bir şekilde görevlerini 

icra etmeli. Herkes kendine düşen payı yerine getirmeli. Tekrar bu şekilde olayların ülkemizde 

olmamasını diliyor. Ölen vatandaşlarımıza Allah’tan Rahmet geride kalan aile efradına 

ise başsağlığı diliyoruz. 

Bu ay E-Dergimizde 7 farklı yazı bulunmakta. Su Kirliliği yazısında, doğamızda bulunan 

kirlilik çeşitleri sade bir dille anlatılmış. Yapay Et yazısında, yapay et ve üretimi üzerine 

açıklayıcı bilgiler yer almakta. Su-H2O konusunda ise suyun içeriği hakkında bilgiler verilmiş. 

Gündemi meşgul eden bir konu olan Nükleer Enerji konusuda bu ayki konularımız içinde. 

16 Ton yazısı ayın kapak konusu. İyon Tutucular konusu ise bu ayki en resimli ve içeriği dikkat 

çekici konulardan biri olarak görünüyor. Kimya Mühendisliği ve Aspen Plus konusunda 

ise bilgisayar uygulamalarının Kimya Mühendisliğindeki uygulama alanlarına değinilmiş. 

Derginin bu ay ki konuları bunlar. Umarım zevk alarak okursunuz. Bize yazı gönderen 

yazarlarımıza emeklerinden dolayı teşekkür ediyoruz. Sizler de bu dergiye en arka kapaktaki 

şartlara uyarak yazı gönderebilirsiniz. Gerekli tarih ve gönderim biçimleri en arka sayfada 

yazılı. Bir sonra ki ay görüşmek üzere saygı ve sevgiyle kalın. 


Dergi Editörü

İçindekiler 

İnovatif Kimya Dergisi 

6 

9 

11 

13 

17 

21 

28 

33 

36 

37 

38 

39 

SU KİRLİLİĞİ 

YAPAY ET 

SU-H2O 

NÜKLEER ENERJİ 

16 TON 

İYON TUTUCULAR 

KİMYA MÜHENDİSLİĞİ VE ASPEN PLUS 

HABERLER 

KİMYA SÖZLÜĞÜ 

YARARLI SİTELER 

KİMYA BULMACA 

KİMYA BULMACA (GEÇEN AYIN ÇÖZÜMÜ)

Hatile MOUMINTSA 

hatile_m@hotmail.com 

KIMYA 

(MEZUN) 

“Su Kirliliği” 

University of Ioannina 

Şu görüntüyü gördüğümüzde mi huzur 

doluyormuyuz? 

Yoksa şunu gördüğümüzde mi? 

Sanırım ikinciyi gördüğümüzde kendimizi 

daha iyi hissediyoruz. Ilk fotoğrafı 

gördüğümüzdeyse içimizde soru işaretleri 

başlar. 

Nasıl bu hale geldi? yada neden bu hale 

getirdik? 

Değerli okuyucularımız hayatımızın bir parçası 

olan, ve onsuz bir dakika bile yapamadığımız, 

çok önemli bir konuyu sizinle paylaşmak istiyorum. 

Su kirliliği. 

Suların kirlenmesi demek sadece deniz anlamına 

gelmiyor. İçtiğimiz sular,ırmaklar,göller ve 

nehirlerdir. Bu hem sağlığımızı etkiler,hem bu 

sular içerisinde yaşıyan hayvan türleri azalır. 

Böylece dünya zinciri parçalanmaya başlar. 

Ayrıca hayvanların içtiği sular,ve aynı zamanda 

suladığımız sebzelerimiz ve meyvelerimizden 

de biz faydalanıyoruz,ve onlara geçen her ne 

varsa böylece bize geçmiş olur. 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 6

Çevreye attığımız bazı şeylerin yok olması çok zaman alır.Toprağa karışırlar ve öylece kalırlar. 

Örneğin: 

Oysa biz biliyoruz ki içme sularımız topraktan, yer altı sularından ve yağmurdan gelir. Toprak 

ve yer altı suları bizim attıklarımızın yanında aynı zamanda tarım için kullanılan gübre ve böcek 

öldürücüleri içerir. Yağmur suları ise ev bacalarımızın, fabrikaların, ve otomobillerin atmosfere 

saldığı atık gazları yer yüzeyine taşır. 

Bunları kimyasal açısından ayıracak olursak: 

Organik olanlar 

Deterjanlar,kimyasal olarak arıtılmış içme suları,gıda işleme atıkları,böcek ve bitki ilaçları,petrol 

hidrokarbonları,hijyen ve kozmetik atıkları. 

İnorganik olanlar 

Kimyasal fabrika atıkları,amonyak,gübrelerdeki azotlu ve fosforlu bileşikler,ağır metaller,çeşitli 

insan kaynakları alüvyonlar. 

7 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi

Kendinizi bir gün için, 

evet sadece bir gün 

için sussuz düşünün. 

Ellerinizi yıkayamıyorsunuz, 

yemek 

yapamıyorsunuz, 

su içemiyorsunuz . 

Kısaca hiçbir ihtiyacınızı 

yada hayatınız 

için en önemlilerini 

yapamıyorsunuz. 

Öyleyse hepimizin 

elinden ne geliyorsa 

yapmak zorundayız. 

Çünkü dünya bize bir 

emanettir. Onu gelecek 

nesillere daha kötü 

değil daha iyi birakmak 

zorundayız. Onlar 

yeğenlerimiz komşularımız 

ve çocuklarımız olacaktır. İşte o yüzden gittiğimiz yakın yerlere otomobil yerine bisiklet 

kullanmalıyız. Yada çok yakın mesafeler için yürüyerekte gidebiriz. Yürümek sağlığımıza faydalıdır. 

Evlerde kullandığımız ve çevreye zararlı olanları geri dönüşüme atmalıyız. Gittiğimiz gezilerde 

park olsun, deniz kenarı olsun, gittigimiz bir piknik olsun çöpleri çöp kutularına atmalıyız. Ve 

tabiki bunları yapmak için bazı davranışlarımızı düzeltmeliyiz. 

Dünyamızın en azından şu yükünü hep beraber el ele hafifletelim. 

Kaynaklar : 

https://www.google.gr/www.aligultekin.com.tr 

Mevsil365.blogsport.gr/2013/06/ben-sana-ne-yaptim.html 

www.beeper.gr 

dogaburada.blogspot.gr 

İNOVATİF 


Vahit KENAR 

vahitkenar@gmail.com 

KIMYAGER 

(MEZUN) 

“Yapay Et ” 

Sakarya 

Üniversitesi 

Sentetik Dünyanın Yapay Gıdaları; Yapay Et karşınızda! 

Yazılarımızın çoğunda gün geçtikçe artan 

insan popülasyonundan ve buna bağlı olarak 

birçok sorununda meydana geldiğinden bahsetmiştik. 

Bu sorunların en temellerinden biride açlık. 

Özellikle temiz su ve yeteri kadar,sağlıklı gıdaya 

ulaşmak giderek daha zor hali almaktadır. Dünyanın 

çeşitli kıtalarından insanlar aç yatarken başka kıtalarında 

da insanlar tonlarca gıdayı ve temel kaynağı 

israf etmektedir. Çoğumuzun insanların kapsüllerle 

beslendiği uzay filmlerini izlemişliği vardır. Ben ne 

zaman bu filmleri izlesem film der geçerdim ta ki bilim 

dünyasının kapılarından içeri girene denk. Bilimle 

uğraşmaya başlayana kadar biri bir gün bana hayvanlara ihtiyaç duymadan et,süt,yumurta üretebileceğimizi 

söylese güler geçerdim.Artık görüyoruz ki doğal olan her şeyin bir yapayını da yapmak 

mevcut. 

İngiliz politikacı ve yazar Winston Churchill, 1932 yılında yazdığı bir makalede “Önümüzdeki 

50 yıl içinde, sırf göğüs ya da kanat yemek için bütün bir tavuğu yetiştirmek yerine sadece bu 

kısımları uygun bir ortamda yetiştirebileceğimiz günler gelecek.” diyerek laboratuvar da yapay et 

üretme fikrinin temellerini atmıştır. Bu fikrin peşinden giden ABD, İngiltere, Hollanda ve Japonya’da 

bazı bilim insanları laboratuvar da yapay olarak kas parçaları geliştirmeye başladılar.NASA 

tarafından 2000’li yılların başında desteklenen bir projede, özellikle uzayda uzun süre kalacak olan 

astronotların tüketebilmesi amacıyla, Japon balığı kullanılarak yüksek protein içerikli yenilebilen 

kas parçacıkları elde edilmiş. Aynı şekilde Hollanda’da bu işin öncülerinden olan Mark Post isimli 

araştırmacı, domuz kök hücrelerini kullanarak 2,5 cm uzunluğunda, 0,7 cm genişliğinde kasa benzer 

şeritler üretmiş. 

9 

İNOVATİF 


Yapay olarak üretilen et DNA’sına dokunulmadan 

genetiği aynı kalacak şekilde üretimi 

yapılıyor. Burada doğa farklı bir şekilde taklit 

ediliyor, yani doğal olarak hayvanın vücudunda 

gelişen kas dokusunu, hayvanın bazı istenmeyen 

kısımlarını elimine ederek, yapay olarak dışarıda 

çoğaltmak. 

Bunu gerçekleştirmek içinde yaşayan hayvandan 

biyopsi yoluyla kas parçası alınarak kök hücreler 

elde ediliyor. Daha sonra bu kök hücreler, 

bölünmeye ve büyümeye teşvik edilerek kas 

dokusu liflerine dönüşüyorlar. 

Kök hücrelerin gelişmesi için beslenmeye ihtiyacı 

var, bu amaçla şimdilik deneme amaçlı bazı 

ölü hayvanların cenin serumları kullanılıyor. 

Ancak hayvan cenini serumları kullanılarak 

beslenen kök hücrelerden elde edilen yapay 

etlerin tüketilmesi, birtakım hastalık taşıyan 

bulaşıcı protein molekülleri olan prionları ve 

diğer bazı zararlı bileşenleri az da olsa barındırma 

olasılığından dolayı riskli olabilir. Hollanda 

ekibi kök hücreleri beslemek için aminoasit, 

şeker ve yağ içeriği bakımından zengin olan 

siyano bakteri özütlerini kullanmayı amaçlıyor. 

Yapar et her ne kadar sağlam bilimsel temellere 

dayansa da bidiğimiz etin yerini tutamaz tabi 

özellikle rengi ve kokusu uzmanlar bu konuda 

da myoglobin içeriğini artırarak yapay etin 

alışıldık kırmızı et rengini almasını sağlamaya 

çalışıyorlar. Hollandalı bilim adamlarından 

oluşan bir ekip, sığır eti üretmek için çalışmalara 

başladıklarını ve bir yıl içinde hamburger 

köftesi yapımında kullanılacak eti üretebileceklerini 

iddia ediyorlar. İsmini gizli tuttukları 

güya bir hayırseverin de kendilerine büyük 

miktarlarda mali destek verdiğini belirtiyorlar. 

İNOVATİF 

Çok ilginçtir ki BM’nin 2006 yılında yayımladığı 

bir raporda sera gazı salımının büyük bir 

kısmının hayvanların sindirimiyle ortaya çıkan 

metan gazı kaynaklı olduğu buna bağlı olarak 

da hayvanlara otlama alanları açmak için ormanlık 

alanların yok edilmesinden dolayı insan 

kaynaklı olduğu bildiriliyor.Bir inek günde yaklaşık 

olarak 1000 litre metan gazı üretebiliyor. 

Oxford Üniversitesi’nde bir grup araştırmacı 

tarafından yapılan bir çalışmada laboratuvarda 

üretilen 1000 kg dana, koyun ve kümes hayvanı 

eti üretmek için harcanan çevresel kaynaklar 

ile karşılaştırıldığında, yapay etin çevreye 

etkisinin diğerlerine göre çok daha az olduğu 

görüldü. Somut örnekler vermek gerekirse sığır 

eti üretimine göre % 99 daha az arazi % 95 

daha az su ve % 50 daha az enerji kullanılıyor. 

Sera gazı salımı ise % 90 daha az. 

Sonuç olarak bilim her zaman yeni ufuklara 

açılmaya hazırdır. Fikir varsa bilimle arkasından 

gidildiğinde icraate de ulaşılabilir. Bu arada 

ben herşeyin doğalından yana olmasamda çoğu 

şeyin doğalından yanayım. Yapay et konusunda 

da hayvan sever vejeteryan arkadaşlarımız için 

çözüm olurmu bilemem sonuçta et yemeleri 

için bir hayvanın ölümüne sebebiyet vermemiş 

olacaklar. Aslına bakarsanız olurda piyasaya 

çıkarsa mecbur kalmadıkça yemeyi pek tavsiye 

edemiyeceğim. Ancak artan insan popülasyonukıtlık 

buna insanlığı mecbur bırakacak gibide 

gözüküyor. Elimizdeki kaynakların kıymetini iyi 

bilelim,israf etmeyelim idrak edelim. 

Kaynaklar : 

TÜBİTAK-BİLİM VE tEKNİK,Aylık Popüler 

Bilim Dergisi Ekim 2011 Yıl 45 Sayı 527 

http://j.mp/livestocks 

http://www.new-harvest.org 

http://www.knowledgemagazine.com/issue/issue- 

18-junjul-2011 (Feeding the 7 billion, the 

future of food) 

http://www.newscientist.com/article/ 

mg21128283.500-meat-withoutslaughter-6-months-to-biosausages.html 

http://en.wikipedia.org/wiki/In_vitro_meat 

http://www.fao.org/news/story/en/item/74192/ 

icode 

http://www.wfp.org/hunger 

http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/ags/ 

publications/GFL_web_pdf 41 


Mustafa ALTUNKAYNAK 

mustafaaltunkaynak@hotmail.com 

KIMYA 

ÖGRETMENI 

“Su-H2O” 

Uludağ 

Üniversitesi 

Değerli okuyucular; Dergimizin hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ederim. 

Sizlerle; şu anda çok yakınımızda olan, ancak yakın bir gelecekte yanlış ve israflı kullandığımız 

için belki de çok arayacağımız tanıdık bir kimyasal madde olan suyu yakından 

inceleyelim ve önemini daha iyi anlayalım. 

Halk arasındaki en çok kullanılan adı: Sudur. 

Kimyasal Adı: Agua ve Dihidrojen monoksit ya da Hidrojen hidroksit olarak bilinir. 

Kapalı molekül formülü: H2O’ dur. 

Açık molekül formülü aşağıdaki gibidir. 

Oksijen iki adet hidrojene sımsıkı sarılmış durumdadır. Oksijen yakıcı, Hidrojen yanıcı, bunların 

oluşturduğu su ise söndürücüdür. Oda sıcaklığında ne yanar ne de yakar. 

Molekül ağırlığı; 18.0153 g/mol’ dür. Yoğunluğu katı buz olarak 0,917 g/cm3 sıvı su olarak ise 

1,00 g/cm3 ‘tür. Erime sıcaklığı; 00C kaynama sıcaklığı ise 1000C’dır. Birleşmiş Milletler çevre 

programındaki araştırmalara göre dünya üzerindeki su miktarı; 1.4 milyon km3 ‘tür. Coğrafi olarak 

dünya üzerindeki suyun; %97’ si okyanuslarda; %2,4’ü buzul ya da kar olarak.%0.6’ lık dilimi ise 

göller ve nehirlerde bulunmaktadır. Fiziksel olarak su; renksiz, kokusuz ve tatsızdır. 

11 

İNOVATİF 


İçme suyuna tadı veren maddeler minerallerdir. 

Göl ve denizlerdeki su mavi renklidir. 

Bu renk suyun görünür bölgedeki rengidir, 

gökyüzündeki rengin yansıması değildir. Çünkü 

kızılötesi su rengi kırmızıdır. Bu renk deniz ve 

göllerde absorbe olarak, gözle görülebilen mavi 

renk ortaya çıkar. Dünyanın en iyi çözücüsüdür. 

Su kohezyon kuvvetine sahip bir maddedir, 

yani kendi molekülleri arasında çekim kuvveti 

sayesinde dağılmadan kalabilir. Su aynı zamanda 

adhezyon (farklı iki maddenin molekülleri 

arasındaki çekim) kuvveti yüksek bir maddedir. 

Yer çekimine karşı hareket eden tek sıvıdır. 

Örneğin bir ağacın tabanına döküldüğünde en 

uç dallara kadar yer çekimine meydan okuyarak 

çıkabilir. Bu özelliğine kimyasal kohezyon 

kuvveti denir. Dal içlerindeki kılcal damarlara 

yapışarak moleküllerini bırakmadan yukarı tırmanır. 

Biyolojik olarak su; canlı organizmanın temel 

ham maddesidir. Yetişkin bir insanın bedeninin 

%69,7’si sudur. Canlılardaki her türlü metabolik 

olayların temel katalizörüdür. İnsan vücudunda 

%11 oranında su kaybı ölüm riskidir. Vücuttaki 

ısı düzenleme görevini de su üstlenmiştir. 

Gökkuşağı da suyun marifetlerindendir. Yağmur 

damlacıklarının doğal optik prizma özelliği 

ile ışığın yansımasından oluşur. Su; medeniyetlerin 

başlamasında birincil faktördür. Öyleki 

günümüzden 6.000 yıl önce Sümerliler Mezopotamya’da 

Fırat ve Dicle nehirlerinden faydalanarak 

ilk sulu tarımı yapmışlar ve uygarlığı 

başlatmışlardır. Aynı şekilde Mısırlılarda Nil 

nehri sayesinde birçok alanda gelişme göstermişlerdir. 

Denize kıyısı olan büyük göl ve 

nehirlere sahip kentler gelişirken,Orta Doğu ve 

Kuzey Afrika gibi suyun az bulunduğu yerler 

kalkınamamıştır. 

Suyun kristal yapısı da son derece ilginçtir. 

2006 yılında Japon bilim adamı Prof. Dr. 

Masaru Emoto su kristallerini değişik ortamlarda 

inceleyerek çok farklı bilimsel veriler 

elde etmiştir. Emoto; donmuş su kristallerinin 

dış tesirler karşısında çok değişik şekillerde 

İNOVATİF 

reaksiyon gösterdiğini keşfetmiş ve bunları 

fotoğraflamıştır. Emoto; suyu mutlu ve sakin 

bir hayat süren insan topluluklarının bulunduğu 

ortamlarda dondurarak kristalleri incelediğinde; 

kristallerin son derece güzel; çiçekleri 

andıran hegzagonal yapılar oluşturduğunu 

fotoğraflamıştır. Aynı deneyi stresli, mutsuz ve 

karmaşık yaşamları olan insan topluluklarının 

bulunduğu ortamlarda gerçekleştirdiğinde, 

su kristallerinin karmaşık, kötü görüntülü, 

amorf(düzensiz) şekiller oluşturduğunu gözlemlemiştir. 

Sonuçta suyun; sevgi ve benzeri 

pozitif elektromagnetik dalgalardan etkilendiği 

sonucuna varılmıştır. İnsan ve canlıların içinde 

bulunan hareket halindeki suyun; stres, mutsuzluk, 

mutluluk ve benzeri durumlardan nasıl 

etkilendiğinin yorumu da size aittir. Suya verilen 

değer; çevremize verilen değer ölçüsündedir. 

Çevremizi ve suyu dikkatli kullanmalıyız. 

Çevremizi dikkatli kullanmazsak su sel olarak 

kendisini gösterir ve bizi uyarır. 

Temel olarak, su akışı, nehirler ve tarım için 

su ihtiyacı gibi, insanlık tarihinde büyük roller 

oynamıştır. Nehirler ve denizler, ticaret ve 

ulaşım için elverişli yollar sunmuştur. Su akışı, 

erozyon etkisi ile çevrenin şekillenmesinde 

büyük roller oynayarak, vadiler ve deltalar 

oluşmasını sağlamış ve insanların yerleşimine 

uygun araziler meydana getirmiştir. 

“ Sular kadar ömrünüz olsun” 

Kaynaklar : 

1- TEMEL ÜNİVERSİTE KİMYASI 

2- FİZİKO KİMYA PRF.DR. M.CEBE 

3- ANORGANİK KİMYA 

4- BİLİM VE TEKNİK DERGİSİNİN İNT. SİT- 

ESİ 

5- SUYUN MOLEKÜLER YAPISI. MOLE- 

KÜLER HİDRATASYON 

•Suyla ilgili sayısal büyüklükler ve bilimsel veriler; 

•Analitik kimya, Anorganik kimya kitapları ve 

internetteki kimya sitelerinden alınmıştır. 


İsmail BAYRAKTAR 

ismbyrktr@gmail.com 

YÜKSEK 

KIMYAGER 

(MEZUN) 

“Nükleer 

Enerji” 

Adnan Menderes 

Üniversitesi 

Nükleer enerji bilindiği gibi, atomun 

çekirdeğiyle ilgili bir olay olup, iki 

şekilde elde edilebiliyor. Bunlardan 

birincisi, iki küçük çekirdeğin birleştirilmesi, 

yani füzyon; ikincisi ise büyük bir çekirdeğin 

parçalanması, yani fisyon. Her iki halde 

de, reaksiyondan açığa çıkan enerji ısıya 

dönüştürülebilir, bu enerji ile su kaynatılıp 

buhar elde edilebilir. Sonra da bu buhar, tıpkı 

termik santrallerde olduğu gibi, yüksek basınç 

altında bir türbine gönderilir ve türbin dönerken, 

kendisine bağlı bir elektrik jeneratörünü de 

döndürünce, elektrik enerjisi üretilir. 

Dünyada ki birçok nükleer santral fisyona dayalı 

çalışır. Bu nükleer santrallerin temel yakıtı 

uranyum; 92 proton sayısıyla, nötron sayıları 

farklı olan U-235 ve U-238 izotoplarından 

oluşur. Nötron çarpmasıyla parçalanan U-235 

çekirdeği fisildir. Fisil, yavaş veya hızlı nötronların 

çarpmasıyla parçalanan çekirdeklere denir. 

İkisinde de proton sayısı aynı (92). Fakat ikincisindeki 

nötron sayısı, birinciden üç adet daha 

fazla, Biz bu teknik notasyonla uğraşmak yerine, 

U-235’lerin “kırmızı”, U-238’lerin de “siyah” 

olduklarını varsayıyoruz. 

13 

İNOVATİF 


Şekil 1. Çekirdek Reaksiyonları 

U-235 kütlesi nötronlarla tepkimeye girdiğinde 

çekirdekler parçalanır ve bazı radyasyon ışımaları 

ve nötronlar oluşur. Parçalanmalardan açığa 

çıkan nötronlar sonra başka fisil çekirdeklere 

çarpar ve buradan yine nötronlar ve enerji açığa 

çıkar. Zincirleme tepkimelerin olduğu bu ortama 

nükleer reaktörün kalbi denir. 

Bir nükleer reaktördeyse bu zincirleme tepkime, 

yavaş ve kontrollü olarak gerçekleşiyor. Reaktörün 

yapısı biraz karmaşık ve uranyum dışında, 

bazı destek unsurları da barındırıyor. Yavaş 

hareket eden nötronlar, kırmızı çekirdekleri 

daha kolay parçalayabiliyor. Bu nedenle hızlı 

nötronların yavaşlatılması gerekiyor ve reaktör 

kalbine konulan sudaki hidrojen atomları 

gerçekleştiriyor. Uranyumdan çıkan nötron bir 

süre su içinde dolaşması gerekmekte. Bu amaçla 

uranyum çubukları arasından su geçiriliyor, hidrojen 

içeren su “yavaşlatıcı” rolünün yanında, 

fisyon sonucu açığa çıkan enerjinin de soğumaya 

ihtiyacı vardır ve su bu görevi de yerine 

getirir. Bir taşla iki kuş… 

İNOVATİF 


Aslında aynı işi sudan başka, CO2 ya da He 

gazları da yapabiliyor. Hangi tür soğutucunun 

kullanılması reaktör tipine göre değişiyor. 

Reaktör kalbine konulan uranyum, çoğu kez 

doğada bulunan uranyumdan farklıdır. Doğal 

uranyumda, az miktarda fisil izotop bulunuyor. 

Şöyle ki doğal uranyumun her bin atomundan 

7’si fisil oluyor. Böyle olunca zincirleme reaksiyon 

için gerekli olan nötron üretim hızlarına 

erişmek güçleşiyor ve doğal uranyumun zenginleştirilmesi 

gerekiyor. 

Zenginleştirme işlemi o kadar da basit değil; 

yavaş çalışan pahalı işlemler gerektiriyor. Doğal 

uranyumun yalnızca binde birinden azı, fisil 

çekirdeklerden oluşuyor. Bu çekirdeğin 1 gramı; 

2,5 ton kömüre eşdeğer enerji potansiyeline 

sahiptir. 

Fakat fisil uranyum çekirdeği stoku, enerji 

gereksinimimizi uzun süre karşılayacak durumda 

değil yaklaşık 200 yıl yetecek kadar[1]. 

Yeni Bir Tasarım 

Zenginleştirme işleminde siyah 

çekirdeklerden yararlanma vakti.. 

Siyah çekirdek bir nötron 

yutması halinde fisil olan 

başka bir izotopa, Plütonyuma 

dönüşebiliyor. Eğer reaktör 

kalbinde nötron üretim hızı yeterince 

yüksek ise hem kırmızı 

çekirdeklerin parçalanması 

sonucu enerji üretmek hem de 

siyah çekirdekleri kırmızıya 

dönüştürmek mümkün. Uygun 

tasarımla reaktör, birim 

zamanda tükettiğinden daha 

fazla kırmızı çekirdek üretebilir. 

“Üretken” reaktörlerdeki 

nötronlar, fisyondan çıktıktan 

sonra yavaşlatılmazlar. Bu 

reaktörlerde soğutucu su yerine 

sıvı sodyum kullanılır ve reaktörler 

“hızlı üretken” olarak 

adlandırılırlar. Bu reaktör programı, 

dünya uranyum rezervlerinin 

enerji potansiyelini 100 

misli artırarak enerji yeterliliği 

süresini 200 yıldan 9000 yıla 

çıkartır. 

Reaktör kalbinde 

parçalanan uranyum 

çekirdekleri, daha 

küçük iki çekirdeğe 

dönüşür ve fisyon 

ürünleri denilen bu 

çekirdekler yüksek 

enerjilerle doğar. 

İçinde bulundukları 

malzeme tarafından 

durdurulurlar, ancak 

çevresindeki çekirdeklerle 

çarpışarak 

hasar yaratırlar. 

Ayrıca kararsız olduklarından 

başka çekirdeklere 

dönüşürler. Bu 

çekirdekler radyoaktif 

oldukları söylenir. Kısacası, işletmeye alındıktan sonra bir nükleer reaktörün kalbinde 800 kadar 

farklı radyoaktif çekirdek birikir. Bu “radyoaktivite envanteri” fisyon tepkimesi durduktan sonra 

da ışıma yapmaya devam eder. Şöyle kısaltayım, reaktörün çalışma halinde ürettiği enerjinin % 10 

kadarı üretilmeye devam eder[2]. 

15 

İNOVATİF 


Bir Nükleer Felaket “ÇERNOBİL” 

1979 yılında ABD’nin “Three Mile Island” nükleer santralindeki ünitelerden birinde, olası en kötü 

kaza gerçekleşti; soğutucu kaybı sonucu reaktör kalbi eridi. Gerçi kaza esnasında ölen olmadı, 

çevreye de fazla radyasyon salınmadı. Ancak, Amerikan kamuoyu, nükleer endüstrinin “olmaz” 

dediği kazayı yaşamış oldu ve bu alternatifi ciddi bir şekilde sorgulamaya başladı. Bu nedenle 

nükleer endüstrinin girdiği darboğaz, birden bire çok daha ciddi bir sorun nedeniyle daha da ağırlaştı. 

1986 yılında 

Sovyetler Birliği’nin 

Çernobil nükleer san- 

tralindeki ünitelerden 

birisi, aynı kazaya 

uğradı. Ancak bu sefer 

kaza kontrol altına 

alınamadı. Oluşan 

radyasyon bulutu 

haftalarca, Türkiye 

dâhil Avrupa üzerinde 

dolaştı, yağmurlarla 

birlikte besin zincir- 

ine karıştı. Kazadan 

dolayı 30’dan faz- 

la insanın öldüğü 

biliniyor. Radyasyona 

maruz kalmış olup 

kanser riski artanlarsa, 

on binlerce… Sonuçta 

nükleer endüstrinin 

imajı ağır bir yara 

daha almış, kamuo- 

yunun nükleer enerjiye 

güveni sarsılmış 

oldu. Fakat dile getirilen 

endişeler, psikolo- 

jik boyut ağır basar 

görünüyor. Özetlersek, 

nükleer enerji insanlığın 

enerji sorunu, 

neredeyse ebediyen 

çözebilecek. Nükleer 

enerjinin, “bol enerjili 

geleceğe” giden yolda önemli rol oynaması kaçınılmaz. Dolayısıyla konunun kamuoyunda “istemezük” 

(Osmanlıca) denmesi, riskleri, ödülleri ve ödenecek bedelleri göz önüne alındığında; 

olmayan enerjinin bedeli, geçmiş kazalarda ödenmiş olanlardan çok ağır.. Sonuçta nükleer enerji 

Türkiye’nin radarında.. İlk olarak Mersin Akkuyu, sonra Sinop[4]. Daha kurulmadan tartışmalar 

alevlendi, kurulan teknolojinin bizde olmaması ve atıkların güvenli depolanması sorunu.. 

Üst düzeyde radyoaktivite içeren sıvı atıkların, katı hale getirildikten sonra “camlaştırmaları” planlanıyor. 

Böylece dış kabın delinmesi ve radyoaktif çekirdeklerin çevreye karışarak besin zincirine 

girmesi önlenmiş olacak. Yakın bir gelecekte, radyoaktivitenin bizlere neler getireceğini göreceğiz. 

İnsanoğlu her devirde yaşamayı başarmış ve nükleer devirde de yaşamına kaldığı yerden devam 

edecektir. Umarım tüm aksiliklere ve karşı tutumda olanlara inat nükleer enerji bizlere yararlı olur. 

Enerji dolu bir yaşam dileğiyle…. 

Kaynaklar : 

1.Vural Altın, Boğaziçi Üniversitesi. Ders Notları 

2.Bilim ve Teknik, 2003 

3.T.C Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Nükleer Santraller ve Ülkemiz Raporları 

4.Öznür Kaymak, Nükleer Enerji, Araştırma Projesi 

İNOVATİF 


Aybike KURTULDU 

aybikekurtuldu@hotmail.com 

KIMYAGER 

(ÖGRENCI) 

“16 TON” 

Kırklareli 

Üniversitesi 

Madenciliğin başka iş kollarından farkı, sadece gün ışığından yoksunluğu değildir. 

Kömür madeni deyince çoğu zaman akla tek renk gelir. Oysa madenciliğin istatistikleri 

bile öbür iş kollarınınkilerden daha renklidir. 

Meselâ, başka istatistikler, yıllar, üretim miktarı, ihracat, işçi başına üretim, maliyet şu bu 

diye giderken, madencilik istatistiklerinde şöyle ilginç kalemler göze çarpar: milyon tona 

düşen ölüm adedi, yıllara göre ölümlerdeki artış-azalış, yaralı miktarı, falan... 2004’te her 

hafta en az on kişinin öldüğü bir kaza mutlaka olmuştu. 

Serbest piyasa ekonomisi şöyle çalışır: Madene inip inmemek serbesttir. Sen inmezsen, inecek 

başka biri mutlaka bulunacaktır. Madenci, duasını eder ya da küfür eder ve aşağı iner. Ama 

inmeden mutlaka sevdikleriyle vedalaşır, çünkü bir defa aşağı indikten sonra “elveda” deme 

şansı artık yoktur. 

Madenci aşağıda ne yapar? 

Yukarıdakilere göre cevap basittir: Çalışır. Aşağısı, iş saatinde çalışılıp arada mola verilen, 

beş dakika dışarı çıkıp gelinebilen bir yer değildir. Kömüre kazmanın vurulduğu yere gidiş 

dönüş bile bazen saatler sürer. 

Madenci yerin yedi kat dibinde ter döker, terini siler, su içer, kömür tozu yutar, yemek yer, 

üzülür sıkılır, hayal kurar, heyecanlanır, öfkelenir, şakalaşır, kısaca yaşar.” 1 

1 Sixteen tons- Vicdan ve Serbest piyasa dair, Ümit Kıvanç 

17 

İNOVATİF 


Geçtiğimiz günlerde Soma’da meydana gelen 

maden faciası nedeniyle madenciliğin ne olduğunu, 

madende meydana gelebilecek iş kazalarının 

ne olduğu ve nasıl önlemler alınması 

gerektiğine ilişkin sorular bir kez daha gündeme 

geldi. Bizde bu sorulara cevap arayalım. 

Yerkabuğundaki minerallerin ve öbür hammaddelerin 

bulundukları katmanlardan çıkarılarak 

değerlendirilmesine yönelik bütün işlemlere 

madencilik denir. Yerkabuğundaki kayaçların 

yalnızca bir bölümünde işletme giderlerine 

değecek kadar bol miktarda yaralı mineral 

Açık ve Kapalı Maden İşletmeciliği 

Açık ocak işletmeciliği, cevherin 

görünecek biçimde yüzeye çıktığı ya da 

yüzeyin hemen altında bulunduğu yerlerde 

uygulanır. Bu tip işletmelere önce cevheri örten 

bütün toprak örtüsü kaldırılır; sonra büyük 

cevher bloku patlayıcılarla parçalayıp kepçeli 

kazı makineleriyle kamyonlara ya da taşıyıcı 

bantlara yüklenir. Açık işletmeler genellikle 

dev ölçektedir ve çalışmalar göz alabildiğine 

uzanan boş alanlarda sürdürülür. 

Yeraltı/kapalı madenciliği maden yatağının 

üzerindeki örtü tabakasının çok kalın olduğu 

durumlarda uygulanan bir yöntemdir. Hangi 

yöntem uygulanırsa uygulansın madenciliğin 

temel hedefi yer kabuğunun farklı katmanlarında 

bulunan madenin yeryüzüne çıkarılmasıdır. 

Yeraltı madenciliğinde madenin bulunduğu alan 

tespit edilip yerin altında galeriler açılarak faaliyet 

sürerken, açık ocak işletmelerde alanın katman 

katman kazılmasıyla faaliyet sürdürülmektedir. 

Buradan da anlaşılabileceği gibi açık ocak 

işletmeler yörenin doğal ve ekolojik yapısını, 

bulunur. Bu tür kayaçlara cevher ya da maden 

filizi denir. 

Bir zamanlar, tek başlarına ellerindeki basit 

aletlerle mineral çökellerinin yerlerini bulmaya 

çalışan maden arayıcıları vardı. Günümüzde 

maden arama çalışmaları jeokimyacılar, 

jeofizikçiler, jeologlar ve maden mühendisleri 

gibi uzmanlardan oluşan ekip tarafından 

yapılmaktadır. Son yıllarda gelişen teknolojiyle 

birlikte jeologlar, Landsat ve Spot yapma uyduların 

gönderdiği fotoğrafları inceleyerek yeni 

maden yataklarını buluyorlar. 

Demir ya da nikel cevherleri, mıknatıslanma 

özelliğinden dolayı genellikle manyetik alana 

duyarlı aletlerle aranır. Bazı metal cevherleri, 

çevredeki kayaçlardan daha ağırdır, dolayısıyla 

daha büyük kütle çekim kuvveti uygulanır. 

Böyle bir çekim alanının varlığı çok duyarlı 

bir teraziyle saptanarak cevhere ulaşılabilir. 

Radyoaktif cevherlerin varlığı ise Geiger 

sayaçlarıyla saptanabilir. 

peyzajı, doğal hayatı, habitatı tahrip etmektedir. 

Açık işletmelere göre yeraltı maden işletmeciliği 

çok daha pahalı ve zor olmasına rağmen, 

madenin cinsine ve bulunduğu derinliğe bağlı 

olarak uygulanan bir metod olup, bu tür metotla 

yapılan maden işletmeciliği büyük miktarlarda 

arazi bozulmalarına sebep olabilmektedir. 

Yeraltı madenciliğinin doğrudan değişiklikleri 

atık yığınları ve pasalarla olduğu gibi üretim ve 

işletme tesisleri tarafından da meydana gelmektedir. 

İNOVATİF 


Maden Ocaklarında Meydana Gelen Kazalar 

Madenlerde yaşanan patlamalar, yangınlar ve 

göçükler gibi büyük kazalar, felaketlerle sonuçlanmakta 

ve onlarca insanın ölümüne neden 

olmaktadır. Her ne kadar günümüzde kullanılan 

teknolojiler bu tip kazaları önleme konusunda 

oldukça büyük yol almış olsa bile madencilik, 

kaza ve ölüm riskinin en yüksek olduğu sektörlerin 

başında gelmektedir. 

Madenlerde kullanılan gezgin makinalar, dizel 

benzin ve hidrolik sıvılar içermekte olup; bunlar 

patlayıcı ve yanıcıdır. Elektrikli aletler ve 

dizel motorlar ise ateşleme ve yanma için birer 

kaynaktır. Yanabilme ve patlayabilme özelliğine 

sahip bu maddelerle, bunları ateşleyecek olan 

ekipmanların birlikte bulunması oldukça risklidir. 

Bunlarla birlikte bu yanıcı maddelerin 

yanında sigara içilmemeli, ateş yakılmamalı ve 

makinaların aşırı ısınarak kısa devre yapması 

engellenmelidir. Tersi durumda, patlamalar ve 

yangınlar kaçınılmaz olacaktır. 

Kömür madenlerinde bunların yanında de 

metan ve kömür tozu gibi alev alan ve patlayabilen 

tozlar ve gazlar ortamda bulunur. Araştırmalar 

ocaklarda metan-hava karışımlarını patlatabilecek 

her türlü kaynağın bir toz bulutunu 

da patlatabileceğim göstermektedir. Ancak, 

ocakların en tozlu yerlerinde bile askıdaki tozlar 

patlayıcı bir toz bulutu oluşturamazlar. Patlama 

için önemli olan tavan, taban ve yan duvarlarda 

birikmiş (çökmüş) olan toz olup bunun bir 

darbe etkisiyle girdaplanarak havaya karışması 

gerekmektedir. Yani, bir patlamanın olabilmesi 

için çökmüş tozu havalandıracak bir etken ile bu 

bulutu ateşleyecek bir etkenin bir araya gelmesi 

gerekmektedir. Bu koşulun en kolay oluştuğu 

durumlar grizu patlamaları ve patlayıcı maddelerle 

yapılan ateşlemeler olmaktadır. 

Yerel bir grizu patlamasında yanma sonucu 

oluşan sıcak gazların genleşmesiyle güçlü bir 

hava darbesi oluşmakta olup eğer çökmüş toz 

uygun durumdaysa bu darbe kolayca bir toz bulutu 

yaratabilmektedir. Yanmakta olan metan ise 

bu bulutu ateşleyebilmektedir. Yani, olayda bir 

çabuk yanma (deflagration) gerçekleşir. 

Metanın çok az miktarlarda bulunmasının dahi 

toz patlayabilirliğini büyük ölçüde etkilediği 

çoktandır bilinen bir konudur. Son yıllardaki 

araştırmalar da bu etkiyi vurgulamakta ve grizulu 

ocaklarda toz patlamalarına karşı çok daha 

duyarlı olunması önerilmektedir. Kural olarak, 

grizulu ocaklarda metanın her artan oranı için 

koruyucu toz katkısını belli bir oranda arttırmak 

gerekir. Bu patlamalarını önlemek için başlıca 

şu önlemler alınmalıdır: 

1-) Tozun oluşmasını, havaya karışmasını ve 

birikmesini önlemek, 

2-) Tozun ateşlenmesini önlemek, 

3-) Toz patlamasının gelişmesini önlemek, 

4-) Gelişen toz patlamalarını diğer ocak kısımlarına 

yayılmadan durdurmak 

19 

İNOVATİF 


Kömür madenlerinde, kömür tozunun oluşmasını engellemek için, her türlü önlemler alınmasına 

karşın yine de patlama kaçınılmaz olabilir. Yerde 0,012mm kalınlığında bile oluşacak kömür tozu 

havada asılı kalırsa patlamaya neden olur. Bu gerçekten çok büyük bir risktir. Ancak dolomit, 

alçıtaşı ve kireçtaşı gibi alevlenmeyen maddeler toz haline getirilerek yere serpilirse patlama riski 

azaltılmış olur. 

Ayrıca gaz sızıntısı olduğu zaman uyarı veren sızıntı uyarı aygıtlarının, alevlenme olduğu zaman 

yangını anında haber veren ve müdahale eden otomatik yangın söndürücü sistemlerin kullanılması 

gerekmektedir. 

En Güvenli Maden: Küre 

2004 yılında madende meydana gelen felaketten sonra maden ocağında iyileştirilmeye gittiklerini 

söyleyen yetkililer öncelikle çalışanlara iş güvenlik ile ilgili eğitiminin verildiğini söylüyor. 

Bununla beraber sınırsız oksijen takviyesi sunan yaşam odalarının yeterli sayıya çıkarılmış olması 

geliyor. Yaşam odalarının sayısı kadar ulaşılır olmaları ve ulaşım suresinde madencilere yetecek 

kadar oksijeni-ki bu oksijen süresi yarın 

saat olur genellikle-maskeler kullanılıyor. 

Yer altı maden işletmelerinde havalandırma 

sisteminin mutlaka müstakil bir enerji 

hattıyla desteklenmesi gerekiyor ki yangın 

durumunda etkilenmemesi gerekiyor. İşte 

bütün bu alınan önlemlerden dolayı Küre 

Türkiye’nin en güvenli madenlerinden biri 

haline gelmiştir. İş güvenliği için herhangi 

bir mühendislik bölümünden mezun olan 

ardından iş güvenlik eğitim alan kişilere A 

sınıfı sertifikaya sahip oluyorlar ve bu da 

çalışma şartlarının ağır olduğu ve güvenliğin 

yer üstü çalışma alanlarına göre daha ağır 

olan madencilik için uygun olmuyor. Bu nedenle 

yapılan denetimler yetersiz kalıyor ve Armutçuk’ta Kozlu’da Küre’de Soma’da meydana gelen 

felaketler gibi başka felaketlerin meydana gelmesi ve buralarda hayatını kaybeden madencilerin 

sayısının oldukça fazla kaçınılmaz hale getiriyor. Umarız bundan sonra maden ocaklarında denetimler 

artar ve madencilerin çalışma şartları iyileştirilme yoluna gidilir. 

Soma’da hayatını kaybeden maden işçilerine Allahtan rahmet dilerim… 

Kaynaklar: 

•Polonya Araştırmaları, Coal Dust Explosions, TTK Etüd - Tesis Kütüphanesi. 

•4. SKOCHINSKY, A., KOMAROV, V., Mine Ventilation, Moskova 1969 

•http://www.isguvenligi.net/iskollari-ve-is-guvenligi/madencilik-sektorunde-is-sagligi-ve-guvenligi/ 

•http://gundem.bugun.com.tr/soma-faciasi-ders-oldu-haberi/1107962 

•http://www.santa.com.tr/YONERGE/gas-komur-tozu-patlama.pdf 

•http://www.sendika.org/2004/09/maden-muhendisleri-odasi-kurede-kazanin-sorumlusu-bakanliklar/ 

•http://haber.gazetevatan.com/turkiyenin-maden-ocagi-kazalari-iste-madem-kazalarinda-korkunc-rakam/637400/43/teknoloji 

•http://www.risalehaber.com/maden-ocagi-acmak-kresten-bile-daha-kolay-210389h.htm 

•Temle Britannica-Cilt 1 

İNOVATİF 


Anıl Yasin AKDOĞAN 

anil_yasin_akdogan@hotmail.com 

KIMYA 

TEKNIKERI 

(MEZUN) 

Balıkesir 

Üniversitesi 

“İyon 

Tutucular” 

Sabunlar ve karboksilatlar 

sert suda Ca+2 ve Mg 

+2 iyoları ile çözünmez 

yapıda kompleks oluşturma 

eğilimlerine sahiptirler. Bu 

durum özellikle anyonik yüzey 

aktif maddelerin etkinliğini 

azalttığı gibi tekstil mamulü 

üzerine suda çözünmeyen 

kompleks bileşiklerin çökmesi 

daha sonraki renklendirme 

işlemlerinde problemlere 

sebep olur. Ayrıca bazı ağır 

metallerin çok az miktarda 

bulunması bile işlem sırasında 

problemlere neden olmaktadır. 

21 

Ağartma işlemleri sırasında 

oluşan demir lekeleri en 

önemli problemdir. Bilindiği 

gibi ağır metal iyonları hidrojen 

peroksitin parçalanmasını 

hızlandırmaktadır. Bu metal 

iyonlarının etkisiyle parçalanan 

hidrojen peroksit lif üzerinde 

lekelenmelere ve hasara neden 

olur. Renklendirme işlemlerinde 

ise metal iyonlarıyla boyarmadde 

molekülleri reaksiyona 

girerek çökmelere, renksizleşmeye, 

düzgünsüz boyamalara ve 

haslık özelliklerinin düşmesine 

neden olabilmektedir. Metal 

iyonları genellikle işletme sularında 

bulunur. 

Bunun dışında makine yüzeyinden 

bir miktar metal iyonu 

çözünebilir. Tekstil malzemesinin 

üzerinde bu tür metaller 

bulunabilir ya da kullanılan 

bazı boyarmadde ve kimyasal 

maddeler aynı metal iyonlarını 

içerebilir. Bu nedenle sadece 

uygun işletme suyu kullanmakla 

bu problemlerin önlenmesi 

mümkün olmaz. Hatta bazen 

suyun aşırı işlemden geçirilmesi 

başlangıçta suda bulunmayan 

maddelerin oluşmasına neden 

olabilir. 

Tüm bu problemleri önlemek 

için asıl işlemi ve işlem reaksiyonunu 

bozmadan sadece metal 

iyonlarıyla reaksiyona giren 

bazı kimyasal maddeler kullanılmaktadır. 

Bu tür maddeler 

iyon tutucu maddeler olarak 

bilinir. İyon tutucu yerine kompleks 

yapıcı terimi de kullanılabilir. 

İyon tutucular kompleks 

oluiturma mekanizmasıyla 

çalışır ve genelde şelatlanma 

yaparlar. Şelatlanma sonucunda 

oluşan kompleks çözünebilir ve 

zararsız bir yapıda kalır. 

İNOVATİF 


3 tip iyon tutucu önemlidir; 

1. Aminokarboksilatlar 

2. Fosfatlar 

3. Hidroksikarboksilatlar 

Aminokarboksilatlar 

Polifosfatlar 

Hidroksikarboksilatlar 

EDTA - etilendiamintetraasetik asit 

DTPA - dietilentriaminpentaasetik asit 

NTA - nitrilotriasetik asittir 

CALGON - Na2(Na4P6O18) 

SODYUM POLİFOSFAT 

SİTRİK ASİT 

TARTARİK ASİT 

1. AMİNOPOLİKARBOKSİLATLAR; 

Güçlü şelatlanma ajanlarıdırlar. En çok kullanılanı etilendiamintetraasetik asit ( EDTA) tir. 

EDTA Genel Formülü 

EDTA da 6 adet bağlama yeteneğine sahip grup vardır; 

• Karboksilik asitlerde ki 4 adet H ( ayrılınca COO- kalıyor. ) 

• 2 adet nitrojenin üzerinde ki eşleşmemiş elektron çiftleri 

İNOVATİF 


EDTA da 6 adet bağlama yeteneğine sahip grupları 

EDTA + Ca++ 

EDTA’nın kalsiyum iyonunu yapısında bulundurması 

Bu sınıfın diğer bir üyesi olan madde de dietilentriaminpentaasetik asittir. Genellikle sodyum tuzu 

olarak kullanılmaktadır. 

DTPA ‘ nın genel formülü 

DTPA nın kalsiyum iyonunu tutması şekildeki gibi şematize edilebilir. 

23 

İNOVATİF 


DTPA’ nın kalsiyum iyonunu tutması 

Bu sınıf iyon tutuculara ikinci örnek sodyum tuzu formunda kullanılan nitrilotriasetik asittir 

( NTA). 

NTA ‘ nın genel formülü 

NTA nın bir metal iyonu tutması da şekilde şematize edilmiştir; 

NTA nın bir metal iyonu tutması 

İNOVATİF 


2. POLİFOSFATLAR ; 

Polifosfatlar uygun koşullar altında etkili iyon tutucu ajanlardır. Bunların en çok bilineni sodyum 

hegzametafosfattır. [Na2(Ca2P6O16)] – ( Calgon ) 

Bunun kalsiyum iyonunu tutması aşağıdaki gibidir ; 

Na2(Na4P6O18) + 2 Ca+2 ↔ Na2(Ca2P6O16) + 4Na+ 

Diğer polifosfatlara örnekler ; sodyum polifosfat , sodyum tripolifosfat , sodyum trimetafosfat ve 

sodyum polifosfattır. 

Sodyum polifosfat formülü 

Polifosfatların dezavantajları tekstil proseslerinin 

bir çoğunda kullanılan 100 derece veya üstü 

sıcaklıklarda hidrolize olarak daha basit fosfat 

yapılarına dönüşmeleri ve iyon tutuculuk özelliklerini 

kaybetmeleridir. Örneğin uzun süreli 

kaynatmada disodyum -dikalsiyumhegzametafosfat 

hidroliz olarak çözünmez yapıda kalsiyum 

ortofosfatı oluşturur. 

Bu durum fosfat iyon tutucuların daha stabil 

olan amino polikarboksilatlara oranla daha az 

tercih edilmesinin ardındaki asıl nedendir. 

Birbirine uyumlu polifosfatlarla aminopolikarboksilatlar 

da iyon tutucu özellik gösterirler. 

Oluşan yeni ürün fosfattan ziyade fosfonattır 

çünkü yapıda –C-O-P- yerine –C-P- bağları 

içerir. Bu fosfonatlanmış aminopolikarboksilatlara 

örnek olarak etilendiamintetrametilfosfonik 

asit (EDTMP), dietilentriaminpentametil fosfonik 

asit (DETMP) ve nitrolatrimetil fosfonik asit 

(aminotrimetilen fosfonat veya ATMP) verilebilir. 

Bu iyon tutucular işletmelerde daha çok 

tercih edilir. 

3.HİDROKSİKARBOKSİLİK ASİTLER 

En iyi bilinenleri sitrik asit , tartarik asit ve glikonik asittir. 

25 

İNOVATİF 


Bu asitler iyon tutucu özellik bakımından aminopolikarboksilat veya polifosfatlar kadar önem 

taşımazlar. 

İyon tutucular bir çok tekstil terbiyecisi tarafından gelişi güzel olarak ihtiyaç duyulan stokiyometrik 

miktarın çok üzerinde miktarlarda kullanılmaktadır. Şelatlanmanın gerçekleştiği t,p reaksiyonlar 

ise biraz daha komplekstir. Bu tür reaksiyonlar tersinir reaksiyonlar olup reaksiyon dengesi 

pH ve konsantrasyona bağlı olarak değişir. 

İyon tutucu + Metal iyonu ↔ Şelatlanmış Kompleks 

Kompleksin stabilitesi yukarıda ki reaksiyonun denge sabitinin logaritması olan stabilite sabiti ile 

belirtilir. Stabilite sabitinin yüksek olması iyon tutma gücünün yüksek olduğunu gösterir. 

→ Aminopolikarboksilatların bir metal iyonu için stabilite sabiti genellikle ; 

NTA < HEDTA < EDTA < DTPA 

sırasındadır. 

→ Metallerde de stabilite sabiti şu şekildedir ; 

Mg+2 < Ca +2 < Mn+2 < Al+3 < Zn+2 < Co+3 < Pb+2 < Cu+2 < Ni+3 < Fe+3 

Bu sıralamalara göre magnezyum – NTA kompleksi en düşük stabiliteye , demir (III) – DTPA ise 

en yüksek stabiliteye sahiptir. 

Birden fazla metal bulunan çözeltilerde en stabil 

kompleksi oluşturan metal şelatlanacaktır ve 

diğer metal iyonları ancak bu en stabil kompleksi 

oluşturan metalin iyonlarının tamamı şelatlandığında 

artan kompleks yapıcı ( iyon tutucu 

) ile şelatlanabilecektir. Örneğin kalsiyumun 

şelatlanmış olduğu bir çözeltiye demir (III) 

iyonları katılırsa demir kompleksinin stabilite 

sabiti daha yüksek olduğundan demir iyonları 

kalsiyum iyonları ile yer değiştirir , kalsiyum 

iyonları ancak ortamda yeterli iyon tutucu varsa 

tutulacaklardır. 

Çözeltiye proton ya da hidroksit iyonu ilavesi 

de dengeyi değiştirir. Dolayısı ile pH denge 

üzerinde etkilidir ve iyon tutucu seçiminde 

çalışılacak pH göz önünde bulundurulmalıdır. 

Zayıf asidik banyolarda inorganik polifosfatlar 

verimli çalışırken nötr ve hafif alkali ortamlarda 

aminopolikarboksilatlar daha iyi çalışmaktadırlar. 

Bununla birlikte verimlilik metal iyonu 

tipine göre de değiştiğinden bu tip genellemeler 

bir açıdan yanlış olmaktadır. 

Fosfatlar kalsiyum ve magnezyum için iyi iyon 

tutucu özellik göstermelerine karşın üç değerlikli 

metaller için yeterli olmamaktadırlar. Bunlar 

için pH 9’a kadar NTA, EDTA ve DTPA uygundur. 

Bu pH‘ın üzerinde bu bileşiklerin demir(I- 

II) ile yaptıkları kompleksler çökme eğilimi 

gösterir. Zaten hidroksiaminokarboksilatların 

gelişimini bu durum tetiklemiştir. 

Örneğin pH 9’da demir (III) için HEDTA uygundur, 

pH 12’de ise DEG iyi sonuçlar verir. 

Bunlar birçok metal iyonu için etkin olsa da su 

sertliğini oluşturan iyonları tutmakta aminopolikarboksilatlar 

kadar başarılı değillerdir. 

İNOVATİF 


Bu açıklamalardan anlaşıldığı üzere iyon tutucuların seçimi spesifik çalışma şartlarına göre belirlenmelidir. 

Özellikle metal kompleks ve mordan boyarmaddeler olmak üzere birçok reaktif ve direkt 

boyarmaddenin de metal iyonu içerdiği ve iyon tutucu kullanımı ve seçiminde dikkat edilmesi 

gerektiği unutulmamalıdır. Örneğin yünün krom mordan boyarmaddelerle boyanmasında EDTA, 

DTPA ve fosfat esaslı madde kullanımından kaçınılmalı, pamuğun metal kompleks direkt boyarmaddelele 

boyanmasında EDTA kullanımından kaçınılmalıdır (polifosfatlar uygun) 

İYON TUTUCULARIN İŞLETMEDEKİ ÖNEMİ 

İyon tutucular işletme sularında bulunan ve suya sertlik veren Ca+2 ve Mg+2 iyonalarını 

mamülden uzaklaştırarak temiz bir işletme suyu prosesi ve temiz bir mamül elde etmek için önemli 

rol oynarlar. Örnek bir iyon tutucunun işletmedeki faydaları aşağıdaki gibidir; 

•Tekrarlı reçetelerde boya ilaveleri büyük ölçüde azalmıştır. 

•Daha önce soda ( Na2CO3) ilavesinden sonra pH 10.2 nin üzerine çıkılamayan durumlarda , iyon 

tutucular ile pH 10.7 seviyesi sağlanmıştır. 

•Bikarbonat etkileri büyük ölçüde minimize edilmiştir. 

•Turkuaz boya çökmeleri engellenmiştir. 

•Boya veriminde artışlar belirlenmiştir. 

•Tüm boyamalarda daha yüksek verim ve boyama sonrası yıkamalarda tasarruflar ve kısa prosesler 

sağlanmıştır. 

ÖRNEK BİR İYON TUTUCU (FOSFONAT KÖKENLİ) 

GÖRÜNÜM: Saydam , kolayca pompalanabilen sıvı 

İYONİK KARAKTERİ: Anyonik 

ÖZGÜL AĞIRLIĞI : Yaklaşık 1.08 

ÇÖZÜNÜRLÜĞÜ: Soğuk ve sıcak suda her oranda çözünür 

DAYANIKLILIK: pH 1 ile 13 arasında 135 dereceye kadar yüksek sıcaklıklarda stabildir. 

KULLANIM ÖZELLİKLERİ: Boyama banyosunda , tüm reaktif , dispers , asit , direkt , indigo 

, kükürt boyarmaddelerle yüksek çözebilirlilik özelliği sağlayarak ve sudan gelebilen bikarbonat 

ve iyon etkileşimlerini minimize ederek doğru boyama performansını arttırır. boyamalarda yüksek 

verimlilik ve homojenlik sağlar. boyama banyosunda geniş pH (1-13) aralığı içerisinde alkali 

toprak metal iyonlarını ( Ca , Mg , Fe , Cu , Mn ) tutar ve komplekslerin çökmesini engeller. Metal 

kompleks boyarmaddeler ile herhangi bir bağ oluşturmaz , boya çekimini ters yönde etkilemez. Bu 

özellikleri 135 dereceye kadar devam eder. 

Köpük yapmaz , kullanıldığı yerlerde sudan gelen kireç maddelerinin çökmesini engeller. Bu özellikleri 

ve yüksek sıcaklıklara dayanımı sodyum hekza - meta - fosfat'a göre çok daha fazladır. 

KULLANIM MİKTARLARI: 

BOYAMALARDA: 

Çektirme işlemlerinde 0,5 - 2 g/l ( mamül ağırlığına göre ) 

BOYAMA SONRASI YIKAMALARDA: 0.3 - 1 g/l 

Kaynaklar : 

•Data Sheet 

•http://aksel.home.uludag.edu.tr/ykimnot/4.pdf 

•Tekstil ön terbiyesi 

27 

İNOVATİF 


Yavuz Selim KART 

kim_muhselim@hotmail.com 

KIMYA 

MUHENDISI 

(MEZUN) 

Cumhuriyet 

Üniversitesi 

“Kimya 

Mühendisliği ve 

Aspen Plus” 

Bu ay kimya mühendislerinin 

kullandığı 

bir programı sizlere 

tanıtacağım. Bu programı 

uygulayıp anlatmak için 

programı edinmek lazım. Ne 

yazık ki programın boyutları 

çok büyük ve orijinal bulmamız 

da zor. Program nedir, 

ne değildir ona bir bakalım. 

Bu program kimya mühendisliği 

ile ilgili simülasyonların 

hazırlanmasını sağlayan oldukça 

kullanışlı bir program. 

Chemcad kullananlarınız olmuştur. 

Bu program da Chemcad’in 

daha ayrıntılı versiyonu. 

Ciddi anlamda kaliteli 

bir program olan Aspen Plus, 

Resim 1 : Aspen Plus Temel Görünüm 

akademik araştırmalar ve plot 

tesis uygulamalarının simülasyonu için kullanılmakta. 

Bununla uygulama pek yapamamış olsam da genel itibari ile programın mantığı Chemcad gibi. 

Chemcad’e alışan biri için programı öğrenmek sadece zaman alacaktır. Çünkü program kullanım 

itibariyle benzer bir mantık üzerinden gidiyor. Programın görünüşü şekildeki gibidir. 

İNOVATİF 


28

Programı açınca böyle bir proje elbette karşımıza gelmeyecek. İlk açınca karşımıza boş bir ekran 

gelecek. Bu ekranda olan şeylerin nasıl kullanılacağını bir miktar özetledim. Bunun resmini, 

Resim 2’de görmektesiniz. Program temel açılınca bu şekilde bir görünüm görmeniz lazım. 

Resim 2 : Aspen Plus İlk Açılış Ekranı 

Peki bu Aspen Plus’ta hangi çizim araçları mevcut. 

1-) Kurutucu 

2-) Kristalizatör 

3-) Separatörler 

4-) Santrifüj 

5-) Reaktör 

6-) Kolon sistemleri 

En temel olanları sizlere belirttim bunların kendi içinde de ayrıca türleri mevcut. Bir ekipman 

seçtiğimiz zaman onun altındaki sekmelerden hangisi işimize yarıyorsa onu seçerek sürükleyip 

bırakıyoruz. Bu sayede istediğimiz proses ekipmanlarını kullanmış oluyoruz. Resim 3’de var olan 

ekipmanların bir kısmını görmektesiniz. 

29 

İNOVATİF 


Resim 3 : Aspen Plus Ekipmanları 

Peki, Kimya Mühendisliğinde hangi tür hesaplar yapılıyor. 

1-) Proses Ekipmanlarının Kütle ve Enerji Denklikleri 

2-) Yapılan hesaplamaların sonuçlarını grafik ve tablo şeklinde inceleme imkanı 

3-) Var olan bir kimyasal prosesin verimini artırmaya yönelik uygulamalar 

4-) Termodinamik hesaplamalar 

5-) Yatırım maliyetini analiz etmek 

Genel yapılan işlemler bunlar. Bizler için chemcad şu anda iyi bir seçenek gibi görünse de bu tarz 

programların isimlerini ve ne işe yaradıklarını öğrenmek bizlere çok şey kazandırır. Sizlere kısa 

bir örnek anlatarak olayı özetleyeceğim. Yapacağımız işlem Ethanol-Su karışımının Kolon sistemi 

ile ayrılması. Burada yapacağımız işlemlerde. 

1-) Column and Stream menü -> ile ekipmanı seçiyoruz. Sürükle bırak ile ekliyoruz. 

2-) Besleme akımlarını belirtiyoruz. (Chemcadde de aynı yöntem var) 

3-) Bu işlemler bitince şekil Resim 4 gibi olacak. 

İNOVATİF 


Resim 4 : Sistemimizin Hali 

4-) Birim sistemleri ayarlanır. SI birim sistemini seçtik. 

5-) Rapor kısımları için birimleri belirleme işlemleri yapıyoruz. Mol ya da hangisini kullanak istiyorsak. 

6-) Birleşiklerimizi programın içindeki veritabanı sayesinde seçiyoruz. Ethanol-Su seçeceğiz. 

Şekildeki Resim 5 gibi olacak. 

Resim 5 : Birleşiklerin programdaki gösterimi ve eklenmesi 

31 

İNOVATİF 


7-) Kullanacağımız metodu seçiyoruz. Seçilen metoda göre işlem sonuçları değişiyor. Nasıl bir 

işlem yapıyorsanız ona göre seçeceksiniz. Burada biz 20 mol/saat etanol ve 980 mol/saat su 

giriyoruz. Kademe sayısını seçiyoruz ve diğer ekipman özelliklerini seçiyoruz. Özellikle belirteceğimiz 

değerleri giriyoruz. Birkaç adım daha sonrası işlemi analiz ediyoruz. Resim 6’daki gibi 

bir sonuç çıkmış oluyor. 

Resim 6 : Birleşiklerin programdaki işlemler sonucu çıkan sonuçlar 

Bu şekilde her türlü tesisin ya da herhangi bir işlemin hesapları yapılabilir. Sonuçları grafik olarak 

analiz edilebilir. İşlemin tüm sonuçları yakından incelenebilir. Program oldukça pahalı. Bu kadar 

özellik ve gerçeğe yakın değerleriyle pahalı olmasını eleştirmek mantıksız. Sizlere fikir verebilmek, 

öğrenci arkadaşlara yardımcı olabilmek ve bu programla uğraşmak isteyenlere yardımcı olmak 

için kısaca anlattım. Umarım faydalı olur. Birkaç arkadaş merak eder iyi seviyelerde öğrenir. 

Bu şekilde katkım olursa ne mutlu bana. http://www.aspentech.com/ sitesinden gerekli incelemeleri 

yapabilirsiniz. 

Kaynaklar : 

http://www.chems.msu.edu/resources/tutorials/ASPEN 

http://www.process-simulation.at/images/AspenPic_Homepage.png 

http://www.pacetoday.com.au/getmedia/15d039d5-af83-4bc7-a9c7-615ed23acbec/Solids-Unit-Library2.aspx 

İNOVATİF 


iNOVATiF KiMYA DERGiSiİ’NDEN 

HABERLER 

Yengeç Kabuklarının İlginç Serüveni 

Namık Kemal 

Üniversitesi’nin 

Ziraat Fakültesi 

Toprak Bilimi 

ve Bitki Besleme 

Bölümü, Çanakkale 

Onsekiz Mart 

Üniversitesi Ziraat 

Fakültesi Toprak 

Bilimi ve Bitki 

Besleme Bölümü, 

tarımsal üretimde 

kullanılan –ilaç, 

gübre vb. – kimyasalların 

insan sağlığına olumsuz etkilerinin artması nedeniyle bu konuda bir 

araştırma gerçekleştirdiler. 

Namık Kemal Üniversitesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Öğretim Üyesi 

Prof. Dr. Aydın Adiloğlu, bu araştırmayla yengeç kabukları hakkında şöyle bir 

açıklama yaptı: “ Dünya çapında, deniz ürünleri üreticisi şirketler tarafından 

büyük miktarlarda yengeç kabuğu değerlendirilmeden çevreye atılmaktadır. 

Özellikle son yıllarda atıkların yeniden değerlendirilmesinin gündeme gelmesiyle 

kabuklu su ürünleri çürümeye bırakılmak yerine kimyasal veya biyolojik 

yöntemlerle yeniden değerlendirilmekte, yeni organik gübreler elde edilmektedir. 

Organik tarımda gübreleme hem toprak verimliliğinin sürdürülebilirliğini 

sağlamak hem de bitki besin maddesi ihtiyaçlarını karşılamak açısından önemlidir. 

Çalışmamız kapsamında artan oranlarda yengeç kabuğunun organik gübre 

olarak kullanılması, özellikle asit toprakların bazı kimyasal özelliklerinin, 

makro ve mikro element kapsamı üzerine olumlu etkileri tespit edilmiştir.” 

Aynı zamanda Adiloğlu, toprak verimliliğinde yengeç kabuklarının kullanılabileceğini 

açıkladı. “Asit topraklarda yengeç kabuğu bir organik gübre olarak uygulandığında 

verimliliğin artmasını sağlamaktadır. Bu durum, asit topraklar için 

önemlidir. Asit topraklarda fosfor eksikliği, demir, bakır, çinko, mangan toksisiteleri 

ve azot mineralizasyonunun engellenmesi sık sık görülmektedir. Yengeç kabuğu, 

yeni bir organik gübre olarak asit toprakların verimliliğinin artırılması ve bu 

tip topraklarda bitki beslenmesi için önerilmektedir.” 

33 

İNOVATİF 


Kız Öğrencilerin Başarısı 

Şırnak'ın Cizre ilçesinde 

Fen Lisesi 

öğrencisi Miryem 

Bayram, Kimya alanında 

geliştirdiği projeyle 

Gürcistan'da düzenlenen 

Uluslararası Genç 

Mucitler Proje Olimpiyatı'nda 

ikinciliği elde 

etti. 

Gürcistan'ın başkenti 

Tiflis'te bu yıl 8. 

düzenlenen AB onaylı 

Uluslararası Genç 

Mucitler Proje Olimpiyatı'nda 

Cizre Fen 

Lisesi Müdür Başyardımcısı 

ve Kimya 

Öğretmeni’nin danışmanlığını yaptığı 10. sınıf öğrencisi Bayram, Kimya alanında hazırladığı 

"Polimerlerin Doğada Çözünme Süresini Düşürmek için Alternatif Bir Yöntem" Projesi ile dünya 

ikincisi olarak gümüş madalya kazandı. 

Proje sunumlarıyla başlayan yarışmaya, Bilgisayar, Biyoloji, Fizik, Kimya, Matematik, 

Mühendislik dallarından 43 farklı ülkeden 124 finalist proje katıldı. Dünyanın farklı yerlerinden 

gelen genç mucitler, projelerini 2 gün boyunca ilgili branş jürilerine ve gelen ziyaretçilere İngilizce 

sundu. Bayram, Kimya alanında geliştirdiği projesinin dünya ikincisi olmasından dolayı 

büyük bir mutluluk yaşadığını söyledi. 

Bayram’ın başarısının gurur verici olduğunu dile getiren Cizre Fen Lisesi Müdürü, “Öğrencilerimizin 

daha iyi yerlere gelmesi ve başarılar elde etmesi için çalışmalarımız sürecek” diye konuştu. 

Son Moda Akıllı Tişörtler 

Akıllı tişört sağlıklı 

yaşamamız ve fit kalmamız 

için tasarlanan bir üründür. 

Ürünün en önemli özelliği 

biyolojik ölçümleri detaylı 

olarak sunuyor. Gerçek zamanlı 

olarak günlük aktivitelerinizi 

fizyolojik stres ve 

fitness değerlerinizi ölçen 

elektrotlarla dokunmuş dört 

farklı tişörtten oluşuyor. Bu akıllı tişörtler, vücudunuzdan aldığı bilgileri, akıllı telefonunuza 

aktarıyor. Uygulama kalp atışı, nefes, hareket ( adım ve tempo gibi ), hareket yoğunluğu, kalp 

ritmi değişkenliği gibi detaylı verileri ekranınızdan takip etmenizi sağlıyor. 

İNOVATİF 


Tişörtler vücudunuzdan aldığı verileri avuç içine sığan bir siyah kutuya aktarıyor. Tişörte tutturulan 

bu siyah kutu, verilerin Bluetooth bağlantısı kullanarak telefonunuza iletilmesini sağlıyor. 

Cihaz 30 saat aralıksız çalışabiliyor. 

Kaynaklar: 

http://www.radikal.com.tr/cevre/yeni_bir_organik_gubre_yengec_kabugu-1178945 

http://tr.euronews.com/2014/05/12/yengec-kabuklarinin-ilginc-seruveni/ 

http://www.dunyagida.com.tr/haber.php?nid=2330 

http://cizre.meb.gov.tr/www/tubitak-proje-yarismasinda-cizreli-kiz-ogrencilerin-buyuk-basarisi/ 

icerik/75 

http://www.haberturk.com/gundem/haber/946523-kiz-ogrencinin-buyuk-basarisi 

http://www.ademsguide.com/giyilebilir-teknolojide-son-moda-akilli-tisort/ 

35 

İNOVATİF 


İNOVATİF 


Kimya Sözlüğü 

Radioactive fallout-Radyoaktif Serpinti 

Radyoaktif parçacıkların yer yüzeyine inmesi; ya da radyoaktif parçacıkların kendisi. 

Reverse osmosis-Ters Osmoz 

Yüksek çoğunluktaki çözeltilerde çözücünün basınç altında filtrelerden geçerek daha düşük yoğunluktaki 

çözeltiye doğru hareketidir. 

Tetramethyl lead-Tetra metil kurşun 

Benzinde vuruntu önleyici etki maddesi olarak kullanılan tetraetil kurşuna benzeyen, ama ondan daha aktif 

olan bir kimyasal madde. 

Toxicology-Toksikoloji 

Zehirleri ve etkilerini, etkime mekanizmalarını ve arıtılma yöntemlerini inceleyen bilim dalı. 

Radionuclide-Radyonüklid 

Radyoaktif çekirdek 

Benzene-Benzen 

Kanser yapan endüstriyel çözücü. 

Clinker-Cüruf 

Fırınlardaki ergimiş kalıntı. 

Fibrinogen-Fibrinojen 

Kan plazmasında bulnan bir protein. 

Meniscus-Menisküs 

İnce tübde bulunan sıvı yüzeyinin yüzey gerilimi dolayısı ile iç bükey olma durumudur. 

Ideal Gas-İdeal Gaz 

Moleküllerin özhacimlerinin moleküllerin serbestçe dolaştıkları tüm hacime oranı çok küçük olan, moleküllerinin 

arasında çekme ve itme kuvvetleri bulunmayan,molekülleri arası çarpışmaların esnek olduğu model 

Extraction-Ekstraksiyon 

Bir çözelti ya da süspansiyon içindeki organik maddeyi, çözen fakat çözelti ya da süspansiyondaki çözgen ile 

karışmayan bir başka organik çözgen yardımıyla ayırmaktır. 

Buffer Solution-Tampon Çözelti 

pH sı belli olan, seyrelmeyle veya az miktarda kuvvetli asit veya baz ilavesi sonucu pH sı değişmeyen çözeltilere 

denir. 

İNOVATİF 


İNOVATİF 


Yararlı Siteler 

Bu ay size bu web sitesini öneriyoruz. Sitede herhangi bir 

kimyasal üsmini arattığınız zaman, o maddenin özelliklerini, 

üretici firmalarını, videolarını vb birçok özelliğine 

kolayca ulaştırıyor. Site ingilizce bir site. Siteye bakmanızı 

öneriyoruz. Umarız faydalı olur. 

http://www.worldofchemicals.com/ 

Kimya ile ilgili bilgi mi arıyorsunuz? Döküman mı arıyorsunuz? 

Daha çok mu öğrenmek istiyorsunuz? Bu İngilizce 

Kimya sitesinde bir çok bilgi ve döküman bulunmakta. 

Tek yapmanız gereken bu bilgileri arayıp bulmanız. Çeşitli 

simülasyonlarında bulunduğu siteyi ğlenerek inceleyeceğinizi 

umuyoruz. 

http://www.rsc.org/learn-chemistry 

Dünya üzerinde çeşitli kimya konferanslarını takip mi 

etmek istiyorsunuz? O zaman bu site tam size göre. İnorganik 

Kimya, Organik Kimya, Fiziko Kimya, Biyokimya ve 

Nanoteknoloji ile ilgili temel başlıklar mevcut. Bu başlıklara 

tıklayarak yer ve zaman bilgisi alabilirsiniz. 

http://www.chemistry-conferences.com/ 

37 

İNOVATİF 


İNOVATİF 


Kimya Bulmacasi 

1 

2 

3 4 

5 

6 

7 

8 

9 

Soldan Saga 

3. Karisimi olusturan maddeleri fiziksel yöntemlerle 

ayristirma. 

4. Termal iliski içindeki maddeler arasinda meydana gelen isi 

akisini tanimlayan fiziksel özellik. 

5. Kimyasal reaksiyonlarda elektron alarak (indirgenerek) 

karsisindakini yükseltgeyen madde. 

7. Bir maddenin kisa dalga boylu radyasyon ile uyarilmasi 

sonucu isik yaymasi uyarici ortamdan uzaklastirildiginda 

isik yayma islemi durur. 

8. Açik hava basincini ölçmek için kullanilan düzenek. 

9. Bir atomun en dis seviyesindeki elektron sayisinin 8 

olmasi. 

Yukaridan Asagiya 

1. Kimyasal reaksiyondaki giren maddelerle, ürünler 

arasindaki iliski. 

2. Kapali kaptaki gazlarin basincini ölçmek için kullanilan 

düzenek. 

4. Kimyasal reaksiyonlara karsi ilgisiz elementler.periyodik 

tablodaki 8Agrubu. Inört veya asal olarak ta bilinirler. 

6. Bir kilogram çözücü içerisindeki çözünmüs maddenin mol 

sayisi. 

İNOVATİF 


İNOVATİF 


Geçen Ayın Çözümü 

Kimya Bulmacasi 

1 

R 

5 

U 

A D 2 Y O I Z O T O P 

Ü 

Z 

E 

Y 

G 

3 

P 

L 

A 

E Z 4 

R 

Y A R i L M i S H A L 6 

T 

10 

Y 

I A D U 

L 

I 

M 

I 

7 S O Y G A Z 

A 

8 

S i V i 

Y 

9 

O 

Ü K S E L T G E N 

Z M O S 

Soldan Saga 

1. Bir elementin radyoaktif özellik gösteren izotoplari. 

[RADYOIZOTOP] 

5. Temel haldeki bir elektronun, disaridan enerji verilerek 

daha kararsiz olan bir dis yörüngeye çikarilmasi hâli. 

[UYARiLMiSHAL] 

7. Kimyasal reaksiyonlara karsi ilgisiz elementler. Periyodik 

tablodaki 8A grubu elementleri.Inert veya asal gaz 

olarakta bilinirler. [SOYGAZ] 

8. Maddenin hali. Kütlesi ve hacmi belli olan fakat belirli bir 

sekli olamayan maddedir. Bu yüzden içine konuldugu 

kabin seklini alir. [SiVi] 

9. Bir çözücünün yari geçirgen bir zardan daha derisik bir 

çözeltiye geçmesi. [OZMOS] 

10. Kimyasal reaksiyonlarda elektron alarak (indirgenerek) 

karsisindakini yükseltgeyen madde. [YÜKSELTGEN] 

Yukaridan Asagiya 

2. Moleküller arasi çekim kuvvetinden dolayi sivinin 

yüzeyinde olusan kuvvet. [YÜZEYGERILIMI] 

3. Gaz fazindaki atomlarin çok yüksek sicakliklarda 

iyonlasarak çekirdek ve elektronlarina ayrismasi sonucu 

olusan akiskan madde. [PLAZMA] 

4. Enerjinin elektromanyetik dalgalar ya da parçaciklar 

halinde yayilmasi. [RADYASYON] 

6. Asitlerle, bazlarin reaksiyonu sonucu olusan ürün. [TUZ] 

39 

İNOVATİF 


İNOVATİF 


Bende Yazmak İstiyorum 

Dergide bende yazmak istiyorum benim de 

yazılarım olsun diyorsanız. 

***Yazacağınız konuyu belirleyin. (Kimya içeriği olan herhangi bir konu olabilir) Örnek: Polimerden 

ya da organikten bir konu ya da sanayide gördüğünüz bir şey ile ilgili bir konu. Kendi cümleleriniz 

ile olması şart. Alıntı alıyorsanız kesinlikle kaynak belirtmelisiniz. 

***Konuda kullanılan resimlerin kaynakları belirtilmeli. 

***Yazılar kesinlikle facebook üzerinden bizlere gönderilmemeli. Çünkü bu oldukça işimizi zorlaştırıyor. 

Yazılar inovatifkimyadergisi@gmail.com adresine gönderilmeli. 

***Dergi editörlerimiz olan 

Yavuz Selim Kart, Aybike Kurtuldu,Seda Çoban arkadaşlarımıza ulaşması gerekmektedir. 

***Yazıları gönderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize göndermelisiniz. Yoksa 

yazınız yayınlanmayacaktır. 

***Ad Soyad 

Ulaşılabilecek Mail Adresi(Hızlı ulaşılabilecek sık kullanılan bir mail olmalı) 

Bitirdiğiniz ya da okumakta olduğunuz Üniversite İsmi 

Çalışıyor iseniz çalıştığınız kurumdaki pozisyonunuz. 

Dergiye koyabileceğimiz türden bir profil resminiz. 

*** 2014 Temmuz ayı sayısı için yazılarınızın son teslim tarihi. 20 Haziran 2014 dür. 

Her ayın son yazım tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra göndereceğiniz yazılar 

Bir sonraki ay yayınlanacaktır. 

***Ve son olarak kopyala-yapıştır ile yazıyı ben yazdım gönderiyorum derseniz yazınız kesinlikle 

yayınlanmaz. Bu şekilde yazı olmaz. Böyle uyanıklık yapıp kolaya kaçmak fark edilmeyecek bir şey 

değil. Sonuçta yazılarınızı okunuyor araştırılıyor. Bir şeylere emek verip orjinal şeyler çıkarırsanız 

rağbet görürsünüz. Lütfen bu konulara dikkat edelim. 

***Yazılarınızı word dosyası halinde maile atacaksınız. Resimleriniz varsa da konu içinde aralarda 

en az bir tane resim olsun. Fikir düşünce tarzı kimya sektöründe sorun yazıları çözüm yazılarında 

olmayabilir ama diğer konularda en az bir tane olmalı çünkü görsellik yazıya çok şey katıyor. 

***Şimdilik aklımıza gelenler bunlar sorun olursa eklemeler-çıkarmalar yaparız. 

***İnovatif Kimya Dergisi gönderdiğiniz yazıların yayınlanıp yayınlanmaması hakkını elinde tutar.

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 11

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?