Cinedergi 99

ŞiDDET SADECE MARUZ K
DEĞiL, UYGULAYANIN DA K
Yeşim Ustaoğlu’yla son filmi Tereddüt üzerine detaylı bir
söyleşi yaptık. Söyleşi yapmanın faydalarından biri de
herkesin filmden aldığı algının farklı olduğunun ortaya
çıkması ve yönetmenin buna son noktayı inceden çekmesi
oluyor. Ve söyleşi huzurlarınızda!
BANU BOZDEMİR
Önce bir röportajınızda verdiğiniz bir demeçten
bahsederek başlamak istiyorum.
Sanatçı dediğin buram buram muhalefet
kokmalı demişsiniz, hala aynı düşünceniz
devam ediyor mu, en muhalefet edilmesi gereken
süreçte biraz baskılar nedeniyle sesimiz
kısılmış durumda…
Siz filmi gördünüz, pek kısılmış gibi görünmüyor.
Herkes adına zor zamanlar, evet. Sanat
dediğimiz şey gerçekten de özgürce yapılabilen
birşey. Düşüncenizi paylaşmak ve söylemek
istersiniz. Bir şekilde zapturapt altına alınmayı
ben düşünemem. O zaman yaratamazsınız,
yaratım çok özgür bir şey. Zaten bir şey de kendi
içinde muhalif olur. Bu tür baskıları, sıkıntıları
yaşayan toplumlarda da fikir bir şekilde yaşamını
sürdürebilmiştir. En baskıcı yerlerde en kalıcı, en
yaratıcı eserler de oluşmuştur. Bu bizim bireysel
olarak kendimizle kaldığımızda da baş etmek
zorunda kaldığımız bir şey.
Tereddüt gibi bir film çektiniz, çekebildiniz.
Ama bunun sınırlarına yaklaştığımızı da
hissediyor musunuz bir yandan!
Bir belirsizlik ve muğlaklıktan söz edilebilir belki
ama bir yandan da yaşayıp göreceğimiz bir
süreç olduğunu da düşünüyorum. Muğlaklığın
içinde yüzmek çok hoş bir durum değil. Böyle bir
süreçten geçiyoruz ama yaşayıp göreceğiz…
Tereddüt’deki bazı sahnelerin de bu tepkisellikten
ve ayrıştırılmaya çalışılan bir toplumun
kadın dayanışması üzerinden tekrar
toparlanması ve yeniden yazılması üzerine bir
öneri ürettiğini söyleyebilir miyiz?
Bir ‘dayanışma’ demeyelim buna. Sonuçta bir
hasta doktor ilişkisi karşımızdaki. Karşısındaki
kim olursa olsun doktor profesyonel olmak
zorunda, yoksa işini yapamaz. Tabii filmin asıl
söylediği ilişkilerimizdeki değersizleşme, tahammülsüzlük,
birinin diğerini tahakküm altına
alması ve mahkûm etmesi. Hiçleştirme ve
suistimal. Bütün bu kavramlar var. Bu iki kadının
temasında gerçek bir empati görüyoruz gerçekten
de. Bu empati ve kendi bireysel varlıklarını
da yeniden değerli kılmaya çalışma ve önlerindeki
yolu yeniden açma çabasını görüyoruz.
Tabii ben daha okumuş etmiş ve kendi
kararlarını verebilmiş gibi gözüken kadının
daha küçük ve istemsiz bir hayata zorlanmış
diğer kadına yardımı olarak algıladım…
Hasta ve doktor arasında o empati kurulamazsa
o tedavide sağlıklı olamaz bence. Tabii doktorlar
adına da konuşmuş olmayayım ama empati
gerçekten de çok önemli. Şehnaz’la Elmas
arasında kurulan ilişki profesyonel bir ilişki.
Oyuncu yönetimi konusunda başarılı
olduğunuzu biliyoruz ama ilk defa bu kadar
oyuncuyu ve seyirciyi zorlayan bir yöntem
seçmiş gibisiniz. Özellikle Elmas’ın terapi
sahnesinde seyirci olarak biz de sınandık ve
zorlandık… Bu yöntem nasıl aklınıza geldi
yoksa böyle bir yöntem var mı?
Benim çok zevk alarak yazdığım, bir o kadar
da haz alarak çektiğim bir sahneydi. Bir mono
drama sahnesi bu. Bu aslında kullanılan bir
yöntem. Benim bunu öğrenmem, kavramam
psikodramanın tekil olarak kullanılması. Bir