AramızdanAyrılanlar

Sayfa 84
Bilimsel Araştırmaları, Çalışma Yöntemleri ve Aldığı Ödüller
Âsım Barut’ un bilimsel araştırmalarını onun öğrencisi olan Ankara Üniversitesi Fizik
Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Zekeriya Aydın’ ın kaleminden kısaltarak
aktaralım: “Âsım Barut, 1951’den başlayıp son gününe kadar çalışma hızını sürekli arttırarak
ve etrafındaki çalışma grubunu sürekli genişleterek, modern kuramsal ve matematiksel fiziğin
hemen hemen her alanında çalışmış; hakemli dergilerde yayınladığı 550 dolayındaki bilimsel
makalesiyle doğanın işleyişini anlamamıza büyük katkılarda bulunmuştu. İlk araştırmaları
elektron kuramı ve saçılma kuramı üzerine idi. Bu çalışmaları, bileşik (kompozit) dinamik
sistemlerin yapılarıyla ilgili modeller geliştirmesine yol açmıştı. Barut’un çalışmaları üç ana
başlık altında toplanabilir:
1) Kuramsal Fiziğin Temel Problemleri: Bu bölümde, dinamik grup kuramı ve
uygulamaları, sonsuz bileşenli göreli hareket denklemleri, kimyasal elementlerin periyodik
cetvelinin grup kuramı, klasik elektrodinamikte ışınım problemi, kuvantum elektrodinamiğinin
öz-alan yaklaşımı, elektromanyetik ve zayıf etkileşmelerin saçılma matrisi kuramı sayılabilir.
Bunları tek tek açıklamağa girişmemekle beraber, şunu da söylemeden geçemeyeceğiz: Grup
gösterimlerini dinamik sistemlere ilk uygulayan Âsım Barut oldu; böylece dinamiğin altında
geniş bir geometrik yapının yer almış olabileceği düşüncesi kuvvet kazandı.
2) Matematiksel Fizik: Bu bölümün alt başlıkları ise, göreli saçılma matrisinin bakışım
özellikleri ve göreli denklemler, Lagrange Değişim İlkesi’nin yüksek basamaklı sistemlere
genişletilmesi, tıkız (kompakt) olmayan grupların matematiksel ve fiziksel özellikleri, konform
gruplar ve uygulamaları, doğrusal olmayan dinamik sistemler ve grup özellikleri olarak
sıralanabilir.
3) Temel Parçacıklar Fiziği: Barut’un çalışmalarının büyük bir kısmı bu alandadır. Bu
doğrultudaki çalışmalarına temel parçacıkların sınıflandırılmasıyla başlamış; Gell-Mann ve
Ne’eman’dan üç yıl önce Nuovo Cimento dergisinde mezon ve baryonların sekizli bakışım
çizgelerini (diyagramlarını) yayınlayarak “sekizli” bakışıma dikkatleri çekmişti. Son zamanlarda,
temel parçacıkların yapıtaşları ve bunların arasındaki temel kuvvetler konusunda, “kuvark
modeli”ne karşı bir seçenek olarak “magnetik modeli” geliştirmişti. Aşırı kısa mesafelerde
magnetik kuvvetlerin elektriksel kuvvetlere baskın gelmesini, kuvvetli etkileşme olarak
yorumluyordu. Bu kurama göre, elektron, nötrino ve bunların karşıt parçacıkları çok kısa
mesafelerde magnetik momentleriyle etkileşerek diğer tüm bileşik parçacıkları (rezonansları)
Aramızdan Ayrılanlar
Türk Fizik Derneği