AramızdanAyrılanlar

Sayfa 38
biraz fazlaymış gibi geldi ve o zaman şunu düşünmüştük: bir partikül parçalanıyor, onu görüyor
cihaz; fakat ortaya çıkan yeni malzeme de radyoaktif. O da arkasından parçalanıyor. Çünkü yarı
ömrü kısa. Şimdi acaba böyle şeyler varmı? Böyle bir malzeme bazı tabii radyoaktif cisimlerde
oluyor. Acaba fisyon artıklarında böyle bir şey varmı? Bu mesele söz konusuydu. Onun için bir
elektronik devre yapmayı düşünmüştüm. 8 numaralı da bu cihazın anlatılmasıdır. Burada
mecmua ismini görmüyorsunuz. Umumiyetle onların hepsi Fen Fak. Mecmuasında çıkmıştı.
Yalnız birkaç tanesinde mecmua ismi var, onlar dışarıda yayınlandı. Bu sefer şöyle bir
problemde çıktı. Şimdi bizim diferansiyel integral analizör bir radyoaktif malzemenin gecikme
analizini güzel yapıyor. Fakat bir element hakikatten olsa ve parçalansa onun arkasından da
kısa ömürlü bir şey çıksa ben bunu cihazıma koysam doğru dürüst ölçebilirmiyim? Fakat öyle
bir preparat yok elimizde. Tabiatta böyle saniye mertebesinde yarı ömrü olanlar da çok az ve
bunlar da bizde yok. O halde şöyle düşünmüştüm elektronik bir devre yapayım. Bu elektronik
devre tamamen istatistik olan hadiseyi simule etsin. Bununla bakalım ne elde edeceğiz. Bu
Izomer Simulatör dediğim şey. 9. çalışma: onu Review of Scientific Instruments’de
yayınlamıştık. Ondan sonra radyoaktif yağışları 58’de tekrar topladık ve gördük ki o zaman
hakikatten bazen müsaade edilebilir dozun üstünde radyoaktif su geliyor yağmurdan. Sonra
düşündük ki Türkiye’de birçok yerde yağmur suları ayazmalarda toplanıyor ve sonra içiliyor, ev
işlerinde kullanılıyor. Gerçi süzülüyor fakat acaba bunların mertebesi nedir? O zamanlar atomenerjisi
komisyonuyla ilişiğim vardı. Orada onlara tavsiye ettim süzme meselesini. Süzmek
içinde killi toprak çok iyi bir süzgeç oluyor. Ondan geçirmek suretiyle radyoaktif maddenin
hemen hemen çoğunu orada yakalıyorsunuz. Öyle bir çalışma Ankara Üniversitesi’nde
yapılmıştı. Bu da nükleer patlamaların burada topladığımız radyoaktif artıklarını analiz etmek
suretiyle bunların ne zaman patlatılmış bir atom bombasının etkisidir, onu bulmak için başka
bir fiziksel arayıştır. Beta absorbsiyonu ile ilgili bir çalışma dışarıda, Nükleoniks’de yayınladı ve
birçok mektuplar alındı. Arada birkaç radyoaktif çalışma daha yapıldı. 1947’de Bolu zelzelesi
olmuştu. O zaman oradan yeni sular çıkmıştı. Fen Fakültesi o suların aktivitesini incelemek
üzere Adnan (Sokullu) ile beni Bolu’ya göndermişti. Başka bir sefer de yeni keşfedilen Damlataş
Mağarası’nın su ve havasını incelemek üzere İkinci Kimya’dan Halit Bey ile birlikte oraya
gönderildik. Gazete haberlerinin aksine hastaları iyileştiren etkilerin radyoaktivite değil,
yüksek yoğunlukta Karbondioksit olduğu anlaşıldı.
Aramızdan Ayrılanlar
Türk Fizik Derneği