AramızdanAyrılanlar

Sayfa 227
Amerika’daki merkezinden bir sene izin alması Türkiye’de ders vermesi, araştırma yapması için
öneride bulunduk. Kabul etti ve geldi. Hem katı hal fiziği dersi veriyordu hem de TÜBİTAK’ın
Bilim Kurulunda görev yapıyordu. Türkiye’deki araştırma hayatına hem ders vererek, hem
araştırma yaparak katkıda bulunuyordu. Hayatını araştırma yapmaya adamıştı. Böyle bir şey
bilimde önemli buluşlar yapmak için şarttır. Bütün büyük buluşları yapanlar yaşamlarını bilime
adamışlar ve böylece buluş yapabilmişlerdi. Cavid bunun tipik bir örneğidir. O, her bakımdan
gençlerimize büyük bir örnek oluşturur.”
ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ) eski başkanı
Prof. Dr. Mehmet Tomak Erginsoy ile ilgili düşüncelerini anlatırken, 1950’ de yayınlanan
Erginsoy formülünün en çok atıf alan çalışması olduğunu bu çalışmasının şimdiye kadar 460
kadar atıf aldığını ve halen almaya devam ettiğini söylüyor.
Tomak, Erginsoy’un öldüğü gün yaşadıklarını şöyle anımsıyor: “Bir gün sınıfa gelmedi…
gelemedi... Fakültenin birinci sınıfındaydım. O dönem, o günkü adıyla Katı Hal Fiziğine Giriş adlı
yoğun madde fiziği dersi ilk defa açılmıştı. Sabahın erken saatiydi. Biz de dönemin başından
beri her Perşembe olduğu gibi o gün de saat sekizde oradaydık. Gecikmesine karşın birazdan
geleceğini, bir aksilik olduğunu düşünerek koridorda beklemeyi sürdürüyorduk. Ama gelmedi.
Kısa bir süre sonra da haberi geldi zaten…”
Tomak, bugün bir yoğun madde fizikçisi olarak bilim yaşamını sürdürmesinin belki de
en önemli nedeninin, ancak yarım dönem dinleyebildiği Erginsoy olduğunu söylüyor. Tomak’ı
bir gün ODTÜ kütüphanesinde yayınlar arasında gören Erginsoy ona ne araştırdığını sorar.
“Yarı iletkenler içindeki atomlar” cevabını alınca Tomak’a, “bu konuda 15 gün içinde bir
seminer vereceksin” der. Erginsoy’un bu sözlerinin kendisini korkuyla karışık nasıl
heyecanlandırdığını bugün bile hissedebildiğini söylüyor Mehmet Tomak. Tomak Erginsoy’un
ölümü nedeniyle semineri veremese de sanki iki hafta sonra seminer varmış gibi çalıştığını
söylemeden edemiyor.
Mehmet Tomak, “eğer ölmeseydi 8 Aralık’ta Ege Üniversitesi’nde bir konuşma
yapacaktı” diyor. O konuşma metninin bir bölümü aşağıdadır:
“… bütün bu anlattıklarım, bilim adamları bol, araştırma merkezleri geliştirilmiş,
sanayisi kuvvetli birkaç ülkenin işi midir? Belki bugün için böyle görünüyor. Fakat bilim hiçbir
ülkenin tekeli altında değildir. Gelişmek tek yönlü olmadığına göre, bilim yolundan, araştırma
yolundan, sanayi yolundan gelişilecektir. Esasen artık temel ve uygulamalı bilimleri birbirinden
ayırt etmeye imkân yoktur. Yarının mühendisi bugünün bilim insanının bildiklerinin fazlasını
bilmek zorundadır. Mühendislik eğitiminin gayet ilkel fizik ve kimya dersleriyle yetinebileceği
devir çoktan geçmiştir. İleri araştırma tekniklerinden ve fiziksel bilimlerde yapılan buluşlardan
doğan yeni fikirlerin bu eğitimde, özellikle üst düzeylerde, yer alması gereklidir. Bu nedenle
birçok ülkede üniversiteler ilgi alanlarını ve öğretim programlarını genişletmektedir.
Yurdumuzda bunu yapmaya çalışan üniversitelerin çoğaldığını görmek sevindiricidir.”
İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi katı hal fiziği bölümü öğretim üyesi olan Prof. Dr.
Çetin Arıkan “ ben Cavid Erginsoy’u ders kitaplarından tanıdım. Cavid Bey’in çalışması, yarı
iletkenlerdeki elektronların nötr katkı atomları tarafından saçılmasının kuramsal olarak
incelenmesi üzerinedir. Özelikle düşük sıcaklıklarda etkin bu saçılma olayı, yarı iletkenlerde
temel saçılma olaylarından biridir ve elde ettiği bağıntı ‘ Erginsoy formülü’ olarak kitaplarda
yer almaktadır.Bir yarı iletken fizikçisi gözüyle bakıldığında Erginsoy formülünün en önemli
sonucu, saçılma olayının elektron hızından bağımsız olmasıdır. Bu saçılma olayı birçok araştırıcı
tarafından o yıllarda ve daha sonraları yapılan çalışmalarda hıza bağımlı olarak elde edilmiş
olmakla beraber, deneysel sonuçlarla yeteri kadar uyumlu olmamaları nedeni ile bilim
dünyasında kabul görmemiştir. Cavid Erginsoy’un 1950 yılında ‘Physical Review Letters’
Aramızdan Ayrılanlar
Türk Fizik Derneği