AramızdanAyrılanlar

Sayfa 224
Cavid ardındaki bütün köprüleri yıkmıştı. Dolgun maaşlı, saygın işini, kıdemini bir tarafa
silkerek dünyanın en yarışmalı bilim çevresinde, yeni doktorasını almış bir genç gibi araştırıcı
kariyerine, simgesel bir aylıkla en baştan başlamıştı. Doğrusu böyle bir hamle için büyük
cesaret, çelik bir irade, tükenmez bir enerji, nadir bir yetenek isterdi. Cavid’i iyi tanıdığım için
başaracağından zerre kadar şüphe etmedim. Cavid’in plânını yapmıştı: ‘Madem ki gençlerle
yarışa çıkıyordu, o halde gençler gibi, tıpkı bir doktora öğrencisi gibi çalışması gerekiyordu’.
Sonradan çok samimi arkadaşı olan tanınmış katı hal fizikçisi Vineyard’ın yanına çırak olarak
girdi. Zanaati öğrendi. Önce onun yönetiminde bir yayın yaptı. Sonra onunla birlikte, bu sefer
eşit koşullarla bir araştırma daha yaptı. Birlikte esaslı bir tarama makalesi (review paper)
yazdılar. Artık Cavid genç araştırmacıların düzeyine yetişmişti. Plânın ilk kısmı tamamlanmıştı.
Plândaki ikinci madde Cavid’in tamamıyla bağımsız, orijinal bir araştırıcı hüviyeti
kazanmak için yapacaklarıyla ilgiliydi. Moda akımların ve kuramların etkisinden kurtulmak için
Cavid kuramcı meslek arkadaşları ile bir süre bilimsel ilişkiyi kesti. Katı hal fiziği
laboratuvarlarına girdi. Deneycilerin neler yaptığını gözlemledi. Cavid orijinal problemlerini
başkalarının fikirlerini işleyerek değil, doğrudan doğruya doğa ile temastan bulmağa karalıydı.
Keskin gözü kısa zamanda deneycilerin yeni bulduğu iyi açıklayamadıkları bir olaya takıldı. Bazı
ışınlar kristaller içerisinde doğrultu ile değişen özellikler gösteriyorlardı. Olayı iyice anlamak
için Cavid deneycilerle birlikte çalışmaya başladı. Deneyleri bir çok yeni yönlere sevketti. Buna
şimdi kanallama olayı diyoruz. İşte şimdi Cavid, kendi kendine, tamamıyla yeni, önemli bir
problem bularak planın ikinci safhasını da aşmıştı.
Cavid’in asıl merakı kuram olduğu için üçüncü safhada bu olayın nicel bir kuramını
yapacaktı. Önünde fazla zaman yoktu. Olay aynı zamanda Avrupa’da da keşfedilmiş; önemli
fizikçiler makale yazmaya başlamışlardı bile. Bu yarışma havası içinde Cavid, zihninin ışınlarını
şimdiye kadar hiç yapmadığı şekilde bir noktaya yönelterek gece gündüz çalıştı. Kuramını
oluşturdu ve sonuçlarını Physical Review Letters ve diğer dergilerde peşpeşe yayınladı. Aradan
bir sene geçmeden yarışı Erginsoy’un kazandığı ortaya çıktı. Yeni kanallama deneyleri Türk
bilim insanının kuramını doğruluyordu. Erginsoy’un şöhreti kısa zamanda etrafa yayıldı. Bu
defa bir Türk, ismini, sade bir formüle değil, yeni bir fiziksel olaya ve onun kuramına bağlamayı
başarmıştı. İki sene evvel Brookhaven Laboratuvarı onu katı hal fiziği grubuna asli üye, kıdemli
fizikçi olarak tayin etti. Laboratuardaki bu unvan üniversitelerdeki kürsü sahibi profesörlüğe
denktir. Plânın üçüncü kısmı da başarıyla uygulanmış ve Brookhaven kalesi fethedilmişti.
Bundan sonra bilim dünyası Cavid’i kapışma yarışına çıktı. Nerede katı hal fiziği
toplantısı olsa davet ediliyordu. Kanallama olayı hakkında düzenlenen çeşitli bilimsel
toplantılara başkanlık ediyordu. Bir taraftan Rutgers Üniversitesi’nde doktora çalışmaları
Aramızdan Ayrılanlar
Türk Fizik Derneği