ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1. GİRİŞ Tamer KAYIŞ
serbest radikaller ve peroksitlerle reaksiyona girerek hücreyi oksidatif hasarlara karşı
korurlar. Bundan başka proteinlerdeki –SH gruplarını redükte halde tutarak protein
ve enzimlerin inaktivasyonunu engellerler (Murray ve ark., 1993, Burton, 1994).
Potansiyel olarak bazı zehirli ksenobiyotikler GSH ile konjuge
olmadıklarında hücre proteinleriyle kovalent bağ oluşturarak DNA, RNA ve
proteinlere zarar verebilirler. Bu ksenobiyotiklerin GSH ile reaksiyonları tiyoeter
(merkaptürik asit ve N-asetil sistein türevleri) oluşumu ile sonlanır ve bu ürünler
idrarla dışarı atılırlar (Murray ve ark., 1993; Halliwell ve Gutteridge, 1999;
Mytilineou ve ark., 2002).
Ayrıca GSH, mebran geçirgenliğinin sağlanması, protein konformasyonu ve
enzim aktivitesinin ayarlanması gibi görevlerde de rol almaktadır (Akkuş, 1995;
Klaassen ve Watkins, 2003).
1.2.2.2. Vitamin E (Tokoferol)
İlk olarak 1922 yılında izole edilen e vitamini, α, β, γ, δ-tokoferol olarak
adlandırılan bileşiklere verilen genel bir isimdir. Bu bileşikler arasında doğal dağılım
olarak ve biyolojik aktivitesi en yüksek olan α-tokoferoldür. Yapısında bulunan
fenolik hidroksil grubu içeren aromatik halka vitaminin aktif kısmını oluşturur.
Membranca zengin olan mitokondri ve mikrozom gibi yapılarda yoğun olarak
bulunmaktadır. Bitkisel yağlar ve tohumlar vitamin E bakımından oldukça
zengindirler (Halliwell ve Gutteridge, 1999; Packer ve ark., 2001).
α-Tokoferol, süperoksit, hidroksil, singlet oksijen, lipid peroksil radikalleri ve
diğer bazı serbest radikallerin temizlenmesinde rol oynar (Chow, 1991; Blokhina ve
ark., 2003). Lipit peroksidasyonunun erken safhalarında membranda serbest radikal
toplayıcı etkisiyle, hücre membranında bulunan doymamış yağ asitlerini (PUFA)
serbest radikallerin zararlı etkilerinden koruyarak, lipit peroksidasyonuna karşı ilk
savunma hattını oluşturur (Mayes, 1993).
α-Tokoferolün OH grubundaki H atomu kolayca uzaklaştırılabildiği için lipit
peroksidasyonu sırasında oluşan peroksil ve alkoksil radikalleri komşu bir yağ asidi
ile birleşmeden doğrudan α-tokoferol ile birleşir. Bu olay zincir reaksiyonunu
24