ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1. GİRİŞ Tamer KAYIŞ
çıkararak lipit hidroksili oluşturur. Bu yeniden düzenleme ile endoperoksitler daha
ileri derecede oksidasyon sonucunda ise melandialdehit (MDA) oluşabilir (Erenel ve
ark., 1992; Sinclair ve ark., 1990).
MDA hücre membranlarında iyon alışverişine etki ederek bileşiklerin çapraz
bağlanmasına yol açar ve iyon geçirgenliğinin ve enzim aktivitelerinin değişimi gibi
olumsuz sonuçlar meydana gelir (Moslen, 1994).
1.1.4.2. Proteinler Üzerine Etkileri
Proteinlerin serbest radikal hasarlarından ne derece etkileneceği proteinin
aminoasit kompozisyonuna bağlıdır. Doymamış bağ ve sülfür içeren moleküllerin
serbest radikallerle reaktivitesi daha yüksek olduğundan triptofan, tirozin, fenil
alanin, histidin, metionin ve sistein gibi aminoasitleri içeren proteinler serbest
radikallerden kolaylıkla etkilenmektedirler (Nordberg ve Arner, 2001; Netto ve ark.
2002).
“Hem” proteinleri de serbest radikallerin oluşturduğu hasarlardan büyük
ölçüde etkilenirler, özellikle oksihemoglobin süperoksit ve hidrojen peroksit ile
reaksiyona girerek methemoglobini oluşturur (Rice-Evans ve ark., 1991; Brantley,
1993; Akkuş, 1995, Domigan ve ark., 1995).
Proteinlerin tiyol gruplarının oksidasyonu, enzim fonkisyonundaki kayıplara,
membran iyon ve metabolit transportunda aksamalara ve kontraktil fonksyonlarda
bozulmalara neden olmaktadır (Shacter, 2000).
Serbest radikallerin proteinler üzerinde neden olduğu başlıca değişiklikler
şunlardır (Erenel ve ark., 1992);
• Aminoasitlerin modifikasyonu,
• Proteinlerin fragmantasyonu,
• Proteinlerin agregasyonu ve çapraz bağlanmalar,
13