ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1. GİRİŞ Tamer KAYIŞ
proteinler ve nükleik asitler dâhil hemen hemen bütün biyolojik molekülleri okside
edebilir (Fantel, 1996). Biyomoleküllerle olan güçlü aktivitesinden dolayı hidroksil
radikali (OH . ) diğer reaktif oksijen türlerine (ROT) nazaran biyolojik sistemlere çok
daha fazla hasar vermektedir (Betteridge, 2000).
Hidroksil radikali hidrojen peroksitin geçiş metalleri varlığında indirgenmesi
ile (Fenton Reaksiyonu), Hidrojen peroksitin süperoksit radikali ile reaksiyonu
(Haber-Weiss Reaksiyonu) ve suyun yüksek enerjili iyonize edici radyasyona maruz
kalması sonucunda meydana gelir (Cheesman ve Slater, 1993; Halliwell, 1999; Song,
2004).
Fenton ve Haber- Weiss Reaksiyonları:
Hidrojen peroksidin Fe +2 ve diğer geçiş elementleri (Cu, Zn, Mn, Cr, Co, Ni,
Mo) varlığında indirgenmesi (Fenton Reaksiyonu) ile veya süperoksit radikali ile
reaksiyonu sonucunda (Haber-Weiss Reaksiyonu) hidroksil radikali oluşur
(Fridovich, 1997; Nordberg ve Arner, 2001; Deaton ve Marlin, 2003) (Reaksiyon
1.7, 1.8).
H2O2 + Fe +2 ⎯ ⎯→ OH . + OH −
+ Fe +3 (Fenton Reaksiyonu) (1.7)
Fe +2 -.
+O2 + H2O2 ⎯ ⎯→ Fe +3 + OH . + OH − (Haber-Weiss Reaksiyonu) (1.8)
1.1.2.4. Singlet Oksijen ( 1 O2)
Singlet oksijen ortaklanmamış elektronu olmadığı için radikal olmayan bir
reaktif oksijen türüdür. Oksijenin yüksek enerjili ve mutajenik formudur. Oksijenin
eşleşmemiş elektronlarından birinin verilen enerji sonucu bulunduğu orbitalden
başka bir orbitale veya kendi spin yönünün tersine yer değiştirmesi sonucunda oluşur
(Cross ve ark, 1987; Ames ve ark,. 1993; Halliwell ve Gutteridge, 1999)
Singlet oksijen in vivo ortamda sitokrom P450, endoperoksit sentetaz ve
myeloperoksidaz reaksiyonlarıyla oluştuğu gibi iyonize radyasyonla da oluşabilir.
10