ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1. GİRİŞ Tamer KAYIŞ
serbest radikaller arasında superoksit anyonu, hidrojen peroksit, hidroksil radikali ve
singlet oksijen yer almaktadır. (Ünlü ve Akaya, 1999; Barnes, 1990; Wickens, 2001).
Oksijen elektron alarak en son suya indirgenir. Oksijene bir elektron
eklenmesi sonucu süperoksit anyonu, iki elektron eklenmesi sonucu hidrojen
peroksit, üç elektron eklenmesi sonucu hidroksil radikali ve en son dört elektron
eklenmesi ile su oluşur (Wickens, 2001; Halliwell, 1994; Halliwell ve Guttendge,
1984) (Reaksiyon 1.1, 1.2, 1.3, 1.4)
O2 ⎯⎯→ −
e
-.
�O 2 ⎯⎯→ −
e
−
H2O2
e
⎯⎯→ �OH · � ⎯⎯→ −
e
-.
süperoksit anyon radikali O2 (1.1)
hidrojen peroksit (H2O2) (1.2)
hidroksil radikali (OH · ) (1.3)
su (H2O) (1.4)
Oksijen radikalleri endojen (nötrofil fagositoz sistemi vb.) ve eksojen (x
ışınları, sigara, pestisitler ve ilaçlar vb.) kaynaklı olabilirler. Serbest oksijen
radikalleri hücrelerin lipit, protein, karbohidrat ve DNA gibi yapılarına etki ederler
(Hermes-Lima ve Zenteno- Savin, 2002; Song, 2004; Serafini ve Del Rio, 2004).
Bu oksijen metabolizması ürünlerinin uzaklaştırılması enzimatik (süperoksit
dismutaz, katalaz, glutatyon peroksidaz) ve enzimatik olmayan (glutatyon, vitamin
A, C, E, melatonin, albumin, bilirubin, ürik asit vb.) hücresel savunma
mekanizmaları ile kontrol edilmektedir (Wickens, 2001).
ROT terimi, okside edici etkileri olan hem oksijen türlerini hem de bazı
nonradikal bileşikleri ifade eden geniş bir terimdir. Tüm oksijen radikalleri ROT tur,
ancak tüm ROT lar oksijen radikali değildir (Halliwell, 2006).
-.
1.1.2.1. Süperoksit Anyon Radikali (O2) Moleküler oksijen dış orbitalinde paylaşılmamış iki elektron bulundurur. Bu
elektronlar paylaşılmadığında, ayrı orbitallerde bulunduklarında ve spinleri aynı
yönde olduğunda en düşük enerji seviyesindedir. Bu dış orbitallerden her biri birer
7