ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1. GİRİŞ Tamer KAYIŞ
1. GİRİŞ
Modern tarımsal uygulamalarda özellikle son yarım asırlık süre içerisinde
çeşitli hastalık ve zararlılara karşı kimyasal ilaçların kullanılması kolay, pratik ve
etkili bir yöntem olduğu için pestisit kullanımı sürekli olarak artmaktadır.
Pestisitler, pest adı verilen zararlılarla mücadelede kullanılan kimyasal ve
biyolojik maddelerdir. Veteriner hekimlikte ve tarımsal mücadelede çeşitli pestisitler
iç ve dış parazitlere karşı koruyucu amaçlarla yaygın olarak kullanılmaktadır.
Doğada kimyasal kirlenmeye neden olan bu maddeler, canlılar arasındaki besin
zincirini veya doğrudan kontaminasyon ile insan sağlığını önemli ölçüde tehdit
etmektedir (Ekebas ve ark., 2000).
Zirai mücadelede istenmeyen organizmaları yok etmek için kullanılan
pestisitler toprakta, suda ve atmosferde birikerek çevre kirliliğine neden olmakta,
bunun yanında insanlar da dâhil tüm canlılarda akut ve kronik zehirlenmelere, sinir
sisteminde tahribata, enzim faaliyetlerinde bozulmalara, hücre membran yapısında
değişmelere neden olmaktadır. Ayrıca bu tür kimyasalların aşırı ve bilinçsiz
kullanımı çevreye faydalı birçok türün yok olmasına veya zararlı populasyonlarında
bağışıklık mekanizmasının gelişmesine neden olmaktadır (Çakır ve Yamanel, 2005).
Bunlara ilaveten enzim aktivitesi üzerindeki değişiklikler, üremeyle ilgili
anormallikler, beslenme ve beslenme alışkanlıklarıyla ilgili anormallikler, algılamada
ve davranışlarda bozulma gibi değişikliklerle populasyon dinamiğini bozma,
metabolizmayı değiştirme, parazitlemede ve parazit çıkışında anormalliklere sebep
olma gibi birtakım değişikler de görülmektedir (Haynes, 1988).
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de tarım alanlarındaki zararlıları yok
etmek ve daha kaliteli ve bol ürün elde etmek amacıyla pestisitler yoğun olarak
kullanılmaktadır. Pestisit kullanımı genelde bölgesel olarak ağırlık kazanmakla
birlikte özellikle polikültür tarım yapılan Akdeniz bölgesinde yoğunluk
kazanmaktadır (Comelekoglu ve ark., 2000).
Organofosforlu insektisitler (OPIs), 1940’ lı yılların ortalarından bu yana
kullanılan insektisitler arasında en önemli ve yaygın sınıfı oluşturmaktadır (Gallo ve
Lawryk, 1991; Gültekin ve ark., 2001). Bu grup insektisitlerin organizmadaki birincil
1