Merkezi Finans ve İhale Birimi TR90 Düzey 2 Bölgesi (Artvin ...

Merkezi Finans ve İhale Birimi 

TR90 Düzey 2 Bölgesi 

(Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize ve Trabzon) 

Kalkınma Programı 

Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programı 

2007 Yılı Teklif Çağrısı için 

Başvuru Rehberi 

Sınırlandırılmış Teklif Çağrısı 

(2005 Yılı Bütçesi) 

Bütçe satırı: Avrupa Komisyonu Genel Bütçesi 22.020401 no.lu Kalemi 

İlgi: CFCU/TR0502.02/TEI 

Proje Ön Teklifleri İçin Son Tarih: 25 Mayıs 2007

TR90 Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programı, Hibe Başvuru Rehberi/ TEI 

UYARI 

Başvuruların değerlendirme süreci değişmiştir. Sadece Proje Ön Teklifleri kabul edilen projelerden 

Başvuru Formlarının teslim edilmesi talep edilecektir. Proje, bu aşamanın ardından 

değerlendirilecektir. Uygunluk Kontrolu, Sözleşme Makamı (Merkezi Finans ve İhale Birimi) 

tarafından istenilen destekleyici belgelere ve Başvuru Sahibi’nin yetkili kimse(ler) tarafından 

imzalanan ve proje ön teklifi ile birlikte ve ikinci aşamada Başvuru Formu ile birlikte gönderilen 

beyanına dayanılarak yapılan projenin nihai değerlendirmesinden elde edilecek puana göre Şartlı 

Kabul edilen projeler için yapılacaktır. 

2


İçindekiler 

1. TR90 DÜZEY 2 BÖLGESİ KALKINMA PROGRAMI ...........................................................4 

1.1. GİRİŞ ...........................................................................................................................................4 

1.2. PROGRAMIN AMAÇLARI VE 2007 YILI İÇİN ÖNCELİKLİ KONULAR.....................5 

1.3. SÖZLEŞME MAKAMI TARAFINDAN SAĞLANACAK MALİ KAYNAK......................6 

2. BU TEKLİF ÇAĞRISINA İLİŞKİN KURALLAR....................................................................7 

2.1. UYGUNLUK KRİTERLERİ.....................................................................................................7 

2.1.1. Başvuru Sahiplarinin Uygunluğu: Kimler Başvurabilir.........................................................7 

2.1.2. Ortaklık ve Ortakların Uygunluğu .........................................................................................8 

2.1.3. Uygun Projeler: Hibe Başvurusu Yapılabilecek Projeler ......................................................9 

2.1.4. Maliyetlerin Uygunluğu: Hibeden Karşılanabilecek Maliyetler..........................................12 

2.2. BAŞVURU ŞEKLİ VE YAPILACAK İŞLEMLER ..............................................................15 

2.2.1. Proje Ön Teklif Formu.........................................................................................................15 

2.2.2. Proje Ön Teklif Formu Başvuruları Nereye ve Nasıl Yapılacaktır?....................................15 

2.2.3. Proje Ön Teklif Formu Başvurularının Teslimi için Son Tarih...........................................17 

2.2.4. Daha fazla bilgi için .............................................................................................................17 

2.2.5. Başvuru Formu.....................................................................................................................18 

2.2.6. Başvuru Formu Başvuruları Nereye ve Nasıl Yapılacaktır?................................................18 

2.2.7. Başvuru Formlarının Teslimi için Son Tarih .......................................................................20 

2.2.8. Daha fazla bilgi için .............................................................................................................20 

2.3. BAŞVURULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ.................................................21 

2.4.ŞARTLI KABUL EDİLEN PROJELER İÇİN DESTEKLEYİCİ BELGELERİN 

SUNULMASI....................................................................................................................................26 

2.5. SÖZLEŞME MAKAMININ KARARININ BİLDİRİLMESİ ..............................................27 

2.5.1. Kararın İçeriği......................................................................................................................27 

2.5.2. Öngörülen Zaman Çizelgesi.................................................................................................27 

2.6.SÖZLEŞME MAKAMININ HİBE ONAYINI VERMESİNİ TAKİBEN PROJE 

UYGULAMA KOŞULLARI...........................................................................................................29 

3. EKLERİN LİSTESİ.....................................................................................................................31 

3


1. TR90 DÜZEY 2 BÖLGESİ KALKINMA PROGRAMI 

1.1. GİRİŞ 

TR90 Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programı, Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize ve Trabzon 

illerinden oluşan bölgeyi kapsamaktadır. TR90 Düzey 2 Bölgesi, Ön Ulusal Kalkınma Planında 

(ÖUKP) belirlenen 12 öncelikli Düzey 2 Bölgesi arasında yer almaktadır. Programın stratejik 

çerçevesini, ÖUKP ve DOKAP Master Planı oluşturmaktadır. Bu strateji dokümanları, Programın 

performansı için uygun göstergeler tanımlanması ve Programın kapsamının belirlenmesinde bir 

çerçeve oluşturması açısından önemlidir. 

TR90 Düzey 2 Bölgesinde Bölgesel Kalkınma Programı uygulanmasını öngören 2005 yılı Türkiye 

İçin Katılım Öncesi Mali Yardımı Finansman Anlaşmasına göre, Programda 3 ayrı Hibe Programı 

(Bileşen) yer almaktadır: Yerel Kalkınma Girişimleri, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler 

(KOBİ) ve Turizm ve Çevre Altyapısı. Programın toplam bütçesi 24 milyon Avro olup, toplam 

bütçenin bu üç Hibe Programı arasında temsili dağılımı: Yerel Kalkınma Girişimleri - %23.44 (5,6 

milyon Avro); KOBİ - %38.3 (9,2 milyon Avro); Turizm ve Çevre Altyapısı %38.3 (9,2 milyon 

Avro)’dur. Hibe Programları arası bütçe tahsisatı temsili mahiyettedir Programın uygulamasında, 

kullanım kapasitesine bağlı olarak Hibe Programlarının bütçeleri arasında yeniden tahsis 

yapılabilecektir. 

Bu Hibe Programları ile, bölgenin ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkı sağlanması; yerel 

girişimlerle bölgenin gelişmesine yardımcı olunması; KOBİ’lerin sürdürülebilir büyümesinin 

sağlanması; yaşam koşullarının ve çevre kalitesinin artırılması amaçlanmaktadır. 

Bu teklif çağrısı Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programına yöneliktir. 

Programın kurumsal çerçevesi, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatını (DPT) ve Merkezi 

Finans ve İhale Birimini (MFİB) kapsamaktadır. 

DPT, TR90 Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programının Faydalanıcısı olarak; Program Yetkilendirme 

Görevlisi’nin (PYG) genel gözetimi altında, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu 

arasında MFİB’nin kurulmasına dair imzalanan Mutabakat Zaptı’na ve DPT ile MFİB arasında 

imzalanmış olan Uygulama Anlaşması kurallarına göre, programın teknik uygulamasından sorumlu 

olacak ve hibelerin izlenmesini koordine edecektir. Hizmet Birliği kurulmuş ve Birliğin gözetimi 

altında, yalnızca Hibe Programlarının yerel düzeyde etkin bir şekilde uygulanması, Programın 

tanıtımı, izlenmesi ve hibeden yararlananlara destek sağlanmasından sorumlu olacak Program 

Uygulama Birimi (PUB) oluşturulmuştur. 

MFİB, söz konusu Programın Sözleşme Makamıdır ve Hibe Programının idari ve mali 

uygulamasından sorumludur. MFİB hibe fonlarının doğru bir şekilde kullanılmasında nihai sorumlu 

olması yanında ihaleye çıkılması, sözleşmelerin düzenlenmesi ve ödemelerin yapılması 

faaliyetlerinden de sorumludur ve bu Rehberde Sözleşme Makamı olarak geçmektedir. 

4


1.2. PROGRAMIN AMAÇLARI VE 2007 YILI İÇİN ÖNCELİKLİ KONULAR 

Programın genel amacı, Ön Ulusal Kalkınma Planında öngörülen; Türkiye’de bölgeler arası 

gelişmişlik farklarının azaltılması ve merkezde ve yerelde kurumsal kapasitenin artırılması 

hedeflerinin desteklenmesidir. 

Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programının özel amacı; bölgede çevre ve yaşam kalitesini 

artırmaktır. 

Altyapı alanındaki öncelikli ihtiyaçlara yönelik Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programı, bölge 

halkı ve yerel işletmeler için gerekli olan altyapı hizmetlerinin sağlanmasını destekleyecek ve bu 

şekilde bölgedeki yaşam kalitesini artıracaktır. 

Bu amaçlar doğrultusunda, turizm ve çevre altyapısı hibe programı; fizibilite ve Çevresel Etki 

Değerlendirme (ÇED) raporları tamamlanmış, mülkiyet sorunu bulunmayan, uygulamaya hazır 

projeleri destekleyecektir (mevcut sistemlerin iyileştirilmesi veya yeni bir entegre atık su arıtma 

sisteminin tesisi gibi). 

Bu çerçevede, aşağıdakiler öncelikli alanlar olarak seçilmiştir: 

• Mevcut turizm ve çevre altyapısının geliştirilmesi 

• Ulaşım ve çevre altyapısı darboğazlarının aşılması 

• Turizm alanlarına ve pazarlara bağlantıların geliştirilmesi 

• Bölgenin cazibesini artırmaya yönelik projelerin desteklenmesi 

• Turizm tesislerinin ve faaliyetlerinin desteklenmesi ve çeşitlendirilmesi 

• Çevre kirliliğini önlemeye yönelik küçük ölçekli yerel altyapı hizmetlerinin (atıksu arıtma ve 

tasfiye, katı atık arıtma, depolama ve geri-dönüşüm, kanalizasyon sistemleri vb.) geliştirilmesi 

• Halka ve yerel işletmelere verilen kamu hizmetlerin kalitesinin artırılmasına ve yatırımların 

bölgeye çekilmesine katkıda bulunulması 

• Kentsel ve tarihi yenileme ve restorasyon projelerinin desteklenmesi 

• Fiziki turizm yatırımlarının desteklenmesi (danışma merkezleri, turist konaklama tesisleri vb.) 

• Kırsal altyapının sağlanmasına ve iyileştirilmesine katkıda bulunulması. 

Projeler, Ön Ulusal Kalkınma Planı (ÖUKP) ile çelişmeyecek şekilde bölgesel ihtiyaçlara hitap 

etmelidir. Yatırımın öngörülen somut ekonomik etkisi, ulusal ve bölgesel plan ve programlarla 

uyumlu olmalıdır. 

BÖLGESEL NİTELİK TAŞIYAN (ÖRNEĞİN; BÖLGEDE, BİRDEN ÇOK İLİ 

KAPSAYAN PROJELER) VE YAYILMA POTANSİYELİ GÜÇLÜ OLAN PROJELERE 

ÖNCELİK VERİLECEKTİR. 

5


1.3. SÖZLEŞME MAKAMI TARAFINDAN SAĞLANACAK MALİ KAYNAK 

Bu Teklif Çağrısı çerçevesinde öngörülen hibe tutarı, 6.900.000 Avro Avrupa Komisyonu desteği 

ve 2.300.000 Avro ulusal katkı olmak üzere, toplam 9.200.000 Avro’dur. Sözleşme Makamı, 

mevcut fonların tamamını kullandırmama hakkını saklı tutar. 

Hibelerin tutarı; 

Bu program çerçevesinde verilecek hibeler aşağıda belirtilen asgari ve azami tutarlar arasında 

olacaktır. 

Asgari tutar: 100.000 Avro 

Azami tutar: 540.000 Avro 

Projenin toplam bütçesi 112.000 Avro ile 600.000 Avro arasında olmalıdır. Hiçbir hibe, projenin 

toplam uygun maliyetinin %90’ını aşamaz (ayrıca bkz. Bölüm 2.1.4). Kalan miktar, Başvuru 

Sahibinin, ortaklarının veya iştirakçilerinin kendi kaynaklarından veya ulusal devlet yardımları ve 

Avrupa Topluluğunun bütçesi haricindeki diğer kaynaklardan karşılanmalıdır. Projenin bütün 

maliyetleri Başvuru Sahibinin/Ortaklarının hesaplarında kaydedilmelidir. 

Ayni katkı genelde kabul edilebilir fakat uygun maliyetler ve başvuranın veya ortaklarının katkısı 

arasında yer almaz. Hibe faydalanıcısı, proje uygulama aşamasında, eş-finansman miktarını ya 

kendi kaynaklarından yada üçüncü taraflardan mali transfer yoluyla sağladığını kanıtlamalıdır. 

Ayrıca, hiç bir hibe, projenin toplam uygun maliyetinin %50’sinden az olamaz. 

Başvuru Sahipleri talep ettikleri hibe miktarının gerçekleştirilecek faaliyetlerle orantılı olması 

gerektiğini göz önünde bulundurmalıdırlar ve verilebilecek azami hibe miktarını otomatik olarak 

talep etmemelidirler. 

Bütçe tahmini ile ilgili farklılıklar 

Başvuru sahipleri, Proje Ön Teklifinde, projenin olası toplam maliyetini ve AB’den talep edilecek 

katkı miktarını tahmini olarak belirtmek zorundadır. Başvuru Sahiplerinden gerçekçi bir tahmin 

sunmaları beklenmektedir. 

Sadece, Proje Ön Teklifleri değerlendirilip başarılı bulunan ve Başvuru Formu sunmak için ikinci 

aşamada davet edilen başvuru sahiplerinden, detaylı bütçe sunmaları talep edilecektir. 

Bu detaylı bütçe, Proje Ön Teklifinde belirtilen ilk tahmini değerin %20’sinden az veya çok 

olamaz. Her iki aşamada da eş finansman oranı değişemez. 

6


2. BU TEKLİF ÇAĞRISINA İLİŞKİN KURALLAR 

Bu Rehber, bu Teklif Çağrısı çerçevesinde finanse edilen projelerin sunulması, seçilmesi ve 

uygulanması ile ilgili kuralları, Avrupa Komisyonu Dış Yardımlarına İlişkin Sözleşme Usülleri 

Uygulama Kılavuzu (PRAG) hükümlerine uygun olarak açıklamaktadır (internette 

http://Europa.eu.int/comm/Europeaid/tender/gestion/index_en.htm adresinden ulaşabilirsiniz.) 

2.1. UYGUNLUK KRİTERLERİ 

Aşağıda belirtilen hususlarla ilgili olmak üzere üç grup uygunluk kriteri söz konusudur: 

• Hibe için başvurabilecek kuruluşlar (2.1.1) ve onların ortakları (2.1.2), 

• Hibe verilebilecek projeler (2.1.3), 

• Hibe tutarının belirlenmesinde dikkate alınabilecek maliyet türleri (2.1.4) 

2.1.1. Başvuru Sahiplarinin Uygunluğu: Kimler Başvurabilir. 

Bu Programın doğrudan faydalanıcıları sadece yerel yönetimler olacaktır. 

(1) Hibe almaya hak kazanabilmek için, Başvuru Sahipleri aşağıda belirtilen koşulların tümüne 

uymalıdır: 

• Yerel yönetim olmalıdırlar örneğin; İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köy Muhtarlıkları ve 

Mahalli İdare Birlikleri Kanunu (5355 Sayılı Kanun) çerçevesinde kurulmuş Birlikleri (Köye 

Hizmet Götürme Birlikleri, Sulama Birlikleri vb) ve, 

• Merkezleri hedeflenen bölge içinde bulunmalıdır; TR90 Düzey 2 Bölgesi (Artvin, Giresun, 

Gümüşhane, Ordu, Rize ve Trabzon) ve, 

• Projenin hazırlanmasından ve yönetiminden doğrudan sorumlu olmalı, aracı olarak hareket 

etmemelidirler ve, 

• Gerekli hizmetlerin sağlanmasından sorumlu olmalıdırlar ve inşa edilecek veya geliştirilecek 

altyapının kanuni sahibi ve işletmecisi olmalıdırlar ve tüm potansiyel kullanıcılara, altyapıya 

eşit şartlarda erişim sağlamayı garanti etmelidirler ve, 

• Hibe Programından alınacak destekle inşa edilen altyapının sahipliliğini veya intifa hakkını 

projenin tamamlanmasından sonra asgari 5 yıl süre ile ellerinde tutmalıdırlar. 

İl Müdürlükleri ve kar amacı güden kuruluşlar yalnız “İştirakçi” sıfatı ile projeye 

katılabilirler. İştirakçiler, projenin uygulamasında gerçek bir rol üstlenmekle birlikte eş 

finansmana katkıda bulunabilir ancak hibeden fon alamazlar 

Siyasi partiler ve bunlara bağlı yapılar başvuruda bulunamazlar. 

(2) Muhtemel Başvuru Sahipleri aşağıdaki hallerde teklif çağrılarına katılamazlar ve hibelerden 

yararlanamazlar: 

a) İflas etmişler veya tasfiye halinde bulunan ve bu durumları nedeniyle işleri kayyum veya 

vasi tarafından yürütülen, konkordato ilan ederek alacaklılar ile anlaşma yapmış, faaliyetleri 

askıya alınmış veya bunlarla ilgili bir kovuşturmanın konusu olanlar; veya ulusal mevzuatta 

öngörülen benzer durumlarda olanlar; 

b) Kesinleşmiş yargı kararı (yani temyizi mümkün olmayan bir karar) ile mesleki faaliyete 

ilişkin bir suçtan mahkum olanlar; 

7


c) Görevlerini ağır bir şekilde kötüye kullandıkları, Sözleşme Makamının haklı gösterebileceği 

herhangi bir yoldan ispat edilenler; 

d) Bulundukları ülkenin, Sözleşme Makamının bulunduğu ülkenin veya projenin uygulandığı 

ülkenin yasal hükümleri uyarınca, sosyal sigorta primi veya vergi ödemesi ile ilgili 

yükümlülüklerini yerine getirmeyenler1 ; 

e) Dolandırıcılık, yolsuzluk, bir suç örgütü içinde yer almak suçlarından veya Avrupa 

Topluluğu mali çıkarlarına ters düşecek başka bir yasadışı faaliyetten dolayı kesinleşmiş 

yargı kararı ile mahkum olanlar; 

f) Topluluk bütçesinden finanse edilen bir satın alma prosedürüne veya diğer bir hibe 

yardımına ilişkin yükümlülüklere uymayarak, sözleşmeyi ciddi bir şekilde ihlal ettiği tespit 

edilenler. 

Teklif çağrısının yapıldığı sırada aşağıdaki maddelerde belirtilen durumlarda bulunan başvuru 

sahipleri de teklif çağrısına katılmaya veya hibe almaya hak kazanamazlar: 

g) Çıkar ilişkisi içinde olanlar; 

h) Teklif Çağrısı’na katılım koşulu olarak Sözleşme Makamı tarafından talep edilen bilgilerin 

temin edilmesi sırasında yanlış beyanda bulunanlar veya bu bilgileri temin edemeyenler; 

i) Mevcut veya daha önceki Teklif Çağrılarının değerlendirilmesi sürecinde Değerlendirme 

Komitesini veya Sözleşme Makamını etki altında bırakmaya veya gizli bilgi elde etmeye 

teşebbüs edenler. 

Yukarıda madde (a), (c), (d), (f), (h) ve (i)’de belirtilen durumlarda, katılamama şartı, ihlalin tespit 

edildiği tarihten sonraki iki yıllık bir süre için geçerlidir. Madde (b) ve (e)’de belirtilen durumlarda 

katılamama şartı, yargı kararının tebliğ tarihinden itibaren dört yıllık bir süre için geçerlidir. 

Hibe Başvuru Formunun VI. Bölümünde (“Başvuru Sahibinin Beyanı”) Başvuru Sahipleri, 

yukarıdaki (a)’dan (f)’ye kadar olan kategorilerin hiçbirine girmediklerine dair beyanda 

bulunmalıdırlar. 

2.1.2. Ortaklık ve Ortakların Uygunluğu 

Başvuru Sahipleri tek başlarına ya da ortak kuruluşlarla birlikte başvuruda bulunabilirler. 

Başvuru Sahibinin Ortakları, projenin uygulanmasına katılır ve yaptıkları masraflar hibe 

faydalanıcısının yaptığı masraflarla aynı koşullarda kabul edilir. Bu nedenle Ortaklar, Başvuru 

Sahipleri ile aynı uygunluk kriterlerini karşılamalıdırlar. 

Aşağıdakiler proje ortağı değillerdir ve “ortaklık beyannamesini” imzalamak zorunda 

değildirler: 

1 Eğer Başvuru sahipleri; 

• 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’nun geçiçi 1. maddesinin (k) fıkrası uyarınca, sigorta pirimi borçlarını yeniden 

yapılandırmış ve pirim borcu taksit ödemelerini ilgili belgelerle ispat edebiliyorlarsa, 

• 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu’na göre vergi borçlarını yeniden yapılandırmış ve bu ödemeleri yaptıklarını bağlı bulundukları Vergi 

Dairesinden aldıkları belgelerle kanıtlayabiliyorlarsa, 

• 2005/8928 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca borçlarını yeniden yapılandırdıklarına dair yeminli beyan imzalayabiliyorlarsa, 

ve/veya, “Bulundukları ülkenin, Sözleşme Makamının bulunduğu ülkenin veya projenin uygulandığı ülkenin yasal hükümleri uyarınca, 

sosyal sigorta primi veya vergi ödemesi ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyenler” (Başvuru Rehberinin 2.1.1 Bölümü (d) maddesi) 

kategorisine dahil olmadıklarına dair yeminli beyan imzalayabiliyorlar, ve bu yeminli beyanı başvuruları ile birlikte sunabiliyorlarsa, 

teklif çağrısına başvurabilirler. 

8


İştirakçiler 

Projeye diğer kuruluşlar da dahil olabilecektir. Bu tür iştirakçi kuruluşlar projede gerçek anlamda 

rol alabilecekler, ancak harcırahlar ve seyahat masrafları haricinde hibe desteğinden 

faydalanamayacaklardır. İştirakçilerin Bölüm 2.1.1.’de belirtilen uygunluk kriterlerini sağlama 

zorunlulukları yoktur. İştirakçiler Hibe Başvuru Formunun IV. Bölümünde – “Başvuru Sahibinin 

Projeye Katılan İştirakçileri”- belirtilmelidirler. 

Taşeronlar 

Hibe faydalanıcıları projelerde tanımlı işleri taşeronlara ihale edebilirler. Taşeronlar ortak veya 

iştirakçi olmayıp, Standart Hibe Sözleşmesinin Ek IV’teki satın alma kurallarına tabidirler. 

Başvuru sahibi, lider kuruluş olarak hareket edecektir ve projesi seçildiği takdirde sözleşme tarafı 

(“Faydalanıcı”) olacaktır. Lütfen; bir projenin ortaklık şeklinde sunulması durumunda, sadece bir 

kuruluşun (Başvuru Sahibi) sözleşmeyi imzalamak üzere tayin edileceğini ve bu kuruluşun projenin 

uygulanmasında tam yasal, mali ve yönetim sorumluluğu olacağını unutmayınız. 

2.1.3. Uygun Projeler: Hibe Başvurusu Yapılabilecek Projeler 

Tanım: Bir proje birbiriyle ilişkili faaliyetlerden oluşur. 

Süre: Bir projenin süresi 12 ayı geçemez. 

Sektörler ve konular 

Projeler aşağıdaki sektörlerle ve konularla ilgili olmalıdır: 

• Turizm ile ilgili altyapı 

• Çevre Altyapısı 

• Ulaşım Altyapısı 

Yer: Projeler Türkiye’de; Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon illerinden birinde veya 

birden fazlasında gerçekleştirilmelidir: 

Proje Türleri: 

Uygunluk için aşağıda belirtilen gerekli genel şartlar göz önünde bulundurulmalıdır: 

• Turizm ve çevre altyapısı projeleri, hedef bölgede altyapının geliştirilmesine ilişkin genel AB 

hedeflerine ve ulusal hedeflere ulaşılmasına katkı sağlamalıdır. 

• Projeler bölge halkının ihtiyaçlarından birisini karşılamalı ve bölgenin önceliklerini 

yansıtmalıdır. 

• Projenin sosyal faydaları kayda değer olmalı; özellikle ekonomik faaliyetlere yönelik 

yatırımları Program bölgesine çekme amacıyla sanayinin, hizmetlerin ve turizmin gelişmesi 

ve hedef bölgelerde kentsel altyapının iyileştirilmesi için olumlu bir ortam yaratarak ve 

ekonomik yapıların bölgesel gelişimini destekleyerek, etkilenen tüm taraflar için sosyal 

açıdan kabul edilebilir olmalıdır. 

• Proje tam olarak hazırlanmış olmalıdır; maliyetleri belirlenmeli ve uygun bir fizibilite 

çalışması (lütfen bkz. Ek-E) ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu ile 

desteklenmelidir. ÇED, tablonun (lütfen bkz. EK F-4, ÇED Gerektiren Yatırımlar Listesi) 

9


ikinci sütununda yer alan projeler için zorunludur. Buna göre tablonun ikinci sütununda 

sıralanan projeler için hibe talebinde bulunan Başvuru Sahipleri, ÇED raporlarını Başvuruları 

ile birlikte teslim etmelidirler. 

• Tablonun üçüncü sütununda, tarama 

yapılması gereken projelerin listesini göreceksiniz. Belli 

bir proje için tarama süreci iki şekilde sonuçlanabilir: ÇED gereklidir veya ÇED gerekli 

değildir. Proje için yapılan taramanın sonucunda ÇED’e ihtiyaç olmadığı ortaya çıkarsa, 

Başvuru Sahibi, yapılan tarama sonucunda o proje için ÇED’e ihtiyaç olmadığını açıkça 

beyan eden ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından düzenlenen bir yazı vermelidir. Aksi 

halde, Başvuru Sahipleri başvuruları ile birlikte ÇED raporlarını da teslim etmelidirler. 

• Projeler herhangi bir özel hizmet sağlayıcısı veya finans kaynağı ile rekabet etmemeli veya 

bunların yerini almamalıdır. 

• Projenin teknik şartnameleri, keşif - metraj ve çizimler gibi, teknik ve mali belgeleri eksiksiz 

ve doğru olmalıdır (EK-F olarak sunulmalıdır). Başvuru Formunda; projenin keşif-metraj 

bilgileri Proje Ön Teklifinde yer alan ilk tahmini değerin %20’sinden az veya çok 

olamaz. 

• Olumsuz çevresel etkiler, mümkün olduğunca maliyet-etkin şekilde asgariye indirilmelidir. 

Etkilerin çevre açısından ciddi ölçüde zarar verici olması durumunda, planlanan faaliyetler 

için gerekli rehabilitasyon önlemleri dahil edilmelidir. Bunun yanı sıra, kentsel altyapının 

iyileştirilmesi için çevresel altyapının rehabilitasyonu ve modernizasyonu planlanan 

faaliyetlere dahil edilmelidir. 

• Mevcut veya öngörülen kurumsal 

yapı, projenin uygulanmasını ve işletilmesini yürütebilecek 

kapasitede olmalıdır. Projeler yerel toplumun güçlendirilmesini desteklemeli ve uygun 

hallerde ortaklıkları temel almalıdır. 

• Genel kabul görmüş uygulama standartları 

(kanun, yönetmelik vb. ile belirlenen standartlar), 

proje uygulanırken yerel koşulları ve özellikleri de dikkate alarak gerekli istisnaları içerecek 

biçimde kullanılmalıdır. 

• Mümkün olduğunca, çevreyle 

uyumlu olmak şartıyla, en az maliyetli teknikler 

kullanılmalıdır. 

• Projenin uygulanması 

(uzun vadede) işletme ve bakım maliyetlerinin kayda değer şekilde 

azalması ile sonuçlanmalıdır. Proje, hibe desteği sonrasında da sürdürülebilmelidir. Projenin 

mali riskleri yönetilebilir düzeyde olmalı ve açıkça tanımlanmalıdır. 

• Projenin uygulanmasıyla bağlantılı olumsuz etkiler asgari düzeyde olmalıdır. 

• Proje, bağımsız bir proje olduğu ve alınan hibe başka bir finansal kaynağın yerine 

geçmediği 

sürece, inşaatı başlamış ve halen devam eden etaplandırılmış bir altyapı projesinin parçası 

olabilir. 

• Proje birden 

fazla idari birimin (belediyelerin veya illerin) yetki alanına girebilir. 

Bu Hibe Programındaki uygun projeler, hedeflenen bölgelerdeki yaşam koşullarını iyileştirmek 

ve 

yatırımları kolaylaştırmak için tasarlanan altyapı yatırımlarını içermektedir. Cinsiyet ile ilgili 

göstergeler, proje seçim sürecinde dikkate alınacaktır. 

Uygun Proje Örnekleri: 

Çevre Altyapısı 

• Kirliliğin (hava, gürültü, su veya katı 

atık) azaltılması, doğal veya doğal olmayan çevrenin 

korunması için 

gerekli sistemlerin inşası veya rehabilitasyonu, 

• Kanalizasyon sistemlerinin inşası veya geliştirilmesi, 

10


• Katı atık depolama ve atık su arıtma tesislerinin inşa edilmesi 

veya geliştirilmesi. Katı atık 

yönetim sistemlerinin kurulması, 

• Sağlıklı içme suyu sağlamak amacıyla, 

içme suyu sisteminin (toplama, depolama, arıtma ve 

dağıtım) inşa edilmesi veya geliştirilmesi, 

• Hastane atıkları ve tehlikeli atıklar dahil olmak üzere kentsel ve endüstriyel atık bertaraf 

tesislerinin inşa edilmesi veya geliştirilmesi. 

• 

• Küçük ölçekli sulama göletlerinin, sulama kanallarının ve sulama sistemlerinin, AB normları 

ile uyumlu olarak (damla sulama sistemleri gibi), inşa edilmesi veya iyileştirilmesi, 

• 

• 

Köy düzeyinde içilebilir su temini için altyapının inşası ve iyileştirilmesi, örneğin, çiftlik 

evlerine, binalarına, havyan su içme suvatlarına (yalaklarına) veya çeşmelerine içme 

suyu 

boru hatlarının çekilmesi, su depoları, su klorlama sistemleri ve çeşme yapılması, 

Toprak verimliliğinin ve yapısının iyileştirilmesi için tarım alanlarında geri dönüşüm yoluyla 

köy atık maddelerinden gübre elde edilmesini sağlayan tesislerin yapımı ve iyileştirilmesi, 

geliştirilmesi ve 

• Kıyı bölgelerde, turizm faaliyetlerini destekleyecek nitelikteki çevre dostu peyzaj ve kentsel 

tasarım projelerinin 

desteklenmesi 

Turizmle 

İlgili Altyapı 

• Turizmle ilgili küçük ölçekli kamusal altyapı 

(turist bilgi noktası dahil); 

• Müze, kültür merkezi 

gibi turizm amaçlı kamusal binaların yenilenmesi 

• 

Çevre dostu ve ucuz enerji temin etmek amacı ile altyapı inşası veya rehabilitasyonu. 

• Dere / Nehir yatağı ıslahı, havza rehabilitasyonu ve erozyonun önlenmesi. 

• Toprak erozyonunun önlenmesi, sel baskınlarına karşı korumanın 

ağaçlandırma 

• 

Turizm alanlarına ve pazarlara bağlantıların geliştirilmesi 

Tarihi ve kültürel anıtların restorasyonu 

• Kentsel ve tarihi alanların yenilenmesi ve restorasyonu 

• Kaplıca ve termal gibi sağlık turizmi alanlarının 

inşaası veya rehabilitasyonu 

• Yayla turizmi aktivitelerinin geliştirilmesi 

Ulaşım Altyapısı 

• Turizim merkezlerine, turistik bölgelere, sanayi bölgelerine, ticari fuar alanlarına, rıhtımlara 

/iskelelere olan 

bağlantı yollarının yapımı veya rehabilitasyonu 

• Kentsel ulaşım ağının ve çevre dostu toplu taşım faaliyetlerinin geliştirilmesi ve 

rehabilitasyonu 

• İskele / rıhtımların yapımı veya rehabilitasyonu 

• Tarımsal turizm ( agro-turizm) alanlarına olan bağlantıların geliştirilmesi 

Uygun proje örnekleri yukarıda sayılanlarla sınırlı olmayıp, Programın amaç 

ve öncelikleri 

ile uyumlu olmak koşulu ile benzer projeler de desteklenecektir. 

Çevrenin ıslahı, çevrenin korunması, ekonomik kalkınma, kırsal kalkınma ve istihdam yaratma 

dahil olmak üzere bütüncül bir planın parçası olan projelere öncelik verilecektir. Bu çerçevede, 

birden çok yerleşim yerinin altyapısının inşa ve iyileştirilmesini hedef alan ve bu sayede ölçek 

ekonomilerinden faydalanan projeler teşvik edilecektir. 

11


Projeler, Ulusal Kalkınma Planları ile çelişmeyen ve ulusal düzeydeki öncelikler ve uygulamalar ile 

uyumlu olan bölgesel ihtiyaçları karşılayacaktır. Mümkün olduğu ölçüde, yatırımın beklenen etkisi 

sayısal olarak (etkilenecek işletme sayısı, tesisin bölgesel önemi, oluşturulan ve/veya sürdürülen 

geçici ve/veya sürekli istihdam) belirtilecektir. 

Aşağıda belirtilen türdeki faaliyetler/projeler uygun değildir: 

Tamamı veya bir kısmı aşağıdaki faaliyetlerle ilgili projeler: 

• Çalıştaylara, seminerlere, konferanslara ve kongrelere katılım için bireysel destekler, 

• Araştırmalar ya da eğitim kursları için kişisel burslar, 

• Proje hazırlamaya dair faaliyetler; örneğin fizibilite çalışmaları, proje tasarımları, ÇED 

çalışmaları, 

• Devlet bütçesinden veya diğer kaynaklardan halen finanse edilen veya finansmanın sağlanma 

sürecinde olduğu projeler, 

• Sözleşmesi Yüklenici Firma tarafından halihazırda imzalanmış işler, 

• Olumsuz çevresel 

etkisi olan projeler. 

Pro je teklif sayısı ve alınabilecek hibe tutarı: 

Bir Başvuru Sahibi, farklı faaliyetler için olmak üzere birden fazla proje teklifi 

sunabilir. 

Bu Teklif Çağrısı kapsamında bir Başvuru Sahibine 

birden fazla hibe verilebilir, ancak bir Başvuru 

Sahibi tarafından alınacak toplam hibe miktarı 540.000 Avro’yu aşamaz. 

Aynı Başvuru Sahibi tarafından birden çok proje teklif edilmesi ve bu projelerin hibe verilmek 

üzere seçilmesi durumunda; eğer Başvuru Sahibi birden çok projeyi birarada yürütecek gerekli 

mali 

kapasiteye ve işletme kapasitesine sahip değilse, Değerlendirme Komitesi daha düşük puan almış 

proje teklifini /tekliflerini reddedebilir ve Başvuru Sahibinin uygulama kapasitesi olan proje 

teklifini/tekliflerini seçebilir. 

2.1.4. Maliyetlerin Uygunluğu: Hibeden Karşılanabilecek Maliyetler 

Hibe için sadece “uygun maliyetler” dikkate alınabilir. Bu maliyetler aşağıda ayrıntılı olarak 

verilmektedir. Bu nedenle bütçe, hem bir maliyet tahmini hem de “uygun maliyetler” için tavan 

niteliğindedir. Uygun maliyetler, götürü maliyetlere değil (harcirahlar ve dolaylı maliyetler hariç), 

gerçek maliyetlere (projenin uygulanması sırasında yapılacak fiili maliyetler) 

dayandırılmalıdır. 

Hibe verilmesi yönünde yapılacak tavsiye kararı, sözleşmenin imzalanmasından önceki kontrol 

sürecinde bütçe değişikliği gerektiren herhangi bir sorun çıkmamasına bağlıdır. Kontroller, Başvuru 

Sahibinden ilave açıklama istenmesini ve Sözleşme Makamının hibe tutarında indirime gitmesini 

gerektirebilir2 . 

Bu nedenle, Başvuru Sahibinin gerçekçi ve maliyet-etkin bir bütçe sunması kendi yararınadır. 

2 Bütçedeki olası değişiklikler, Sözleşme Makamı’ndan talep edilen hibe miktarını artırmayacak ve eş-finansman yüzde oranını 

değiştirmeyecektir. 

12


Uygun Doğrudan Maliyetler 

Bu 

Teklif Çağrısı çerçevesinde aşağıdaki şartlara uyan maliyetler uygun maliyetler olarak kabul 

edilmektedir. 

• Projenin yürütülmesi için gerekli olmalı, bu Rehber ekindeki Sözleşme kapsamında 

öngörülmüş ve iyi mali yönetim 

prensipleriyle uyumlu olmalı, özellikle paranın karşılığının 

alınmasını sağlamalı ve maliyet etkinliği yaratmalıdır. 

• Özel Koşullar, Madde 2’de tanımlandığı şekilde, faydalanıcı ya da ortağı tarafından yapılan 

gerçek ödeme 

tarihine bakılmaksızın, projenin uygulama süresi içinde gerçekten yapılmış 

olmalı; bu durum nihai rapor hazırlama, nihai harcama teyidi ve eğer söz konusu ise nihai 

değerlendirme maliyetlerinin uygunluğunu etkilemez. İştirakçiler tarafından gerçekleştirilmiş 

maliyetler (harcırahlar ve seyahat giderleri hariç) uygun maliyetlere dahil değildir. 

• Projenin uygulanma sürecinde gerçekleşmiş, projenin uygulanmasında 

kullanılan/sağlanan/gerçekleştirilen mal/hizmet/yapım işlerinin maliyetleri. Hibe Sözleşmesi 

Ek-IV’te belirtilen koşulları sağlamak üzere, ilgili sözleşmeler faydalanıcı veya ortakları 

tarafından, projenin uygulama dönemi başlamadan imzalanabilir. Bu tür giderler, nihai rapor 

sonuçlanmadan ödenmelidir. 

• Faydalanıcının ya da ortağının hesaplarında ya da vergi belgelerinde kayıtlı olması, 

tanımlanabilir ve doğrulanabilir olması ve orijinal destekleyici belgelerle kanıtlanması 

gerekir. 

Bu koşullara ve sözleşme prosedürlerine bağlı olmak üzere uygun doğrudan maliyetler aşağıda 

belirtilmiştir; 

• projede görevlendirilmiş personel ile ilgili olarak, net maaşları ile birlikte sosyal sigorta ve 

ücretle ilgili diğer maliyetler; maaşlar ve maliyetler, projenin gerçekleştirilmesi için zorunlu 

olduğunun 

ispatlandığı haller dışında, faydalanıcının veya ortaklarının normalde verdiği ve 

piyasa standartlarında kabul edilen miktarlardan yüksek olmamalıdır. 

• faydalanıcının 

veya ortaklarının normalde verdiği ve piyasa standartlarında kabul edilen 

miktarlardan yüksek olmamak koşuluyla, projede görevli personel ve diğer kişilerin harcırah 

ve seyahat maliyetleri - ödenen harcırahlar sözleşmenin imzalanma tarihinde Avrupa 

Komisyonu tarafından yayınlanan miktarları geçmemelidir - (internette 

http://europa.eu.int/comm/europeaid/perdiem/index_en.htm adresinden ulaşılabilir), 

• piyasa fiyatlarına uygun olması ve projenin gerçekleşmesi amacına hizmet etmesi koşuluyla, 

yeni ekipman ve malzeme alımı veya yeni/kullanılmış ekipman ve malzeme kiralanması ile 

hizmet alımı maliyetleri, 

• 

• 

sarf malzemeleri maliyetleri 

• inşaat ve inşaat denetim (kontrollük) işleri için taşeron maliyetleri 

mali hizmet maliyetleri de (özellikle havale ve mali teminat maliyetleri) dahil olmak üzere 

doğrudan sözleşmenin gerektirdiği maliyetler (bilgi yayımı, projeye özel değerlendirmeler, 

denetim, çeviri, basım, sigorta vb.) 

• denetim maliyeti (Lütfen dikkat: Denetim 

yalnızca hibe miktarının 50.000 Avro’dan fazla 

olması durumunda istenmektedir. Bu durumda bulunan Hibe Faydalanıcısından 

Denetim 

Raporu, nihai raporla birlikte istenecektir ve bu nedenle denetim maliyeti uygun miktarda 

bütçelendirilmelidir. Denetim, yasal denetim konusunda uluslararası kabul görmüş bir 

denetim kurumuna (örn: Yeminli Mali Müşavirler Odası) mensup onaylı bir denetçi 

tarafından tarafından yapılmalıdır. 

13


Yedek 

Akçe: 

Doğru dan uygun proje maliyetinin ara toplamının %5’ini geçmemek kaydıyla Proje Bütçesi 

dahilinde yedek akçe bulunabilir. Bu yedek akçe sadece Sözleşme Makamının yazılı ön onayı ile 

kullanılabilir ve proje uygulaması aşamasında götürü olarak talep edilemez. 

Uygun Dolaylı Maliyetler 

(Genel İdari Giderler): 

Faydalanıcı tarafından proje için yapılan genel idari giderleri karşılamak üzere projenin toplam 

uygun doğrudan maliyetinin %7’sini aşmayan götürü tutar, dolaylı maliyetler olarak talep edilebilir. 

Faydalanıcının, Avrupa Komisyonundan başka bir kapsamda işletme hibesi alması 

durumunda, 

dolaylı maliyetler kabul edilmez. 

Ayni Katkı 

Başvuru Formunun I.4 numaralı bölümünde bir liste halinde sunulması gereken faydalanıcı veya 

faydalanıcının ortakları veya diğer kaynaklar tarafından yapılan ayni katkılar, gerçek harcamaları 

yansıtmazlar ve uygun maliyet olarak değerlendirilmezler. Bu katkılar, Faydalanıcı tarafından 

sağlanan eş finansman olarak değerlendirilemez. Projede görevli personelin maliyeti ayni katkı 

değildir; bu maliyet 

faydalanıcı veya ortakları tarafından karşılanıyorsa Proje Bütçesinde eşfinansman 

olarak kabul edilebilir. 

Ancak, hibenin kazanılması durumunda faydalanıcı, Başvuru Formunda belirttiği bu katkıları 

sağlamak zorundadır. 

Uygun Olmayan Maliyetler: 

Aşağıdaki maliyetler uygun maliyet 

değildir; 

• Borçlar ve zarar veya borç karşılıkları, 

• Faiz borçları, 

• Halihazırda başka bir kapsamda 

finanse edilen kalemler, 

• Arazi veya bina alımları, 

• Döviz kuru zararları, 

• KDV dahil vergiler, 

• Üçüncü taraflara verilen krediler, 

• Proje hazırlık maliyetleri, 

• Halihazırda gerçekleşmiş 

harcamalar, 

• Projeyle ilgisi olmayan 

harcamalar. 

14


2.2. BAŞVURU ŞEKLİ VE YAPILACAK İŞLEMLER 

BİRİNCİ AŞAMA: 

BU SINIRLANDIRILMIŞ BİR TEKLİF ÇAĞRISIDIR VE SADECE PROJE ÖN TEKLİFİ 

DEĞERLENDİRMESİ SONUCU BAŞARILI BULUNAN VE KISA LİSTEYE SEÇİLEN 

BAŞVURU SAHİPLERİ BAŞVURU FORMU SUNACAKLARDIR. KISA LİSTEYE 

SEÇİLEN BAŞVURU SAHİPLERİNE BAŞVURU FORMLARINI SUNMALARI İÇİN 45 

GÜN SÜRE TANINACAKTIR. BU YÜZDEN ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇED) 

RAPORUNA İLİŞKİN HAZIRLIKLARIN, PROJE ÖN TEKLİF FORMUNUN TESLİMİ 

İLE BİRLİKTE BAŞLATILMASI TAVSİYE EDİLMEKTEDİR. 

2.2.1. Proje Ön Teklif Formu 

Başvurular, bu Rehberin Eki olan Proje Ön Teklif Formu (Ek 1) kullanılarak yapılmak zorundadır. 

Başvuru sahipleri kesinlikle Proje Ön Teklif Formundaki formata uymalı, paragrafları ve sayfaları 

sırası ile doldurmalıdır 

Başvuru sahipleri başvurularını Türkçe veya İngilizce yapmalıdırlar. Proje Ön Teklifinin 

Türkçe sunulması durumunda, proje ön tekif formunun İngilizce tercümesinin de teslim 

edilmesi erekmektedir. 

Başvurunuzun doğru değerlendirilebilmesi için Proje Ön Teklif Formunu mümkün olduğunca 

dikkatli ve açık bir şekilde doldurunuz. Başvuru Sahibi başvurunun anlaşılabilir olması için 

özellikle projenin amaçlarına nasıl ulaşılacağı, ortaya çıkacak faydalar ve projenin program 

hedefleri ile olan ilgisi konularında açık, kesin ve ayrıntılı bilgi vermelidir. Metniniz, her bir bölüm 

altında yer alan soruları takip etmelidir. 

Lütfen Proje Ön Teklif Formuna Başvuranın/Ortakların, bu Rehberin 2.1.2 bölümünde yer 

alan kriterlere göre uygun olduğunu kanıtlayan bir doküman veya Başvuranın/Ortakların 

kuruluş kanununa atıfta bulununuz. 

Kontrol Listesinde (Proje Ön Teklif Formunun III. bölümü) belirtilen konularda herhangi bir hata 

veya tutarsızlık, başvurunun reddine yol açabilir. 

Sadece, sunulan bilginin açık olmaması ve bu yüzden Sözleşme Makamının tarafsız bir 

değerlendirme yapmasına engel teşkil etmesi durumunda, Başvuru Sahibinden ek açıklama talep 

edilecektir. 

El yazısı ile yapılan başvurular kabul edilmeyecektir. 

Lütfen sadece Proje Ön Teklif Formunun Bağımsız Değerlendiricilere verileceğini dikkate 

alınız. Bundan dolayı, bu dokümanın proje ile ilgili tüm bilgiyi içeriyor olması azami önem 

taşımaktadır. İlave hiç bir ek gönderilmemelidir. 

2.2.2. Proje Ön Teklif Formu Başvuruları Nereye ve Nasıl Yapılacaktır? 

Proje Ön Teklif Formu başvuruları kapalı zarf (mühürlü zarf) içinde, taahhütlü posta yoluyla, özel 

kargo şirketi ile veya elden (teslim eden kişiye imzalı ve tarihli bir alındı belgesi verilir) aşağıdaki 

adrese gönderilmeli/teslim edilmelidir: 

15


Posta Adresi: 


(Sn. Muhsin ALTUN dikkatine) 

Eskişehir Yolu 4.Km 2.Cad. 

(Halkbank Kampüsü) No: 63 C-Blok 

06580 Söğütözü / Ankara 

TÜRKİYE 

İlgi: CFCU/ TR0502.02/TEI 

TR90 Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programı 

Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programı Teklif Çağrısı 2007 

Elden veya özel kargo şirketi ile teslim için adres: 




(Halkbank Kampüsü) No: 63 C-Blok 

06520 Söğütözü / AnkaraTÜRKİYE 




Başka yollarla (örneğin faks ya da elektronik posta ile) gönderilen ya da başka adreslere teslim 

edilen Proje Ön Teklif Formu başvuruları reddedilecektir. 

Proje Ön Teklif Formları 1 asıl ve 2 suret olarak teslim edilmelidir. Proje Ön Teklif Formları ayrıca 

elektronik ortamda (disket veya CD) da teslim edilmelidir. Elektronik ortamda bulunan Proje Ön 

Teklif Formu, zarfta sunulan ile kesinlikle aynı olmalıdır. 

Kontrol listesi (Proje Ön Teklif Formunun III. bölümü) ve Başvuru Sahibinin Beyanı (Proje Ön 

Teklif Formunun IV. bölümü) ayrı ayrı zımbalanmalı ve zarfın içine konulmalıdır. 

Lütfen Proje Ön Teklif Formuna Başvuranın/Ortakların, 2.1.2 bölümünde yer alan kriterlere göre 

uygun olduğunu kanıtlayan bir doküman veya Başvuranın/Ortakların kuruluş kanununa atıfta 

bulununuz. 

Başvuruların değerlendirilmesini kolaylaştırmak için lütfen Proje Ön Teklif Formunun aslını ve 2 

suretini A4 boyutunda olmak üzere, teslim ediniz. 

Bir başvuru sahibinin birden fazla proje göndermesi durumunda, her bir başvuru ayrı ayrı 

gönderilmelidir. 

Dıştaki zarfın üzerinde Teklif Çağrısının ilgi numarası ve başlığı (CFCU/ TR0502.02/TEI, TR90 

Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programı, Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programı (TEI), Teklif 

Çağrısı 2007), Başvuru Sahibinin tam adı ve adresi ve “NOT TO BE OPENED BEFORE THE 

OPENING SESSION” veya “AÇILIŞ OTURUMUNDAN ÖNCE AÇILMAMALIDIR” 

ibareleri yer almalıdır. 

Başvuru sahipleri başvurularının, eksiksiz olup olmadığını Proje Ön Teklif Formu ile birlikte 

verilen kontrol listesinden (Proje Ön Teklif Formunun III. Bölümü) kontrol etmelidirler. Tam 

olmayan başvurular reddedilecektir. 

16


2.2.3. Proje Ön Teklif Formu Başvurularının Teslimi için Son Tarih 

Başvuruların alınması için son tarih 25 Mayıs 2007 saat 16:00’dır. 

Son başvuru tarihinden sonra alınan başvurular, posta damgasındaki tarih son başvuru tarihinden 

önceki bir tarih olsa ya da gecikme özel bir kurye hizmetinden kaynaklansa dahi otomatik olarak 

reddedilecektir 

2.2.4. Daha fazla bilgi için 

Sorularınızı, tekliflerin alınması için belirlenen son başvuru tarihinden 21 gün öncesine kadar, teklif 

çağrısının referans numarasını (CFCU/ TR0502.02/TEI), açık bir şekilde belirterek, elektronik posta 

ya da faks ile aşağıdaki adreslere gönderebilirsiniz: 

E-posta: dokap.tei@cfcu.gov.tr 

Fax: +90.312.2867072 

Sorular en geç, Proje Ön Teklif Formunun son başvuru tarihinden 11 gün öncesinde 

cevaplanacaktır. 

Başvuru Sahiplerinin eşitliğini korumak adına, Sözleşme Makamı bir Başvuru Sahibinin, Ortağının 

ya da bir faaliyetin uygunluğuna dair ön görüş beyan edemez.. 

Tüm Başvuru Sahiplerini ilgilendirebilecek sorular, cevapları ile birlikte aşağıdaki internet 

adreslerinde yayımlanacaktır: 

www.dpt.gov.tr, www.cfcu.gov.tr ve www.deltur.cec.eu.int 

Başvurunun hazırlanması aşamasında, Başvuru Sahipleri, Sıkça Sorulan Sorular (SSS) listesine 

göre bilgi sağlayacak olan Program Uygulama Birimi/Hizmet Birliği personeline de başvurabilirler. 

Hiç bir koşulda Program Uygulama Birimi/Hizmet Birliğince sağlanacak destek proje tasarımına 

yönelik (Ör: Hangi faaliyet alanında proje önermenin daha doğru olacağı) olmayacaktır. Tüm 

adaylara eşit davranılacak ve bir başvuru sahibine sağlanan bilgi (ilgili olduğu durumda) SSS 

aracılığıyla da diğer Başvuru Sahiplerine de sunulacaktır. 

Tüm resmi açıklamalar ve talep edilen bilgi Sözleşme Makamı (MFİB) tarafından sağlanacaktır; 

SSS listesinde ve Rehberlerde yer almayan ve Program Uygulama Birimi/Hizmet Birliği tarafından 

sağlanan hiç bir bilgi Başvuru Sahipleri ve Sözleşme Makamı (MFİB) için bağlayıcı nitelik 

taşımamaktadır. 

HİZMET BİRLİĞİ: DOĞU KARADENİZ İLLERİ HİZMET VE KALKINMA BİRLİĞİ 

Adres: Trabzon Valiliği 

Tel: +90 462 230 19 65 

Faks: +90 462 230 19 64 

E-posta: valilikbim@trabzon.gov.tr 

17


İKİNCİ AŞAMA: 

2.2.5. Başvuru Formu 

BU SINIRLANDIRILMIŞ BİR TEKLİF ÇAĞRISIDIR VE SADECE PROJE ÖN TEKLİFİ 

DEĞERLENDİRMESİ SONUCU BAŞARILI BULUNAN VE KISA LİSTEYE SEÇİLEN 

BAŞVURU SAHİPLERİ BAŞVURU FORMU (BAŞVURU FORMU, FİZİBİLİTE 

ÇALIŞMASI, ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇED), KEŞİF-METRAJ VE 

TEKNİK ÇİZİMLER) SUNACAKLARDIR. 

Proje Ön Teklifleri başarılı bulunmuş ve Başvuru Formu sunmak için kısa listeye alınıp (bakınız 

bölüm 2.3) davet edilen Başvuru Sahipleri başvurularını bu rehberin ekinde (Ek-A) bulunan 

Başvuru Formu ile yapmalıdır. Başvuru sahipleri kesinlikle Başvuru Formundaki formata uymalı, 

paragrafları ve sayfaları sırası ile doldurmalıdır. 

Proje Ön Teklif Formunda yer alan proje içeriği, Başvuru Formunda değiştirilemez. Proje bütçesi 

için belirlenen asgari ve azami sınırlar içerisinde kalmak kaydıyla; proje bütçesi Proje Ön 

Teklifinde belirtilen ilk tahmini değerin %20’sinden az veya çok olamaz (Bkz. Hibe Rehberi Bölüm 

1.3). Her iki aşamada da eş finansman oranı değişemez 

Başvuru sahipleri başvurularını Türkçe veya İngilizce yapmalıdırlar. 

Başvurunun Türkçe yapılması durumunda; Proje Özeti (Ek-D), Bütçe (Ek-B1-Bütçe 

Dökümü, Ek-B2- Beklenen Finansman Kaynakları ve Ek-B3-Maliyetlerin 

Gerekçelendirilmesi), Faaliyet Planı (Ek-D) ve Mantıksal Çerçeve (Ek-C) İngilizce suretleri 

Başvuru Formuna eklenmelidir. 

Başvurunuzun doğru değerlendirilebilmesi için Başvuru Formunu lütfen mümkün olduğunca 

dikkatli ve açık bir şekilde doldurunuz. Başvuru Sahibi başvurunun anlaşılabilir olmasını sağlamak 

için özellikle projenin amaçlarına nasıl ulaşılacağı, ortaya çıkacak faydalar ve projenin program 

hedefleri ile olan ilgisi konularında açık, kesin ve ayrıntılı bilgi vermelidir. Kontrol Listesinde 

(Hibe Başvuru Formunun V numaralı bölümü) belirtilen konularda herhangi bir hata veya Başvuru 

Formundaki önemli bir tutarsızlık (Örneğin: Bütçede belirtilen miktarların başvuru formunda 

belirtilenlerle tutarsızlık göstermesi) başvurunun reddine yol açabilir. 

El yazısı ile yapılan başvurular kabul edilmeyecektir. 

Lütfen sadece Başvuru Formu ve doldurulması gereken matbu eklerin Değerlendirme 

Komitesi üyeleri ve Bağımsız Değerlendiricilere verileceğini dikkate alınız. Bundan dolayı, bu 

dokümanların proje ile ilgili tüm bilgiyi içeriyor olması azami önem taşımaktadır. İlave hiç 

bir ek gönderilmemelidir. 

2.2.6. Başvuru Formu Başvuruları Nereye ve Nasıl Yapılacaktır? 

Başvurular kapalı zarf (mühürlü zarf) içinde, taahhütlü posta yoluyla, özel kargo şirketi ile veya 

elden (teslim eden kişiye imzalı ve tarihli bir alındı belgesi verilir) aşağıdaki adrese 

gönderilmeli/teslim edilmelidir: 

Posta Adresi: 


18




(Halk Bankası Kampüsü) No: 63 C-Blok 


TÜRKİYE 




Elden veya özel kargo şirketi ile teslim için adres: 




(Halk Bankası Kampüsü) No: 63 C-Blok 


TÜRKİYE 




Başka yollarla (örneğin faks ya da elektronik posta ile) gönderilen ya da başka adreslere teslim 

edilen başvurular reddedilecektir. 

Başvurular (Başvuru Formu, Fizibilite Çalışması, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED), Keşif- 

Metraj ve Teknik Çizimler) 1 adet asıl ve 2 adet suret olarak teslim edilmelidir. 

Fizibilite Şablonunda (Ek E-1) talep edilen bilgilere göre oluşturulmuş Fizibilite Çalışması, Teknik 

Tasarımlar, Keşif-Metraj, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ve Kontrolluk ile ilgili bilgiler 

başvurunun mecburi ekleridir. 

Eğer Başvuru Sahibi inşaat kontrolluk işlerini kendisi yürütecek ise aşağıdaki bilgileri sağlamalıdır: 

• İnşaat kontrolluk işlerinde kullanılacak kaynaklar (personel, ekipman vb.) 

• Kontrolluk için organizasyon şeması 

• Personelin görev ve sorumluluk dağılımı 

• Kilit personelin özgeçmişleri (kontrol amiri, kontrol mühendisi vb.) 

Eğer kontrolluk hizmetleri ihale edilecekse: 

• Kontrolluk işleri için hazırlanan teknik şartname (mühendislerin niteliklerinin tarif edileceği 

şekilde) veya 

• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile kontrollluk hizmetlerine destek almak amacıyla imzalanmış 

anlaşma 

Başvuru Formu, Bütçe ve Mantıksal Çerçeve ayrıca elektronik ortamda (disket veya CD ayrı ayrı 

dosyalar halinde tek bir elektronik dosya (klasör) içinde - Başvuru Formu ayrı dosyalara 

bölünmemeli - tek bir dosya olarak kaydedilmelidir.) teslim edilmelidir. Elektronik ortamda teslim 

edilen belgeler ile diğer belgeler kesinlikle aynı olmalıdır. 

19


Kontrol listesi (Başvuru Formunun V. bölümü) ve Başvuru Sahibinin Beyanı (Başvuru Formunun 

VI. bölümü) ayrı ayrı zımbalanmalı ve zarfın içine konulmalıdır. 

Başvuruların değerlendirilmesini kolaylaştırmak için lütfen Başvuru dosyasının aslını ve 2 

suretini A4 boyutunda olmak üzere, teslim ediniz 

Bir başvuru sahibinin birden fazla proje göndermesi durumunda, her bir başvuru ayrı ayrı 

gönderilmelidir. 

Dıştaki zarfın üzerinde Ön Proje Teklif Formuna verilen ilgi numaras ve Teklif Çağrısının ilgi 

numarası ve başlığı (CFCU/ TR0502.02/TEI, TR90 Düzey 2 Bölgesi Kalkınma Programı, 

Turizm ve Çevre Altyapısı Hibe Programı (TEI) Teklif Çağrısı 2007), Başvuru Sahibinin tam 

adı ve adresi ve “NOT TO BE OPENED BEFORE THE OPENING SESSION” veya “AÇILIŞ 

OTURUMUNDAN ÖNCE AÇILMAMALIDIR” ibareleri yer almalıdır. 

Başvuru sahipleri başvurularının, eksiksiz olup olmadığını Başvuru Formu ile birlikte verilen 

kontrol listesinden (Başvuru Formunun V. Bölümü) kontrol etmelidirler. Tam olmayan 

başvurular reddedilecektir. 

2.2.7. Başvuru Formlarının Teslimi için Son Tarih 

Başvuru Formlarının alınması için son tarih, Proje Ön Teklif Formları değerlendirilen ve başarılı 

bulunup kısa listeye kalan başvuru sahiplerine gönderilen mektupta bildirilecektir. Son başvuru 

tarihinden sonra alınan başvurular, posta damgasındaki tarih son başvuru tarihinden önceki bir tarih 

olsa ya da gecikme özel bir kurye hizmetinden kaynaklansa dahi otomatik olarak reddedilecektir. 

2.2.8. Daha fazla bilgi için 

Sorularınızı, tekliflerin alınması için belirlenen son başvuru tarihinden 21 gün öncesine kadar, teklif 

çağrısının referans numarasını (CFCU/ TR0502.02/TEI), açık bir şekilde belirterek, elektronik 

posta ya da faks ile aşağıdaki adreslere gönderebilirsiniz: 

E-posta: dokap.tei@cfcu.gov.tr 

Fax: +90.312.2867072 

Sorular en geç, son başvuru tarihinden 11 gün öncesinde cevaplanacaktır. 

Başvuru Sahiplerinin eşitliğini korumak adına, Sözleşme Makamı bir Başvuru Sahibinin, Ortağının 

ya da bir faaliyetin uygunluğuna dair ön görüş beyan edemez.. 

Tüm Başvuru Sahiplerini ilgilendirebilecek sorular, cevapları ile birlikte aşağıdaki internet 

adreslerinde yayımlanacaktır: 

www.dpt.gov.tr, www.cfcu.gov.tr ve www.deltur.cec.eu.int 

HİZMET BİRLİĞİ: DOĞU KARADENİZ İLLERİ HİZMET VE KALKINMA BİRLİĞİ 

Adres: Trabzon Valiliği 

Tel: +90 462 230 19 60 / 61 

Faks: +90 462 230 19 64 

E-posta: valilikbim@trabzon.gov.tr 

20


2.3. BAŞVURULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SEÇİMİ 

Proje Ön Teklileri ve Başvuru Formları, Sözleşme Makamı tarafından muhtemelen kurum dışından 

Bağımsız Değerlendiricilerin desteği ile incelenip değerlendirilecektir. Başvuru Sahipleri tarafından 

sunulan tüm projeler aşağıdaki aşama ve kriterlere göre incelenecek ve değerlendirilecektir: 

BİRİNCİ AŞAMA: PROJE ÖN TEKLİF FORMU 

Adım 1: Açılış ve İdari Kontrol 

Aşağıdakiler değerlendirilecektir: 

• Son başvuru tarihine riayet edilmiştir. Eğer son başvuru tarihine riayet edilmemişse, proje 

teklifi otomatik olarak reddedilecektir. (2.2.3 nolu bölüme bakınız) 

• Kontrol Listesi’nde (Proje Ön Teklif Formu III. Bölümü) belirtilen bütün kriterleri 

karşılamaktadır. İstenilen bilgilerden herhangi biri eksik veya yanlış ise, proje teklifi yalnızca 

bu esasa dayanarak reddedilebilir. 

Proje Ön Teklif Formu açılış oturumu ve idari uygunluk kontrolünden sonra, Sözleşme Makamı, 

bütün Başvuru Sahiplerine Proje Ön Teklif Formlarının son başvuru tarihinden önce alınıp 

alınmadığını, Başvuru Sahiplerine verilen referans numarasını içeren, başvurularının idari uygunluk 

kontrol listesinde belirtilen bütün kriterleri karşılayıp karşılamadığını ve Proje Ön Tekliflerinin 

değerlendirme için tavsiye edilip edilmediğini bildiren bir mektup gönderir. 3 

Adım 2: Proje Ön Teklifinin Değerlendirilmesi 

Son başvuru tarihinden sonra alınan ve idari kontrol kriterlerine (Ön Proje Teklif Formu III. Bölüm) 

uymayan Proje Ön Teklif başvuruları haricindeki tüm başvurular Değerlendirme Komitesinde 

değerlendirilecek ve tartışılacaktır. 

Değerlendirme, projenin ilgililiğini, yöntemini ve sürdürülebilirliğini ve ayrıca işletme kapasitesini 

ve başvuru sahibinin uzmanlığını kapsayacaktır. 

Proje Ön Teklifi, aşağıda belirtilen Değerlendirme Tablosu’nda gösterildiği gibi 50 puan üzerinden 

değerlendirilecektir. 

Proje Ön Teklifi’ne verilen puanlar, projelerin Başvuru Formlarına ikinci aşamada verilecek 

puanlardan tamamen farklıdır. 

3 Açılış oturumu ile bu mektubun gönderilmesi arasında geçen zamanın uzunluğu yapılan başvuru sayısına bağlıdır. 

21


1. Projenin Özeti PUAN 

YOK 

2. İlgililik 25 

2.1 Teklif, hedef bölgenin ihtiyaçları ve sorunları ile ne kadar ilgili? (5) 

2.2 İhtiyaçlar ve sorunlar ne kadar doğru bir şekilde tanımlanmış? (5) 

2.3 İlgili taraflar ne kadar açıkça tanımlanmış ve stratejik bir seçim yapılmış mı (nihai faydalanıcılar, 

hedef gruplar)? (5) 

2.4 Teklif, teklif çağrısının hedefleriyle ve temel ilkeleriyle ne kadar ilgili? (5) 

2.5 Teklif edilen proje diğer uygulanan/uygulanmış programlarla karşılaştırıldığında katma değer 

yaratacak unsurlar içeriyor mu? (5) 

3. Yöntem ve Sürdürülebilirlik 

3.1 Önerilen faaliyetler uygun ve uygulanabilir mi ve hedefler ve beklenen sonuçlar ile tutarlı mı? (5) 

3.2 Ortakların projeye katılım ve katkı düzeyi yeterli mi? (5) 

3.3 Projenin beklenen sonuçlarının, hedef gruplar üzerinde sürdürülebilir bir etkisi var mı? Projenin 

çarpan etkileri olacak mı? (5) 

4. İşletme Kapasitesi ve Uzmanlık 10 

4.1 Başvuru Sahibi proje yönetimi konusunda yeterli deneyime sahip mi? (5) 

4.2 Başvuru Sahibi ve ortakları yeterli teknik uzmanlığa sahip mi? (bilhassa karşılaşılacak sorunlar 

hakkında yeterli bilgileri var mı?) (5) 

TOPLAM PUAN 50 

Lütfen Dikkat: 

Puanlama: 

Değerlendirme kriterleri bölümlere ve alt bölümlere ayrılmıştır. Her alt bölüme, aşağıdaki esaslara 

göre 1 ile 5 arasında bir puan verilecektir: 1 = çok zayıf; 2 = zayıf; 3 = yeterli; 4 = iyi; 5 = çok iyi. 

Proje Ön Tekliflerinin İkinci Aşama İçin Seçilmesi. 

Proje Ön Teklifi değerlendirmesini takiben, başvuruların aldıkları puana gore sıralandırıldığı bir 

tablo oluşturulur. 

Proje Ön Teklifinin değerlendirmesinden en az 30 puan alan Başvuru Sahipleri kısa listede 

yer alacak ve Başvuru Sahiplerinden Başvuru Formlarını sunmaları talep edilecektir. 

Sözleşme Makamı, Proje Ön Teklifi değerlendirilen Başvuru Sahipleri’ne, değerlendirmenin bu ilk 

bölümünden aldıkları puanı ve başvuru formlarını sunmak üzere davet edilip edilmediklerini 

bildiren bir mektup gönderecektir. 

15 

22


İKİNCİ AŞAMA: BAŞVURU FORMU / TÜM BAŞVURU 

Adım 1: Açılış ve İdari Kontrol 

Aşağıdaki konular değerlendirilecektir: 

• Son başvuru tarihine riayet edilmiştir. Eğer son başvuru tarihine riayet edilmemişse, proje 

teklifi otomatik olarak reddedilecektir. (2.2.7 nolu bölüme bakınız) 

• Başvuru Formu Kontrol Listesi’nde (Hibe Başvuru Formu’nun V. Bölümü) belirtilen bütün 

kriterleri karşılamaktadır. İstenilen bilgilerden herhangi biri eksik veya yanlış ise, proje teklifi 

yalnızca bu esasa dayanarak reddedilebilir ve proje teklifi bu noktadan sonra artık 

değerlendirilmeyecektir. 

Başvurular açıldıktan sonra, Sözleşme Makamı, bütün Başvuru Sahiplerine başvurularının son 

başvuru tarihinden önce alınıp alınmadığını ve başvurularının idari uygunluk kontrol listesinde 

belirtilen bütün kriterleri karşılayıp karşılamadığını bildiren bir mektup gönderir.4 

Alınan tüm başvuruların listesi, teklif çağrılarına ilişkin ilgili diğer belgelerin de yer aldığı internet 

adresinde yayımlanacaktır. (“kapalı” başlığı altında) 

Adım 2: Değerlendirme 

Projelerin kalitesi, teklif edilen bütçe ile Başvuru Sahibinin ve ortaklarının kapasitesi de dahil 

olmak üzere, aşağıda yer alan Değerlendirme Tablosundaki kriterlere göre değerlendirilecektir. İki 

tür değerlendirme kriteri bulunmaktadır: seçim kriterleri ve hibe verme kriterleri 

Seçim kriterleri aşağıda belirtilen hususlardan emin olmak amacı ile Başvuru Sahiplerinin mali ve 

işletme kapasitesinin değerlendirilmesine yardımcı olmak için kullanılmaktadır: 

• projenin yürütüldüğü süre içerisinde faaliyetlerini sürdürmek ve gerektiğinde projenin 

finansmanına katılmak için istikrarlı ve yeterli finansman kaynaklarına sahip olup 

olmadıkları, 

• teklif edilen projeyi başarı ile tamamlamak için gerekli yönetim kapasitesine, profesyonel 

yeterliliğe ve niteliğe sahip olup olmadıkları. Bu husus Başvuru Sahibinin Ortakları için de 

geçerlidir. 

Hibe verme kriterleri değerlendirmeye alınacak projelerin kalitesinin, belirlenen hedefler ve 

öncelikler bakımından değerlendirilmesine olanak sağlar ve hibeler Teklif Çağrısının genel 

etkinliğini azami düzeye çıkartan projelere verilir. Bu kriterler, Sözleşme Makamı’nın 

güvenebileceği, hedef ve önceliklerle uyumlu ve Topluluk finansmanının görünürlülüğünü 

garanti eden projelerin seçilmesini sağlar. Bu kriterler, projenin ilgililiği, teklif çağrısı hedefleriyle 

uyumu, kalitesi, öngörülen etkisi, sürdürülebilirlik ve maliyet etkinliği gibi hususları içerirler. 

Lütfen Dikkat: 

Puanlama: 

Değerlendirme kriterleri bölümlere ve alt bölümlere ayrılmıştır. Her alt bölüme, aşağıdaki esaslara 

göre 1 ile 5 arasında bir puan verilecektir: 1 = çok zayıf; 2 = zayıf; 3 = yeterli; 4 = iyi; 5 = çok iyi. 

Bölüm 1 ile ilgili not: Mali kapasite ve işletme kapasitesi 

Bölüm 1’den alınan puan 12’den azsa, Değerlendirme Komitesi teklifi reddedecektir. 

4 Açılış oturumu ile bu mektubun gönderilmesi arasında geçen zamanın uzunluğu yapılan başvuru sayısına bağlıdır. 

23


Bölüm 2 ile ilgili not: İlgililik 

Bölüm 2’den alınan puan 16’dan azsa, Değerlendirme Komitesi teklifi reddedecektir 

Şartlı Kabul 

Değerlendirmeyi takiben, mevcut mali çerçeve gözönünde bulundurularak; teklifleri, aldıkları 

puanlara göre sıralı olarak listeleyen bir tablo ve aynı kriterlere göre bir yedek liste tablosu 

oluşturulacaktır. Mevcut fon miktarına bağlı olarak; sadece, en az 65 puan alan projeler hibe 

için önerilecektir. 

Not: Bu bölümde verilen puanlar ile aynı başvurunun Proje Ön Teklifi değerlendirmesinde aldığı 

puanlar birbirinden bağımsızdır. 

Değerlendirme Tablosu 

En 

Bölüm 

Yüksek 

Puan 

1. Mali Kapasite ve İşletme Kapasitesi 20 

1.1 Başvuru Sahibi ve Ortakları proje yönetimi konusunda yeterli deneyime 5 

sahip mi? 

1.2 Başvuru sahibi ve ortakları yeterli teknik uzmanlığa sahip mi? (ele alınacak 5 

konular hakkında yeterli bilgileri var mı?) 

1.3 Başvuru sahibi ve ortakları yeterli yönetim kapasitesine sahip mi? 

(personel, ekipman ve proje bütçesini idare edecek bilgi ve beceri dahil olmak 

üzere) 

Başvuru Formu 

II.4.1 ve III.1ve 

Fizibilite Çalışması 

II.4.1 ve III.1 ve 


5 II.4.2 ve III.1 ve 


1.4 Başvuru sahibi istikrarlı ve yeterli finansman kaynaklarına sahip mi? 5 II.4.2 

2. İlgililik 25 

2.1 Proje, Teklif Çağrısının hedefleri ve bir veya birden fazla önceliği ile ne kadar 

ilgilidir? 

5 x 2 

Not: 5 puan (çok iyi) verilebilmesinin koşulu; projenin en az bir önceliği 

I.1.6.1 

özellikle işaret etmesidir. 

Fizibilite Çalışması, 

Not: 5 puan (çok iyi) verilebilmesinin koşulu; projenin cinsiyet eşitliği, fırsat 

eşitliği, çevrenin korunması ve sürdürülebilir kalkınma gibi özel bir katma 

değer unsuru içermesidir. 

ÇED 

2.2 Proje, hedef bölgelerin ihtiyaçları ve sorunları ile ne kadar ilgili? (Tekrardan 

kaçınmak ve diğer Avrupa Topluluğu programları ile sinerji oluşturmak da 

dahil olmak üzere.) Çevrenin korunması göz önünde bulundurulmuş mu? 

5 I.1.6.2 

I.1.6.5 


ÇED 

2.3 İlgili taraflar ne kadar açıkca tanımlanmış ve stratejik olarak seçilmiştir? (nihai 5 x 2 I.1.6.3 ve I.1.6.4 

faydalanıcılar, hedef gruplar) Hedef grupların gereksinimleri net bir şekilde 


belirlenmiş mi ve proje bunları gerektiği şekilde muhatap alıyor mu? 

ÇED 

3. Yöntem 30 

5 I.1.7 ve I.1.8 

3.1 Önerilen faaliyetler uygun mu, uygulanabilir mi, hedeflerle ve öngörülen 

sonuçlarla uyumlu mu? 


ÇED ve Teknik 

Çizimler ve 

Kontrollük 

5 I.1.8 

3.2 Projenin genel tasarımı ne kadar tutarlı? (Özellikle; proje, söz konusu 


sorunların bir analizini yansıtıyor mu, dış faktörler dikkate alındı mı ve bir 

ÇED ve Teknik 

değerlendirme öngörülmekte midir?) 

Çizimler ve 

Kontrollük 

3.3 Ortakların projeye katılım ve katkı düzeyi yeterli mi? 

Not: Ortak bulunmaması halinde 1 verilecektir. 

5 

I.1.7 ve I.1.8.5 

3.4 Proje Faaliyet Planı yeterince açık ve uygulanabilir mi? 5 I.1.9 

3.5 Teklifte, projenin sonucuna yönelik objektif olarak doğrulanabilir göstergeler 5 Mantıksal Çerçeve, 

yer alıyor mu? 


3.6. Projede AB desteğine yeterli vurgu yapılmış ve görünürlük kuralları 

detaylandırılmıştır. 

5 

I.1.8.8. ve I.2.6 

24


4. Sürdürülebilirlik 15 

4.1 Projenin, hedef grupları üzerinde somut bir etkisi olması bekleniyor mu? 

5 

(faaliyetin bölgesel önemi, sosyal faydalar, bölgenin genel ekonomik 

ortamında sağlanan gelişmeler vb. dahil olmak üzere) 

4.2 Proje, çarpan etkileri içermekte midir? 

(Proje sonuçlarının yinelenmesi, daha geniş alanlara yayılması ve bilgi 

yayılması dahil olmak üzere ) 

4.3 Teklif edilen projenin beklenen sonuçları sürdürülebilir mi? 

- mali açıdan ( finansman sona erdikten sonra faaliyetler nasıl finanse 

edilecek?) 

- - kurumsal açıdan (faaliyetlerin devam etmesine imkan tanıyan yapılar 

projenin sonunda devam edecek mi? Proje sonuçları yerel olarak 

sahiplenilecek mi?) 

- politika düzeyinde (uygulanabilirse) projenin yapısal etkisi ne olacaktır? 

Örneğin mevzuatta, davranış kurallarında, yöntemlerde vb. bir iyileşme 

sağlayacak mı? Proje sürdürülebilir kalkıma ve çevrenin korunmasına 

duyarlı mı? 

5 

5 

I.2.1 


I.2.2 and I.2.3 

I.2.4 


5. Bütçe ve maliyet etkinliği 10 

5.1 Tahmini maliyetler ile beklenen sonuçlar arasındaki oran yeterli midir? 5 I.3 ve Keşif-Metraj 

5.2 Yapılması öngörülen harcamalar projenin uygulanması için gerekli mi? 5 I.3 ve Keşif-Metraj 

EN YÜKSEK TOPLAM PUAN 100 

Adım 3: Başvuru Sahiplerinin ve Ortakların Uygunluğu 

Sözleşme Makamı tarafından istenilen destekleyici belgelere (2.4’e bakınız.) dayanarak yapılan 

uygunluk incelemesi, mevcut mali çerçeve içinde, aldıkları puana göre sadece şartlı kabul edilen 

teklifler için yapılacaktır. 

• Başvuru Sahibinin Beyanı (Hibe Başvuru Rehberi’nin VI. Bölümü) Başvuru Sahibi tarafından 

sağlanan destekleyici belgeler ile karşılıklı olarak kontrol edilecektir. Destekleyici 

belgelerdeki bir eksiklik veya Başvuru Sahibi’nin Beyanı ile destekleyici belgeler arasındaki 

uyumsuzluk durumlarından herhangi biri, başvurunun otomatik olarak reddedilmesine neden 

olabilir. 

• Başvuru Sahibi’nin, ortaklarının ve projenin uygunluğu 2.1.1, 2.1.2 ve 2.1.3 bölümlerinde 

belirtilen kriterlere göre incelenecektir. 

Yukarıda belirtilen analizleri takiben reddedilecek bir proje varsa, gerekli görüldüğü takdirde ve 

mevcut mali çerçeve içerisinde, yedek listede ondan sonra gelen en iyi proje ile yer değiştirecektir. 

Bu yeni proje daha sonra, Başvuru Sahibinin ve Ortaklarının uygunluğu bakımından incelenecektir. 

25


2.4.ŞARTLI KABUL EDİLEN PROJELER İÇİN DESTEKLEYİCİ BELGELERİN 

SUNULMASI 

Şartlı Kabul edilen veya yedek listede bulunan Başvuru Sahipleri, Sözleşme Makamı tarafından 

yazılı olarak bilgilendirilecektir. Sözleşme Makamı, Başvuru Sahipleri’nin ve Ortaklarının 

uygunluğunu doğrulamak amacıyla, söz konusu Başvuru Sahipleri’nden aşağıdaki belgeleri temin 

etmesini isteyecektir. 

1. Başvuruda bulunan kuruluşun ve varsa her ortak kuruluşun tüzüğü veya kuruluş sözleşmesi 

(başvuru sahipleri alternatif olarak imzalı ve mühürlü bir yazıyla sadece kuruluş kanunlarına 

atıfta bulunabilirler). 

2. Başvuru Sahibinin en son hesapları (bağımsız bir denetim şirketi/serbest muhasebeci mali 

müşavir tarafından veya ilgili vergi dairesinden onaylanmış önceki mali yıla ait kâr ve zarar 

hesabı ve bilanço). Yerel yönetimler ve bilançosu olmayan diğer kurumlar sadece en son 

onaylanmış kesin hesaplarını sunacaklardır. 

3. Başvuru Sahibinin inşa edilen altyapının sahipliliğini veya intifa hakkını, projenin 

tamamlanmasının ardından asgari 5 yıl süre ile elinde tutacağına dair beyanı. 

4. Belediye Meclisinin, İl Genel Meclisinin veya Muhtarlığın projeyi uygulama kararı. Sulama 

Birlikleri için Birlik Meclisinin bu yöndeki kararı. 

5. Gerekli hallerde arazi sahipliliğine veya intifa hakkına dair belge/sertifika 5 

6. Gerekli hallerde, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu izni 

7. Başvuru Sahibini temsil ve ilzama yetkili kişi(ler)in isim(ler)ini ve imzalarını noter tarafından 

tasdik eden belge (belgenin aslı olacak). Eğer bu kişi(ler), Başvuru Sahibinin yasal 

statüsünden böyle bir yetkiye haiz değillerse ilaveten yetkili yönetim organının (Belediye 

Meclisi, İl Genel Meclisi, Muhtarlık ve Birlik Meclisi) bu kişilere yetki verdiğine dair kararın 

sureti gerekmektedir. 

8. EK-J’de yer alan örneğe uygun ve ödemenin yapılacağı banka tarafından onaylanmış mali 

kimlik formu. Bu banka, Başvuru Sahibi’nin kayıtlı olduğu ülkede olmalıdır. Başvuru Sahibi 

hali hazırda Avrupa Komisyonu ile bir sözleşme imzalamışsa ve bu aradaki sürede banka 

hesabında bir değişiklik olmamışsa bunun yerine önceki mali kimlik formunun kopyası 

sunulabilir. 

9. İlgili vergi dairesinden alınmış vergi kaydını ve vergi numarasını içeren belgenin kopyası 

(uygun olduğu durumlarda KDV kaydı). 

10. Tüzel Kişilik Belgesi (Ek M) 

11. Başvuru sahibinin taahhütnameleri (Ek-I’de yer alan şablona göre) – Aslı 

12. Projenin uygulanması için kanunen ilgili makamlardan alınması gereken yetki belgesi, lisans 

veya diğer ilgili izinler. 

İstenilen destekleyici belgelerin asılları veya asıllarının fotokopileri sunulmalıdır. Bu belgeler tüm 

başvuruda olduğu gibi Teklif Çağrısının yapıldığı dillerde (Türkçe veya İngilizce) sunulacaktır. 

Eğer bu belgeler belirtilen son tarihten (Sözleşma Makamı tarafından gönderilen mektubu 

takiben 10 iş günü) önce sunulmamışsa başvuru otomatik olarak reddedilecektir. 

5 Projenin çıktıları şahıslara devredilemez. Bu belge, örneğin şahsa ait olan bir araziden, bir sulama projesine ait boru 

hattının geçtiği yerin sahipliği gibi durumlar için gereklidir. 

26


2.5. SÖZLEŞME MAKAMININ KARARININ BİLDİRİLMESİ 

2.5.1. Kararın İçeriği 

Başvuru Sahiplerine, başvuruları ile ilgili Sözleşme Makamı’nın kararı yazılı olarak bildirilecektir. 

Başvurunun reddedilmesi veya hibe verilmemesi kararı, aşağıda belirtilen gerekçelere 

dayandırılacaktır: 

• başvuru, son başvuru tarihinden sonra alınmıştır; 

• başvuru eksiktir veya belirtilen idari koşullara uygun değildir; 

• Başvuru Formunun içeriği, Proje Ön Teklif Formunda yer alan içerik ile aynı değildir. 

• başvuru sahibi veya ortaklarından biri ya da bir kaçı uygun değildir; 

• proje uygun değildir (örneğin teklif edilen projenin program kapsamında olmaması, teklifin 

izin verilen azami süreyi aşması, talep edilen katkının izin verilen azami katkıdan daha fazla 

olması vb.); 

• proje, konuyla yeterince ilgili değildir ve/veya Başvuru Sahibinin mali ve işletme kapasitesi 

yeterli değildir; 

• proje, teknik ve mali açıdan, seçilmiş olan diğer projelere göre yetersiz görülmüştür; 

• proje, olumlu görüş için gerekli kalite kriterlerini karşıladığı halde, benzer bir başka projeye 

daha yüksek puan verilmiştir; 

• aynı Başvuru Sahibi tarafından birkaç proje sunulmuş ve bu projeler desteklenmek üzere 

seçilmiştir ancak Başvuru Sahibinin projelerin hepsini uygulamak için gerekli mali ve işletme 

kapasitesi yoktur; 

• talep edilen destekleyici belgelerin biri ya da birkaçı belirtilen son tarihten önce teslim 

edilmemiştir; 

• bu Rehberde bulunan herhangi başka bir kritere uyulmamıştır. 

Sözleşme Makamının bir başvuruyu reddetme ya da hibe vermeme kararı nihaidir. 

2.5.2. Öngörülen Zaman Çizelgesi6 

Proje Ön Teklifi için açılış ve idari uygunluk kontrolünün sonuçları hakkında Başvuru Sahiplerini 

bilgilendirmek için Sözleşme Makamının planladığı tarih 01 Haziran 2007’dir- Bu tarih kesin 

değildir. 

Proje Ön Teklifi değerlendirme sonuçları hakkında Başvuru Sahiplerini bilgilendirmek için 

Sözleşme Makamının planladığı tarih 25 Haziran 2007’dir - Bu tarih kesin değildir. 

Başvuru Formunun, açılış ve idari uygunluk kontrolü sonuçları hakkında Başvuru Sahiplerini 

bilgilendirmek için Sözleşme Makamının planladığı tarih 31 Ağustos 2007’dir - Bu tarih kesin 

değildir. 

6 Öngörülen tarihler alınan başvuru sayılarına bağlıdır. 

27


Başvuru Formu değerlendirme sonuçları hakkında Başvuru Sahiplerini bilgilendirmek için 

Sözleşme Makamının planladığı tarih 12 Kasım 2007’dir - Bu tarih kesin değildir. 

Başvuru Sahibinin ve ortaklarının uygunluklarını doğruladıktan sonra Sözleşme Makamının hibe 

konusundaki kararını açıklaması için planlanan tarih 23 Kasım 2007’dir - Bu tarih kesin değildir. 

28


2.6.SÖZLEŞME MAKAMININ HİBE ONAYINI VERMESİNİ TAKİBEN PROJE 

UYGULAMA KOŞULLARI 

Hibe verme kararını takiben, Sözleşme Makamının standart sözleşmesi (EK-G) temel alınarak 

Faydalanıcıya bir sözleşme teklif edilecektir. 

Sözleşmenin taraflarca imzalanmasını takiben, projelerin başlaması için planlanan tarih 28 Kasım 

2007’dir. Bu tarih kesin değildir. Proje faaliyetleri 30 Kasım 2008’den önce bitirilmelidir. 

Sözleşme özellikle aşağıda belirtilen hakları ve yükümlülükleri ihdas eder: 

Denetim şirketi 

Standart Hibe Sözleşmesi Ek II Madde 15.6’da atıfta bulunulan harcama teyidini yapacak denetim 

şirketinin adı ve adresi, eğer bu tür teyit gerekiyorsa, sözleşmede Madde 5.2’ye dahil edilmelidir. 

Nihai hibe tutarı 

Azami hibe tutarı Sözleşmede belirtilecektir. Madde 2.1.4’te açıklandığı gibi, bu tutar, kendisi de 

tahmini olan bütçeye dayalı olacaktır. Sonuç olarak nihai hibe tutarı, proje sona erdiğinde ve son 

hesaplar sunulduğunda kesinlik kazanacaktır (bkz. Genel Koşullar, Madde 17.1 ve 17.2). 

Hedeflerin gerçekleştirilememesi 

Faydalanıcının projeyi sözleşmede taahhüt edildiği ve mutabık kalındığı şekilde uygulayamaması 

halinde, Sözleşme Makamı ödemeleri durdurma ve/veya sözleşmeyi feshetme hakkını saklı tutar. 

(bkz. Genel Koşullar, Madde 11). Faydalanıcının sözleşme koşullarını yerine getirmemesi halinde, 

Sözleşme Makamı’nın katkısı azaltılabilir ve/veya Sözleşme Makamı o zamana kadar ödenen 

tutarların tamamen ya da kısmen geri ödenmesini talep edebilir (bkz. Genel Koşullar, Madde 12.2 

ve 17.4). 

Sözleşmede ve bütçe içinde yapılacak değişiklikler 

Sözleşmede yapılacak herhangi bir değişiklik, yazılı bir zeyilname ile asıl sözleşmeye eklenmelidir. 

(bkz. Genel Koşullar, Madde 9.1). Ancak bazı değişikliklerin (adresler, banka hesabı vb.) sadece 

Sözleşme Makamı’na bildirimi yeterli olacaktır (bkz. Genel Koşullar, Madde 9.2). 

Aşağıdaki koşullar sağlandığında, projenin tanımında (sözleşme Ek I) ve bütçe kalemlerinde bazı 

değişiklikler yapılabilir: 

1) projenin temel amacını etkilememesi ve 

2) yapılan değişikliğin mali etkisinin; aynı ana bütçe kalemi içinde bir transferle ya da ana 

bütçe kalemleri arasında, ilgili her bir ana bütçe kaleminin asıl miktarının %15’inden fazla 

olmayan bir transferle sınırlı olması (bu durumda yazılı bir zeyilname ile değişiklik 

yapılabilir). 

Bu gibi durumlarda, faydalanıcı bütçede değişiklikler yapabilir ve Sözleşme Makamı’nı durumdan 

haberdar eder. 

Bu yöntem idari giderler ve yedek akçe kalemlerini değiştirmek için kullanılamaz (bkz. Genel 

Koşullar, Madde 9.2). 

Yukarıda belirtilen durumlar dışında, Sözleşme Makamı’na önceden yazılı olarak talepte 

bulunulması ve değişikliğin sözleşmeye bir zeyilname ile yansıtılması gerekecektir. 

29


Raporlar 

Raporlar Türkçe veya İngilizce kaleme alınmalıdır. Eğer raporlar Türkçe yazılmışsa, ayrıntılı 

İngilizce özet eklenmelidir. Sözleşme ekindeki örneğe uygun teknik ve mali raporlar ödenek 

talepleriyle birlikte sunulur (ön-finansmanın ilk taksidi haricinde). 

İlave bilgiler 

Genel Koşullar Madde 2.2’ye uygun olarak, Sözleşme Makamı ilave bilgi talebinde bulunabilir. 

Ödemeler 

Faydalanıcı sözleşmeyi imzaladıktan sonra ödeme talebinin sunulmasını müteakiben hibe tutarının 

% 80’ini ön finansman olarak alacaktır. 

Son bakiye, nihai raporun Faydalanıcı tarafından sunulmasını ve Sözleşme Makamı tarafından 

onaylanmasını takiben ödenecektir (bkz. Genel Koşullar, Madde 15.1). 

Ödemeler, MFİB tarafından, ödenen fonların dökümü yapılabilen ve bu fonlardan doğan faizi 

hesaplanabilen, projeye özel bir banka hesabına ya da alt hesabına yapılacaktır. 

Proje hesapları 

Faydalanıcı, proje uygulanmasına dair doğru ve muntazam kayıtlarla birlikte ilgili tüm hesapları 

şeffaf bir biçimde tutmakla yükümlüdür (bkz. Genel Koşullar, Madde 16.1). Bu kayıtlar bakiyenin 

ödenmesinden sonra yedi yıl süreyle saklanmalıdır. 

Harcama teyidi 

Proje harcamalarını teyit eden bir rapor, yasal denetim konusunda uluslararası kabul görmüş bir 

denetim kurumuna mensup onaylı bir denetçi tarafından hazırlanıp 

• eğer önceki ve yeni ön-finansman ödemeleri toplamı 750.000 Avro’yu aşıyorsa, sonraki önfinansman 

ödemesi için herhangi bir talebe; 

• 100.000 Avro’yu aşan bir hibe durumunda, bakiyenin ödenmesi için herhangi bir talebe; 

• işletme hibesi durumunda, mali yıl için 100.000 Avro’nun üzerinde ödeme için herhangi bir 

talebe eklenmelidir. 

Sözleşmede Ek VII'deki örneğe uygun olarak hazırlanan harcama teyidi raporunda denetçi; 

Faydalanıcı tarafından beyan edilen masrafların gerçek, tam ve sözleşmeye uygun olduğunu teyit 

eder (bkz. Genel Koşullar, Madde 15.6). 

Sözleşme hükümleri; Avrupa Komisyonu, Avrupa Yolsuzlukla Mücadele Bürosu, Avrupa Sayıştayı 

ve dış denetçi tarafından hem kayıtlar üzerinde hem de yerinde yapılabilecek denetimlere olanak 

tanıyacaktır (bkz. Genel Koşullar Madde 16.2). 

Tanıtım 

Avrupa Topluluğu tarafından verilen hibenin görünürlüğü sağlanmalı ve yeterli önem verilmelidir. 

Örneğin projeyle ilgili raporlar ve yayınlarda ya da proje kapsamındaki kamusal etkinliklerde vb. 

görünürlük sağlanmalıdır (bkz. Genel Koşullar Madde 6). 

Uygulama sözleşmeleri 

Projenin uygulanmasının Faydalanıcı tarafından ihaleler yapılmasını gerektirmesi halinde; ihale, 

çıkar ilişkisinden kaçınmaya dikkat ederek, şeffaflık ve olası yüklenicilere karşı eşit muamele 

prensiplerine uygun olarak, paranın karşılığını en iyi veren, yani en iyi fiyat-kalite oranına sahip 

olan tedarikçi ile yapılmalıdır. Bu amaçla, Faydalanıcı, Sözleşme’nin Ek IV’ünde belirtilen 

prosedürleri izlemelidir. 

30


3. EKLERİN LİSTESİ 

DOLDURULACAK DOKÜMANLAR 

EK 

1: PROJE ÖN TEKLİF FORMU (Word Formatında) 

Lütfen 

Proje Ön Teklif Formuna Başvuranın/Ortakların, 2.1.2 bölümünde yer alan kriterlere göre 

uygun olduğunu kanıtlayan bir doküman veya Başvuranın/Ortakların 

kuruluş kanununa atıfta 

bulununuz. 

SADECE PROJE ÖN TEKLİF FORMU BAŞARILI BULUNAN VE KISA LİSTEYE KALAN 

BAŞVURU SAHİPLERİ TARAFINDAN DOLDURULACAK DOKÜMANLAR 

EK A: HIBE BAŞVURU FORMU 

EK B: BÜTÇE (EXCEL FORMATINDA) 

EK 

C: MANTIKSAL ÇERÇEVE (EXCEL FORMATINDA) 

EK D: İNGILIZCE PROJE ÖZETI, İNGİLİZCE FAALIYET PLANI, İNGİLİZCE BÜTÇE VE 

İNGİLİZCE MANTIKSAL ÇERÇEVE (TÜRKÇE 

HAZIRLANAN PROJELER IÇIN) 

EK E: FİZİBİLİTE ŞABLONU (FORMAT EK E-1 DE YER ALMAKTADIR) 

EK F: TEKNİK TASARIMLAR, TEKNİK ŞARTNAMELER, KEŞİF-METRAJ VE ÇEVRESEL 

ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇED) RAPORU VEYA ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞINDAN 

SÖZ KONUSU YATIRIM İÇİN ÇED’E İHTİYAÇ OLMADIĞINI TEYİT EDEN YAZI. 

EK G: KONTROLLÜK İLE İLGİLİ BİLGİLER 

BILGI İÇIN BELGELER (LÜTFEN BU BELGELERİ BAŞVURU FORMUYLA BERABER 

GÖNDERMEYİN) 

EK H: ŞARTLI KABUL EDİLEN PROJELER İÇİN SUNULACAK DESTEKLEYİCİ 

BELGELERİN LİSTESİ 

EK I: BAŞVURU SAHIBININ 

TAAHHÜTNAMELERİ 

EK J: MALİ KİMLİK FORMU 

EK K:STANDART SÖZLEŞME, 

aşağıdaki internet adresinden ulaşılabilir: 

http://europa.eu.int/comm/europeaid/tender/practical_guide _2006/annexes_grants_en.htm 

ÖZEL KOŞULLAR 

EK I: PROJENİN TANIMI (PROJE, FİZİBİLİTE ŞABLONU, KEŞİF-METRAJ, TEKNİK 

TASARIMLAR VE ÇED) 

EK 

II: DIŞ FAALİYETLER İÇİN AVRUPA TOPLULUĞU TARAFINDAN FİNANSE 

EDİLEN HİBE SÖZLEŞMELERİNE UYGULANABİLİR GENEL KOŞULLAR 

EK III: PROJE BÜTÇESİ 

EK IV: SATIN ALMA PROSEDÜRLERİ 

EK V: ÖDEME TALEBİ VE MALİ KİMLİK FORMU 

EK VI: TEKNİK VE MALİ RAPOR ÖRNEĞİ 

EK VII: FİİLİ BULGUYA VE DIŞ FAALİYETLER 

İÇİN AVRUPA TOPLULUĞU 

TARAFINDAN FİNANSE EDİLEN HİBE SÖZLEŞMESİ 

İÇİN HARCAMA TEYİDİNE 

YÖNELİK TEKNİK ŞARTNAMEYE DAİR RAPOR 

ÖRNEKLERİ 

EK VIII: HİBEYE TANINAN MUAFİYETLER 

EK IX KAMU PERSONELİ VE ANLAŞMAZLIK TAAHHÜTNAMELERİ 

EK L: HARCIRAHLAR, aşağıdaki internet sitesinde bulabilirsiniz: 

http://europa.eu.int/comm/europeaid/perdiem/index_en.htm 

EK M: TÜZEL KİŞİ FORMU 

31

Merkezi Finans ve İhale Birimi TR90 Düzey 2 Bölgesi (Artvin ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?