Milky Simge Seti - Tilkinin Dilinden - WordPress.com

sayı 15 - temmuz 2009özgürlükiçin.com e-dergiÜç Boyutlu Silah OyunuNexuizStopmotionMount ManagerSabit Disklerinizi BağlayınRöportaj: Banu Önal“Pardus’un bir kültürüve iddiası var.”Milky Simge Seti

içindekiler04-09.10.11-12.13-14.15-18.19-21.22-25.26-2829-31.32-34.35-36.37-40.41-44.45-48.49-51.52-55.56-57.58-63.64-65.66.Haberlerİş Modelleri Açısından Özgür Yazılım LisanslarıDeluge ile İnternet’i KeşfedinMount Manager ile Sabit Disklerinizi BağlayınStopmotionAğınızı Denetim Altında Tutun: WiresharkGeleceğin Parlak Standardı: SVGInkscape Dersleri-2Komut Sistemi- Temel Program ve KomutlarAlgoritma ve Akış DiyagramlarıOpenOffice.org Veritabanı: Hesaplanabilir Alan OluşturmakOpenOffice.org ile Üç Boyutlu ÇizimlerBasit ve Kullanışlı Gimp BilgileriÜç Boyutlu Silah Oyunu: NexuizTeeworlds ile Eğlenceye ZıplayınTarayıcı OyunlarıBir Simge Setinin HazırlanışıRöportaj: “Pardus’un bir kültürü ve iddiası var.”Özgür Bir Adamın HikayesiSon sayfakünyeBu sayının editörü:Ceyhun ALYEŞİLBu sayıda katkıda bulunanlar:Ahmet Hiçyılmaz, Akın Ömeroğlu,Ali Erkan İmrek, Ali Işıngör,Anıl Özbek, Aydın Gündüz,Ceren Çalıcı, Ceyhun Alyeşil,Deniz Ege Tunçay, Emrah Özesen,Dr. Erkan Tekman, Fahri Dönmez,Gözde Orgun, Işıl Poyraz,Koray Löker, Kubilay Kocabalkan,Mehmet Pekgenç, Muratcan Şimşek,Özgür Kuru, Serkan Seçkin,Süha Ahmet Aktaş, Şaban Kuş,Taha Doğan Güneş, Utku UluşahinTasarım:artistanbul (Pınar Eskikan)Özgürlükİçin e-dergisi,Creative Commons(by-nc-sa) 3.0 ile lisanslanmıştır.Pardus ismi ve logosu,TÜBİTAK UEKAE’nin tescilli markasıdırBu yayın, Özgürlükİçin topluluğu tarafındanhazırlanmaktadır.02

editördenCeyhun ALYEŞİLceyhunalyesil@gmail.com“Yalnız değildim, biz çoktuk”Yıllarca etrafı aç gözlü, kötü niyetli insanlar tarafından örülmüşduvarlarla çevrili bir yolda gidip geliyordum. Yolun bir sonu yoktu.Olduğumuz yerde bilinmeyen kişilerin bize çizdiği rotada hareketediyorduk. Hayatımız bu yol ve etrafındaki duvardan ibaretti.Evet, yalnız değildim, biz “çoktuk”. Duvarlarda asılı olan tabelalardışarıda iyi bir şeyin olmadığı konusunda bizi uyarıyordu. “Oradabir şey yok, orası kötü, yaşamayı beceremezsiniz!” gibi söylemlerhepimizin yüreğine korku salmış, önyargıları oluşturmuştu. Çoğumuzdışarıda nelerin olduğunu merak bile etmiyordu. Esir hayatından mutluolduklarını söylemek yanlış olmazdı. Bir kararla sorumluluk almak vefarklı bir dünyanın parçası olmak cesur olmayı gerektiriyordu, bunutek başına yapmak çok zordu ama bir gün bir dost çıkageldi. Bizeözgürlükten bahsetti. Korkmaya gerek olmadığını, bize duvarın dışındayaşamayı öğretebileceğini söyledi ve duvarı aştık. Özgürlüğe ilkadımımı çoğu arkadaşımla birlikte attım.Kısaca anlattığımız hikâyemizden de anlaşılacağı üzere insanlarınalışkanlıklarını değiştirmek, onları yeni bir şeyle tanıştırmak zordur.Bunu tek başlarına yapmalarını beklemek yerine onlara yardımetmek daha iyi olur. İşte benim gibi duvarları aşmak isteyenler içinÖzgürlükİçin topluluğu bir dost, bir öğretmen demek. İnsanlarıözgür yazılım dünyasıyla tanıştırmak ve onlara bu yeni maceradayol göstermek amacıyla çıkarılan Özgürlükİçin E-Dergisi’nin temmuzsayısıyla karşınızdayız.Bu ay her zamanki gibi dolu dolu bir sayı hazırladık. Temamız Pardus2009’un yeni simge seti Milky. Simge setimize göz atarken kendisinintasarımcısı Banu Önal ile harika bir röportaj gerçekleştirdik. Sonzamanlarda bu kadar güzel bir röportaj okumamıştım. Milky’ninarkasındaki gücü nereden aldığını anlamak ve Banu hanımı dahaiyi tanımak için mutlaka bu röportajı okuyun. Bu ay OpenOffice.orgTürkiye sayfaları her zamanki gibi dergimizde yer alıyor. Ayrıca devameden Inkscape ve Algoritma yazılarının yanında Komut sistemininderinliklerine inen yeni bir yazı dizisini de başlatıyoruz. Linux’un“gücünü” merak edenler için harika bir seri olacak.Bunların yanında neler mi var? SVG’nin ne olduğunu Anıl Özbek’inkaleminden öğreniyoruz. Geleceğin standardı olan SVG’ye ben bileilgi duymaya başladım. Şaban Kuş hocamız Stopmotion ve Pratik GimpUygulamaları ile dergimize katkı vermeye devam ediyor. Bunlarınyanında iki önemli konuda eğitim bölümünegiriyor: Wireshark ve MountManager ile Diskleri Bağlama.Eğlenceyi unutmadık! Bu ay yineeğlenceli ve özgür oyunlarıntanıtımını hep birlikte okuyacağız.Nexuiz ve Teeworlds’ün yanındaTarayıcı oyunlarının dünyasına dagöz atıyoruz. Milky simge setininhazırlanışını anlatırken, Ceren Çalıcıile özgür bir adamın hikâyesiniöğreniyoruz. Bu sayıda katkıdabulunan arkadaşlara tekrardan teşekkürederim. Onlar ve artistanbul ekibiylebirlikte harika bir işe imza attık. Bu kadaryetenekli insanlarla bizden sonra daha fazlakişinin engelleri aşıp özgürlüğe kavuşacağındanve bir gün yolumuzu çeviren duvarları tamamenyıkacağımızdan eminim!Hepinize iyi eğlenceler.03

haberlerÖzgürlükİçin Haber MerkeziGoogle Android 2.0 ‘ı AçıkladıGoogle, Google I/O geliştiricikonferansında Android’in kod adı“Donut” olan erken sürümlerinden birisiniduyurdu. eWeek dergisinin haberine göretoplantıda geliştiricilere ücretsiz Androidtelefonları da dağıtıldı. Android 2.0yerel ve web araması, elle yazı, GoogleTranslate ve sesi metine dökme gibi çeşitliözelliklerle birlikte geliyor.Haberde not edildiği üzere Android,ara sürüm isimlendirmede pasta temasınıbeğenmiş gibi. Android 1.5’in kodadı da “Cupcake” idi. Bazı kaynaklarDonut’tan sonra gelecek sürümün adının“Eclair”(parmak şeklinde içi kremalı ekpasta) olacağını söylüyor.Donut ile birlikte kullanıcılar evrenselarama özelliğine kavuşuyor. Bu özelliksayesinde bağlantılar, takvim ve müziğinyanında birçok içerik yerel ağda yada İnternet’te aranabiliyor. Dergininhaberine göre yeni özellikleriyi karşılanmakla birlikte büyükbir şaşkınlığa sebep olmadı. Birgeliştirici Google’ın bazı özellikleriaçıklamadığı düşüncesini dilegetirirken, Nathan FREITAS isimlibaşka bir mobil geliştiricisi, buarama özelliğinin eklentilerlezaten sağlandığını, bunun yanındahenüz pek gelişmemiş olan elleyazma özelliğine göndermedebulundu.SVOX konuşma araçları Android’e geliyorTüm bunlar yaşanırken geçen haftaİsviçre merkezli SVOX, Android akıllıtelefon platformunu destekleyen açıkendüstri grubu, Açık Telefon Birliği’ne(Open Handset Alliance) katıldı. Firma,kullanıcıların sesli arayüzleri kullanmasınısağlayacak konularda teknolojik destekverecek. Bu konu tam olarak belirtilmesede SVOX teknolojisi Donut’un “textto speech” uygulama programlamaarabiriminde geçiyor.SVOX projeye Pico TTS motoru isimli biraracıyla destek olacak. Pico’nun Androidversiyonu İngilizce, İtalyanca, Almanca,Fransızca, İspanyolca ve Amerikanİngilizcesi gibi altı dil paketi içerecek.Android 2.0 bu yılın sonlarına doğruçıkacak. eWeek dergisinin ilgili haberiniokumak için bu adresi ziyaret edebilirsiniz.Kaynak: LinuxDevicesEn Büyük LinuxBuluşmasıGNOME Vakfı ve KDE Vakfı, heryıl düzenlenen ve dünyanın dört biryanındaki geliştiricileri bir araya getirenKDE aKademy ve GUADEC etkinliklerinibirleştiriyorlar. Gran Canaria MasaüstüZirvesi adındaki bu ilk büyük buluşma,İspanya’nın Kanarya Adaları’ndadüzenlenecek.Masaüstü ve taşınabilir Linux kullanıcılarıve geliştiricilerini bu en büyük buluşmaya1.000 kadar masaüstü teknolojisigeliştiricisi ve kullanıcısının katılmasıbekleniyor. 100’den fazla konuşmayıiçerecek bu etkinlik, geliştiricilerinbuluşarak yeni projelerde işbirliğiyapmalarına olanak sağlayacak.Gran Canaria Masaüstü Zirvesi, İspanyaKanarya Adları’ndaki Las Palmaskentindeki Kongre Merkezi ve AlfredoKraus Oditoryumu’nda, 3-11 Temmuz2009 tarihinde düzenlenecek. Bu büyükzirveye, Pardus geliştiricilerinin dekatılması bekleniyor.Kanarya Adaları’nda özgür yazılıma çokdeğer veriliyor. Bu yüzden Gran CanariaMasaüstü Zirvesi, bu bölgenin yerelyönetimi tarafından lojistik ve finansalanlamda büyük destek görüyor.Açılış Konuşması Stallman’danKonferansın kesinleşen açılış konuşmacılarışöyle:• Richard STALLMAN, Özgür YazılımVakfı• Walter BENDER, Müdür, Sugar Labs• Robert LEFKOWITZ ACM’nin BaşMühendisi• Jakup PAVELEK, NokiaAçılış konuşmaları hakkında dahafazla bilgi almak için bu adresi ziyaretedebilirsiniz.Bu iddialı isimler, katılımcıların işbirliğikonusunda cesaretlendirilmesi amacıylaözellikle seçilmiş. Yıllardan beri GNOMEve KDE, son kullanıcıların, dağıtıcılarınuygulama geliştirme konusunda seçimyapmalarını sağlamak adına işbirliğiiçerisinde. Yıllık geliştirici değerlendirmetoplantılarını ortaklaşa yapmalarısayesinde KDE ve GNOME, geliştiricitoplulukları arasındaki işbirliği ve görüşalışverişini artırma olanağı bulacak.Kaynak: Gran Canaria Desktop Summit04

haberlerAtölye AçıldıÖzgürlükİçin.com, kullanıcılarına sunduğuhizmetlere bir yenisini daha ekledi. 1Haziran 2009 itibariyle, Özgürlükİçin.com’da Atölye adında yeni bir bölümyerini aldı.Peki, nedir bu Atölye?Atölye, Özgürlükİçin’de yeni bir bölümve içerisinde yazılım ve uygulamageliştirmeyle ilgili dersleri bulabilirsiniz.E-dergide yayınlanan programlama vegeliştirme konulu yazılar, Atölye bölümünetaşımaya başlandı. Başlangıç olarakDjango, PiSi paketi yapımı ve Pythonile ilgili yazılarla başlayan bölümümüz,elimizde biriken yazıların da etkisiylehızla büyüyecek. Seri halinde devam edenprogramlama yazılarına artık buradanulaşabilirsiniz. Sizler de bu bölüme katkıdabulunmak istiyorsanız, yazılım geliştirmeyleilgili yazılarınızı gönderebilirsiniz.KDE 4.2.4 Sürümü DuyurulduHer ay güncellenen KDE 4.2 sürümününson servis güncellemesi yayınlandı.KDE Topluluğu tarafından yayınlananbu sürümde masaüstü çalışma alanınınyanı sıra KDE’de görmeye alışıkolduğumuz çeşitli yönetim programlarıile bilgisayarı gündelik ihtiyaçları içinkullanan herkesin yararlanabileceğiprogramlar bulunuyor. KDE4.2.4 sürümü 50’den fazla dildekullanılabiliyor.artışlarını da kullanıcılarla buluşturuyor.Bu değişikliklerden dikkat çekenlerebaktığımızda,• Okular (KDE belge görüntüleyicisi)artık Postscript kullanarak bir belgeninsadece belli sayfalarını yazdırma işinigerçekleştirebiliyor.Android 1,5 Trimble Nomad’daSDG Systems, kendi Trimble Nomaddayanıklı mobil bilgisayar sistemini,Google tarafından geliştirilen Android 1.5“Cupcake” akıllı telefon işletim sistemiylekullanacağını duyurdu. Bu, geliştiricilerindayanıklı mobil cihazlarda da Androiduygulamaları test etmelerini sağlayacakTrimble Nomad 806 MHz işlemci, 2 GB’akadar dahili depolama alanı ve yüksekçözünürlüklü VGA bir ekrana sahip. Cihazbir CompactFlash yuvası ve Bluetooth 2.0bağlantı yeteneğiyle geliyor. GPS ve WiFibağlantısı da seçimli olarak cihaza dâhiledilebiliyor. Dört bant GSM bağlantısı daisteğe bağlı olarak sunuluyor.SDG Sistemleri 2001 yılından bu yana,OpenMoko Neo FreeRunner gibi Linuxtemelli mobil cihaz geliştiricilerini dedestekliyor. Trimble Nomad, GoogleAndroid geliştirme paketi ile 1.274dolardan başlayan fiyatla piyasayasunulacak.Kaynak: MobileburnKDE 4.2.4’ün önemli bir özelliği,KDE 4.2 sürümü için çıkan son servisgüncellemesi olması. KDE 4.2 serisiyayınlandıktan altı ay sonra bir diğerdeyişle, temmuz ayının sonunda yeriniKDE 4.3 serisine bırakacak.Temmuz ayının sonuna kadar KDE4.2 serisine yapılacak güncellemelerve eklenen yeni özellikler, bizlerleKDE 4.3 serisinde birlikte olacak.KDE ekibi, sürüm duyurusunda KDE4.2.5 sürümünün ancak ölümcülbir hata keşfedilmesi halinde ya dabir güvenlik sorunu ortaya çıkarsayayınlanabileceğini bildirdi.YeniliklerKDE 4.2 serisinin son güncellemesiolması nedeniyle bu sürüm, çok sayıdahatayı çözdüğü gibi performans• KMail, yapılan çok sayıda düzeltmeile birlikte bilinen hatalarının pekçoğundan kurtuldu.KDE ekibi sürüm duyurusunda, KDE4.2.4’ü, KDE 4.2.2 sürümü ve öncekisürümlerinde çalışan herkes için tavsiyeediyor. Pardus 2009 Alfa sürümükullanıcılara sunuluyor. Ayrıca Pardus2009 sürümünün depolarında da KDE4.2.4 sürümüne geçilmiş durumda.05

haberlerÖzgürlükİçin Haber MerkeziAmarok 2.1 YayınlandıPardus’un öntanımlı müzik oynatıcısıAmarok’un yeni 2.1 sürümü “Let there belight” kod adıyla yayınlandı. Beş aylık sıkıbir çalışmanın ardından, Amarok ekibi yenisürümü 2.1’i duyurdu.Amarok 2.0 yayınlandığında, uzun sürensürüm serisinin başlangıcı kutlanmıştı. İştebu başlangıçtan sonraki ilk güncellemesürümü olan 2.1, artık yayında. 2.0sürümü yeni bir yapı üzerine kuruldu vegeliştirme ekibi Amarok 2’yi en iyi müzikoynatıcısı haline getirmek için motive oldu.Amarok kullanıcıları yeni özellik ve fikirlernedeniyle çok daha başarılı bir Amarokbeklerken, Amarok 2.0 birçok eksiklebirlikte çıkmıştı. Yeni sürümle birlikte sadecebu açıkları kapatmayı hedefleyen değil,yeni ve benzersiz özellikler geliştirerekmüzik deneyimimizi daha iyi hale getirmeyiamaçlayan bir sürüm geliştirilmiş. Amarok2.1 sürümü ile birlikte göze çarpanyeniliklerse şöyle:Yeni sürüm öntanımlı birkaç görünümlebirlikte sunuluyor, gerisiyse tamamen sizinyaratıcılığınıza bırakılmış durumda.Şarkı Sözleri GörünümüGeliştirilmiş şarkı sözü görünümü, yenigörünüm ve daha iyi boş alan kullanımıile birlikte geliyor. Geliştirilmiş appletyönetimi sayesinde appletleriniz KDE renkşeması ile uyumlu çalışabiliyor. Applet ilebirden fazla sayfa kullanmak yerine, tekbir dikey kolon içerisinde görüntülemeyapabiliyor, alanların yerlerini elinizledeğiştirebiliyorsunuz.Yer İmleriAmarok 2.1 sürümüyle artık özel yerimlerioluşturabiliyorsunuz. Bu özellik otomatik vemanuel olarak iki türde geliyor. Uzun biryayın veya albüm dinlediğinizde ya da 10dakikadan uzun bir şarkı dinlediğinizde,Amarok otomatik olarak kaldığınızpozisyonu son dinlenen nokta olarakişaretleyecek ve şarkıya geri döndüğünüzdekaldığınız yerden devam edebileceksiniz.Last.fmLast.fm servisi, herhangi bir etiket, kullanıcıya da sanatçı radyosunu çalmanıza olanakveren bir arayüzle geliyor. Yeni bir özellikde şarkıları yerel koleksiyonunuza beğenilenolarak eklemenizi sağlıyor.ReplayGain ÖzelliğiReplayGain özelliği ile farklı şarkılararasındaki büyük ses değişimlerinin önünegeçilebiliyor. Şu an bu özellik, Pardus2009’da da bulunan Gstreamer Phononarayüzüne ihtiyaç duyuyor.Koleksiyon BaşlıklarıKoleksiyon tarayıcısında artık başlıklardaha düzenli ve ayırt edilebilir olarakgörüntüleniyor.Medya AraçlarıiPod’lar için albüm kapağı desteği birçokhata giderimiyle birlikte geliyor.Derleme DesteğiYoğun bir tempoyla çalışan geliştiricileralbüm derlemelerinizi daha güvenli birşekilde yapmanızı sağlayan yenilikleriAmarok 2.1 sürümü içerisinde geliştirmişler.Phonon AyarlarıSistem ses ayarları için Amarok ortamındanayrılmanıza gerek yok. Phonon ayarlarıAmarok’un ayarlar penceresindenaçılabiliyor. Diğer masaüstü ortamlarındakullanırken bunu elle yapmanız gerekiyor.Kaynak: amarok.kde.orgÇalma Listesi GeliştirmeleriAmarok 2.1 çalma listesi son sürümdenitibaren birçok geliştirme yaşadı. Artıkiçeriği arayabiliyor, filtreleyebiliyorve şarkıları sıraya alabiliyorsunuz. Ekolarak seçtiğiniz bir şarkı sonrası çalmayıdurdurma olanağını sunuyor. Büyükdeğişikliklerden biri yeni çalma listesigörünüm editörü. Amarok 2.1 size kenditarzınızda liste görünümü oluşturmanızaizin veriyor. Kapaklar, reytingler, tarzlar yada sadece şarkı ismi... Tercih size kalmış!Amarok URL’leriArtık özel linkler oluşturabilirsiniz. Örnekolarak, Jamendo ile bulduğunuz güzelbir parçayı linkleyip bir arkadaşınızagönderebilir, arkadaşınızın Amarok ilebu parçayı dinlemesini sağlayabilirsiniz.Fakat bu özellik istisnai olarak LibriVoxgibi ses kitaplarıyla çalışmıyor. Bu sürümdesadece URL’lerin mümkün olduğu kullanımalanları keşfedilmeye başlanmış. Gelecekteyapılacak geliştirmelerle birlikte ilginçözellikleri bulabileceğiz.06

haberlerKOffice 2.0 YayınlandıQt Software firmasında Web TopluluklarıYöneticisi olarak çalışan ve KDE ekibinetanıtım ve pazarlama konusunda katkıdabulunan Alexandra LEISSE, KOffice 2.0sürümüyle ilgili aşağıdaki notları tuttu:“Bu sürüm, üç yıldır süren KOffice’i Qt4 ve KDE 4 kütüphanelerine geçirmeprojesinin bir sonucudur. Ayrıca busürümde KOffice uygulamalarının motorlarıtamamen baştan yazıldı.Son birkaç yıl boyunca KOffice ekibikod tabanını kıvrak ve esnek birşekle sokmak adına çalışmalar yaptı.Amacımız KOffice bileşenleri arasındakibütünleşikliği arttırmak, işlevlerin tekrarınıazaltmak ve yeni özelliklerin bakımını vegelişimini kolaylaştırmaktı. Ayrıca kullanıcıarayüzünde yeni yaklaşımlara yönelmekve yeni özelliklere destek veren kullanıcıylaetkileşimi artırmaktı.KDE 4.0 gibi artık tamamen olgunlaşmışbir altyapıya erişmiş masaüstü ortamınabenzer şekilde biz de uzun sürümsilsilerinden sonra Platform Sürümü olarakadlandırdığımız ilk sürümü yayınlıyoruz.Geliştiriciler artık üzerinde uzun yıllarboyu çalışabileceğimiz, esnek ve güçlü biraltyapı oluşturmak üzerine yoğunlaşmışdurumdalar.”Hedef Kitle“Amacımız şimdiye kadar nelerbaşardığımızın bir önizlemesi olan birsürüm yayınlamaktı.” diyor AlexandraLEISSE. Bu sürüm temel olarakgeliştiricileri, test ekiplerini ve yeniKOffice’in tadına erken bakmak isteyenlerihedefliyor. KOffice 2.0 son kullanıcıiçin tam anlamıyla uygun değil ve Linuxdağıtımlarına öntanımlı ofis paketi olaraksunmamaları tavsiye ediliyor.Söylenmesi gereken bir başka şey deKOffice 2.0’ın eski KOffice 1.6’nın tümözellik ve uygulamalarını henüz içermiyorolması. Bu özellik ve uygulamalar, gelecek2.1 ve 2.2 sürümlerinde geliştirilmiş vedaha etkili olarak geri dönecek.BileşenlerKOffice paketi aşağıdaki uygulamalarıiçeriyor:• KWord: Kelime işlemci• KSpread: Hesap çizelgesi• KPresenter: Sunum yazılımı• KPlato: Proje yönetimi yazılımı• Karbon: Vektör resim işleyicisi• Krita: Piksel resim işleyicisiTablo uygulaması olan KChart bir eklentiolarak kullanılabilecek. Bu da tablolarıntüm ofis yazılımlarında dâhili olarakkullanılabileceği anlamına geliyor.Masaüstü veritabanı üreteci Kexi veformül düzenleyicisi KFormula 2.1sürümünde yerlerini alacak. Akış çizelgesidüzenleyicisi Kivio’nun henüz bakımcısıolmadığı için ne zaman yayınlanacağıkesin değil.KOffice 2’nin göze çarpan özellikleriFlake ShapesKOffice 2.0 paketi, KOffice 1 paketindendaha esnek bir yapıya sahip, bileşenlerarasındaki bütünleşiklik daha güçlü vedevrim niteliğindeki Flake Shapes temelkonsepti. Bir Flake Shape, bir kare veyadaire kadar basit ama bir tablo kadarkarmaşık olabiliyor. Flake Shapes ileherhangi bir KOffice uygulaması herhangibir biçimi kullanabiliyor. Örneğin,KWord’ün içine bitmap grafikler, Krita’nıniçine vektör grafikler, Karbon’un içinetablolar gömülebiliyor. Bu esneklik KOfficepaketine görülmemiş entegrasyonunyanında yeni uygulamaların kolaylıklaeklenmesine izin veriyor. Bu da demektirki, kısa zamanda içinde onlarca belkiyüzlerce uygulama bulunduran bir ofispaketine sahip olmak, işten bile değil!Geniş Ekranlı monitörler için tasarlandıKOffice paketindeki tüm uygulamalargünümüz geniş ekranlı monitörlerine uygunarayüz tasarımına sahip ve bu arayüzbir çalışma alanı ve araçların bağlandığıbir yan çubuktan oluşuyor. Her aracın,bulunduğu pencereden koparılabilir vetekrar bağlanılabilecek esnekliğe sahipolduğu belirtiliyor. Kullanıcıların arayüztercihleri kaydediliyor ve bir sonrakiaçılışta tekrar kullanıma hazır oluyor.OpenDocument biçime tam destekOASIS OpenDocument (ODF) dosyabiçimi, ofis belgeleri alışverişindekullanılan bir ISO standartı. ODF,haberlerimizde aktardığımız gibi pekçok ülke tarafından ulusal standartolarak seçiliyor ve her geçen aydaha da güçleniyor. KOffice deOpenDocument formatını temel dosyabiçimi olarak kullanıyor. Bu da KOfficepaketini OpenOffice.org ve MS Officegibi diğer ofis paketleriyle birliktekullanabileceğinizin garantisini sizesunuyor.Platform bağımsızKOffice paketi KDE ya da GNOMEkullanan tüm Linux sistemlerde, Windowsve Macintosh’larda emrinize amade.Kısa bir süre içinde Solaris de bu listeyekatılacak ve diğer Unix türleri için de yakınzamanda kullanıma hazır olacak.Kaynak: KOffice sitesi07

haberlerÖzgürlükİçin Haber MerkeziPardus 2009 Beta DuyurulduPardus 2009 kararlı sürüm öncesi kamuyaaçık deneme sürümlerinden olan Pardus2009 Beta sürümü, sürüm yöneticisi OnurKÜÇÜK tarafından duyuruldu!Bu deneme sürümümüze, her zaman olduğugibi Pardus FTP sunucularından, ftp://ftp.pardus.org.tr/pub/pardus/kurulan/2009-Beta/ adresini kullanarak ulaşabilirsiniz.Sorunsuz bir kurulum için lütfen dosyalarıindirdikten sonra dosya özetlerini kontroletmeyi unutmayın. CD’lerinizi kalitelimedyalar üzerine, DAO modunda ve enfazla 16x hızında yazdığınızdan emin olun.Beta Sürümde Ne Yenilikler Var?Pardus 2009 Beta sürümüyle beraber enson KDE kararlı sürümü 4.2.4 geliyor.Aynı zamanda Pardus’un temel bileşenleriolan PiSi’de ve ÇOMAR’da da birçok yeniözellik desteklenirken, güncellenen YALI iledaha sorunsuz ve hızlı bir kurulum sürecibizleri bekliyor.Yeni sürüm, birtakım önemli güncellemelerleberaber geliyor:• KDE 4.2.4• Linux çekirdeği 2.6.30_rc8• OpenOffice.Org 3.1.0.6• Mozilla Firefox 3.5 RC1• Gimp 2.6.6• Xorg 1.6.2pre• Python 2.6.2ve daha pek çok yenilik Pardus 2009 Betasürümünde kullanıcılarımızla buluşuyor.Kaptan ile Daha İyi Bir MasaüstüPardus 2009 Beta sürümüyle beraberdördüncü sürümüne kavuştuğumuz Kaptan,görsel açıdan bir önceki sürümüylebenzerlik gösterse de Qt4 ve Python ilebaştan yazıldı.Yenilenen Kaptan ile masaüstündegeçirdiğimiz ilk andan itibaren Nepomuksemantik arama motorunu etkinleştirebilirve masaüstü ile bütünleşik çalışarakdosyaları etiketleme olanağımız da var.Bu arama motoruyla birbiriyle bağlantılıolan dosyaları, çok daha rahat ve hızlı birbiçimde bulabilirsiniz.Kaptan ile kurulum sonrasındamasaüstünüzü özelleştirirken, yeni eklenenduvar kâğıtlarını da çok beğeneceğinizidüşünüyoruz. Beta sürümü ile beraberyeni görsellerimiz de depolara giriyor.İlk aşamada Cihan İNCEBEL’in bazıfotoğrafları arkaplan resmi olarakkullanıcılarımızla buluşuyor.Kaptan’daki bir diğer yenilikse, tüm ayarlarıen son adımda uygulaması.Yenilenen Yönetici ArayüzleriPardus 2008’de alıştığımız birçok yönetimarayüzü, Pardus 2009 Beta ile tekrardanbilgisayarlarımıza geliyor. Yöneticiarayüzleri artık ortak bir görsel dile sahipve birbirleriyle daha uyumlu bir biçimdekullanılabiliyor. Ayrıca bu sürümle birlikteyeni Pardus aracımız Sistem Yöneticisi dedepolarımızda yerini aldı. Bu arayüzleen temel sistem ayarları kolaylıkla grafikarabirimde yapılabiliyor. Paket Yöneticisiarayüzünde kullanımı kolaylaştıracakpek çok özellik eklendi. Örneğin artıkyeni kurulan paketler incelenerek kurulumbitiminde yeni programlara hızlı erişimsağlanıyor. Paket Yöneticisi ile berabergelen asıl büyük yenilikse delta paketdesteği. İnternet’ten edinilen güncellemepaketlerinin boyutu artık içeriğine göre%40 ilâ %98 azalıyor ve dolayısıylagüncellemeler çok daha hızlı!Bu Sürümün Bilinen HatalarıAlfa sürümünden Beta’ya uzanan süreçteçok sayıda iyileştirme ve teknolojik yenilikmevcut. Alfa sürümdeki kurulumda beklemeve Kaptan’ın İngilizce arayüzle gelmesisorunları giderilmiş durumda.08Bu deneme sürümünün bilinen hataları:• Kurulum sonrasında sistem saati, 3 saatgeri olarak yapılandırılıyor.• Bazı ağ kartlarında bağlantı tipiotomatik adres almaya ayarlıysa ilkdenemede bağlantı kurulamıyor ama tekrardenendiğinde bağlantı çalışıyor.Pardus 2009 Beta bir deneme sürümüdür.Bu yüzden, Pardus 2009 kararlı sürümündeyer alacak tüm yenilikler, henüz Betasürümünde yer almıyor. Çok hızlı ilerleyengelişme süreci içerisinde depolarda sık sıkpaket güncellemeleri yer alacaktır.Kullanım süresince karşılaşabileceğinizhataları ve iyileştirme isteklerinizi, herzamanki gibi hata takip sistemimizebildirmenizi bekliyoruz.

haberlerLinux For You Pardus’u İncelediLinux ve açık kaynak dünyası hakkında yayın yapanHindistan kökenli ilk dergi olan Linux For You, mayıssayısında Pardus 2008.2 incelemesini yayımladı.Atanu DATTA tarafından kaleme alınan dört sayfalıkincelemede ayrıntılı bir şekilde Pardus tanıtıldı.Linux For You dergisinde Pardus’un birçok özelliğiövülürken, İngilizce yazım hatalarıyla bazıprogramların eski sürümlerinin kurulu gelmesi eksihanesine yazıldı. İşte bu incelemeden sizin için seçtiğimizbazı bölümler:• “Geliştiriciler YALI’nın Python ve Qt ile yazıldığınısöylüyorlar. İlk tepkim “Ne fark eder?” olmuştu. Meğersefark ediyormuş ya da arayüz tasarımcılarının etkisindenolsa gerek, YALI çok iyi.”• “Kurulum programı gördüğüm en hızlısı değil amakurulum sırasında ekranagelen sunumlar yeni GNU/Linux kullanıcılarına öğrenmefırsatı veriyor.”• “Ağ ayarlarında Broadcomsürücülerini kurmadan wlan0arabiriminin ayarlanabiliyorolması son derece ilginçti.”• “Tasma biraz KControl’abenziyor ama onun aksine anaekranında programın amacındanbahsediliyor. Modüller solda listeleniyor. Ohh, bir dakika,üçüncü parti modüller de entegre edilmiş! Suse’ninYAST’indeki gibi Ayarlar->Ekstra modülleri gösterseçeneğiyle daha fazla modüle erişebiliyorsunuz. Bunlararasında bahsetmek istediğim Geçmiş Yöneticisi adındaki.Bu araç sayesinde sisteminizin kaydını alıp herhangi birçökme durumunda yükleyebiliyorsunuz. Sistemi çökertipdeneme fırsatı bulamadım ama paket yönetiminde de buişlemi yapabiliyorsunuz!”• “Pardus menüsündeki Programlar sekmesi, Windows’aalışmış kullanıcılar için kolaylık olmuş.”• “Sıra uygulamalara geldiğinde Pardus tipik kullanıcıihtiyaçlarının hepsini karşılıyor. “• “OpenOffice.org’un İngilizce imla denetiminin kurulugelmemesi garip. Bu kurulu gelmeliydi ama paketyöneticisindeki openoffice-dicts paketiyle sorunumuhallettim.”• “Paket yöneticisinin arayüzü Kubuntu’ya göre dahakolay anlaşılabiliyor.”Pardus’a geniş yer ayıran Linux For You; yaptığıincelemenin sonunda Pardus’un açılış süresinin kısalığı,TASMA, çokluortam ve donanım desteği ile temasınedeniyle, yüksek bir puan olan beş üzerinden dört yıldızılayık görmüş.Kaynak: Linux For You09

özgürlük içinDr. Erkan TEKMANPardus Proje Yöneticisitekman@pardus.org.trİş Modelleri Açısından Özgür YazılımLisanslarıGeçtiğimiz ay özgür yazılım lisanslarını, özellikle hoşgörülü ve copyleftlisansları geliştirici açısından karşılaştırıp irdelemiştik. Bu kez de iş modelleri ve“yazılımdan para kazanma” kapsamında aynı karşılaştırmayı yapacağız.Copyleft Özgür Yazılımdan Para KazanmakGPL ve benzeri copyleft özgür yazılım lisansları, geçen yazımızda dairdelediğimiz gibi, kaynak kodunun türev eserlerden kapatılmasına izinvermiyor. Yani GPL bir kodu alıp bir ürün oluşturduğunuzda bu ürünü deaçık kaynak kodlu olarak dağıtmak, satmak zorundasınız. Yani sizin kodaeklediğiniz bilgi birikimini ürünü alan herkesle, bu arada rakipleriniz ve pazarayeni gireceklerle paylaşıyorsunuz. Bu durumda ürünün fiyatının düşmesini,sonuçta da sıfıra inmesini engelleyemiyorsunuz teorik olarak. Özgür yazılım(free as in freedom) sonuçta bedava yazılım (free as in free beer) haline geliyor.Doğal olarak “aklı başında” herhangi bir yazılım şirketi de bu yola girmiyor,GPL bir yazılımı alıp parayla satılacak bir ürün haline getirmiyor. Tabii ki aklıbaşında olmayanlar istisna...Örneğin RedHat. Tümüyle GPL Linux çekirdeği ve pek çok özgür yazılımdanoluşan bir işletim sistemi oluşturuyor, bu yazılımın kaynak kodunu da erişilebilirdurumda tutuyor, hatta marka unsurları hariç kendi ürünüyle aynı (ve bedavayazılım) CentOS’u bir rakip olarak görmekle birlikte kullanıcılarına “istediğinizzaman CentOS’a göç edebilirsiniz” bile diyor ve tüm bunlara karşın ürününüsatıyor. Binlerce kurum da satın alıyor, RedHat’in yıllık cirosu yarım milyar ABDDoları, piyasa değeriyse 4 milyar ABD Doları’na yakın.Biraz değişik bir örnek MySQL. MySQL’in farklılığı ürününü GPL olarakdağıtmakla birlikte tüm yazılımın aynı zamanda eser sahibi (yani telif haklarısahibi) olması. Bu sayede aynı ürünü istediğine GPL ile, istediğine daha farklıbir lisansla verebiliyor. MySQL farklı lisansla verdiği ürüne ek özellikler katıpbu özelliklerinin kaynak kodunu kapalı tutma yolunu da izliyor. Bu sayedeek özelliklere ihtiyaç duyanlar için fiyatı sıfıra inmeyecek (hem teoride, hempratikte), dolayısıyla satılabilir bir ürün çıkarıyor. Ayrıca MySQL türevi ürünlergeliştirecek firmalar bu farklı lisans yolunu kullanıp kendi ürünlerini kapalıkaynak koduyla satabiliyorlar, büyük avantaj. MySQL bu nedenle 1 milyarküsur ABD Doları’na Sun tarafından satın alındı. “Çifte lisans” ya da “özgürçekirdek” diye adlandırılan bu yöntem ürününü GPL ile açmak isteyen pek çoközgür yazılım firması için can kurtarıcı.Hoşgörülü Özgür Yazılımın CazibesiHoşgörülü özgür yazılım lisansları için iş dünyası çok daha verimli. AslındaMySQL’den bahsederken “farklı lisans” diye adlandırdığımız lisans yine birözgür yazılım lisansı, ama hoşgörülü. Aklı başında yazılım firmaları hoşgörülülisansa sahip özgür yazılımları alıp, üzerinde değişiklikler yapıp, ortaya çıkanürünü kaynak kodunu açmadan pazarlamayı pek seviyorlar. Bu nedenle işletimsistemi çekirdeği ve işletim sistemi olarak BSD (ve kardeşleri) pek revaçta.En baba örnek tabii ki Apple. BSD çekirdeği ve işletim sistemini, üzerine kurulupek çok özgür yazılımı alıp Mac OS X haline getiren Apple. Hakkını verelim,BSD üzerindeki kimi iyileştirmeleri ana geliştiriciyle paylaşıyor Apple.Apple’ın işe dahil olması BSD için iyi bir etki yarattı. Ama BSD’yi anakaynağından alıp OS X gibi bir hale getirmek pek mümkün değil, çünküaradaki yolun üzeri örtülmüş. Bu, tam olarak copyleft lisansların önlemeyeçalıştığı şey.Pek çok başka örnek var, isimle saymaya gerek yok. Herhalde meramımızıanlatabildik: Hoşgörülü lisans üzerine iş planı yapmak daha garantili yol, amacopyleft yazılımlardan yazılım satarak para kazananlar da var.10

paket tan›t›m›Ceyhun ALYEŞİLceyhunalyesil@gmail.comDeluge ileİnternet’i KeşfedinÖzgür BitTorrent istemcisi Deluge,Pardus depolarından indirebileceğiniz,güçlü bir paylaşım programı.11

paket tan›t›m›Bu yazımızda özgür BitTorrent istemcilerinden Deluge’yi ele alacağız. İnternethızının artmasıyla birlikte çoğu kullanıcı etkin biçimde dosya paylaşımı yapmayabaşladı. Kimisi tamamen zevk için bu işe girişirken başkaları ticari boyuttauğraşıyor. Deluge temel olarak çoğu istemcinin size sunduğu özellikleri sunuyor.Bunu yaparken sistem kaynaklarını olabildiğince az kullanmaya çalışıyor.Öncelikle Deluge platform bağımsız bir uygulamadır. Pardus’ta kurmak içinpaket yöneticisinden torrent ya da Deluge kelimesini aratarak paketi bulmakve yüklemek gerekiyor. Uygulama libtorrent kütüphanesini kullanıyor. Grafikselarayüz içinse PyGTK seçilmiş. Herhangi bir masaüstü ortamı için özel olaraktasarlanmadığından, Mac OS X ve MS Windows gibi işletim sistemlerinin yanısıra KDE, Xfce ve Gnome gibi masaüstü ortamlarının da hepsinde çalışabiliyor.Genel Kamu Lisansı (GPL) ile dağıtılan yazılımın güzel özelliklerinden birisi deeklenti desteği. Gelin, şimdi sizlerle Deluge’nin birkaç özelliğine göz atalım.İndirdiğiniz torrent dosyasınılisteye eklemek için Dosyaüstünden “Torrent Ekle”seçeneğinin üzerine gelin.Açılan pencereden torrentdosyasını seçip indirebilirsiniz.Dosya inerken üstünetıkladığınızda size ayrıntılıbilgiler sunulur. Buradanindirdiğiniz ve gönderdiğinizdosya boyutunu, hızı, kaynakve eş sayısını, indirilme süresive daha birçok ayrıntıyıöğrenebilirsiniz. Menüde diğerbir bölüm olan “Düzenle”kısmının altındaki tercihlerbölümünden uygulamanın ayarlarını yapabiliyoruz. İndirilenler sekmesindendosyalarınızı nereye kaydedeceğinizi ayarlarken, bant genişliği bölümündeyseazami bağlantı gibi çeşitli tercihlerinizi belirleyebilirsiniz. Eğer bilgisayar başındadurmayacaksanız, kendinizi sınırlandırmanın anlamı yok ama aynı anda webüzerinde gezineyim derseniz, gönderme hızınızı biraz düşürmekte yarar olabilir.12Diğer sekmesinde güncellemeler hakkında bilgi isteyip istemediğiniziseçiyorsunuz. Yeni sürüm hakkında uyarılmak istemeyen benim gibi kullanıcılarbu bölümdeki işareti kaldırarak bu uyarıdan kurtulabilir, isteyenlerse projeyekatkı sağlamak için anonim bilgilerini göndermeyi seçerek bunu başarabilir.Uyarı konusunda diğer bir bölümse “Bildirimler”. Yine tercihler bölümündeolan bu sekmede işleminiz tamamlandığında nasıl bir uyarı almak istediğinizibelirliyorsunuz. Belirlediğiniz bir ses dosyasını çalabilmesi hoş olmuş ama benuyarı almaktan hoşlanmadığımdan hiçbirini işaretlemedim!Yazıyı bitirmeden önce son anlatacağım özellikse “eklentiler”. Bu özellik çoğutorrent istemcisinde mevcut. Haliyle Deluge geri kalmamış ve eklenti desteğisağlamış. Şekilde görüldüğü üzere ben bu eklentilerden birisini kullanmayabaşladım bile. Bu bölümde isterseniz İnternet’ten indirdiğiniz eklentileri “EklentiYükle” düğmesiyle aktif hale getirebilirsiniz. Hepinizin geniş arşivler edinmesinidiliyorum.

paket tan›t›m›Serkan SEÇKİNmonsterazor@gmail.comMount Manager İleSabit Disklerinizi BağlayınHarici disk, taşınabilir bellek ve CD kalıplarınızıtek bir programla yönetebilirsiniz!13

paket tan›t›m›Kendimi açık kaynak kodlu yazılımlar diyarına bırakalı daha bir sene bileolmamışken bana birçok şey kattığını farkettim. Linux ile tanışmam daha önceleredayansa da, bu kadar uzun süreli ve kararlı bir şekilde kullanmamıştım doğrusu.Ama en sonunda doğru ve güvenli yolu bulup bir Linux türevi olan Pardus’a geçişyaptım, iyi ki de yapmışım :)..Linux’un diğer sistemlere göre en önemli artısı, güvenli olmasıyla beraber sürekligelişen bir yazılım altyapısına sahip olması. Bunun en önemli göstergesi de sürekligelen paket güncellemeleri olsa gerek.Eminim daha önce başka işletim sistemleri kullanan birçok kişi, bu diyarda herkonuda daha güçlü yazılımlar olduğunu fark etmiştir. Ben de bu yazımda size buprogramlardan biri olan Mount Manager isimli yazılımı tanıtmak istiyorum.Paket Yöneticisi’ni kullanarak sisteminize kurabileceğiniz Mount Managerprogramı, özetle çıkarılabilir diskleri, sabit disk sürücülerini ve flash ortamlarıkolayca bağlamak için kullanılan bir Linux yazılımıdır. Linux sistemlerde NTFSve FAT32 gibi disk sistemleri dışında ext2 ve ext3 gibi disk sistemleri kullanılır.Özellikle Windows ile beraber Linux dağıtımlarını kullanan birçok kullanıcı, sorunLinux’dan kaynaklanmasa da bağlı olmayan sabit disk ortamlarıyla karşılaşabilir.Böyle bir durum için en kolay çözümü, Mount Manager sunar.Kök dizininde ‘’etc’’ klasöründe bulunan ‘fstab’ dosyası, bilgisayarda bulunansabit disk bölümleri ve çıkarılabilir ortamlar için bağlama noktası oluşturarakkullanıma hazır hale getirir. Beklenmeyen durumlarda bu dosyaya yöneticihaklarıyla erişip, değişiklik yapmanız gerekebilir. Yanlış hamleleri önlemenin vekesin sonuca ulaşmanın en kısa yolu, programa girdiğimizde sadece bağlanmanoktasını bildirip bağla demektir. Bundan sonra aynı şekilde disklerimizi sistemdenayırıp çıkartabiliriz. Program başlarken bizden yönetici şifresini istediğinden,herhangi bir fiziksel müdahale olmadan sabit diskler sistemden ayrılarak daiçeriği gizlenebilir.Bunun dışında program arayüzünde bütün ortamların bilgileri ve izinlerigörüntüleniyor. Bu arayüz üzerinden istediğimiz değişiklikleri bu ortamlarüzerinde rahatça uygulayabiliriz.Bu programın en güzel özelliklerinden biri de eklenti desteği olsa gerek. İnternetortamında çoklukla kullandığımız birçok kalıp (image) dosyaları, bu programlaberaber yüklü gelen eklentiyle açılabilir. Bu kalıp biçimleri arasında .nrg , .iso ,.mdf , .bin gibi birçok seçenek mevcuttur. “Eklentiler Yöneticisi” üzerinden dahabirçok eklentiyi de indirebilirsiniz.14Yazımda programın flash disk biçimlerine de destek verdiğini belirtmiştim.Programın en güzel yanlarından biri de sahip olduğu USB aygıtları yöneticisi. Buarayüz üzerinden USB ortamlarını güvenli bir biçimde sisteminizden kaldırabilir,izinleri ve aygıt tanımlamalarını belirleyebilirsiniz.

paket tan›t›m›Şaban KUŞsabankus@yahoo.comS t o p m o t i o nYıllardır izlemekten keyif aldığım ve hep uygulamakistediğim stop-motion animasyon tekniğini ve Pardus2008 deposunda gördüğümde sevindiğim Stopmotionyazılımını sizlerle paylaşmak istiyorum.15

paket tan›t›m›Stop-Motion tekniği; kamerayı nesneye (kukla veya oyun hamurundan yapılmışmodellere) karşı ayarlayıp tek kare çekip sonra nesneyi biraz hareket ettirip yenibir kare çekmek ve bunu tekrarlayarak animasyonu tamamlamaktır. Çekilen tekkare resimleri art arda dizip (her saniye için 15-24 kare) oynatılması ile hareketelde edilir. Sahneler montajlanarak film tamamlanır. Bu işlemlerin çoğu çizgi filmtekniği ile aynıdır; fark, stop motion animasyonda kullanılan gerçek 3 boyutlunesne, model ve setlerdir. Sizin de bu anlatımdan çıkarabileceğiniz gibi çokuğraş gerektirir. Modellere tek tek ayrı pozisyonlar vermek oldukça güçtür amaçalışmanın sonunda çıkan ürüne baktığınızda bütün zorluklara değdiği de kocabir gerçektir.1900’lü yılların başında kullanılmaya başlayan stop-motion tekniğiyle günümüzekadar pek çok sinema filmi, çizgi film, müzik klibi ve reklam filmi çekilmiştir.Jason and the Argonauts (1964), The Magic Roundabout (1965), The Wind inthe Willows (1983), Rudolph the Red Nosed Reindeer (1964), Gumby(1960),Davey and Goliath (1977), The Nightmare Before Christmas (1993), Chicken Run(2000), Corpse Bride (2005) bu teknikle çekilen sinema filmlerinden bazılarıdır.Gelelim Pardusdepolarında yer alanStopmotion’a. Stopmotiontekniği ile birkameradan çekilenfotoğraflardan yada bilgisayarınızdabulunan resimlerdenanimasyonlar oluşturmakiçin üretilmiş özgür biryazılımdır. Pardus 2008deposundan indiripgerekli ayarları yaptıktansonra kullanabilirsiniz.Yazılımı incelerkenİngilizce olan kullanıcıkılavuzundan notlarçıkarayım derken birde baktım tamamınayakınının çevirisini yapmışım ve ortaya aşağıdaki yazı çıktı. Keyifli okumalardilerim.Kullanıcı Arayüzüne genel bakışProgramlar -> Çoklu ortam -> Stopmotion yoluyla yazılımı çalıştırıyoruz.En üstte Framebar dediğimiz animasyonda yer alacak resimlerin bulunduğu bölümvardır. Ortada resimlerin ve animasyonun önizlemesinin yapılacağı bir ekranbulunuyor. Bu ekranın sağ tarafında araçlar menüsü yer alıyor.Araçlar menüsü• Kare ekle: Bu düğmeyle animasyona kare ekleyebilirsiniz.• Seçimi sil: Bu düğmeyle seçili kareleri animasyondan çıkarabilirsiniz.• Yeni sahne: Bu düğmeyle yeni bir sahne oluşturursunuz.• Sahneyi sil: Seçili sahneyi animasyondan siler.• Kamerayı aç/kapa: Kamerayı açıp kapamak için bu düğme kullanılır.• Gimp’i başlat: Bu düğmeye bastığınızda aktif kare Gimp ile açılır. Ayrıcaresimleri doğrudan Framebar’dan Gimp’e sürükleyerek de üzerlerinde işlemyapabilirsiniz.Resim eklemekBilgisayarınızda bulunanresimleri Framebar’aeklemek için Kare ekledüğmesine basmak ( Ctrl+F)yeterlidir. Açılan pencereyardımıyla istediğinizresimleri seçip tamamdüğmesine bastığınızdaher bir resim bir kareolarak animasyonunuzaeklenecektir.Animasyon önizlemeResimleri animasyonumuzaeklediğimize göre artıkönizleme yapabiliriz. Bununiçin oynatma panelini16

paket tan›t›m›kullanıyoruz. Bu panelde yer alan düğmelerle oynat (K) /dur yapabilir ya da ileri(L) ve geri (J) kare kare izleyebilirsiniz. Ayrıca saniyede gösterilecek kare sayısınıda düzenleyebilirsiniz. Bu düğmeleri kullanabilmek için kameranızın kapalı olmasıgereklidir.Web Kamera ile stopmotionPardus destekli bir web kameranız var ve vgrabbj paketi sisteminizde kuruluysapanelde yer alan üzerinde kamera resmi bulunan düğmeye basarak ( C )kamerayı çalıştırabilirsiniz. Her şey tamam ama kamera çalışmıyorsa seçenekmenüsünde ( Ctrl+P ) yer alan video aygıtı sekmesi altında bulunan ayarları kendikameranıza göre düzenleyin. Bu çalışma için sisteminizde kameranızı kullanantüm yazılımların kapatılması gerekiyor.Kamera açıksa video görünümü için üç farklı kip vardır. Bu kiplerin her biri farklıamaçlar içindir ve animasyonunuzu oluşturmanızda size yardım ederler. Kısacabu kiplere değinecek olursak:• Karıştır: Muhtemelen en çok kullanacağınız kiptir. Kameradaki önceki resimlerigörmenize izin verir, böylece nesnelerin konumlarını bir önceki kareye göreayarlayabilirsiniz. Önceki resimlerden kaç tanesini görmek istediğinizi “Görüntüsayısı” kaydıracı ile ayarlayabilirsiniz.• Fark: Anlam olarak nesneyi bir önceki konumuna taşımaktır. Seçili kareylekamera arasındaki farkı gösterir. Eğer kameranın önündeki nesne yanlışlıklahareket ettirildiyse ( düşme gibi ), fark ve karıştır kiplerini kullanarak nesneyiönceki konumuna getirebilirsiniz. Böylece tüm sahneyi yeniden çekmezahmetinden kurtulmuş olursunuz. Bunu yaparken nesneyi resim siyah oluncayakadar hareket ettiriyoruz ki bunun anlamı seçili kare ve kamera aynı demektir.• Oynat: Bu kip hali hazırda kaydı yapılmış animasyonlar için kullanılır. Böyleceönceki karelerle birlikte bir sonraki kare için kamera girdisini animasyon olarakgörebilirsiniz. Kamera panelindeki Görüntü Sayısı kaydıracı ile önceki kaçkarenin oynayacağını belirleyebilir ve yine paneldeki FPS seçimi ile oynamahızını ayarlayabilirsiniz.İçeri aktarma seçeneklerini değiştirmekEğer ki video içeri aktarma çalışmıyorsa ya da başka ayarları kullanmakistiyorsanız Stopmotion’a video aktarma yolunu değiştirebilirsiniz.Seçenekler>Stopmotionyapılandırma yolu( Ctrl+P ) ile açılanpencereden içeri aktarmaayarlarını kendinize göredüzenleyebilirsiniz.Resim aktarmaysa haricibir programla kameradanresmi yakalayıp.stopmotion dizinineyerleştirme şeklindeolur. Bu şekilde yazılımresmi gösterir ve videooluşturmanızı sağlar.Ses eklemekAnimasyonlarınıza sesde ekleyebilirsiniz. Bunuyapmadan önce seseklemek için bir kareoluşturmanız gerekir.Bilgisayarınızdan ya daweb kameranızdan birkaçkare ekledikten sonrases eklemek istediğinizkareye fare ile çift tıklayın.Ses eklemenize izin verecek bir pencere belirecek. Animasyonu oynattığınızdaseçili kareden itibaren sonuna kadar ya da parça bitene kadar ses çalmayabaşlayacak. Burada ses formatı olarak sadece ogg desteğinin bulunduğunubelirtelim.Videoyu dışarı aktarmakAnimasyonumuzu tamamladık ve şimdi dışarı aktarma zamanı. Seçenekler ->Stopmotion yapılandırma yolu ( Ctrl+P ) ile açılan pencereden Dışarı videoaktar sekmesini seçiyoruz. Karşımıza video aktarma ayarlarının bir listesiçıkıyor. Listeden birini seçebilir ya da Ekle düğmesiyle kendiniz yeni bir seçenekoluşturabilirsiniz. Uygula düğmesine basarak bu pencereyi kapatıyoruz. Bu17

paket tan›t›m›ayarlardan sonra artıkDosya -> Dışarı Aktar ->Video (Ctrl+Alt+V) yoluile animasyonumuzunvideosunu oluşturuyoruz.Stopmotion ile birlikteGimp’i kullanmakYazımızın giriş kısmındakareleri Gimp ileaçıp düzenlemeleryapabileceğimizdenbahsetmiştik. Böylecekarelere çeşitliefektler katabilir veanimasyonumuzudaha gösterişli halegetirebiliriz. Gimp iledeğişiklikleri yaptıktan sonra Dosya -> Kaydet ( Ctrl+S) ile kareyi kaydediyoruz( Dikkat : Farklı kaydet ile değil ). Stopmotion otomatik olarak değişikliklerialgılayacak ve Framebar’daki resmi güncelleyecektir.Projeyi kaydetmekStopmotion yazılımıyla yaptığınız çalışmaları Dosya -> kaydet yolu ile .sto belgeuzantılı kaydedebilirsiniz. Aynı şekilde Dosya ->Aç ile önceden kaydettiğinizprojeleri açabilirsiniz.Resimler dizinine girmekAnimasyon projenizin resimler dosyasına ulaşmak için projenizin .sto dosyasınıaçın. Dosya tarball belgesidir ve resimler images dizini içindedir. Herhangibir arama motorunda stopmotion araması yapın ve karşınıza çıkan videolarıizleyin. Büyük ihtimalle daha videolar bitmeden “Ben de bir tane yapmalıyım.”diye içinizden geçireceksiniz. Tavsiyem işe kolayından başlayın. Pencerenizinkenarında gökyüzüne bakar vaziyette web kameranızı sabitleyin. Stopmotionyazılımına da “bana dakikada 1 kare kaydet” deyiverin. 24 saat ( zaman sizebağlı, güzel bir görünüm için uzun tutulması gerekli) bu kaydı yaptıktan sonrakareleri birleştirip bir de yukarıda anlatılan şekilde güzel bir müzik koyun.Çalışmanızı video olarak dışarı aktardığınızda bizimle paylaşmayı da unutmayın.KISAYOLLARGenelCtrl+N: Yeni proje açCtrl+O: Varolan bir projeyi açCtrl+S: Projeyi kaydetCtrl+Shift-S: Projeyi farklı kaydetCtrl+Alt-V: Video olarak dışarı aktarCtrl+Alt-C: Cinerella projesi olarakolarak dışarı aktarCtrl+Q: Uygulamadan çıkCtrl+Z: Geri alCtrl+Shift-Z: YineleCtrl+X: KesCtrl+C: KopyalaCtrl+V: YapıştırCtrl+G: Kareye gitCtrl+P: Yapılandırma menüsüShift+F1: Bu nedirCtrl+F: Animasyona kare/resim ekleCtrl+E: yeni sahne oluşturDelete: Seçili kareyi silShift+Delete: Seçili sahneyiA: Açık sahnedeki tüm kareleri seçOynat PaneliP, K: Animasyonu oynatSağ ok, L: Sonraki kareSol ok , J: Önceki kareO: Sonraki sahneI: Önceki sahneCtrl+L: Sürekli oynatKameraC: Kamerayı başlatSpace: Kameradan kare yakala1: Karıştır kipi2: Fark kipi3: Oynat kipi18

paket tan›t›m›Utku ULUŞAHİNutkuulusahin@gmail.comAğınızı Denetim Altında Tutun:WiresharkGünümüzün önder ağprotokol analiz programıWireshark’ı keşfe çıkıyoruz!19

paket tan›t›m›Ethereal adıyla 1998 yılında faaliyete başlayan proje, dünyanın dört biryanındaki ağ uzmanlarının da katkısıyla günümüzün önder ağ protokol analizcisihaline geldi.Yeni sürümü Wireshark ismiyle çıkan yazılım, bilgisayarınıza ulaşan paketleriyakalamanıza ve bu paketlerin içeriğini görüntülemenize olanak tanıyor. Başkabir deyişle, bilgisayara bağlı olan her türlü ağ kartlarındaki (Ethernet kartı veyamodem) tüm TCP/IP mesajlarını analiz edebilen bir programdır.Bazı özellikleri:• 750’nin üzerinde protokolü analiz edebilir. (Sürekli yenileri bu listeye ekleniyor.)• Gerçek zamanlı analiz yapabilir.• Bir analizi filtre edebilir (“sadece HTTP mesajlarını göster” gibi).• Paket listesinde hızlı ve sezgisel analiz için, renklendirme kuralları uygulayabilir.• Birçok protokol için şifre çözme desteği sunabiliyor (IPsec, ISAKMP, Kerberos,SNMPv3, SSL/TLS, WEP, ve WPA/WPA2’yi içerir)• Endüstrideki en güçlü gösterim filtrelerinesahiptir. Gzip ile sıkıştırılmış dosyaları yakalarken,sıkıştırmasını havadayken açabilir.Wireshark da ilginizi çekecek demektir. Kurulum kısmına geçmeden önce, ağanalizinin kullanım alanlarından dikkat çeken üç tanesine bakalım:• Ağdaki problemleri çözmede ve ağ performansını analiz etmede kullanılır.• Casus yazılımları bulmada ve ağa izinsiz girenleri tespit etmede kullanılır.• Paketlerdeki ikili veri seklindeki bilgileri, okunabilir bir şekle dönüştürmedekullanılır.Pardus’un kullanışlı paket yöneticisi sayesinde, Wireshark’ı tek tıklamaylakurabiliyoruz. Programı kurduktan sonra terminalden “su wireshark” yazarak anaekrana ulaşılabiliyor. Fazla vakit kaybetmeden ilk paketlerimizi yakalamak içinana ekrandan:Capture > Interfaces yolundan kullandığımız ağı seçmemiz yeterli.İşte İnternet’ten gelen ve giden bilgiler karşımızda.Bundan yaklaşık 10 yıl önce insanlara bilgisayardaen çok ne yaparsanız desek, “Elbette İnternet içinkullanıyorum”dan başka bir cevap alabilirdik. Ancakteknoloji rüzgârının İnternet tarafından esmesiylebirlikte, günümüzde bu soruya farklı cevap verecekbirisini bulmamız çok zor gözüküyor.İnternet günlük yaşamımızın vazgeçilmez birparçası haline gelmişken, acaba İnternet’in kelimeanlamını bilmeyenlerimiz var mıdır? (1985 yılındakullanılmaya başlayan Internet sözcüğü, “kendiaralarında bağlantılı ağlar” anlamına gelmiyor.)Biraz daha ilerlersek, İnternet tarayıcımıza birtıkla istediğimiz sayfayı açtırabiliyoruz. Peki amabu sayfalar nasıl açılıyor? Bilgiler nasıl geliyor?Nasıl gidiyor? Bu bilgiler nasıl istenmeyen kişilerineline geçiyor? Eğer bu sorular ilginizi çekiyorsa,20

paket tan›t›m›Ana ekran bileşenleri• Summary window: Yakalanan her bir paket için bir satırlık özet bilgi sunar.Summary window sütunlarından; source sütunu paketin nereden geldiğini,destination sütunu paketin nereye gittiğini, Protocol sütünu protokol ismininkısaltılmış halini ve info sütunu da paket içeriği hakkında ekstra bilgi gösteriyor.• Protokol tree window: Summary window’da seçili olan paketin detaylıbilgilerini, kullanıcıların anlayacağı şekilde düzenleyerek sunar.• Data view window: Seçili yerin içeriğini ikili veri olarak sunar. Protocol treewindow’da bir yer seçildiği zaman, otomatik olarak Data view window’da oiçeriği gözüküyor. Bu özellik kullanımı epey kolaylaştırıyor.FiltrelemeAğ üzerinden pek çok paket gelip gidiyor. Bir ev kullanıcısının ağında bile5 dakika içerisinde 1.000’den fazla paket yakalanmışolabilir. Bu kadar çok paketin içerisinde aradığımız paketibulabilmemiz için “Filter Bar” işlevi kullanılır. Çok basitçeaçıklamak gerekirse, filter barın yanındaki “expression”seçeneğinden örneğin “HTTP” protokolünü seçersek, sadecehttp protokolünün paketleri gözükecektir. Filtrelemenin sadecebir bilgisayara gelen paketleri görüntüleme, belirli adresleregiden paketleri görüntüleme gibi pek çok faydalı özelliğibulunuyor, belki gelecek sayılarda bu konuları biraz dahaaçıklayabilirim.Wireshark’ın Filter expression bölümünden “http” protokolünü seçiyoruz yanifiltreleme işlemini gerçekleştirmiş oluyoruz. Burada yakalanan paketlerden,“Info” sütunun POST/MAIL ile başlayanı gönderilen e-postayı içeriyor. O satırıseçtikten sonra Protocol tree window’dan Multipart Media Encapsulation satırınıseçerek, genişletiyoruz. Aşağıya doğru taradığımızda (Protocol tree window’daseçili olan bilginin karşılığının, data view window’da belirginleşeceğini yukardaanlatmıştım), e-postanın bütün bilgilerine ulaşılabilir.Aşağıda e-postanın bulunduğu paket seçilmiştir ve iletinin içeriği gözüküyor.Bu ayki yazımıza burada nokta koymamız gerekiyor. Gelecek sayıda wiresharkkullanarak ağdaki problemleri çözme ve ağ performansını analiz etme konularınıaçıklamaya çalışacağım. Umarım anlaşılması kolay ve faydalı bir yazı olmuştur.Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle…Wireshark’ın anlatımı sayfalarca sürebilir ancak biz bilmemizgereken temel özellikleri öğrendikten sonra Wireshark’ıkullanmaya başlıyalım. (Ayrıntılı bilgiyi, Güngör BASAarkadaşımla birlikte hazırladığımız yaklaşık 50 sayfalık“Kullanım Kılavuzu V1.0”ı bu adreste bulabilirsiniz.Ağ üzerinden e-posta içeriğini görüntülemeWireshark’ı başlatıp, kullandığımız ağı (interface) seçerekpaketleri yakalamaya başlıyoruz. Daha sonra herhangibir kişiye e-posta atıyoruz. Örnek olarak e-posta başlığına“WIRESHARK”, içeriğine ise “AĞ PROTOKOL ANALIZCISI”yazıp yolluyoruz.21

pardus ve grafikAnıl ÖZBEKozbekanil@gmail.comGeleceğin ParlakStandardı: SVGBilgisayardan, cep telefonuna ve diğer pek çok mobilaraca kadar geniş bir alanda kullanılan SVG, sahip olduğuözellikleriyle ezberleri bozacak gibi görünüyor.22

pardus ve grafikİngilizce “Scalable Vector Graphics” kelimelerinin kısaltılmış hali olan SVG,Türkçe’ye Ölçeklenebilir Vektörel Grafik olarak çevrilebilir. SVG, XML işaretlemedili kullanılarak vektörel grafik tanımlamakta kullanılan bir dildir ve sabitgrafiklerin dışında animasyon ve etkileşim desteği de barındırır.SVG, W3C (World Wide Web Consortium / Dünya Çapında Ağ Birliği)tarafından kullanımı tavsiye edilen bir standarttır. W3C SVG Çalışma Grubutarafından 1998 yılında geliştirilmeye başlanan SVG 1.0 kural seti, 4 Eylül 2001tarihinde W3C tavsiyesi olarak kabul edildi. Önemli düzeltmeleri getirenSVG 1.1 ise W3C tarafından 14 Ocak 2003 tarihinde kabul edildi. Ceptelefonları ve mobil cihazlar için önerilen SVG Tiny kural setleri için de uzunsüredir W3C tavsiyesi kabul edilmiş durumda. Söz konusu belirtimleriningelişkin ve güncelleştirilmiş sürümü olan SVG Tiny 1.2, 28 Aralık 2008 tarihindeonaylandı. W3C SVG Çalışma Grubu SVG 2.0 kural seti üzerinde çalışıyor.SVG’nin Özellik ve YetenekleriSVG genel olarak daire, kare gibi vektörel şekiller, nokta esaslı görüntülerve metinlerden oluşur. SVG içinde kullanılan tüm nesneler düzenlenebilir,gruplandırılabilir, çeşitli efektlerle değiştirilebilir ya da bir animasyonoluşturmak için kullanabilir. SVG’yi büyük ihtimalle daha iyi bildiğiniz diğerbiçimlerle karşılaştırmanın, SVG’nin önemli özelliklerini daha iyi ortayaçıkaracağını düşünüyorum. SVG’nin nokta esaslı biçimlerle ve Adobe Flashile karşılaştırmalarını yapmama rağmen diğer vektörel grafik biçimlerlekarşılaştırmasını yapmadım. Bunun birkaç önemli nedeni var, zaman olursabunları da başka yazılarda inceleriz.• Yeniden boyutlandırılabilirlik: Kullanıcı vektörel grafikleri keskinlik, detay venetlik kaybı olmaksızın istediği kadar büyültüp küçültebilir. Nokta esaslı biçimleryeniden boyutlandırıldıklarındaysa aslında var olmayan noktalar yazılımlartarafından çeşitli algoritmalarla eklendiği için bozulmalar oluşacaktır. Örneğinbir ürünün reklamı için kullanılacak görseli vektörel grafik olarak hazırlarsanız buçalışmayı kolayca bir gazete sayfasında yer alacak kadar küçültebileceğiniz gibibir bina duvarının tamamını kaplayacak kadar büyültebilirsiniz de.• Küçük dosya boyutu: Vektörel grafikler matematiksel olarak ifade edildiği içinboyutları oldukça küçüktür, bu da İnternet üzerinden kullanıcıların bu görselehızlıca erişmesini sağlıyor. Nokta esaslı bir görüntünün çözünürlüğü arttıkçaboyutu da artar, bu yüzden İnternet üzerinde bu tip görüntüler yayımlanırkenya küçültülmek zorunda kalınır ya da özgün boyutunda bırakılıp kullanıcınıngörüntüye erişmesindeki zaman kaybı göze alınır.• Ortam bağımsızlığı: Vektörel grafikler çözünürlükten bağımsız olduğu için tümekranlarda ve yazıcı çıktılarında tam olarak sizin oluşturduğunuz biçimde görünür.• Değiştirilebilirlik: Vektörel grafik çalışmalarınızı kolayca yenidenbiçimlendirebilirsiniz. Örneğin müşteriniz reklam afişindeki kırmızı elmayıbeğenmezse elmanın rengini yeşile çevirebilirsiniz. Benzer şekilde boyut vesıralama gibi değişiklikleri de kolayca yapabilirsiniz. Nokta esaslı görüntülereğer XCF ya da PSD gibi katman desteği olan özel biçimlerde oluşturulmazlarsaüzerilerinde değişiklik yapmak epey zordur.Vektörel (SVG) ve Nokta Esaslı Biçimlerin (PNG, JPG...) KarşılaştırılmasıVektörel grafikler çözünürlükten bağımsız, çizgilerden, eğrilerden vediğer geometrik şekillerden oluşan ve her bir nesnenin matematikselolarak ifade edildiği bir biçimdir. Nokta Esaslı biçimlersegörüntüyü oluşturmak için renk ve yer bilgilerini içerenpiksel isimli noktalardan oluşur. Gerçekçi görüntülerinoluşturulmasında nokta esaslı biçimlerin üstünlükleriolsa da her alanda kullanılmasını engelleyen bazısınırlamaları vardır. Vektörel grafiklerin noktaesaslı biçimlere göre üstünlüklerini şöylesıralayabiliriz:23

pardus ve grafik• Dönüştürülebilirlik: Vektör grafikler herhangi bir kalite kaybı olmaksızın noktaesaslı biçimlere dönüştürülebilir. Nokta esaslı biçimleri vektör grafik halineçevirmek mümkün olsa da genelde büyük bir kalite kaybı oluşur.SVG ve Adobe Flash (SWF) Karşılaştırmasıİnternet animasyonları söz konusu olduğunda çoğunluğun aklına Adobe Flashgelir. Günümüzde İnternet’teki vektörel grafiklerin ve animasyonların çoğu AdobeFlash kullanılarak hazırlanmış ve yaygın bir standart haline gelmiştir. Adobe Flashve SVG pek çok açıdan birbirlerine benzerler:• Vektörel tabanlıdırlar.• Animasyon destekleri vardır.• Betikler yardımıyla etkileşimli uygulamalar hazırlamak için idealdirler.• Veritabanlarını görselleştirmek için kullanılabilirler.“Peki, SVG’nin ve Adobe Flash’ın bu kadar benzerlikleri varsa neden SVG’yitercih etmeliyim?” diye sorabilirsiniz. Çoğunlukla Adobe Flash ile yalnızcaetkileşimli uygulamalar ve animasyonlar yapılabilirken, SVG’nin bunların dışındada pek çok kullanım alanı vardır. SVG’nin Adobe Flash’a göre tercih sebebiolabilecek üstünlükleri vardır:• SVG özgür bir standartken Adobe Flash kapalı birstandarttır.• İnternet sayfalarındaki SVG’leri görebilmek için bireklentiye ihtiyaç yoktur, tarayıcılar yerleşik olarak SVGdesteğine sahiptirler. Fakat Adobe Flash için eklentiyüklemeniz gerekir.• SVG kolayca okunabilecek ve bir metin düzenleyiciyle bilehazırlanabilecek şekilde XML tabanlıdır. Adobe Flash iseikili formattadır ve üzerinde doğrudan değişiklik yapılamaz.• SVG, XML tabanlı olduğu için arama motorlarıSVG’lerin içeriğinde de arama yapabiliyor. Adobe Flashile oluşturulan içeriklerse İnternet’te ikili tabanlı olarakbulunduğundan arama motorlarınca içeriğine erişilemez.Özellikle ticari İnternet sitelerinde bulunabilirliği artırmasıdolayısıyla SVG’nin tercih edilmesi daha avantajlıdır.• SVG, HTML içine gömülebilir, XHTML içine doğrudanyazılabilir. Böylece dışarıdan herhangi bir dosyaçağırmaya gerek kalmadan, SVG’yi sayfanın bir ögesi gibitanımlayarak eklemek mümkündür.• SVG sıkıştırılabilme özelliğine sahiptir. GZIP algoritmasıylasıkıştırılarak SVGZ biçimini alan vektörel çizimlerin dosyaboyutları yüzde 20 oranında azalır. Adobe Flash’ta ise24

pardus ve grafikdosya boyutunda benzer iyileştirmeler yapabilmek için harici uygulamalarınkullanılması gerekir.SVG’nin EksiklikleriEminim bu kadar gelişmiş bir standardın neden sıkça gezdiğimiz İnternetsayfalarında karşımıza çıkmadığını merak etmişsinizdir. Bunun çeşitli ananedenleri vardır:• Durağan SVG’ler oluşturmak için Inkscape, OpenOffice.org Draw gibi güçlüve yetenekli yazılımlar olmasına rağmen kullanıcı etkileşimli uygulamalar veanimasyonlar oluşturmak için kullanılabilecek kullanıcı arayüzlerinin olmamasıbirinci nedendir. Bu tip çalışmalar ancak sınırlı sayı ve yetenekteki uygulamalararacılığıyla gerçekleştirilebilir. Bu alanda SVG severleri en çok heyecanlandırançalışma animasyon desteğini de içerecek olan Inkscape0.48’dir. Şu anda da etkileşimli ve hareketli SVG’leroluşturmak için MadSwatter, Ikivo Animator veSketsa SVG Editor gibi çeşitli yazılımlar bulunmaktaama hiçbirisi tam anlamıyla SVG’nin tüm gücünügeliştiricinin hizmetine sunamıyor.olmayan bu eksiklikleri kısa zamanda aşarak geleceğin en parlak standardıolacağını rahatlıkla söyleyebilirim. Eski standartlarınızla şimdiden vedalaşmanızıöneririm.SVG ile ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki bağlantıları ziyaret edebilirsiniz:http://www.adobe.com/svg/http://tr.pardus-wiki.org/SVGhttp://svg-turkce.blogspot.comhttp://www.w3.org/Graphics/SVG/http://www.egemenozkan.com/?p=99http://www.itk.ilstu.edu/faculty/javila/SVG/http://rmznbrtn.wordpress.com/2006/09/07/svg-nedir-ne-ise-yarar/• İkinci nedense tarayıcıların SVG’nin tüm özelliklerinidesteklememesidir. Mozilla Firefox, Konqueror veOpera, durağan SVG tanımlamalarının çoğunudesteklese de animasyon ve etkileşimli SVG’lerkonusunda yeterli değildirler. Bu da kullanıcılarınSVG’yi sitelerinde kullanırken daha temkinli olmasınaneden oluyor.• En sonuncu hatta diğerlerine nazaran belki dahada önemli nedense kullanıcı alışkanlıklarıdır. Dahaönceden SVG’nin karşılığı olan kapalı kaynakstandartlar kullanan pek çok kullanıcı açık kaynakyazılımlar kullanmaya başlasa bile SVG gibi yeni birortamla çalışmak yerine çalışmalarını bu kapalı kaynakstandart üzerinde gerçekleştirmek isteyebilirler.SVG gibi genç bir standardın, yukarıda saydığımıztüm bu olumsuzlukları ve tam olarak kendisiyle ilgili25

nas›lAli Erkan İMREKalierkanimrek@gmail.comInkscape Dersleri - 2Vektörel çizim aracımızla Web 2.0 armalarındakullanabileceğiniz, üç boyut etkili, yarı şeffaf ve parlaktoplar hazırlayacağız.Geçen ay vektör grafikleri ve Inkscape’in arayüzünü tanıyarak nasıl çalışmamızgerektiği üzerine bir yazı e-dergide yer almıştı. Eğer bu yazıyı okumadıysanız,mutlaka bir göz atın. Çünkü basit bir örnek üzerinden temel bazı işlevler deanlatılmıştı. Şimdi kaldığımız yerden devam ediyoruz, hem de daha heyecanlıörneklerle.Önceki yazıda temel şekillerin Ctrl ve Shift tuşlarıyla çizimleri, seçilmesi,boyutlandırılması, kopyalanması, birbirlerine göre hizalanması ve bu işlemlerinkısayollarını öğrenmiştik. Şimdi de nesnelerin dolgu ve çizgi özellikleriyleZ-indeksi değişikliklerini öğrenmek için yine basit bir örnek yapacağız. Aslındaarabirimi biraz kurcalayan bir kullanıcı birkaç dakika içerisinde zaten bu26

nas›lözelliklere nasıl ulaşacağını hemen öğrenebilir. Benim amacım programda hangiözelliklerin bulunduğunu yazarak ansiklopedik bir kaynak oluşturmaktan ziyade,bu özelliklerin hangi amaç için nasıl kullanılabileceğini bir örnek üzerindenaçıklayarak kullanıcının ufkunu açmaya yardımcı olmak.Bunun için eğlenceli olduğu kadar basit bir örnek olan şeffaf cam görünümlü birtop ya da bilye çalışması yapmak, iyi fikir.İlk olarak tam bir daire çiziyoruz ve nesnelerin iç dolgu ve kenarlık çizgilerininrenk ve diğer özelliklerini ayarlamak için Doldur ve Çiz aracını Ctrl+Shift+File açıyoruz. Bu araçta sadece o anda seçili olan nesne ya da nesnelerinözellikleri görülebiliyor ve değişiklikler bu nesnelere uygulanıyor. Benim gibi buklavye kısayolunu Mozilla Firefox’u açmak için kullanıyorsanız Inkscape’de işeyaramayacaktır. Çünkü Inkscape’den önce Xfce bunu yakalıyor :). Bu durumdaNesne menüsünden açmanız gerekecektir (/usr/share/inkscape/keys/default.xmldosyasından kısayolları düzenleyebilirsiniz.).Darbe ve Dolgu aracıBu araçtaki sekmelerden çizgitipi, rengi, dolgu rengi vebunların geçirgenlik, bulanıklıkdereceleri ayarlanabiliyor.Ayrıca artırımlı geçiş olaraktercüme edilmiş olan birkaçrengin yumuşak geçişiylekullanılmasını sağlayanArtırımlı Geçiş Düzenleyicisi’niaçabiliyorsunuz.Ben oluşturduğum daireninrengini koyu mavi seçtim.Şimdi bunu üzerindenışık vuran bir cam topolarak düşünelim vegerekli ışıklandırma vegölgelendirmeleri yaparakbiraz daha gerçeğe yakın birgörünüm verelim.Öncelikle üzerinden parlayan ışık için topun üst kısmından bir yansıma efektiverelim, bunun için önceki yazıdan hatırlayacağınız gibi topun aynı konuma birkopyasını oluşturun ve dolgu özelliklerinden Çizgisel Artırımlı Geçişi seçin. Geçişidüzenlemek için Düzenle düğmesine tıklayarak Artırımlı Geçiş Düzenleyicisipenceresini açın.Burada iki tane durak (stop noktası) yani iki renkli geçiş işimizi görüyor. Durakları,açılan listeden seçerek bir tanesini beyaz, diğerini ilk dairenin rengiyle aynı yapınve her ikisinin Alfa (A-Işık geçirmezlik) değerini tamamen açın.Şimdi muhtemelen geçiş yatay konumda oluşmuştur. Beyaz bölgeyi daireninüzerine gelecek şekilde ayarlamak için ya daireyi döndürmelisiniz ya dageçirgenlik yönünü ayarlamalısınız. En kolayı Araç Çubuğu’ndaki 90 derecedöndürme düğmelerine tıklamak.Ancak geçirgenliğin başlama bitiş noktalarına da müdahale etmeniz gerekiyorsaArtırımlı Geçişi ayarlama aracını kullanmalısınız. Bunun kısayolu Ctrl+F1 ancakbende bu kısayol çalışmadı, yeri araç kutusunda alttan ikinci.Bu araca tıklayınca nesne üzerinde geçişin başlama bitiş noktalarını göstereniki nokta ve bunları bağlayan bir çizgi görünecek, bu noktaları hareket ettirerekgeçişi istediğiniz gibi ayarlayın.Son olarak daha gerçekçi bir görünüm için daireyi iki yanından biraz küçültün vebulanıklaştırma değerini 3 yapın. Üst üste duran iki şeklimiz olacak.Şimdi kürenin içinden yansıyan ışığı da yaparsak dahagerçekçi olacak. Bunun için renk geçişi uyguladığımızüstte duran şeklin aynı konuma bir kopyasını oluşturun ve180 derece döndürün. Böylece beyaz kısmı alta gelecek.Sonra da sağ ve solundan biraz genişleterek ilk daireninboyutuna getirin.Ancak yeni oluşturduğumuz nesne diğerinin üzerinde olduğundan onun aydınlıkkısımını örtüyor. Yapmanız gereken geçişin beyaz renk olmayan yerini ışıkgeçirgen duruma getirmek. Bunun için Artırımlı Geçiş Düzenleyicisi’nden beyazolmayan renk durağının A değerini sıfır yapın.27

nas›lAlttan yansıyan ışığın biçimini değiştirmek için çizgiseldurumdaki dolguyu dairesel artırımlı geçiş yapın. Bunuyapınca geçişin beyaz rengi şeklin ortasında kalıyor. Bugeçişi taşımak için yine araç kutusundan ya da Ctrl+F1 ilekullandığımız geçiş ayarlama aracını kullanacağız. Geçişdairesel olunca nesne üzerinde üç tane nokta belirecek. Bunoktaları kullanarak geçişi en alta alıp biraz genişlik verin.Şekliniz yandaki gibi olacaktır.Z-İndeksiSon olarak topumuza gölge eklememiz gerekiyor. Bunun için en alttaki ilk daireyiseçmeliyiz. Ancak nesneler birbirinin üzerinde kaldığından her tıkladığımızda enüstteki nesne seçiliyor. Eğer Ctrl+Alt tuşlarına basılı tutarak tıklama yaparsak hertıklamada bir alttaki nesneyi seçebiliriz. Nesnelerin bu üst üste dizilimlerindekisıralamaya üç boyutlu bir ortamda oldukları düşünülerek z-indeksi deniliyor.İlk daireyi seçerek bir kopyasını oluşturun ve yeni şeklin rengini koyu gri olarakdeğiştirin. Bunun gölge olması için boyunu üstten bastırılmış gibi kısaltarak aşağıyaalın. Ancak yeni oluşturulan nesneler z-indeksinde en üsttedir. Bizim gölgeyi enalta almamız gerekiyor. Bunun için End tuşunu kullanın. Home tuşu en üste almak,PgDn ve PgUp tuşları da birer indeks yukarı ve aşağı almak için kullanılabilir.Gölgenin bulanıklık değerini 10 gibi bir değer yapınca aşağıdaki gibi güzel bircam topumuz olacak.seçilen nesneleri Ctrl+G ile bir grup nesnesine çevirebiliriz. Seçimi Shift tuşu iletek tek nesneleri tıklayarak da yapabilirsiniz. Grubu çözmek için Ctrl+Shift+Gkısayolunu kullanın.Bu topla ben şöyle bir çalışma yaptım, bakalım sizler neler yapacaksınız.Inkscape her ne kadar bir vektör grafik düzenleyicisi olsa da SVG teknolojisi temelalınarak geliştiriliyor. Bu noktada bugün için baskı işlemleri ve diğer teknolojilereodaklanmış profesyonel vektör grafik yazılımlarından ayrılıyor. Bu nedenleInkscape yazısını takip edenlerin dergide yer alan SVG konusunu da takip etmeleriiyi olur.Şimdi ufkunuzu biraz açın ve bu adresteki harika sanat eserlerine bir göz atın.Burada web sayfası tasarımları da bulabilirsiniz. Tabi grafikleri kullanırkenlisanslarına dikkat etmelisiniz. Eğer daha basit örnekleri incelemek isterseniz, şuadreste zengin bir içerik sunuluyor.Inkscape ne yazık ki bulanıklık değerlerini çok hızlıişleyemiyor. Yani sayfada bulanıklık değeri verilmişnesnelerin sayısı arttıkça çizimde bir yavaşlamahissedeceksiniz. Ancak bulanıklık kalitesini düşürerekbu yavaşlığı biraz olsun önleyebilirsiniz. Ayarlamak içinDosya menüsünden Tercihler > Süzgeçler bölümünü açarakkaliteyi düşük ayarlayın. Bu durum henüz 1.0 sürümüneulaşmamış bir yazılım için anlayışla karşılanabilir bence.GruplamaArtık topumuzu çeşitli amaçlar için kullanabiliriz. Ancak topu oluşturan nesnelerinbirleşerek taşırken tek bir nesneymiş gibi davranmasını sağlamak için onuoluşturan parçaları gruplamak gerekiyor. Bunun için seçim aracındayken fareyletopu tamamen içine alacak şekilde bir kare çizerek hepsini seçtikten sonra bu28

nas›lMuratcan ŞİMŞEKgerge@museifu.orgKomut Sistemi - Temel Program ve KomutlarPardus komutlara ihtiyaç sunmayan bir arayüz sunsa da, sistemderinliklerine inmek ve Linux’u asıl gücünü keşfetmek için komutsatırlarını öğrenmek eğlenceli olabilir...29

nas›lHepinize merhaba. Önümüzdeki aylarda buradan size Linux komut sistemininnasıl kullanılacağını ve komut sisteminden sistem yönetimini anlatacağım. Bu aykomut sisteminde kullanılan önemli programlara, temel komutlara ve yöneticiyetkilerine değineceğim.İlk bilmeniz gereken Linux konsolunu temel olarak iki farklı kimlik ilekullanabileceğiniz: Yönetici ve kullanıcı. Kullanıcı kimliğiyle sadece kendi evdizininizdeki dosyalara müdahele edebilirsiniz. Yönetici kimliği tüm sistemiemrinize sunar. Kullanıcı konsolundan yönetici konsoluna geçmek için sukomutunu vermeniz lazım. Sizden Pardus’ukurarken girdiğiniz yönetici şifreniziisteyecek. Yönetici konsolundan çıkıpkullanıcıya geri dönmek için exitkomutunu vermeniz gerekli.Konsolu yönetici olarak kullanmanızıtavsiye etmiyorum. Bu nedenle nasılkullanıcı kimliğiyle yönetici yetkili komutlarverebileceğinizi anlatacağım. Bunun için sudoaracını kullanacağız. Ama ondan önce Linuxkonsolunun temel taşlarından Nano’nun neolduğunu bilmelisiniz.SÖZLÜKGruplar: Bir kullanıcıyı bir yetki grubuna katma, o kullanıcıya o grubuntanımındaki dosya ve sistem araçlarına erişim yetkisi verir (Örneğin; audiogrubunun ses araçlarına erişim sağlaması). gpasswd -a kullanıcı grup komutuile kullanıcıları gruplara ekleyebilir; gpasswd -d kullanıcı grup komutu ilekullanıcıyı gruptan atabilirsiniz. Bu iki komut da yönetici yetkileriyle verilmeli.Tüm grupların ve üyelerinin listesi için cat /etc/group komutunu girmelisiniz.Man: Linux programları için kullanma kılavuzları. man program_adı komutu ileçalıştırılır. Çıkmak için q tuşuna basmanız yeterli olur.~/ : Ev dizini yerine kullanılan kısaltma. Komut verirken ya da dosya açarkenkullanabilirsiniz.root: İngilizce kök anlamına gelen bu kelime, Linux jargonunda her türlü işlemeyetkili yönetici hakları anlamında da kullanılır.NanoKonsoldan çalışan metin editorlerinin en kullanıcı dostu olanı. Bundan sonrarehberimizin her köşesinde Nano’yu kullanacağız ve nasıl kullanılacağınıtekrar anlatmayacağım, isterseniz bir yere yazın. Sadece basit kullanımınadeğineceğim. Nano ile kod yazmaya girişmeyeceğimiz için yeterli olacaktır. Eğertüm özelliklerini öğrenmek istiyorsanız man sayfasını okuyun.30Çalıştırmak için nano dosya_konumu komutu kullanılıyor (Örneğin: nano /etc/X11/xorg.conf). Dosya yaratmak istediğinizde dosya açarmış gibi nano ile komutgirin (Örneğin: nano ~/yeni_dosya) ve içine istediğinizi yazıp kaydedin. Eğerhiçbir şey yazmazsanız dosya boş olarak yaratılır. Dosya kaydı, çıkış ve sayfaiçinde dolaşma içinse aşağıdaki kısayollara bakın.Nano Kısayolları:F3: KaydetmeF2: ÇıkışCtrl+V: Sonraki sayfaCtrl+Y: Önceki sayfa

nas›lNano’yu aradan çıkardığımıza göre kullanıcı yetkilerine geçebiliriz. Yönetici vekullanıcı arasındaki farkı yukarda anlatmıştım, şimdi nasıl kullanıcı hesabındanyönetici yetkileriyle komut verebileceğinizi anlatacağım. Bunun iki yolu var:3 wheel grubu ile3 visudo dosyası ileWheel grubunu düzenleyerek yapılan, en kolay yol. Pardus da bu yolu kullanıyor.Tek yapmanız gereken kullanıcınızı wheel grubuna almak. Bunun için gruplarkutucuğuna bakın.Visudo kullanıcılara anlık yönetici yetkileri veren aracın adıdır. Komutunuzunbaşına sudo yazarak o komutun yönetici yetkili olmasını sağlayabilirsiniz. Örneğinyukarıda verdiğim nano /etc/X11/xorg.conf kullanıcı yetkileriyle verilirse xorg.conf dosyası kullanıcı ev dizini dışında olduğu için sadece okunulabilir olarakaçılır. Ama sudo nano /etc/X11/xorg.conf olarak, başına sudo getirerekverirseniz komutu, komut yönetici yetkileriyle verilir ve xorg.conf yazılabilir olarakaçılır.Bundan sonra konsoldaki tüm işlemlerinizi gerektiğinde sudo komutu ile anlıkyetkiler alarak kullanıcı konsolunuzdan halledin.Sudo’yu kullanmadan önce kullanıcınıza sudo kullanma iznini vermelisiniz elbette.Bunu yukarda anlattığım gibi kullanıcınızı wheel grubuna ekleyerek yapabilir yada visudo dosyasına elle müdahale ederek doğrudan izin verebilirsiniz. Bununiçin öncelikle su komutuyla yönetici konsoluna geçin. Aşağıdaki komutla visudodosyasını açın:EDITOR=nano visudoAçılan dosyada şu bölümü bulun:# User privilege specificationroot ALL=(ALL) ALLOraya, root’un bir alt satırına, kullanıcı_adı ALL=(ALL) ALL satırını ekleyin. Kaydedipçıkın. Artık kullanıcınız sudo komutunu kullanabilir. Eğer wheel grubuna üyeysenizbunu yapmanız gerekmiyor elbette.Bu Ayın İpucu: Unutulmuş yönetici şifrelesini değiştirmeGrub esnasında sorunlu Linux dağıtımınızın açılış seçeneklerinin en sonunaaşağıdaki komutu ekleyin:init=/bin/bashEnter tuşu ile açılışa devam edin. Komut sistemi açıldıktan sonra aşağıdakikomutu girerek / (root) sisteminizi yazılabilir şekilde yükleyin.mount -no remount,rw /En son aşağıdaki komutu girin. Sizden yeni yönetici şifresini isteyecek.passwd(Kullanı şifresini değiştirmek için passwd kullanıcı_adı komutunu kullanın)reboot komutu ile bilgisayarınızı tekrar başlatabilirsiniz.Bu ay en son olarak temel komutlara değineceğim.rm: Sil (rm dosya_konumu)rm -r: Klasör sil (rm klasör_konumu)cd: Klasöre girme (cd klasör_konumu) (klasör verilmezse ev dizinine döner)cd ..: Bir üst klasörls: Klasörün içeriğini listelemkdir: Bulunulan yerde bir klasör yaratırhalt: Bilgisayarı kapatreboot: Bilgisayarı yeniden başlatlocate: Dosyayı ara (locate dosya_adı)cp: Dosyayı kopyala (cp kaynak_dosya hedef_dosya)mv: Dosyayı taşı (cp kaynak_dosya hedef_dosya)startx: X Server’i başlatır.kdm: KDE’ye giriş programını başlatır, sadece yönetici haklarıyla çalıştırılabilir.Bu aylık bu kadar, önümüzdeki ay görüşmek üzere.31

programlamaMehmet PEKGENÇmehmetpekgenc@gmail.comAlgoritma ve Akış DiyagramlarıAlgoritmaların geometrikşekillerle ifade edildiği akışdiyagramları, programcılararasındaki ortak dildir.32

programlamaAkış diyagramları, algoritma adımlarının geometrik şekillerle ifade edilmesidir.Akış diyagramı, tüm Dünya’da bulunan programcılar arasında bir ortak dildir.Algoritmanızı hangi dilde hazırlarsanız hazırlayın akış diyagramları herkes içinaynıdır. Bunu trafik lambalarıyla örnekleyebiliriz. Ülkemizde trafik lambalarındarenkler yerine dur, bekle ve geç yazması belki kendi vatandaşımız için dahaanlaşılır olacaktır ancak Türkçe bilmeyen insanlar için sorun teşkil edecektir.Yazıları algoritma adımlarına benzetirsek trafik lambalarının akış diyagramlarırenklerdir. Dur, bekle ve geç yerine kırmızı, sarı ve yeşil renk kodlarınınkullanılması dilden bağımsız olarak herkesin daha rahat anlamasını sağlayacaktır.Algoritma ile akış diyagramları arasındaki ilişki de aynen buna benzer.Akış diyagramlarında kullanabileceğimiz semboller aşağıda listelenmiştir.Sembol Sembol Adı AçıklamaBaşla, BitirİşlemÖntanımlıİşlemAlternatifİşlemKararVeyaAkış diyagramlarının başlangıç ve bitişinde kullanılır.Tüm akış diyagramlarında sadece bir adet başlangıçolmak zorundadır. Bitiş istenilen sayıda olabilir.Her türlü hesaplama ve atama işlemleri için kullanılır.Önceden hazırlanmış, belli bir işlevi yapan işlemtaslağı grubunu temsil eder.Normal işlem adımına alternatif bir işlem olarakkullanılır ve kesikli çizgilerle ifade edilir.Program akışını istenen şartlara göre değiştirmek içinkullanılır.İki şart bağlı karar vermeye yarar.BelgeÇokluBelgeHazırlıkEkranElle GirişElle YapılanİşlemKartDelikli KartVeriSayfa SonuBağlayıcısıKarşılaştırBilgi, sonuç veya uyarıların kullanıcıya çıktı olarakverilmesi için kullanılır. Sembol içerisine çıktısıverilecek yazı, sayı, değişken ve benzeri yazılır.Belgenin çoklu olanıdır.Yapılacak iş birden çoksa (Döngü mantığı) busembol kullanılır.Kullanıcı veya operatöre uyarı mesajları vermek içinkullanılır.Sisteme(Programa) elle bilgi girilmesi gerektiğindekullanılır.Otomatik yapılamayacak işlemler için kullanılır.Punch kartlar ile yapılacak işlemler için kullanılır.Günümüzde gerek kalmamıştır.Punch kartlar ile yapılacak işlemler için kullanılır.Günümüzde gerek kalmamıştır.Klavyeden yapılacak girişler için kullanılır. Girilecekolan bilgi bir değişkene aktarılır. Sembol içerisinedeğişken yazılmalıdır.Bir sayfaya sığmayan çizimin başka bir sayfadakinoktasına bağlantıyı belirtmek için kullanılır.Verilerin, bilgilerin veya materyallerin normalstandartta olup olmadığına bakılır.BağlayıcıHazırlanan bir akış diyagramında uzak bir noktayabağlantıyı göstermek için kullanılır.SıralaVerileri, bilgileri veya materyalleri sıralamak içinkullanılır.ArdışıkGirişSıradan erişimli dosyalama için kullanılır. Örneğin;teyp kasetleri, manyetik şeritler vb.ToplamaKavşağıFarklı dallardan gelen işlemleri tek bir noktadatoplamak için kullanılır.33

programlamaBirleştirAktarErtelemeDepolananVeriManyetikDiskDirek GirişDeposuİç DepoBu sembol birden fazla işlemin birleştirildiğinigösterir.Bu sembol tek bir işlemi parçalara ayırmak içinkullanılır.Bir işlemi ertelemede kullanılır.Depolanacak olan veriyi ve tutulacağı ortamıbelirtmek için kullanılır.Bu sembol verileri depolamak için kullanılır.Sabit diske doğrudan erişim için kullanılır.Bir veri dosyasına karşılık hafızada depolananveriler için kullanılır.Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için basit bir örnek yapalım. ÖrneğimizdeA,B,C gibi 3 farklı sayının büyükten küçüğe sıralamasını yapacağız. Örneğimiziincelediğinizde algoritmanın ve dolayısıyla akış diyagramının daha akılcışekilde çözülmesinin mümkün olduğunu göreceksiniz. Burada amacımız enuygun çözümü bulmaktan ziyade algoritma ile akış diyagramı arasındaki ilişkiyigösterebilmektir.1- Başla2- Ekrana “Birbirinden farklı 3 sayı giriniz.” yaz3- A,B,C sayılarını öğren4- Eğer A > B > C ise yaz A,B,C5- Eğer A > C > B ise yaz A,C,B6- Eğer B > A > C ise yaz B,A,C7- Eğer B > C > A ise yaz B,C,A8- Eğer C > A > B ise yaz C,A,B9- Eğer C > B > A ise yaz C,B,A10- Dur.34

Openoffice.org TürkiyeMehmet PEKGENÇmehmetpekgenc@gmail.comOpenOffice.org VeritabanıHesaplanabilirAlan OluşturmakBir firmanın stok kayıtlarınıtutarken, döviz kuru ilehesaplanan ve sürekligüncellenen fiyatlarında kaydedilmesini miistiyorsunuz? OpenOffice.orgile çok kolay...35

Openoffice.org TürkiyeBu yazımızda sizlerle OpenOffice.org Veritabanı’nda (Base) hesaplanabilir alanınnasıl yapılacağını inceleyeceğiz. Günlük hayatta veritabanlarında saklanmasıgereken bilgilerin dışında, o anda bir formül sonucu hesaplanarak oluşturulmasıgereken bilgiler de vardır. Örneğin; bir firmanın stok kayıtlarını düşünürsek eldekimiktar ve ürünün birim fiyatı veritabanında kayıtlı olmalıdır. Satış esnasındasatılan miktar ile birim fiyatı çarpılarak tutar hesaplanacaktır. Hesaplanacaktutarın veritabanında olması gereksizdir. Çünkü müşteriye satılan ürün miktarı vebirim fiyatı her zaman yeniden çarpılarak hesaplanabilir. Burada dikkat edilmesigereken konu, müşteriye her zaman birim fiyatı üzerinden satış yapılmasıdır.Eğer günlük döviz kuruna göre ürünün fiyatı değişiyorsa ya da farklı müşterilerefarklı fiyatlarla satış yapılıyorsa, bu durum veritabanına mutlaka kaydedilmelidir.Konunun rahat anlaşılabilmesi için bir örnek üzerinden devam edeceğiz.Örnek olarak kullanacağımız tablomuz aşağıdaki gibidir. Tablo oluşturmahakkında bilgisi olmayanlar E-Dergimizin 14.Sayısı’nda OpenOffice.org Türkiyesayfalarındaki “OpenOffice.org Base Temel Özellikleri” adlı makaleyi okuyaraköğrenebilirler.Resim 1: Ürün TablosuResim 2: Satış TablosuResim-2’de gördüğünüz gibi satış tablosunda müşterinin toplam ödeyeceği ücretgörünmüyor. Burada kullanacağımız yöntem hesaplanabiliralan olacaktır. Şimdi nasıl yapacağımızı inceleyeceğiz.yapacağınızı geçen ayki E-Dergi’mizde “OpenOffice.org Temel Base Özellikleri”başlıklı yazımızda anlatmıştık.Sıra geldi sorguları oluşturmaya. Sorgu yapmadan önce bilmeyen arkadaşlar içinsorgu bölümü hakkında birkaç açıklama yapalım.• Alan: Alan isimleridir.• Takma Ad: Mevcut alan adı yerine kendi belirleyeceğimiz alan adını belirtir.• Tablo: Seçtiğimiz alan adının hangi tabloda olduğunu belirtir.• Sırala: Mevcut alan adındaki verileri sıralar.• İşlev: Tablomuzda uygulamak istediğimiz matematiksel veya mantıksal işlevleribelirtir.Resim 3: Tablo Alanları Arasındaki İlişkilerSorgumuzu oluşturduktansonra dikkat edersenizson alan ismi diğerlerinegöre farklıdır. Buradahesaplanabilir bir alanoluşturmak için iki alanıbirbiri ile çarparak TUTARisminde yeni bir alanoluşturuyoruz.Son olarak sorgumuzu çalıştırdığımızda Resim-4’teki sonucu elde edeceğiz. Butabloya yeni bir alan eklendiğini ve bu alanda, hesaplamak istediğimiz değerinolduğunu görebilirsiniz.Görüş, öneri ve sorularınızı başta Özgürlükiçin forumları ve OpenOffice.orgTürkiye forumlarına bekliyorum.Resim 4: Sorgu SonucuTablolar oluşturulduktan sonra sorgu tanımlamamızgerekiyor. Sorgunuzu resim-3 deki gibi oluşturun. Bunu nasıl36

Openoffice.org TürkiyeMehmet PEKGENÇmehmetpekgenc@gmail.comOpenOffice.org ileÜç Boyutlu ÇizimlerOpenOffice.org Çizim uygulamasıyla fotoğraf kalitesindeçizimler, üç boyutlu nesneler çizmek mümkün...37

Openoffice.org TürkiyeOpenOffice.org Çizim, ölçeklenebilir vektörel çizim aracıdır. Hızlı ve etkilibir şekilde çizim oluşturabilmeniz için gereken tüm güçlü araçları sağlar.OpenOffice.org uygulaması ile birlikte gelen Çizim, temel çizim ihtiyaçlarınızıkarşılamakla birlikte sizlere 2D ve 3D boyutlarında nesneler oluşturma imkanıverir. Oluşturduğunuz bu nesnelere ışık, perspektif, doku gibi materyallerkullanarak yeni özellikler kazandırıp gerçek resim kalitesinde çizim yapabilirsiniz.Çizim dosyalarınızı, yaygın olarak kullanılan (BMP, JPEG, GIF, PNG, TIFF vb.)biçimlerde dışarı resim olarak aktarabilirsiniz.Bu ara birimde yer alan sayfamıza bir göz atalım. Varsayılan olarak karşımızaA4 boyutlarında bir çalışma sayfası gelecek. Çizim’in ana ekranında yeralan menüler, düğmeler ve araç çubukları diğer OpenOffice.org bileşenleriylebenzerlikler gösterir. Bu sebeple tek tek düğmelerin görevlerini bu yazımızdaanlatmayacağız. Ancak temel olarak çizimin bir sayfaya yapılması gerektiğindensayfa ayarlarını nasıl yapacağımıza değineceğiz. Bu ayarı, Biçim-->Sayfa yolunutakip ederek ya da çalışma sayfasında farenin sağ tuşuna tıklayarak açılanmenüden Sayfa-->Sayfa Yapısı bölümünden yapabilirsiniz.Bunun dışında diğer tüm OpenOffice.org bileşenleriyle %100 uyumluolarak çalışır. Bu sayede çalışmalarınızı diğer OpenOffice.org bileşenlerineaktarabilirsiniz.OpenOffice.org Çizim ArayüzüÇizim programını başlattığımızda karşımıza aşağıdaki ara birim gelecektir.38Çalışma sayfamızın üst ve sol tarafında yer alan cetveller yardımıyla yaptığımızçizimin boyutlarını takip etmek mümkündür. Bu cetvel, varsayılan ölçü birimiolarak santimetreyi (cm) kullanıyor. Eğer başka bir ölçü birimini kullanmakisterseniz, cetvel üzerinde farenin sağ tuşuna basarak gerekli ölçü biriminetıklamanız yeterli olacaktır.Ana sayfanın sol tarafında bulunan sayfa penceresi sayesinde kaç adet sayfaüzerinde çalıştığınızı ve küçük bir önizlemesini görebilirsiniz. Bu özellik,çalışmalarınızda hız ve kolaylıklık sağlıyor.

Openoffice.org TürkiyeAraç Çubuklarıİhtiyacınıza bağlı olarak araç çubuklarının görüntülenmesini ya da gizlenmesinisağlayabilirsiniz. Görüntülemek ya da gizlemek için Görünüm-->Araç Çubuklarımenüsünü kullanabilirsiniz.Bu araç çubuklarında görünmesini istediğiniz simgeleri belirleyebilirsiniz. Bazıaraç çubuklarında simgeler varsayılan olarak gösterilmezler. Ancak onları sizlerseçip görüntülenmesini ya da gizlenmesini sağlayabilirsiniz. Bunu yapmakiçin, araç çubuklarının sonunda bulunan özelleştir düğmesine basarak açılanmenüden Görünür Düğmeler seçeneğinde tüm simgelerin listesini görebilirsiniz.Bu listede yer alan simgelere tıklayarak gizlemeveya görüntüleme işlemlerini kolayca yapabilirsiniz.Özelleştir düğmesi yanda kırmızıyla işaretlenmiştir.Uygulamalarınızda en çok ihtiyaç duyacağınız şey Çizim araç çubuğudur.• Çizgi: Çizgi çizmenizi sağlar.• Sonu Oklu Çizgi: Sonu okla biten çizgi çizmenizi sağlar.• Dikdörtgen: Dikdörtgen çizmenizi sağlar.• Elips: Elips çizmenizi sağlar.• Metin: Metin kutusu eklemenizi sağlar.• Eğri: Açılır menüsünden istediğiniz şekli seçerek dinamik çizgileroluşturabilirsiniz.• Bağlayıcı: Objeleri birbirine bağlamak için araçlar sunar.• Çizgiler ve Oklar: Çizgi ve ok çizimleri için yardımcı araçları sunar.• Temel Şekiller: Temel geometrik çizimlerini (kare, daire, üçgen...) barındırır.• Simge Şekiller: Çeşitli konularda simgeler mevcuttur.• Kalın Oklar: Çeşitli oklar çizmenizi sağlar.• Akış Çizelgeleri: Akış diyagramları ya da organizasyon şemaları için çeşitlişekiller.• Belirtme Çizgisi: Çeşitli belirtme çizgilerini barındırır.• Yıldızlar: Çeşitli köşe sayılarında yıldız objeleri sunar.• Noktalar: Çizim üzerindeki noktaları düzenler.• Yapışma Noktaları: Çizim üzerindeki yapışma noktaları düzenler.• Yazı Sanatı Galerisi: Çeşitli yazı biçimleri ekler.• Dosyadan: Geçerli belgenize dosyadan resim ekler.• Galeri: Uygulamanın mevcut çizimlerini ekler.• Efektler: Seçilen objelerin yönelim ve doldurma işlemlerini gerçekleştirir.• Hizalama: Seçilen objelerin hizalanmasını sağlar.• Sıralama: Seçilen objelerin üst/alt yerleşimlerini belirler.• Çıkarma Açık/Kapalı: Seçilmiş nesne için 3B efektleri açıp kapatır.Durum ÇubuğuDurum çubuğu, ekranın altında yer alır ve kullanıcıya çeşitli bilgiler verir. Durumçubuğunda yükseklik, genişlik, yaklaşma oranı bilgileri yer alır.Basit Çizim OluşturmaBuraya kadar kısaca OpenOffice.org Çizim hakkında ve arayüzünden bahsettik.Şimdi ise bu yazdığımız özellikleri kullanarak bir örnek yapmaya çalışacağız. İlkörnek olarak birlikte üç boyutlu (3B) kutu nasıl oluşturulur görelim. İşlem adımları:• İlk olarak çalışma sayfamıza çizim araç çubuğumuzda bulunan Temel Şekillersimgesine tıklıyoruz.39

Openoffice.org Türkiye• Karşınıza bu simgede bulunan tüm semboller listelenecektir. Busembollerden karesel olanı seçip çalışma sayfamıza gelişi güzel birkutu çiziyoruz. Örneğimizde kutumuz yandaki gibi görünecektir.• Çizmiş olduğumuz bu kutu şimdilik iki boyutludur. Şeklimizi 3Bşekle dönüştürmek için, sembolümüzü fare yardımıyla seçiyoruz.• Farenin sağ tuşuna basarak açılan menüden Dönüştür-->3B Cisme yolunu takip ettiğimizde cismimizin 3B olarakgörüntülendiğini göreceğiz. Bu işlemden sonra, örneğimizdekutumuz yandaki gibi görünecektir.• Bu işlemimizi gerçekleştirdikten sonra kutumuzun boyut ve görünümünüayarlayalım. Bu ayarlar için ilk önce cismimizi seçip, farenin sağ tuşu yardımıylaaçılan menüden 3B Efektler sekmesine tıklıyoruz. Karşımıza bir diyalog kutusugelecektir. Bu diyalog kutusundaki ayarlarımızı şu şekilde ayarlayacağız.Ayarladıktan sonra uygula düğmesine basmayı unutmayınız.İlk Sekme:Yuvarlanmış Köşeler: 0%Derinlik: 5,00cmİkinci Sekme:Kip: Phong• Son olarak kutumuzagüzel bir ahşap döşemesiyapalım. Bu işlem için,cismimizi seçip fareninsağ tuşu yardımı ile açılanmenüden Alan sekmesinetıklıyoruz ve Bit Eşlemsekmesine geçiyoruz.• Burada örnek olmasıaçısından İnternet’tenbulmuş olduğum bir ahşapresmimi kullandım. Sizlerfarklı resimde kullanabilirsiniz. Resmimizi içe aktardüğmesiyle uygulamamıza ekliyoruz.• Bize kaydedeceğimiz ismi soracaktır. Uygun birisim yazarak kaydediyoruz ve tamam düğmesiyardımıyla cismimize uyguluyoruz.• Kutumuzun kenarlarını çizmek için cismimiziseçip farenin sağ tuşu yardımıyla açılan menüdenÇizgi sekmesine tıklıyoruz.• Bu diyalog kutusundaki ayarlarımızsa aşağıdaki gibi olacaktır.Biçem: SürekliRenk: Gri 60%Genişlik: 10%Köşe Biçemi: Köşeli.• Kutumuzun son hali aşağıdaki gibi görünecektir. Eğer siz isterseniz ayarlarlaoynayarak başka şekiller de ortaya çıkarabilirsiniz.Çizimi Kaydetmek ve Dışarı AktarmakÇizimlerimizi bitirdikten sonra Dosya > Kaydet yolunu takip ederek ya da Ctrl+Skısayol tuşuyla grafiğimizi kaydedebiliriz. Eğer dosyamızı dışarı aktarmakistiyorsak Dosya > Dışarı Aktar yolunu takip ederek dosyamızı PDF biçiminde hızlıbir şekilde kaydedebiliriz.OpenOffice.org 3.1 İle Gelen Yenilikler• Kenar yumuşatma: Çizimlerde özellikle çember, eğrive çapraz çizgilerin kırılmaya uğramadan daha düzgüngörünmesini sağlar.• Geliştirilmiş resim kesme• Geliştirilmiş PDF dışa aktarma• Çizim programı içerisinde artırılmış maksimum sayfaboyutu (300cm * 300cm).• Yarı saydam sürükleme• Üst üste gelen iki objeyi birbirinden çıkartma.40

gimpŞaban KUŞsabankus@yahoo.comBasit ve KullanışlıGimp BilgileriÖzgürlükİçin e-dergisinin vazgeçilmeziGimp Filtrelerini Tanıyalım dizisininyazarı Şaban Kuş, Gimp ile ilgili püfnoktaları anlatıyor.41

gimpPardus kullanıcıları çok şanslı. Çünkü ellerinin hemen altında sistemlerinde kurulugelen GIMP gibi mükemmel bir resim işleme yazılımı var. Hiçbir maddi karşılıkbeklemeden her türlü işinizi ustalıkla yapabilen, kaliteli ve özgür bir alternatif.Önyargı ve alışkanlıklarımızı bir kenara bırakıp yeniliklere yelken açtığımızda-ki çoğumuz dedemizin işletim sistemini bir kenara bırakıp Pardus’u seçerekbir başlangıç yaptık- GİMP’in bu övgüleri fazlasıyla hakettiğini göreceksiniz.Yazımızın devamında bazı Gimp uygulamaları var. Hiç vakit kaybetmeden Grafikyazılımları altında yer alan Gimp’i açın ve bu uygulamaları deneyin derim.Resminizi siyah beyaz yapınÜç farklı yöntemle bunu yapabilirsiniz. Resminizi Gimp ile açtıktan sonra;• Renkler -> Renksizleştir• Filtreler -> Dekor -> Old Photo• Resim ->Kip -> Gri indisliKırmızı gözlerden kurtulunElips seçim aracı ile gözdeki kırmızı bölgeyi seçtikten sonra Filtreler-->Çoğalt-->Red eye removal yolundaki filtreyi uygulayarak sorununuzu çözebilirsiniz.Gimp ile dişler daha beyazAraç kutusunda yer alan serbest seçim aracıyla (kısa yolu: F ) bir diş seçin. Seçimiyaparken dudak, diş eti gibi bölümleri seçmemeye dikkat edin.İstediğiniz nesneyi ön plana çıkarınÖn plana çıkmasını istediğimiz nesneyi serbest seçim aracı (F) ile seçtikten sonraSeç -> Tersine çevir yolu ile nesne dışındaki bölgeyi seçili hale getirip resmimizeFiltreler -> Bulanıklaştır -> Gaussian blur filtresini uyguluyoruz. Gaussian blurfiltresi ile ilgili ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.Renkler -> Renk-Doygunluk yoluylaaçılan pencerede;Ton: 0Aydınlanma: 33Doygunluk: -70değerlerini seçip tamam düğmesinebasın. Seç -> None ile dişi seçimsizhale getirin. Diğer dişleri de aynıyöntemle seçip beyazlatıyoruz. Artıkparlak, beyaz dişlerimiz var.Geometrik şekilleri kolayca çizinBunun için Gfig isimli çok başarılı bir filtre var. Filtreler->Tarama->Gfig yolundanuygulamaya ulaşabilirsiniz. Dörtgen, daire, elips, düz çizgi gibi şekilleri değişik42

gimpfırça çeşitleri ile oluşturabilirsiniz. Filtre ile ilgili ayrıntılı bilgiyi e-dergimizin 14.sayısında “Gimp Filtrelerini Tanıyalım-9” başlıklı yazımızda bulabilirsiniz. Ayrıcasadece düz çizgi çizmek istiyorsanız; fırça aracını alın bir yere nokta bırakınfareyi biraz uzağa götürün ve klavyeden Shift tuşuna basın.Ekran görüntüsü alınBunun için Dosya -> Create -> screenshot yoluyla açılan pencerede gerekliayarları yaparak masaüstünün tamamının ya da sadece seçili bir bölümününekran görüntüsünü alabilirsiniz. Şimdi bu ayarları inceleyelim.Area: Ekran görüntüsü alınacak bölgenin belirlendiği yerdir. Üç seçenek vardır;• Take a screenshot of a single window: Tek bir pencerenin ekran görüntüsüalınır. Bu pencere açık bir klasör, bir kelime işlemci belgesi, bir oyun olabilir.Yapmanız gereken snap düğmesine bastıktan sonra çarpı haline gelen fareimlecini pencere üstüne bir kere tıklamaktır.Gimp’i yeniden başlattığımızda açılış ekranı olarak öntanımlı resim yerine bizimistediğimiz resim kullanılacaktır. Eğer oluşturduğumuz dizine birden fazla resimkoyarsak Gimp her seferinde rasgele birini kullanacaktır. Bu arada Gimp’inöntanımlı açılış ekranına share/gimp/2.x/images/gimp-splash.png dizinindenulaşabilirsiniz.Araç kutusunu tanımadan yola çıkmayınGimp ile yeni tanışanlar öncelikle araç kutusunu çok iyi bilmeliler. Özgürlükİçinsayfalarından bu ve bu yazılarla araç kutusunda yer alan uygulamalarınkullanımlarını öğrenebilirsiniz.Kısayol tuşlarını kullanın, rahat edinGimp kullanımında uzmanlaştıkça daha hızlı hareket etme ihtiyacı duyacaksınız.Bu noktada araçları fare ile seçmek yerine kısa yollarını kullanmak size yardımcıolacaktır.• Take a screenshot of the entire screen: Masaüstünüzün tamamının ekrangörüntüsünü alır. Fare imlecinin de ekran görüntüsünde olmasını istiyorsanız“include mouse pointer” ifadesini seçili hale getirin.• Select a region to grab: Seçimin sınırlarını fareyle belirlemek için kullanılır.Delay: Geciktirme için zamanlamanın yapıldığı bölümdür. İşlemin kaç saniyesonra gerçekleşeceği belirlenir.Size özel açılış ekranıGimp, öntanımlı açılış ekranı yerine kendi oluşturduğumuz bir açılış ekranınıkullanmamıza izin verir. Yapmamız gerekenler sırasıyla;• 300x200 ya da daha büyük bir resim oluşturun.• Gimp dizinine gidin. Pardus için görünüm>gizli dosyaları göster ve sonrasında/home/kullanıcı adı/.gimp-2.x• Eğer yoksa “splashes” isimli bir dizin oluşturun.• Açılış ekranı için yaptığınız resmi bu dizinin içine kopyalayın.43

gimpYardımYardım: F1İçerik yardımı: Shift+F1Araç KutusuAraç kutusu: Ctrl+BDörtgen seçimi: RElips seçimi: ESerbest seçim: FBulanık seçim: URenk seçerek: Shift+OAkıllı makaslar: IYollar: BRenk alıcı: OTaşı: MKırp: Shift+CDöndür: Shift+RÖlçekle: Shift+TEğme: Shift+SPerspektif: Shift+PÇevir: Shift+FÖlçüm: Shift+MMetin: TKovadan dolum: Shift+BHarmanla: LKalem: NBoya fırçası: PSilgi: Shift+ESprey: AMürekkep:KKopyala: CLekeleme: STemizle/yak: Shift+DRenkleri değiştir: XÖntanımlı renkler: DBulanık / keskin: Shift+UHizala: QKatmanÜstteki katmanı seç: PageUpAşağıdaki katmanı seç: PageDownİlk katmanı seç: HomeSon katmanı seç: EndGörünür katmanları birleştir: Ctrl+MKatmana çıpa ekle: Ctrl+HGörünümAna Menü: F10Açılır menü: Shift+F10Tam ekran: F11Resmi maskele: Shift+QÇalışma penceresini kapat: Ctrl+WZoom yap + : Ctrl+fare tekeriZoom yap - : Ctrl+fare tekeriZoom 1:1 : 1Pencereyi resme uydur: Ctrl+EResmi pencereye uydur: Shift+Ctrl+ECetveli göster: Shift+Ctrl+RKılavuzları göster: Shift+Ctrl+TPencerelerKatmanlar: Ctrl+LFırçalar: Shift+Ctrl+BDesenler: Shift+Ctrl+PGradyenler: Ctrl+GAraç seçenekleri: Shift+Ctrl+TPaletler: Ctrl+PBilgi Penceresi: Shift+Ctrl+IYeni Katman oluştur: Shift+Ctrl+NKatmanı Çoğalt: Shift+Ctrl+DÇalışma Penceresini kapat: Alt+F4Konum aç: Shift+LPencereyi kapat: EscDosyaYeni (resim): Ctrl+N(Resim) aç: Ctrl+OKatman olarak resim aç: Ctrl+Alt+OResmi çoğalt: Ctrl+DSon kullanılanı aç 01: Ctrl+1Son kullanılanı aç 02: Ctrl+2Son kullanılanı aç 03: Ctrl+3Son kullanılanı aç 04: Ctrl+4Son kullanılanı aç 05: Ctrl+5Son kullanılanı aç 06: Ctrl+6Son kullanılanı aç 07: Ctrl+7Son kullanılanı aç 08: Ctrl+8Son kullanılanı aç 09: Ctrl+9Son kullanılanı aç 10: Ctrl+0Kaydet: Ctrl+SFarklı kaydet: Shift+Ctrl+SÇık: Ctrl+QSeçSeçim yap /seçime ekle: Ctrl+THepsini seç: Ctrl+AHiçbirini seçme: Shift+Ctrl+ASeçimi tersine çevir: Ctrl+ISeçimi yüzdür: Shift+Ctrl+LYoldan seçime: Shift+VDüzenGeri al: Ctrl+ZYinele: Ctrl+Ykopyala: Ctrl+CKes: Ctrl+XGörünür kısmı kopyala: Ctrl+Shift+CYeni resim olarak yapıştır: Ctrl+Shift+VYapıştır: Ctrl+VTemizle: Ctrl+Kİsimle kopyala: Shift+Ctrl+Cİsimle kes: Shift+Ctrl+Xİsimle yapıştır: Shift+Ctrl+VÖn plan rengiyle doldur: Ctrl+,Arka plan rengiyle doldur: Ctrl+.Desen ile doldur: Ctrl+:Önümüzdeki sayıda siyah beyazfotoğrafların renklendirilmesinden,gözaltındaki siyahlıklarındüzeltilmesinden bahsedeceğiz.Renklendireceğiniz fotoğrafı şimdidenhazırlayın derim.44

oyun incelemeFahri DÖNMEZfahridon@gmail.comÜç Boyutlu Silah Oyunu:NexuizDokuz farklı silah, 15 farklıoyun modu, 20 resmi harita,240 topluluk haritası... HepsiNexuiz’de!45

oyun incelemeFPS deyince tüm Pardus kullanıcılarının aklına UrbanTerror geliyor. Dünyada Linuxkullanıcıları hangi oyunları oynar diye Google’den basit bir arama yaptığımda ilksıralarda Nexuiz geliyor.Nexuiz, Quake motoru Darkplace kullanan ve ağ üzerinden oynanabilen FPSoyunudur. Quake ve Tournament oyunlarında olduğu gibi birbirinden farklı birçoksilahla düşmanlarınızla ölümüne çarpışıyorsunuz. Nexuiz’de en iyi silahlar veen güçlü zırhlarınızın olmasının yanında takımınızla iyi bir savaş stratejisi degeliştirmeniz gerekiyor.Nexuiz, salt öldürme üzerine kurulmuş bir oyundeğil. Nexuiz’i İnternet üzerinden iki takımaayrılarak, kırmızı ve mavi takımlar halindeölümüne çarpışabilirsiniz. Her takımın kendibölgesi ve bu bölgesinde kendi bayrağı var.Benzer FPS oyunlarında da çokça tercih edilenbu oyun modunda (CTF) amaç takım bayrağınıkoruyup, karşı takımın bayrağını ele geçirmektir.Karşı bayrağı ele geçirirseniz ya da sizintakımınızın bayrağını çalan düşman oyuncuyuöldürebilirseniz normal puanın çok üzerindepuanlar alarak skor listenin tepesine çok dahaçabuk çıkarsınız.İnternet üzerinden çok kullanıcılı modda oynarkenher bölüm bitiminde sonraki bölüm için savaşarenası seçme seçeneği çıkıyor. Oyuncularharitaları oylayarak sonraki oyun haritasınıseçebiliyorlar. En çok oyu alan haritayla oyunadevam ediliyor. Yeni sürümde eklenmiş olan buözellik, Nexuiz’i diğer FPS oyunlarının önünegeçiriyor. Oynanan harita sizde yüklü değilse,oyun eksik haritayı otomatik olarak indiriyor.Böylece oyuna dâhil oluyorsunuz.FPS oyunlarının birbirlerinden üstün yanları ya dafarkları tabi ki ses ve grafik kalitesidir. Nexuiz’desilahların, mühimmatın ve savaş arenalarınındetaylarındaki kalite farkı çok açık bir şekildegözüküyor. Arka planda çalmakta olan müzik,oyuncunuzun zıplama koşma hareketleri, patlama,mermi ve parçalanma seslerindeki kalitesi insanıgerçek dünyadan kopartıyor. Oyunda ses vegrafik kalitesi bilgisayarınızın sistem özelikleri iledoğru orantılı ancak diğer üç boyutlu FPS oyunlarıgibi de aşırı yüksek özeliklere sahip bir sistemgereksinimine ihtiyaç duymayıp, oynamak isteyenbirçok kişiyi sistem sıkıntısından kurtarıyor.Lisans: GPLPaket boyutu: 456 MBKurulu boyutu: 476 MBWeb sitesi: http://alientrap.org/nexuiz/Menüdeki yeri: Programlar >Oyunlar > Nexuiz (OpenGL)46

oyun incelemeDikkatimi çeken başka bir şey de sunucularda rastgele oynarken Türk kullanıcılarile karşılaşma olasılığınızın fazla olması. Birçok FPS oyunu oynamaktayım ancaken fazla Nexuiz’de Türk oyuncularla karşılaşıyorum.Eğer birçok farklı ülkeden oyuncuların yer aldığı çok oyunculu FPS oyunlarındayalnızlık hissetmek istemiyorsanız, bunu aklınızdan çıkartmayın derim.Oyunu kurduğunuzda Oyunlar menüsüne iki tane Nexuiz kısayolu geliyor. BiriOpenGL destekli olanı diğeri düşük sistemler için olan kısayol. Oyunu açtığınızdakarşınıza oyun menüsü geliyor.Misc: Ses ve müzik ayarlarını buradan yapıyorsunuz.Video: Grafik ayarlarınızı buradan yapıyorsunuz. Bu kısmı en azındankullandığınız masaüstü çözünürlüğüne getirin. Aksi halde varsayılan olarak gelençözünürlük sizi tatmin etmeyebilir.Effects: Oyundaki efektleri ayarlıyorsunuz.Nexuiz ile üç boyutlu oyunların keyfini çıkarın...SingleplayerBilgisayara karşı oynadığınız daha zorlu, çokoyunculu grup oyunlarına pratiklik kazandırmaamacı olan senaryo oyunları.MultiplayerSingleplayer’da oyun ve silahları tanıyıp, grupoyunlarına hazır olduğunuzda buradan birsunucu seçip oyuna dâhil oluyorsunuz.Serversİnternet ya da yerel ağınızdaki Nexuizoyun sunucularının ayrıntılı listesini buradangörebilirsiniz. Listede oynamak istediğinizsunucuya çift tıklayarak oyuna dâhiloluyorsunuz.CreateKendiniz bir oyun sunucusu yaratıp diğeroyuncuların size bağlanması ile oynuyorsunuz.PlayerKarakteriniz ile ilgili ayarlarınızı yapıyorsunuz.OptionsInput: Oyun kontrol ayarlarını buradandeğiştirebilirsiniz.47

oyun incelemeOyun Kontrol Tuşlarıİleri hareket: w ya da yukarı ok tuşuGeri hareket: s ya da aşağı ok tuşuHareket halinde sağ veya sola yönelme: Fareyi sağa ya da solahareket ettirmekSağ yan adım: d veya sağ okSola yan adım: a veya sol okZıplama: Enter veya boşlukÇömelme: ShiftKanca ile tutunma: eBirincil ateş: Fare sol tuşİkincil ateş: Fare sağ tuş (çoklu atış veya yakınlaştırma)Silah değiştirme: 1 (Lazer), 2 (Çifte), 3 (Makineli Tüfek), 4(Havan topu), 5 (Electro), 6 (CryLink), 7 (NexGun), 8 (Hagar), 9(Roketatar) ya da fare döner tuşSilahı yere bırakma: silmeSkor Durumu: TABTüm oyunculara mesaj: tTakım oyuncularına mesaj: rOyunu durdurma: PauseEkran görüntüsü yakalama: F12Oyundan çıkış: F10Görüntüyü küçültme: -Görüntüyü büyütme: =Sunucu bilgisi: iOyunda seyirci olma: F3Takım menüsü: F5Evet oyu: F1Hayır oyu: F2Haritayı başlatmak için hazır olmak: F4Menülere Dönmek: ESC48

oyun incelemeTaha Doğan GÜNEŞtdgunes@gmail.comTeeworlds ileEğlenceye Zıplayın!Pardus depolarından kolaylıklakurabileceğiniz Teeworlds ile çokoyunculu mücadelelerin zevkini yaşayın.Ciddi oyuncuların bile “yeter” dediği zamanlar vardır.Bunlara oyundan bıkma süreci diyoruz. Hem ciddi hem debiraz eğlenmek isteyen oyuncuları hedef alan bir oyundanbahsediyorum. O da Teeworlds.Oyunumuz C++ (Eğer bu dile hâkimseniz, oyunun kaynakdosyasında değişiklikler yapabilir, yeni silahlar ekleyebilirsiniz)ile yazılmış, “Deathmatch, Capture The Flag” gibi popüleroyun tiplerini barındırıyor. Oyun tamamen çok oyunculu şekildehazırlanmış. Ne yazık ki, bir tek oyunculu bölümü bulunmuyor.OpenGL destekli bir ekran kartı sahibiyseniz, bu oyundanson grafiklerine kadar zevk alabilirsiniz. Eğer hâlâ ekrankartınızı yapılandırmadıysanız, Programlar > Sistem > GörüntüYöneticisi’ne bir göz atın.49

oyun incelemeOynamaya BaşlayalımHer zamanki gibi paket yöneticimizden teeworlds kelimesini arattığımızdakarşımıza gelen paketleri seçiyoruz. Paketleri kur dediğimizde teeworldssistemimize kurulmuş olacak. Diğer bir yöntemse konsola “sudo pisi it teeworlds”yazarak kurmak. Oyunu ilk açtığınızda karşınıza gelen sunucular bölümündenrahatça sunucu seçip, hemen oynamaya başlayabilirsiniz.havadayken bir daha SPACE’e basın. Farenizin sol tuşuyla ateş edebilir, sağtuşuyla etrafa zincir atabilirsiniz. Bu zincir haritadaki erişilemeyecek yerlereçıkmanızı sağlayacaktır.Karakterimizi YaratalımOyuna başlamadan önce bir karakter yaratıp, diğer kullanıcılara daha korkutucuya da şirin gözükebiliriz. Yapmamız gereken, Ayarlar bölümünden oyuncumuzuyaratmak. 0.5 sürümü için dokuz ayrı tipten karakter seçimi yapabilir, sonra ayakve vücudumuza renkler verebiliriz. Kamera, tipi, silah değiştirilmesi, kontroller,grafik ve sesleri de buradan düzenleyebilirsiniz.Silahlar ve KontrollerToplam dört tane silahımız var: Pistol, Grenade Launcher, Laser, Shotgun. Çokfazla çeşit olmasa da her silahın kendine özgü bir saldırı tipi var. Örneğin Laserile çok uzaktan atışlar yaparken, Shotgun ile yakından çok iyi hasar verebilirsiniz.W, A, S ve D tuşlarını kullanarak ileri, geri, sol ve sağ hareketlerini yapabilir,fareyle nişan alabilir, SPACE ile zıplayabilirsiniz. Eğer ikinci zıplama istiyorsanız,Savaş Stratejisi1. Saldırı: Eğer kendinize zarar vermekten korkmuyorsanız, direk karşınızdakininyanına çıkıp saldırabilirsiniz. Zincirle yakalayıp, balyozunuzla kafasınavurabilirsiniz.2. Savunma Tipi: Bu genellikle “CTF” bölümlerinde işe yarıyor. Bayrağı korurkenelinizde Laser varsa karşınızdakinin hiç şansı yok.3. Saldırı-Savunma Tipi: Hem arada saldırı yapıp hem savunma yapmaksabir başka strateji. Burada dikkat edilmesi gereken, ikili stratejideki dengeyikoruyabilmek.50

oyun incelemeHarita YapımıBir süre sonra canınız aynı haritaları oynamaktan sıkılabilir. Kendiharitanız için çalışmalara başlayabilirsiniz. Oyunu ilk açtığınızdaCTRL+SHIFT+E ile harita editörüne ulaşabilir, haritalarınızıyapabilirsiniz.Harita yapımında dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta var.Bu da katman katman çalışmanız. Katmanların sıralarını doğruayarlarsanız, profesyonel haritalar yapabilirsiniz. Haritalarınızıdenemek isterseniz bir sunucuya ihtiyacınız olacak. Son olarakharitanızı /home/kullanıcıadınız/.teeworlds/maps dizinindenbulabilirsiniz.Kendi Sunucunuzu Açınİster LAN, ister İnternet sunucusu açabilir, evden bir sunucu yayınıyapabilirsiniz. Paket deposundan yüklediğiniz “teeworlds” paketiyerine bize kaynak paketi gerekecek. Tar.gz paketini bu adrestenbulabilirsiniz. Bu tar.gz paketini bir klasöre açın. İçinde teeworldsve teeworlds_srv diye iki tane çalıştırılabilir dosya gözükecek.O klasördeyken F4 tuşuna basın. Karşınıza konsol ekranıgelecek. Konsol’a “teeworlds_srv -f serverconfig.cfg” dediğinizdesunucunuz artık hazır. Fakat İnternet’ten başkalarının sunucunuzagirmesini istiyorsanız, ADSL’inizden teeworlds için portaçmalısınız. Port adresini 8303 olarak ayarlamalısınız. (Öntanımlı: 8303istenirse port’u serverconfig.cfg’den değiştirebilirsiniz.) Bundan sonra İnternet’tenIP’inizi başkalarına vererek sunucunuzu doldurabilirsiniz. Oyun tiplerine göreconfigrasyonları bu adreste bulabilirsiniz. “Serverconfig.cfg”da harita bölümübulunacak. Burada kendi haritanızın adını yazarak haritanızı başlatabilirsiniz.Sunucunuzdayken F2 tuşuna basın. Sizden RCON şifresi isteyecek. RCON şifresi,“Serverconfig.cfg” dosyasında önceden belirlediğiniz şifredir. Artık bu konsoldanoyunculara mesaj yazabilir, istediğinizi sunucudan atabilir, oyun tipini ve haritayıdeğiştirebilirsiniz. Bazı komutlarsa:“status” > Oyuncuların IP’sini, id’lerini çıkarır.“kick id” > bu “id” status dediğinizde çıkan “id”lerdir.“brodcast mesaj” > Büyük yazılarla oyunculara mesaj gönderir.“say“mesaj” > Oyuncuların birbirine mesaj göndermesini sağlar.“change_map *” > Harita değiştirir.“game_type *” > Oyun tipini değiştirir.Diğer komutları görmek için bu adresi ziyaret edebilirsiniz.Şu an için gördüğüm kadarıyla Türk sunucu bulunmuyor. Özgürlükİçin topluluğuyönetiminden acilen bir sunucu istiyoruz! :)Artık Teeworlds ile ilgili her şeyi biliyorsunuz. Eğlenceyi bekletmeyin!51

Oyun İncelemeCeyhun ALYEŞİLceyhunalyesil@gmail.comTarayıcı Oyunlarıİnternet tarayıcınızda birbirindenheyecanlı ve tamamen Türkçeoyunlar oynayabileceğinizi biliyormusunuz?52

Oyun İncelemeTarayıcı oyunları hakkında bir yazı yazmayı uzunsüredir düşünüyordum. E-dergiye nasip oldu. Bu fikir ilkolarak Türk geliştiricilerin oyunu Hükümran Senfoni’yiduyduğumda aklıma gelmişti. Ben MMORPG oyunlarınıbeklerken tarayıcı tabanlı bir strateji oyunu çıkarmalarıbaşta üzmüş, sonraysa sevindirmişti. En azından tamamenkendi geliştirdikleri bir projeye imza atmışlar, belki deileride kullanacabilecekleri oyuncu kitlesini edinmeyebaşlamışlardı.Günümüzde tarayıcı oyunları sektörü o kadar gelişti ki,hakkında bir şeyler yazılmazsa olmazdı. Fazla sistemgereksinimi istemeyen bu oyunlar eğlence konusundageri kalmıyorlar. Eski bir oyuncu olarak artık uzun vakitlebirlikte fazlaca para gerektiren MMORPG (multi massiveonline role playing game) ya da sinirlerimi geren OnlineFPS’lere vakit ayırmıyor, onlar yerine tarayıcı üzerindenoyunlar oynuyorum. Bu oyunlar hem yüksek sistemgereksinimi istemiyor böylece sistemim zorlanmıyor hemde platform bağımsız oldukları için nereye gidersemgideyim oynayabiliyorum. Kimse “Pardus’ta Evony Onlineçalışıyor mu?” şeklinde bir soru sormaz, geliştiricileribüyük bir hata yapmadıysa çalışır.O kadar farklı oyun var ki, nereden başlasam? En iyisiönce bu oyunların öneminden biraz daha bahsedeyim.Binlerce belki milyonlarca oyuncu yüzlerce oyunuoynamaya devam ediyor. Burada firmaların çok büyükkazançları var. Öyle de olması gerek, yoksa ücretsiz olarak bu oyunları bizleresunamazlardı. Birincisi para, ek hizmetler sunarak iyi gelir elde edilebiliyor.Oyunlar fazla sistem gereksinimi istemiyor derken bu sadece oyuncu içindeğil aynı zamanda sunucu içinde geçerli. World of Warcraft için gereklisunucularla yazı tabanlı bir MMORPG için gerekli sunucular elbette aynı masrafıçıkarmayacaktır. Bu oyunun tutulması halinde iyi gelir demek.İkincisi, kullanıcı kitlesi. Ücretsiz olarak dağıtıldıkları için büyük bir kitleye hitapeden bu oyunlar, binlerce kişiye ev sahipliği yapıyor. Bu firmaların gelecektekiyatırımları için hazır müşteri demek. Çıkaracakları başka oyunlar için kullanıcıbulmakta zorlanmayacaklar. İsterlerse sitelerine koyacakları ufak bir tanıtımla sonderece etkili olabilirler. Dragonfable gibi kimi oyunlar ortak bir ağı paylaştıklarıdiğer oyunlarla aynı ücretlendirme sistemi sayesinde kullanacılarına daha iyihizmet verebiliyor.Üçüncüsü tecrübe. Her ne kadar daha basit oyunlarmış gibi dursalar da tarayıcıtabanlı oyunlarda diğer oyunlarla benzer aşamalardan geçiyor. Örneğingeliştirilme süreçleri, pazarlama, müşteri hizmetleri gibi. Firmalar bu tarzoyunlarla tecrübe kazanıp bu tecrübelerini yeni projelerde değerlendirebilirler.Şimdi sizlere birkaç örnek vermek istiyorum.53

Oyun İncelemeDragonFableTarayıcı oyunları arasında önemli bir yere sahip olan Flash oyunlar eğlenceaçısından diğer oyunlardan eksik kalmazken, “ne yaptığımı görmek istiyorum”diyen oyunculara yazı tabanlı oyunlar dışında da bir alternatif sunuyor.DragonFable tipik bir Rol Yapma oyunu. Oyunda çeşitli sınıflar var. Bir büyücü yada savaşçı olabileceğiniz gibi birçok sınıfın yanında Dragon Amulet denilen vegerçek parayla satılan eşyaya sahip oyunculara özel sınıfları da seçebiliyorsunuz.Oyunumuzun adından da anlayabileceğiniz üzere Ejderhalar ile muhatapoluyoruz. Hikâye ile ilgili sürprizleri açıklamak istemiyorum ama kendi ejderhanızolacağını söylemem, neler yapabileceğiniz konusunda size bir fikir verebilir.Evony OnlineEvony Online çok büyük ve gelişmiş küresel bir strateji oyunudur. Oyunabaşlarken size bir dünya sunuluyor ve içerisinden seçtiğiniz bir bölgeyeyerleşiyorsunuz. Oyun biraz fazla zaman alıyor, eğer ki bağımlısı olursanız diğertüm işlerinizi bırakabilirsiniz. Oyuna başladığınızda çoğu oyunda olmayan birbelgelendirme ve görev sistemiyle karşılaşıyorsunuz. Size bir sürü görev veriliyorve bu görevlerden elde ettiğiniz ödüllerle hızlıca gelişiyorsunuz. Bu görevler sizilerledikçe yenileniyor. Örneğin başlangıçta kasaba merkez binasını ikinci seviyeyapmanız gerekirken ileride 10 yapmaya çalışıyorsunuz. Elbette zorlu görevlerdaha çok ödül demek! Tüm bu gelirleri sadece binalara harcamıyorsunuz.Kuracağınız ordularla zaferden zafere koşabilirsiniz.Son derece başarılı bir yönetime sahip olan oyunda birçok silah, zırh ve evcilhayvan var. Çoğunu ücretsiz olarak kullanabiliyorsunuz ama daha güçlüve “şekil” eşyalara sahip olmak için Dragon Amulet’e ihtiyacınız var. Tümeşyaları elde ettikten sonra ister sürekli güncellenen hikâyeyi takip eder, isterdiğer oyuncularla savaştığınız turnuvalara katılırsınız. Ben canım sıkıldığındaoyunu oynamaktan büyük zevk alıyorum. Aynı firmanın başka oyunları da var.Sitesinden ziyaret edebilirsiniz.Ordularınızı güçlendirmek için teknolojiye yatırım yapmalı ve onların önderleriolan kahramanlarınızı geliştirmelisiniz. Bunu nasıl yapacağınızı anlamak içinherhangi bir ittifaka girebilir (ve onlara sorular sorarsınız), oyundaki sohbetsistemini ya da forumları kullanabilirsiniz. Tüm ücretsiz oyunlarda olduğugibi bu oyunda da parayla satılan ek özellikler mevcut. Bunun yanında diğerkullanıcıların da heyecanını koruması için her gün bir hediye dağıtılıyor. Sizeverilen hediye sayesinde ürün gelirini artırmak ya da yüksek seviye kahramanasahip olmaya kadar çeşitli kazançlar sağlayabiliyorsunuz. Şansınız bol olsun.54

Oyun İncelemebaşında durmanıza gerek yok. Biriken yüzlerce puanınızı iki dakikada bitirmekmümkün. Bu puanlar belli bir sürede artıyor. Bu süre de oyunun ana sayfasındakisaat ile size bildiriliyor. Mesela günde bir kere çalışabiliyorsunuz ve bu çalışmanınne zaman tekrarlanabileceği yine bu saat üzerinden bildiriliyor.Hükümran Senfoni OnlineKuşkusuz en başarılı Türk oyunlarından birisi. Ceidot geliştiricileri biz eskioyunlarını beklerken boş durmamış ve harika bir oyun ortaya çıkmış. OyunEvony Online’a benziyor ama görsellik konusunda çok ama çok daha başarılı.Aynı konseptte geliştirilen bir oyun vardı ama yapımı durduruldu. Belki ilerideburadan kazanılan gelirler ile devam edilebilir. Ceidot ortaya bir şeyler koymayıbaşarabilen bir ekibe sahip. Oyun dünyasında bu çok önemlidir. Sürekli hazırlıkyapar belki projeye bile başlarsınız ama oyunun oynanabilir hale getirmek vepiyasaya sürmek çok zordur. Bu açıdan bu işi başaran arkadaşları bir Türkoyuncusu olarak tebrik ediyorum.EstiahTipik bir yazı tabanlı tarayıcı oyunu olan Estiah, MMORPG (multi massive onlinerole playing game) türünde bir oyun. Diğer RPG’ler gibi tüm özellikler mevcut.Zaten yapımcıları oyunu World Of Warcraft’ı bıraktıktan sonra RPG ihtiyaçlarınıgidermek için geliştirmişler. DragonFable gibi eşyalar var. Aynı zamandagathering sistemi mevcut. Arkadaşlarınızla birlikte bir Guild bile kurabiliyorsunuz.Estiah da Evony gibi çok geniş bir dünyaya sahip. 7-8 tane ana şehirde görevlerve ticaret yapıyorsunuz. Bu şehirlerin bazılarında PVP serbestken bazılarındadeğil. Oyunu öğrenmek için çok iyi bir bilgilendirilme sistemi oluşmuş. Örneğiniş nasıl seçilir anlamak istiyorsunuz. Sayfanın sağ üst köşesinde bir bilgilendirmetuşu var, ona bastığınızda neyi nasıl yapacağınızı öğrenebiliyorsunuz. Bu aradaevet, oyundan bir meslek sahibi de olabiliyorsunuz. Örneğin ben bir süre şehirmuhafızlığı yaptım. Her işin belli bir para getirisinin yanında karakterinizinistatistiklerine de bir getirisi oluyor. Ayrıca çalışarak kazandığınız tecrübekarakterinizin seviye atlamasına yol açıyor. Bazı meslekleri kullanınca ekstradanbir yetenek kazanıyorsunuz, mağazacı gibi. Karakteriniz bu yetenekleri kullanarakuzmanlaştıkça da buradan da yeni puanlar kazanıyor ve gelişimini hızlandırıyor.Bana göre oyunun en büyük artısı hareket sistemi. Oyunda “action point” denilenbir puanla o günkü hareketleriniz limitleniyor. Bir başka deyişle, sürekli oyunun55

milkyIşıl POYRAZPardus Proje Geliştirmeisil@pardus.org.trBir simge setinin hazırlanışıTürkiye’de ilk defa bir simge seti için akademik araştırmaçalışması yapıldı. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde yürütülençalışmalar, yeni simge setlerinin de önünü açacak.56

milkyYıldız Teknik Üniversitesi İnteraktif Medya Tasarımı Anabilim Dalıtarafından, Prof. Dr. Oğuzhan ÖZCAN ve öğretim görevlisi AsımEvren YANTAÇ önderliğinde, 2008 - 2009 yılı içerisinde PARDUSişletim sistemi için geliştirilmekte olan Milky simge setinin verimlilikölçütleri araştırma projesi gerçekleştirildi.Çalışma, 2008 yılının ağustos ayında planlama aşaması ilebaşlamış, sekiz aylık bir süreç içerisinde, hazırlanan planlarkapsamında başarıyla tamamlandı. Bu çalışma boyunca,geliştirilmekte olan Milky simge setinin verimliliğinin ölçülmesi temelhedef olarak alındı.Süreç boyunca yapılan testlerin öncelikli amacı, simge seti öğelerininteker teker, anlaşılırlık, ayırt edilebilirlik ve öğrenilebilirlik açısındanincelenmesi, bulunan sorunların raporlanması ve muhtemel çözümönerilerinin getirilmesi şeklinde belirlendi.Proje planı boyunca izlenilen süreç sırası ile Milky simge setininuzman bir ekip tarafından incelenmesi, test kullanıcı grubununoluşturulması, kullanıcı testlerinin uygulanması, değerlendirme,olası kullanılabilirlik sorunlarının nedenlerinin araştırılması ve tümbunlar sonucunda değerlendirme ve çözüm önerileriyle ilgili raporunhazırlanması şeklinde gerçekleştirildi.Bilişsel gözden geçirmeSimge setinin uzmanlar tarafından değerlendirilmesi sürecindeCognitive Walkthrough (Bilişsel gözden geçirme) metodu kullanılaraksimgelerin çeşitli değerlere göre karşılaştırılması ve benzerliklerininortaya konulması yoluyla gruplandırılması üzerinde çalışıldı.İkinci aşama olan kullanıcılar tarafından gerçekleştirilecek testler içinöncelikle, testlerde görev alacak olan grup, Pardus işletim sistemininhedef kitle olarak belirlediği her gruptan kullanıcı profiline uygunolarak, tüm grupları temsilen belirli adette katılımcının seçilmesiyoluyla oluşturuldu.Testler süresince, simgeleri tespit etme (anlaşılırlık ölçümü) (J.Nielsen), simgelerin eşleştirilmesi (ayırt edilebilirlik ölçümü) (C.Borysowich) yüksek sesle konuşma (öğrenilebilirlikölçümü) (J. Nielsen), uzman değerlendirmesi(anlaşılırlık, ayırt edilebilirlik ölçümü) B. Hennington)gibi önemli süreçleri bünyesine barındıran yöntemlerbelirlendi ve kullanıldı.Simgelerin ölçümünde ve değerlendirilmesi aşamasında,ISO 11581’de (information technology - user systeminterfaces and symbols - icon symbols and functions) işletimsistemlerinde kullanılan simgeler için belirlenmiş olan anlaşılabilirlik(comprehensibility), ayırt edilebilirlik (discriminability), öğrenilebilirlik(learnability) özellikleri göz önüne alınarak testler gerçekleştirildi veçıktılar değerlendirildi.Bu test sonuçları ve olası kullanılabilirlik sorunlarının nedenlerinikapsayan araştırma süreçlerinin çıktıları da dâhil edilerek, dahailerde yapılacak çalışmalarda Pardus Projesi için geliştirileceksimgelerin tasarlanmasında kullanılabilecek bir tasarım kılavuzuiçin çıktılar sağlandı.Yıldız Teknik Üniversitesi İnteraktif Medya Tasarımı Anabilimdalı ile gerçekleştirilmiş olan bu çalışma süreci içerisindeçeşitli seviyelerde geliştirici ve yöneticilerin de katılımlarıile toplantılar düzenlenerek veri ve bilgi alışverişlerisağlanarak, çıktı ve raporların değerlendirilmesi için birlikteçalışma ortamları oluşturuldu. Yapılan çalışmalar ve çıktılarıneticesinde simge tasarım sürecinin sağlıklı bir sistematikteilerlemesine de önemli katkılar sağlandı.Gerçekleştirilen bu çalışmalar ışığında öncelikle simgelerin enbaşından itibaren tasarımlarını başarıyla gerçekleştiren değerligrafikerimiz Banu ÖNAL’a teşekkür ederiz. Ayrıca bütünçalışma süreci boyunca, tüm bilgi birikimi ve tecrübeleri ileprojeyi başından sonuna kadar düzenleyen ve gerçekleştiren,yoğun bir şekilde projenin başarılı olması için önemli emeklerveren çok değerli Prof. Dr. Oğuzhan ÖZCAN, ÖğretimGörevlisi Asım Evren YANTAÇ ve ekibine teşekkürlerimiziiletiriz.57

milkyÖzgürlükİçin TopluluğuPardus ekibinin en az tanınanüyelerinden, Pardus 2009 için hazırlananyeni simgesetinin yaratıcısı Banu ÖNALile grafik tasarımı ve Pardus’un yeni görseldilini konuştuk.“Pardus’un bir kültürü ve iddiası var.”58© Emrah ÖZESEN

milkyPardus dünyasına sessiz katılımınızın üzerinden biryıla yakın zaman geçti, bu süre içinde çok önemli birgörevi, simge setini yaratma görevini yürüttüğünüzbilgisi dışında fazla ayrıntıdan haberdar olamadık.Özgürlükİçin olarak sizi, hedeflerinizi ve Milky’yidaha yakından tanımak isteyenlerin elçiliğiniüstlenmek istedik. Ropörtaj teklifimizi kabul ettiğiniziçin teşekkür ederek başlayalım söze, en baştan,basit sorudan başlayarak... Banu Önal kimdir?Bilkent Üniversitesi Grafik Tasarım bölümünden 2002 yılındamezun oldum. Daha sonra 2003-2006 yılları arasında aynıbölümde yüksek lisans yaptım. Yüksek lisans tezimde CultureJamming hareketini inceledim. Culture Jamming, küreselmarkalara, bu markaların hegemonyasına, onların yarattığıkurgu kimliklere ve tüketim kültürüne karşı ortaya çıkan birhareket. Ben de bu hareketin semiyotik analizini yaptım.Akademik çalışmaların yanında, üniversite yıllarında freelanceçalışmaya başladım. Sonrasında kendi tasarım ofisimi kurdumve 2003 yılından beri kişiye özel illustratif tasarımlar sunanGigno markasını ve kurumsal tasarımlar yaptığım Lavamedya’yıyürütüyorum. Yaratıcılığa açık, tasarım kültürüne sahip vemesleğimize saygılı firmalarla çalışmak konusunda seçicidavranmaya çalışıyorum.Bu seçicilik zor olsa gerek. Düşününce, Türkiyetasarım açısından hem çok zengin hem de çoksorunlu bir ülke. Bir yandan kültür çeşitliliğininyansıdığı bir ifade bolluğu, bundan doğan bir görselzenginlik var. Öte yandan da bu birbirini duyamayan görselliklernedeniyle biraz gözümüz kamaşıyor galiba... Tasarımcı kimliğinizesorsak, bu ülkede yaşamak, bu ülkenin kurumlarını, kavramlarını,insanlarını tanımlamayı, tanıtmayı, sergilemeyi deneyen ürünlerortaya koymak ne demek?Hep kültürel bir zenginlikten bahsediliyor ama bu genelde dostlar alışveriştegörsün mantığıyla kullanılan bir kalıp olarak kalıyor. Evet, birçok farklı kültürünbir arada yaşadığı bir coğrafyada yaşıyoruz; ancak bunun ne kadar büyük birzenginlik oldugunu görebildiğimizi sanmıyorum. Köklerinden kopmuş, savrulmuş,sentez kavramının arkasına sığınan, içi boş ama ambalajı havalı, hızlı üretilen,hızlı tüketilen ve dolayısıyla birbirine benzeyen işlerin yoğunluğu söz konusu.Bu durumun yanında elbette başarılı işler ve tasarımcılar da var; ama ülkemizdeyıllardır yaşanan kimlik bunalımının içinden sıyrılıp kendi kimliğini yaratmak heralanda olduğu gibi, tasarım alanında da çok zor. Hatta tasarımın, hele ki grafiktasarımın bu noktada çok daha problemli bir pozisyonu var...© Emrah ÖZESEN59

milkySanat ve tasarım arasındaki çizginin kimi zaman cok inceldiğini,kimi zaman da net sınırlarla ayrıldığını hesaba katarsak, sanatve tasarım kültürü gelişmemiş bir toplumda kafalar epeycekarışabiliyor. Bu kafa karışıklığı tasarımcı için mezuniyetle ya daalınan ilk işle birlikte başlıyor. Okul sürecinde grafik sanatçısıgibi yetiştiriliyorsunuz. Projenizi sunduğunuzda, doğal olarakbu konuda eğitim almış öğretim görevlileri tarafından değerlendiriliyor. Oysa işdünyasına geçtiğiniz an, tasarıma ilişkin hiçbir bilgisi olmamasına rağmen bolcafikri olan insanlara işinizi anlatmaya çalışıyorsunuz. Bu birçok insan için büyükbir hayal kırıklığı yaratıyor ve farklı tasarımcılar bu duruma farklı tepkiler vererekmesleki yolculuklarına devam ediyor.Aslında tasarım, insanların düşündüğünün aksine çok meşakkatli bir iş. Tasarımsürecinde bir sürü hesap yapmanız gerekir. Birçok etkeni göz önünde bulundurur,veri toplar, yapılacak olan iş doğrultusunda hedef kitlenin profilini incelersiniz.Bazen “range” çok geniştir ve ortak payda bulmanız gerekir. Belirlenen kitleninbeslendiği görsel kanalları inceler, tasarımın uygulanacağı mecra ya damecraların kendine özgü işlev ve dinamiklerini görmeye çalışırsınız. İmaj-textilişkisi, ön plan arka plan ilişkisi, renklerin seçimi, yazı karakteri, layout, tutarlılıkdiye gider bu liste. Üstelik bu süreçler, tasarlanan ürüne göre çok ciddi farklılıklariçerir. Sonuçta bir bilgi aktarımı yapıyorsunuz ve belirlenen bilgiyi, hedeflenenkişiye en doğru şekilde aktarmanın görsel bir yolunu bulmak gibi bir misyontaşıyorsunuz. Elbette diğer yandan yüzlerce tasarımın, işin arasından ayrışmanızda gerekiyor...Dışardan bakılınca grafik tasarım çok basit ve eğlenceli görülüyor. Tasarımprogramları kullanabilen insanlar kimi zaman kendilerini tasarımcı addedebiliyor.Bunun sonucunda sanki mesele sadece program kullanabilmek gibi algılanabiliyor.Bu arada grafik tasarım eğitimi almış insanlar arasında, tasarımcı olmayı bir sosyalsınıfa ait olmak olarak gören, sadece bu sıfatla saygı ve takdir görmeyi bekleyen,kendini ya da işini sorgulamayanlar da var tabii ki. Tüm bu problemli durumlararağmen mesleğimi seviyor ve yaptığım işlerden keyif alıyorum.İlüstrasyonlar, kişiselleştirilen detaylar ve farklıtasarımlarla insanların kendine ait hissettikleriürünlere ait bir geçmişiniz var. Kendine has olmayıdenemek, bunu koruyabilmek zor olmalı diyedüşünürken, bu enerjiyi ve motivasyonu biraz da© Emrah ÖZESEN60

milkyplastik sanatlardan aldığınız/beslediğiniz dedikoduları geldikulağımıza. Aslı astarı var mıdır,sergi haberlerine bakmayabaşlamalı mıyız?Sergi haberleri için henüz çok erken, umarım ilerideo aşamaya geleceğim. Üniversiteden beri heykelleilgileniyorum, seramik hocam Ahmet Özsalar’in teşviki ilebaşladım heykele. İnsan bedeninin fiziksel deformasyonuüzerine çalışıyorum. Son yıllarda yoğun iş temposusebebiyle üretmeye fırsat bulamıyordum, ama bir süredireskizleri küçük ebatlarda hayata geçiriyorum. İki boyutluçalışmalardan sonra üç boyuta geçmek tabii ki bakışaçınızı epey değiştiriyor. İlk etapta grafik işleriyle ilişkisizgibi görünse de, aslında farklı kanallardan beslenmekve farklı sorular sormak, farklı malzemeler kullanmaktasarımınızı zenginleştiriyor. Heykel eğitimi almak gibi birniyetim de var, bakalım nerede ve nasıl olacak.Pardus ve Milky’nin gelişi sanatçı kimliğinizi deayrıca heyecanlandıran bir haber olmuştur herhalde.İşi daha da zorlaştıran bir yanı var mıbu durumun? Sanatçı Banu Önal ile tasarımcıBanu Önal tartışıyorlar mı simgeler üzerinde?Ben ve içimdeki tüm kişilikler sürekli birbirleriyleiletişim halinde zaten. Dolayısıyla ben iki kişiliklesınırlandırmıyorum bu durumu. :D© Emrah ÖZESENDiğer yandan, henüz kendime sanatçı demeye hazırhissetmiyorum. Bu konuda çalışıyorum, gerçekleştirmek istediğim işler var.Tasarımla sanatın birçok benzerlikleri bulunsa da çok temel bir noktada ayrılıyorlarbence; o da fonksiyon. Grafik tasarımda bir göndericiden alıcıya, bir mecrakanalıyla bir mesaj aktarırsınız ve bu mesaj bir anlamda somuttur. Ya sizi hareketegeçirir ya size bilgi verir ya da size yönlendirir. Ancak sanatta bir mesaj olsa damesaj kaygısı yoktur, hedef kitle yoktur. Amaç sizi bir yere yönlendirmek ve sizebir şey yaptırmak değildir. Ve herşeyden önemlisi sanatçı tamamen özgürdür.Pardus’ta yolumuzu bulmamızı, seçimlerimizi etkileyecekolan dili kuran kişi olarak, bu yolu nasıl tanımlarsınız?Pardus ile tanışmanız nasıl yaşandı? Aranız nasıl?Pardus ile aramız epey iyi. Tanışmam, arkadaşım Koray Löker vesilesiyleoldu. Koray, Pardus Projesi’nin ilk dönem ekibinde yer alıyordu.Pardus’un ilk simge seti Tulliana’nın tasarımcısı Umut Pulat da arkadaşım.61

milky© Emrah ÖZESENDolayısıyla 1,5 yıldır ekipte olmama rağmen, en başından beriprojeyi yakından takip etme fırsatına sahiptim. Bana çok keyif veren,yeni şeyler öğrendiğim, tasarım açısından farklı kaslarımı geliştirenbir proje. 600 tane simgeyi hem birbiriyle tutarlı hem de fonksiyonlarını doğruifade edecek şekilde tasarlamak, zorlu ama çok geliştirici ve eğlenceli bir süreç.Ben sade ama eğlenceli bir dil yaratmayı hedefledim. Bilgisayar dünyasındaalışkın olunan arayüzler ve yönlendirmeler var. Bu konuda örneğin, Apple’ın diliWindows’a göre hem estetik hem de fonksiyon açısından daha başarılı. Pardusise bambaşka bir işletim sistemi, bir kültürü ve iddiası var.Bu kültür ve iddia aslında farklıyı ve daha iyiyi arayan biraltyapıdan geliyor. Alışkanlıklara saplanıp kalarak yeniyollar keşfedemeyeceğimize güzel bir örnek teşkil ediyor.Ben de eğlenceli bir üslupla farklı ifade yolları bulmayaçalıştım. Unisex bir dili var Milky’nin. Gerçi renk kullanımısebebiyle feminen olduğunu düşünenler oldu ancak renkhayatın içinde var. Sadece ilkokuldan itibaren siyah/maviönlük, sonrasında lacivert ceket-gri pantalon ve iş hayatındasiyah, lacivert, gri takımlarla geçen hayat, rengin feminenbir öğeymis gibi algılanmasına yol açıyor. Hindistan’daJaponya’da, İngiltere’de ya da İtalya’da çok renkli giyinenama gayet maskülen erkekler var :D.Pardus, UluDağ Projesi’nden Pardus ürününühazırlayan, 1.0’ı çıkaran ekibe dönüşürkentamamen erkeklerden oluşan, futbol takımınabenzeyen bir yapıya da dönüşmüştü. Şimdiyse(Pınar, Semen, Işıl ile birlikte) dört çift kadın elideğen bir Pardus’a hazırlanıyoruz. Sizce erkekegemen bir alan olmaktan çıkmak, programgeliştirme ortamında, Pardus’un tasarımında birşeyler değiştirir mi?Kadın eli yaklaşımını biraz geyik buluyorum açıkçası.Kadın ve erkeğin sosyal farklılıklarının, özünde constructedolduğuna inanıyorum ve sırtımızı bu sosyal deformasyonayaslarsak bireysel özellikleri göz ardı ederiz diyedüşünüyorum. Pardus’ta, işini seven ve başarılı olan birekibin sürekli daha iyisini üretmek için çaba harcadığı birortam söz konusu ve program geliştirme ortamında tasarımı dinamik tutan da,daha çok bu durum.Facebook’ta “sevgi anlaşmak değildir, mühendis de sevilir”başlıklı, bir grup gözümüze çarptı, pek çok Pardus geliştiricisininde üyesi olduğunu gördük. Gökhan ve Banu ikilisi, bu kadarmühendisin arasında iki tasarımcı olarak yalnızlık çekiyorlar mı?Teknik ve estetik, sayılar ve algılar nasıl bir araya geliyor?62

milky:D Evet, “mühendis kafası” diyebileceğimiz bir düşünce şekli var ve ben mühendisi500 metreden tanıyabilirim mesela :D... Bu ekibin bu kadar sağlıklı ve keyifliçalışmasının ana sebebi, benim açımdan herkesin başkasının uzmanlık alanınasaygı duymasından kaynaklanıyor. Aramızda fikir alışverişi elbette oluyor, sonuçtabir işin parçalarını üreten bir ekibiz ama profesyonellik çerçevesinde işliyor busüreç. Sonuçta ortaya çıkan simge setinin ilk test grubu, ekibin geri kalanı oluyor.Pardus 2009 ile birlikte, daha önce ufak bir göz atma olanağıbulduğumuz yeni simge seti Milky’yi iş başında görebileceğiz. Birsimge seti nelerle oluşur, hangi sınırlara sahiptir ve yaratımı nasılsürprizler içerir? Daha da toparlayarak sormayı denersek, 600’denfazla simgeyle yol göstermeye çalışmak. Milky (ya da Sütlü) nasılortaya çıktı?Simge seti tasarımının belirli kriterleri var. Okunabilirlik, öğrenilebilirlik gibi. Herişletim sisteminin ve sistemin altyapısının sunduğu olanaklar ya da olanaksızlıklarvar. Örneğin KDE 3’ün altyapısı ile KDE 4’ün altyapısı çok farklı. KDE 3’te pikselbazlı simgeler kullanılıyordu. KDE 4 vektör tabanlı simge seti kullanma olanağıgetirdi. Böylece vektörel bir çizim programında hazırladığınız simgeyi, herhangibir kalite kaybı olmadan kullanabiliyorsunuz.Linux tabanlı işletim sistemlerindeki vektörel çizim programları henüz profesyonelanlamda kullanılacak yeterliliğe sahip olmadığı için farklı bir işletim sistemindeçalışıyorum. Zaman zaman bu durumun getirdiği teknik problemler yaşadık, amahepsini çözmeyi başardık.Tutarlılık simge setinde çok önemli bir unsur. Tasarım sürecinde şöyle şeyler oldumesela: 200 tane simge çizildikten sonra öncekilerden farklı bir detay yakaladımve bu detayı en baştan diğer simgede uygulamak gerekti. Yaşayan bir organizmagibi aslında... Birtakım şeyler değişip evrildi.Milky simge seti, Pardus 2009 ile masaüstlerimizegelecek. Peki, önümüzdeki dönemde sizden ne tür yeniişler görebileceğiz? Planlar var mı?“Koray bana Pardus’un yeni simge setini tasarlar mısın?” diyesorduğunda aklımda Milky canlanmıştı. Beyaz bir zemin üzerinderenkli detaylar. Hemen sonrasında da, Bitter. Bakalım...© Emrah ÖZESEN63

kültür / sanatCeren ÇALICIceren.calici@gmail.comÖzgür Bir AdamınHikâyesi“İmkânsız diye bir şey yoktur.”64

kültür / sanat“Her günü gerçek bir mücadele olarakgörürsen hayatını telin üstünde yaşarsın.”Bu düsturu yerleştiriyor aklınıza 2008 Enİyi Belgesel Oscar’ını kazanan ve 2009 !fİstanbul’un açılış filmi olan “Teldeki Adam”.7 Ağustos 1974 günü sabah saat yedisularında, New York şehrinin İkiz Kuleler’ineyani Dünya Ticaret Merkezi’nin tepesinebakanlar, elinde tuttuğu uzun bir sırıkla, ikigökdelen arasına gerilmiş -yerden fark edilmesiçok zor- bir ip üzerinde rahatça dengededuran, yürüyen hatta sırt üstü yatan siyahlargiyinmiş bir adamı görürler.Zamanla sayıları artan, hayretler içindekalmış bu insanlar, o an farkında olmasalarda Philippe Petit adlı 25 yaşındaki bir Fransızdelikanlısının yıllardır süren, “bir hayali gerçekkılma” çalışmasında ulaştığı başarılı sonucun“tarihi” tanığıdırlar.Paris sokaklarında pandomim, jonglörlük,sihirbazlık ve ip cambazlığı yapmakta olanPhilippe, İkiz Kuleler’in maket resmini birgazetede gördüğü anda tüm bilgi ve enerjisinio iki gökdelen arasına gerili bir telin üzerindeyürüyebilmek için harcamaya karar vermişve bu hayalini gerçekleştirmek için uğraşmıştır. Başta kız arkadaşı Annie olmaküzere, ona inanan arkadaşları, bu inanılmaz yolda, Philippe’in hep yanında yeralırlar.Mükemmel bir banka soygunu planlayıp da gerçekleştirme aşamasındaki birçeteyi andıran bu grup, sonradan “Yüzyılın Sanatsal Suçu” olarak adlandırılacak,görkemli eylemleri için birlikte çalışırlar.Petit, ilk büyük tel üstünde yürüyüşünü Paris’te, Notre Dame Katedrali’nin iki kulesiarasında gerçekleştirir. İkinci yürüyüş suçunu bu kez yurtdışında, Avustralya’nınSidney kentindeki ünlü Harbor Köprüsü’nün bir ayağının tepesinde işler.Daha sonra da İkiz Kuleler... İngiliz yönetmen James Marsh, Philippe Petit vearkadaşlarının bu gerçek macerasını, Petit’nin “To Reach The Clouds” kitabınıkaynak alarak anlatmış. Marsh, Teldeki Adam’da tarihte gerçekleşmiş birolayın geride bıraktığı görsel malzemelerden yararlanmanın yanı sıra, yenidencanlandırmalar ve o günün kahramanlarıyla yapılan samimi ve çarpıcı yenisöyleşilerle de filmini zenginleştirmiş.Hayalinin peşini bırakmayan bu özgür adamın öyküsünün anlatıldığı bu etkileyicifilmi mutlaka izleyin.65

son sayfaPardus Kullanıcıları İçin Yararlı AdreslerPardus’u bilgisayarınıza nasıl kurabilirsiniz?http://www.ozgurlukicin.com/ia/pardus-nasil-kurulurNerede bu Pardus kullanıcıları?http://www.ozgurlukicin.com/kullanici/listePardus topluluğu neler yapıyor?http://www.ozgurlukicin.comPardus geliştiricileri hangi hatalara çözüm arıyor?http://hata.pardus.org.trDergimizin tüm sayılarını nereden bulabilirsiniz?http://www.ozgurlukicin.com/e-dergiPardus CD’lerini nasıl temin edebilirsiniz?http://tr.pardus-wiki.org/PardusCDTeminiPardus kullanıcılarının gezegeninde neler oluyor?http://www.ozgurlukicin.com/gezegenPardus ile ilgili teknik bilgiler için nereye bakmalısınız?http://tr.pardus-wiki.orgPardus geliştiriciler, neleri tartışıyor?http://liste.pardus.org.tr/mailman/listinfo/gelistiriciPardus kullanıcıları neleri tartışıyor?http://liste.pardus.org.tr/mailman/listinfo/pardus-kullanicilariPardus kullanıcıları www.linux.com’da ne yapıyor?http://www.linux.com/community/groups/viewgroup/36-Pardus+Linux+User+GroupPardus ile ilgili Sıkça Sorulan Sorularhttp://tr.pardus-wiki.org/Pardus:SSSWindows’tan Pardus’a nasıl geçebilirsiniz?http://tr.pardus-wiki.org/NASIL:Windows’tan_Pardus’a_geçişOpenOffice.org Türkiyehttp://www.openoffice.org.tr66