İndirmek İçin Tıklayın - Pardus-eDergi.org

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10KapakEK :Wesnoth'aDalışSerisi

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10İçindekilerGiriş Yazısı 3Pardus 2011 Alfa1 İncelemesi 4Yazılım Tanıtımı: XBMC 7Atölye: Gimp ile Animasyonlu GIF Oluşturmak 18Atölye: Scilab - VI 21Oyun Tanıtımı: Tremulous 23Makale: Pardus 2011 Yolunda Düşünceler 36Makale: Oracle-Google Rekabeti ve Özgür Yazılım 38Makale: Özgür Yazılım Yüksekten Uçar 40Fadike'nin Not Defteri 43Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux 46Kitap Tanıtımı: Python ile Kendi Bilgisayar Oyunlarınızı Oluşturun 532

Giriş YazısıeDergi Takımı (dergi@pardus-linux.org)Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Merhaba Dostlar.. Özgür Yazılım Dostları...Yine, yeniden yeni bir sayımızla sizlerinkarşısındayız.Dergimizin bu sayısında sizler için hazırlamışolduğumuz içerik hakkında sözetmeye başlamadan önce, biraz gündemideğerlendirmek isteriz.Birkaç gün önce, milyonlarca insanınhayatını kaybettiği, İkinci Dünya Savaşıadıyla bilinen fakat şimdi siyasi diyeceksinizbiliyoruz ancak aslında İkinciBüyük Emperyalist Paylaşım Savaşı o-lan savaşın, Nazi Almanya’sının Polonya’yıişgal etmesiyle başlayan savaşınyıl dönümüydü. 1 Eylül idi. Dünya BarışGünü idi. Savaşın başlangıcının yıl dönümündeyaşamını yitiren milyonlarcainsanı anar, dünyada savaşların artıkson bulmasını diler, tüm dünyaya Atatürk'ün"Yurtta sulh, cihanda sulh." sözünühaykırırız.Dergimizin bu sayısında sizler için çokgüzel şeyler hazırladık. Öncelikle siziniçin Pardus 201 1 ’e merhaba dedik. SonraPardus 2009’da XBMC çalıştırdık vesizlere tanıtmak için yazdık da yazdık.Oyuncuları ise unutmadık: Tremuolusadlı oyunu tanıttık. Hatta, bundan önceki6 sayıda bulunan Wesnoth’a Dalış serisinitopladık, ek olarak sizlere sunduk.GIMPçiler için ise animasyonluGIF nasıl oluşturulur dedik, cevabınıdergimizin içine sakladık. Sonra Pardusdışında bir dağıtım tanıtalım dedik,Pardus-Linux.Org’un eski yöneticilerindenpurak’ın geliştirdiği Hadron adlıtaşınabilir GNU/Linux dağıtımını tanıttık.O da yetmedi, programcılar veprogramcılığa merak salanlar içinPython ile oyun nasıl yazılır diye araştırdıkve bu konuda bir kitap tanıttık.Sonra dedik ki, bizi farklı kılan özgünbirşeyler yazmalı... Bilimsiz olmaz dedikve Scilab ile grafik çizimini sizleresunduk. Durduk durduk, bir de baktıkki Oracle ile Google kavgaya tutuşmuş,ayıralım dedik olmadı, biz de makaleyevurduk bunları. Pardus’u diğer dağıtımlarlahafifçe karşılaştırdık, neler eksikneler fazla diye sorduk, yine bir makaledaha yazdık. Fadike de yeni notlar tutmuş.Biz de not defterini aldığımız gibidergiye ekledik. Geçenlerde birileri“Linux çok dipten yüzüyor.” gibi bir lafetti, biz de hem GNU ile Tux’un uçarkenfotoğrafını çektik. “Bakın” dedik,“yüksekten de uçabiliyorlar.”3Giriş YazısıDergimizle sizleri baş başa bırakırken,herkese iyi bayramlar dileriz.Haydi iyi okumalar... Geri bildirimyapmayı unutmayın ;)

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Pardus 2011Erdem Artan (erdem@pardus-linux.org)Pardus 2011 Alfa1 İncelemesi2005 yılında ULUDAĞ kod adıyla ilk sürümüduyurulan Pardus’un 2009 sürümündensonraki ilk ana sürüm olacakolan 2011’in, ilk resmi deneme sürümügeçtiğimiz Ağustos ayında duyurulmuştu.Bu yazımızda, Pardus 2011 Alfa1’inPardus 2009 kullanıcılarına getireceğiyenilikler ve Pardus 2011 kararlı sürümünedoğru hızla yol alırken, kararlısürümde yaklaşık olarak nasıl bir Pardus2011’in bizi beklediğini gözlemleyeceğiz.Bu inceleme yazısı, geçtiğimiz Ağustosayında duyurulan Pardus 2011 Alfa1ISO kalıbı üzerinden, güncellemeler yapılmaksüretiyle yazılmıştır.Hem 32Bit Hem De 64Bit SürümlerPardus 2011 hem 32Bit hem de 64Bitmimariye sahip işlemcileriçin ayrı sürümlerile geliyor. Sadece KurulanCD değil ÇalışanCD için de bu durumgeçerli.İki farklı işlemci mimarisiolmasından dolayı,artık kullanıcılara ikifarklı işlemci mimarisineuygun PiSi paketleri4Pardus 2011 Alfa1 İncelemesisunulacak. Tabii ki PiSi cephesinde,mevcut Pardus sürümüne, diğer Pardussürümleri ve işlemci mimarilerine aitpaketlerin kurulmaması için gerekliönlemler alınmış durumda.KurulumPardus 2011 Alfa1 sürümünün kurulumu,Pardus 2009’a göre henüz hiçbirfarklılık taşımıyor. Ancak, kurulum sırasındaPardus 2009 arayüzüne sahip birYALI bulunmaktayken, 9 Eylül gecesiPardus 2011 deposundan indirip çalıştırdığımızYALI’da Pardus Kurumsal 2sürümünün arayüzü bulununuyor ve ö-zellikle disk bölümleme kısmında birtakımönemli değişiklikleri barındırıyor.Resimde görüldüğü gibi, disk bölümlemekısmında tüm disk alanını, tüm

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10GNU/Linux kurulu alanı, seçilen diskalanını, boş disk alanını veya el ile ayarlananbir disk alanını kullanma gibi seçeneklereklenmiş.Bunun yanındadiskbölümlerinin,dosyasistemininneresinebağlanacağıda ayarlanabilirö-zellikler a-rasına alınmış.Tabii bu değişiklikler, Pardus 2011 kurulumunane zaman yansır bilemeyiz,ancak depoda bulunan YALI’da böylebir değişikliğin yapıldığı aşikar.Depodaki PaketlerPardus 2011 Alfa1’in kullanmış olduğukararlı depoda yaklaşık 2300 paket bulunmakta.Henüz ATI (veya yeni adıyla artık AMD)ve nVidia’nın kapalı kaynak kodlu ekrankartı sürücülerine yer verilmemiş ancaknouveau adlı özgür bir proje olannVidia ekran kartı sürücü projesi gibibazı paketler depoda yerini almış.Web kameraları için henüz depoya birsürücü girmemiş gibi görünüyor. Herhangibir ofis uygulaması da yok.Sohbet uygulaması olarak Kopete kullanılabilirken,IRC ağlarına bağlanabilmekiçin Konversation ortalıkta yok.Daha Geniş Donanım DesteğiYelpazesiPardus 2011 Alfa1’de, Linux çekirdeğininen son çıkan kararlı ana sürümü o-lan 2.6.35 serisi kullanılıyor. Bu da Pardusiçin daha geniş bir donanım yelpazesini,otomatik olarak tanıma anlamınageliyor.Az önce de bahsedildiği gibi ayrıca yüklenenbirtakım donanım sürücülerinehenüz depolarda yer verilmemiş. Bu nedenlekimi donanımlar henüz Pardus2011’de kullanılabilir değil.Xorg sunucusunun 1.9 sürümünün kullanılıyorolması ve kimi ekran kartlarınınbu sürüme uygun sürücüsünün henüzyazılmamış olması, ekran kartları5Pardus 2011 Alfa1 İncelemesiaçısından şimdilik Pardus 2011 Alfa’dabir sorunun işareti gibi görülebilir.nVidia için geliştirilen nouveau adlı sürücüise nVidia kullanıcılarını KDE e-fektleri kullanmak için nVidia’nın kapalıkodlu ekran kartı sürücülerine mahkumolmaktan kurtarıyor ve öntanımlıolarak 3B desteği sunuyor.Masaüstü Ortamı Olarak KDE 4.5Pardus 2011 Alfa1’’de kullanıcıları KDE4.5 masaüstü ortamı ve yazılımlarıylamükemmel bir masaüstü deneyimi bekliyor.Daha hızlı, daha kararlı ve dahagörsel malzemelerle donatılmış KDE4.5, Pardus 2011’in öntanımlı masaüstüortamı olarak sunuluyor.KDE takımının KDE SC 4.5 serisi içinduyurduğu en son kararlı sürümü KDESC 4.5.1, Pardus 2011 Alfa1’de kullanıcılarınkullanımına sunulmuş.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Ağ Yöneticisi OlarakKNetworkManagerPardus 2011’de artık Pardus’un yıllardırgeliştirdiği -ya da son yıllarda pekgeliştiremediği- ağ yöneticisi yazılımınınyerine, NetworkManager’ın KDEarayüzü olan KNetworkManager adlıyazılım kullanılıyor.KNetworkManager oldukça yeteneklibir yazılım. Birçok bağlantı türüne desteksunuyor ve kullanıcıyı taklalar atmaktankurtarıyor diyebiliriz. Kesilenbir bağlantıya kendiliğinden tekrar bağlanabilmeözelliği de bulunuyor. Sistemtepsisine yerleşen KNetworkManagerile ağlara kolayca bağlantı sağlanabiliyor.Yenilenmiş Arayüzüyle “Kaptan”Gemisinin sadık yoldaşı Kaptan, yenilenmişarayüzüyle Pardus 2011’de desefere çıkıyor. Kaptan’a henüz ağ vepaket yöneticileri dahil edilmemiş.Mozilla’nın Yeni Firefox’ı : “4”Mozilla Firefox 4, Pardus 2011 ile birlikteöntanımlı tarayıcı olarak geliyor.Bu sürümde, Opera ve Google Chrome’dan etkilenilmiş gibi bir izlenim bulunmakta.Özellikle de sekmelerin adres çubuğununüstüne alınabiliyor olması, bununbir işareti. Bu özellik ise tercihe bağlı.Yani sekmelerin eski konumunu sevenlerboşa telaş yapmasın. Bunun yanındasekmeler sadece logo gözükecek biçimdeayarlanabiliyor. Sekmeler ile ilgilibir diğer özellik ise, sekmelerin gruplanabilmesi.Eklentiler ise artık ayrı bir pencere ile6Pardus 2011 Alfa1 İncelemesideğil, bir eklenti sayfası üzerinden aranıpyükleniyor: about:addons. MozillaFirefox 4 ile birlikte, yeni eklentilerinçalışabilmesi için tarayıcının yenidenbaşlatılma zorunluluğunun kaldırılmasıplanlanıyordu, ancak henüz -beta4 sürümüiçin- başarılmış değil.Önceden FireBug eklentisi ile sağlanan,sayfa kodlarında gezinme özelliği,öntanımlı olarak bu sürüme yerleştirilmiş.Mozilla Firefox 4 ile birlikte ayrıcasenkronizasyon özelliği de gelecek ancakbeta4 sürümünde sadece ismi geçiyor,işlevi yok. Senkronizasyon özelliği,farklı bilgisayarlarda kullandığınız MozillaFirefox’lar arasında kendi özel verilerinizitaşımanıza yardımcı olacak.Son OlarakPardus 2011 Alfa1 için, şu aşamada gerekson kullanıcı için görsel arayüz vekullanılacak uygulamalarda, gereksePardus’un arka alandaki işlemlerinde,Pardus 2009’a nazaran daha kararlı vehızlı bir sistem olma yolundaki ilkaşama diyebiliriz.Pardus 2011 Alfa1 için şimdilik bu kadar.Eylül ayında çıkacak olan Alfa2 sürümününincelemesinde buluşmak üzere,şimdilik hoşçakalın.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Yazılım TanıtımıErdem Artan (erdem@pardus-linux.org)XBMCXBMC, “media center” olarak da adlandırılan,bir çoklu ortam gösterim merkezidir.XBMC ile İnternet üzerindenhava durumu bilgilerini alabilir, yerelveya uzak bir bilgisayardaki resimleriaçabilir, yine yerel veya uzak bir bilgisayarveya desteklenen bir aygıt ile videove müziklerinizi oynatabilir, kendieklentileri sayesinde elektronik postalarınızıtakip edebilir, torrent ile dosyaindirebilirsiniz.XBMC, henüz Pardus'un resmi depolarındabulunmuyor. Dileyenler, Pardus-Linux.Org olarak hazırlamış olduğumuzP2009-free deposunu sistemlerine ekleyerek,XBMC'yi PiSi Paket Yöneticisi a-rayüzü ile veya komut satırında yöneticiyetkileriyle “pisi it xbmc” komutunuvererek, XBMC'nin Dharma kod adlı10.1_beta1 sürümünü edinebilirler.PiSi paketi olarak kurmak istemeyenlerveya P2009-free deposundan paket kur-Yazılım Tanıtımı: XBMCmak istemeyenler, 10.1_beta1'i kullanmakiçin XBMC tarafından sunulan, Çalışan(Live) CD'leri indirebilir ya da SourceForgeüzerinde bulunan kaynakkodları bilgisayarlarına çekerek, gereklibağımlılıkları sağladıktan sonra, kaynakkoddan kurulum gerçekleştirebilirler.XBMC PiSi paketi ile kurulduğunda, kısayoluUygulamalar -> Çokluortam yolunayerleşir. XBMC'yi bu yol ile çalıştırabileceğinizgibi, komut satırına veyaALT+F2 ile açılan çalıştır penceresine“xbmc” yazarak da çalıştırabilirsiniz.7

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10XBMC açıldığında, eğer öntanımlı ayarlardeğiştirilmemişse, tam ekran olarakçalışır. Ekranın sağ üst köşesinde, gününtarihi ve saati ile birlikte hava durumubilgisine yer verilir. Ekranın soltarafı, XBMC'nin menü kısmıdır ki buradanXBMC'nin tüm fonksiyonlarınaerişim mümkündür. Ekranın sağ alt kısmındaise o an çalmakta olan bir müzik,varsa, müziğin albüm kapağı resmi ilebirlikte şarkının bilgilerine yer verilir.Eğer bir video oynatılmakta ise, arka a-landa video oynamaya devam eder. Ekranınsol alt kısmında bulunan, yaniXBMC menüsünün hemen altındakidüğmeler ise, XBMC'den çıkmak, bilgisayarıyeniden başlatmak, kapatmakveya uyku moduna almak için kullanılırlar.XBMC'de, farenin sol tuşu, herhangi birbölüme giriş işlevini görmektedir. Fareninsağ tuşu ve klavyenin ESC tuşu ise,girilen bir bölümden çıkışı sağlamaktadır.Eğer bilgisayarınızın oynat, duraklat,sonraki, önceki, ses ayarı gibi çokluortamtuşları varsa, muhtemelenXBMC'de o tuşları kullanabileceksiniz.XBMC'nin incelemiş olduğumuz bu sürümündeyani Dharma kod adlı 10.1beta1 sürümünde, ne yazık ki öntanımlıolarak Türkçe dil desteği yok. Bu nedenleyazımızda birtakım İngilizce ifadelererastlayabilirsiniz.Şimdi, XBMC'nin menüsünde bulunanbileşenler ve bunların kullanımları hakkındabilgiler verelim:1- Hava Durumu (Weather)XBMC'nin bileşenlerinden biri olan HavaDurumu (Weather) bölümü ile,XBMC'de ayarlı olan hava durumu sağlayıcısındangelen bilgilere dayanarak,ayarlanmış olan illerin hava durumunuöğrenebilirsiniz.8Yazılım Tanıtımı: XBMCHava Durumu bölümüne, XBMC menüsündeki“Weather” bağlantısından erişebilirsiniz.Hava Durumu bölümüne girildiği zaman,kullanıcıyı karşılayan ilk ekran,birincil olarak ayarlanmış olan ilin havadurumu bilgisini barındırmaktadır. Havadurumu bilgisi, anlık olarak durumunne olduğunun yanında, gün boyuncave gelecek üç günde nasıl olacağınıiçeriyor.Fare, Hava Durumu bölümünün sol kenarınayaklaştırıldığında, bölüme özel

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10seçeneklerin düzenlenebildiği bir menüaçılıyor.Bu menüdeki seçenekler şu şekilde:LOCATION : Hava Durumu bilgisi gösterilecekkonum. Sağ tarafında bulunanyukarı ve aşağı ok işaretleri yardımıyla,önceden ayarlanmış olan konumlar arasındageçiş yapmayı sağlar.REFRESH : Görünmekte olan hava durumubilgisini günceller.SETTINGS :Hava Durumubileşeninin ayarlarınıiçerir. Bubölümden, konumbilgisini vehava durumubilgi sağlayıcısınıdeğiştirebilirsiniz.Changearea code # yazılıyerlere tıklandığında,konumseçmek ü-Yazılım Tanıtımı: XBMCzere bir pencere açılacaktır. Çıkan pencerede,hava durumu bilgisinin gösterilmesiistenilen ilin adı yazılarak aramayapılabilir. Arama sonucunda çıkanlisteden, istenilen konum seçilerek, eklemeişlemi gerçekleştirilebilir.MISC OPTIONS : Hava Durumu bölümüile ilgili çeşitli seçeneklerin ayarlandığıbölümdür. Buradan ayarlanabilenseçenekler “Hide Fanart” ve “SetFanart Path”. Bunları açıklamak gerekirse,“Hide Fanart” seçeneği eğer etkinleştirilmişse,bu bölümün arka alanresmi kullanıcı tarafından ayarlanmışolan dizindeki resimler yerine, XBMC'nin öntanımlı olarak ayarlamış olduğuresim gösterilecektir. “Set Fanart Path”ise, kullanıcının gösterilmesini istediği9

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10şılmazsa, eklenti çalışır ve eklentininyeteneklerine bağlı olarak çeşitli özelliklerkullanılabilir.“Get More...” bağlantısı kullanıldığındaise, XBMC'nin eklenti sistemine birbağlantı gerçekleştirilir. Resimler bölümündenbağlantı sağlandığından, otomatikolarak sadece Resimler bileşeniile alakalı eklentiler listelenecektir. Listelenenherhangi bir eklentiye tıklanıldığında,eklenti hakkında kullanıcı bilgilendirilirve “Install” düğmesi aracılığıylakurulması sağlanır. Eğer tıklanılaneklenti zaten önceden yüklenmişse, eklentininkaldırılma, etkinleştirilme/ pasifleştirilme,yapılandırılma ve güncellenmeişlemleri de buradan gerçekleştirilebilir.Listeden, önceden eklenmiş olan bir resimkaynağına tıklandığında, resim kaynağındabulunan resim ve dizinler listelenir.Resimlerin üzerine gelindiğinde,ekranın sağ alt köşesinde önizlemesineyer verilir. Resme tıklanırsa, resimtam ekran olarak açılır.Eğer resimlerden herhangi birine fareninsağ tuşu ile tıklanırsa, resim(ler) ileYazılım Tanıtımı: XBMCilgili bir menü kullanıcıyı karşılar.Bu menüdeki seçenekler ve açıklamalarışu şekildedir:Picture information: Ekranın sağ tarafında,XBMC'nin menüsüne benzeyenve resim hakkında bilgileri içeren birbilgilendirme penceresi açılır.Start slideshow here: Slayt gösteriminibaşlatır. Konumdaki resimler slayt gösterimişeklinde, tam ekran olarak sunulur.Regenerate thumbnails: Ekranın sağaltında gösterilen önizleme resimlerininyeniden oluşturulmasını sağlar.Go to root: Resimler bölümünün anamenüsüne gitmeyi sağlar.Switch media: Ortam dosyaları arasındageçişi sağlar. Örneğin, resimler yerinevideoların listelenmesini isterseniz,bunu kullanabilirsiniz.Add to favorites: Resmi, favori resimlerinizarasına ekler.Settings: Resimler bileşeninin ayarlarınınyapıldığı yerdir.11

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Resimler bölümünün ana menüsündekiöğelere, farenin sağ tuşu ile tıklanıldığında,tıklanılan öğeye göre değişen birmenü kullanıcıyı karşılar. Bu menü ileyapılabilecek işlemler şu şekildedir:Edit source: Resim kaynağının değiştirilmesinisağlar.Make default: Öntanımlı olarak ayarlar.Remove source: Resim kaynağını kaldırır.Choose thumbnail: Ekranın sağ alt tarafındagösterilen, önizleme resminin değiştirilmesinisağlar.Add source: Resim kaynağı eklemeyisağlar.Add to favorites: Favorilere ekler.Settings: Resimler bileşeninin birtakımayarlarının bulunduğu yerdir. Bu bölüm,az önce değinilen ayarlamalar ileaynıdır. Buradan, slayt gösteriminde resimlerarasındaki geçiş süresi, çevirmeve yakınlaştırma efektleri, EXIF bilgisi,önizleme resimlerinin yeniden oluşturulması,resmin döndürülmesi ve videodosyalarının gösterilmesi ayarlanabilir.3- Müzikler (Music)XBMC bileşenlerinden biri olan Müziklerile önceden ayarlanmış olan müzikkaynaklarınızdaki müzikleri dinleyebilir,müzik kütüphanesi oluşturabilir, bu kütüphaneleriiçeri veya dışarı aktarabilirsiniz.Ses CD'lerinizi çalabilir, çaldığınızmüziği Last.fm ve Libre.fm'de yayınlayabilirsiniz.Müziklerin çalınması içinXBMC' nin kendi müzik oynatıcısı ya daDVD oynatıcısını kullanabilirsiniz. AyrıcaXBMC'nin müzik eklentileri ile İnternet'ebağlı bir biçimde, dinlediğiniz müzikile alakalı birçok bilgiye erişebilirsiniz.Yazılım Tanıtımı: XBMCMüzikler bölümüne, XBMC menüsündeki“Music” bölümünden erişebilirsiniz.12

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Müzikler bölümüne girildiğinde, kullanıcıyıönceden ayarlanmış olan müzikdizinleri ile, müzik eklentilerine erişmekya da müzik eklentisi yüklemek i-çin “Music Add-ons” ve yeni müzik kaynağıeklemek için “Add source” bağlantılarıkarşılar. Müzik kaynağı olarak birdizin seçilebileceği gibi, ağ üzerindenbir kaynağa veya bir aygıta da bağlantısağlanabilmekte.Önceden eklenmiş olan bir müzik kaynağına,farenin sol tuşu ile tıklandığında,kaynak içerisindeki dosya ve dizinlerlistelenir. Listelenen herhangi birdizine farenin sol tuşu ile tıklanırsa, tıklanılandizin içerisine girilir. Eğer fareninsol tuşu ile tıklanılan öğe bir müzikdosyası ise, müzik dosyası çalınmayabaşlar.Eğer listelenen herhangi bir dosya veyadizine farenin sağ tuşu ile tıklanırsa,Resimler bölümündeki menüye benzeyenbir menü açılır.Bu menüde, Resimler bölümüne görefarklılık gösteren işlemler şu şekildedir:Queue item: Tıklanılan öğeyi (dosya veyadizin olabilir), çalma listesine ekler.Play Using: Bu seçenek, sadece müzikdosyalarında çıkmaktadır. Müzik dosyasının,XBMC'nin, müzik veya DVD oynatıcısıile çalınması için seçim yapmayayarar.Play: Tıklanılan öğeyi çalar. Tıklanılanöğe bir dizin ise, dizin içerisindeki tümmüzikler çalınmaya başlar. Bir müzikdosyası ise, sadece müzik dosyasıçalmaya başlar.Now playing...: Çalınmak üzere listelenmişmüzikleri gösterir.Album/Song information: Kullanıcı, tıklanılanöğe hakkında bilgilendirilir. Tıklanılanöğe bir dizin ise, “Album Information”başlığıyla albüm bilgisi, birmüzik dosyası ise, “Song Information”başlığıyla şarkı bilgisi kullanıcı ile paylaşılır.Scan item to library: Tıklanılan öğeyimüzik kütüphanesine ekler.Settings: Müzikler bileşeni ile ilgili birtakımayarlamaları içerir.13Müzikler bölümünün ana menüsündekilisteden, “Add Source” bağlantısına fareninsol tuşu ile tıklandığında, yine Resimlerbölümünde olduğu gibi, bir dizinekleme penceresi açılır. Yine Resimlerbölümünde olduğu gibi, “Music Addons”bölümüne farenin sol tuşu ile tıklandığında,daha önce herhangi bir ek-Yazılım Tanıtımı: XBMClenti yüklenmemişse, eklenti yüklemekiçin “Get More...” bağlantısı, yüklenmişeklentiler varsa eklentilerin listesi kullanıcıyasunulur.Ana menüdeki listede bulunan bağlantılarafarenin sağ tuşu ile tıklandığındaise, tıklanılan öğeye göre değişen menüleraçılır. Açılan menü neredeyse Resimlerbileşeninde açılan menü ile aynıdır.Ancak birtakım farklılıklar içermektedir.Menüde, Resimler bileşenindenfarklı olarak bulunan seçenekler şuşekildedir:Scan item to library: Kütüphaneye ekler.Now playing...: Çalınmak üzere listelenmişmüzikleri gösterir.Settings: Müzikler bileşeni ile ilgili birtakımayarlamaları kullanıcıya sunar.Bu ayarlamalar, biraz önce bahsedilenve dizin veya dosyaya sağ tıklayıncasunulan ayarlamalar ile aynıdır. Ayarseçeneklerindeki sekmeler ve açıklamalarışu şekildedir:Library: Derlemelerde görünen sanatçınındahil edilmesi, güncellemeler sırasındaek bilgilerin indirilmesi, albümveya şarkı bilgilerinin indirileceği kaynağınseçilmesi, başlangıçta kütüpha-

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10nenin güncellenmesi, kütüphanenin temizlenmesi,dışarı veya içeri aktarılmasıPlayback: Bir sonraki şarkının otomatikçalınması, seçilen şarkının kuyruğa a-lınması, ses güçlendirme oranı, şarkılararasında geçiş, gösterim efektleriFiles: Etiket okuma, şarkı dosyalarınınadlandırılma şablonları, şarkılar için ö-nizleme resminin aranmasıSong submissions: Şarkıların Last.fm'yegönderilmesi, Last.fm radyolarınınLast.fm'ye gönderilmesi, Libre.fm'yeşarkı gönderimi ve Last.fm ile Libre.fmkullanıcı&şifre ayarlarının yapılmasıAudio CDs: Ses CD'lerinin otomatik o-larak çalınması, ses CD'lerindeki parçaadlarının freedb.org'da araştırılması,şarkı adlandırma şablonu, kaydedilenmüzik dizinin belirlenmesi, kodlayıcı,bit oranı, kalite ve sıkıştırma oranınınayarlanmasıKaraoke: Karaoke desteğinin açılması,şarkı seçicinin otomatik gösterilmesi,yazı tipi, boyutu, rengi ve karakter setininayarlanması, karaoke başlıklarınındışarı veya içeri aktarılması4- Videolar (Videos)XBMC bileşenlerinden biri olan Videolarile önceden ayarlanmış olan videokaynaklarında bulunan videolarınızı,bilgisayara taktığınız DVD'leriniziXBMC'nin video oynatıcısını kullanarakoynatabilirsini. Ayrıca eklentiler ileYouTube'ta gezinebilir, YouTube videolarınıizleyebilirsiniz. Bunun yanında TVdizileri, klipleri gibi ortamlarla da işlemlergerçekleştirebilirsiniz.Videolar bölümüne, XBMC menüsündeki"Videos” bölümünden erişebilirsiniz.Yazılım Tanıtımı: XBMCVideolar bölümüne girildiğinde, öncedenbahsetmiş olduğumuz Resimler veMüzikler bölümlerinde olduğu gibi, öncedeneklenmiş olan video kaynakları,eklentilere erişmek üzere “Video Addons”ve yeni dizin eklemek üzere “Add14

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10source” bağlantıları kullanıcıyı karşılar.Yine önceki bölümlerde anlattığımız gibi,Videolar bölümünde de önceden eklenmişolan bir dizine farenin sol tuşuile tıklanıldığında, kaynak içerisindekivideo dosyaları ve dizinler listelenir.Listelenen herhangi bir dizine tıklanıldığında,dizin içerisine girilirken, herhangibir video dosyasına tıklanırsa, videotam ekran olarak oynatılmaya başlanır.Listedeki herhangi bir öğeye fareninsağ tuşu ile tıklanırsa, tıklanılan öğeyegöre değişen bir menü kullanıcıyı karşılar.Önceki bileşenlerden farklı olarak,bu menüde aracılığıyla yapılabilecekişlemler şu şekildedir:Set content: Dizin içeriğinin ne olduğuayarlanır.Movie information: Video bilgisini kullanıcıyasunar.Manually add to library: Öğeyi kütüphaneyeekler.15Mark as watched: İzlenmemiş bir vide-Yazılım Tanıtımı: XBMCoyu, izlenmiş olarak işaretler.Mark as unwatched: İzlenmiş bir videoyu,izlenmemiş olarak işaretler.Settings: Videolar bileşeninin ayarlarbölümünü açar.Ana menüdeki listeden, “Add Source”bağlantısına farenin sol tuşu ile tıklandığında,yine diğer bölümlerde olduğugibi bir kaynak ekleme penceresi açılır.Bu kaynak, bir video dizini olabileceğigibi, TV kartı, bir İnternet yayını vb.kaynaklardan da seçilebilir. Yine diğerbölümlerde olduğu gibi, “Video Addons”bölümüne farenin sol tuşu ile tıklandığında,daha önce herhangi bir eklentiyüklenmemişse eklenti yüklemekiçin “Get More...” bağlantısı, yüklenmişeklentiler varsa eklentilerin listesi kullanıcıyasunulur.Videolar ana menüsündeki listede bulunanöğelere farenin sağ tuşu ile tıklandığındaaçılan menü ise, neredeyse Müziklerbölümündekine göre bir farklılıkiçermiyor. Menüde geçen “Settings”,yani ayarlar, bağlantısının sekmeler halindeiçeriği ise şu şekilde:Library: İzlenmemiş öğelerin gösterilmesi,kütüphaneye eklenirken oyuncuönizleme resimlerinin indirilmesi, TV

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10dizileri, kütüphanenin açılışta güncellenmesive güncelleme işleminin gizliyürütülmesi, kütüphanenin temizlenmesi,içeri veya dışarı aktarılması.Playback: Oluşturma (rendering) yöntemininseçilmesi, donanım hızlandırmanınetkinleştirilmesi, ekran tazelemeoranının videoya uygun şekilde ayarlanması,görüntü ile sesin senkronize e-dilmesi ve bunun yönteminin belirlenmesi,ekran oranı için hata payının a-yarlanması, 4:3 oranındaki görüntülerinhangi oranda gösterileceği, renk dönüşümleri,teletext desteği.File lists: Dosya seçme işlemi sonrasındanasıl davranılacağı, video önizlemeresmi ve bilgisinin gösterilmesi, dosyave dizin adlarının temizlenmesi.Subtitles: Yazı tipi, boyutu, rengi ve karaktersetinin seçilmesi ile alt yazı dizinininbelirlenmesi.DVDs: DVD'lerin otomatik çalınması,DVD oynatıcısının alanı, DVD açıklamalarınıngeçilmesi.Scrapers: Video, TV programları veklipler için içerik sağlayıcıları ve sağlayıcınındilinde yayın.5- Programs (Programlar)XBMC bileşenlerinden biri olan Programlarile XBMC'nin deposunda bulunanbirtakım programları yükleyebilirve kullanabilirsiniz. XBMC'nin deposundabulunan programlar arasında, elektronikpostalarınızı kontrol etmeniz için“Gmail Checker”, torrentlerinizi yönetmekiçin de “Transmission” uygulamalarıbulunmakta.Programlar bileşenine, XBMC menüsüüzerinden “Programs” yolu ile ulaşabilirsiniz.Programlar bölümüne girildiğinde, kullanıcıyı,önceden eklenmiş olan programdizinleri, program dizini eklemekiçin “Add source” ile program eklentileriyani “Programs Add-ons” bağlantısıkarşılar.Herhangi bir dizine farenin sol tuşu ile16Yazılım Tanıtımı: XBMCtıklamak, diğer bileşenlerde olduğu gibidizinin açılmasını sağlar.“Program Add-ons” bölümünden ise,aralarında Gmail için elektronik postakontrolcüsü olan “Gmail Checker” vetorrent uygulaması “Transmission” eklentilerininbulunduğu birtakım eklentileryüklenebilir.6- System (Sistem)XBMC menüsdeki son seçenek olanSistem bileşeni, XBMC'nin sistem ayarlarınınyapılmasına olanak sağlar.Sistem bölümüne girildiğinde, öncedenanlatılmış olan bileşenlerin ayarları dadahil, birçok XBMC ayarı, sekmeler halindekullanıcıya sunulur.Sekmelerde sırasıyla şu ayarlar yapılabilmekte:

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Görünüm: Bu bölümden, XBMC görünümüile ilgili çeşitli ayarlar yapabilirsiniz.Kullanılacak arayüz ve bu arayüzdekullanılacak yazı tipleri, renkler, tema,yakınlaştırmanın seçimi, giriş sayfasınınbelirlenmesi, seslerin ve RSSakışlarının düzenlenmesini gerçekleştirebilirsiniz.Ayrıca dil, bölge, karakterseti, zaman dilimi gibi ayarların yanında,dosyaların gösterimini hedef alanbirtakım ayarlar da bu sekmenin içerisinde.Ekran koruyucusu ayarları ise bubölümdeki bir başka ayarlanabilir özellik.Video: Video bileşeninin ayarlarının bulunduğubölüm.Müzik: Müzik bileşeninin ayarlarınınbulunduğu bölüm.Resimler: Resimler bileşeninin ayarlarınınbulunduğu bölüm.Hava Durumu: Hava Durumu bileşenininayarlarının bulunduğu bölüm.Eklentiler: Eklentiler bölümü, XBMCdeposunda bulunan ve kategorize edilmişeklentilerin yüklenmesi, kaldırılmasıve ayarlanmasının sağlandığı bölümdür.Ağ: Kısaca, XBMC'nin ağ ayarlarınınyapıldığı bölümdür. Bu bölümde, XBMCile müzik ve video kütüphanelerininpaylaşımı, XBMC'nin ağ ile uzaktan yönetimi,yerel ya da uzak bir bilgisayardakiuygulamaların XBMC'yi kontrol e-debilmesi ve bu izinlerin diğer sistemlereduyurulması gibi ayarlar yapılabildiğigibi, Samba ağları ve vekil sunucu(proxy) ayarları da yapılabilmekte.Sistem: Bu bölüm, XBMC'nin genel sistemdavranışlarının yapılandırıldığı bölümdür.Bu bölümde, ekran gösterimmodu, ekran çözünürlüğü, ses çıkış a-yarları, girdi aygıtları, güç koruma özellikleri,hata ayıklama ve ekran görüntüsükayıt dizini, kilitleme gibi ayarlamalarmevcuttur.Arayüz: Bu bölüm, XBMC'nin arayüzseçimi ile ilgili değildir. Arayüz seçimi,önceden de belirtildiği gibi Görünümbölümünden gerçekleştirilmektedir. Bubölüm daha çok arayüzde nelerin gösterileceğiile ilgilidir. Örneğin, XBMC'degezinirken, bölümden bölüme değişenarka alan resimlerini değiştirebilirsiniz.Ya da eklentilerin menülerde gösterilmesi,müzikler için şarkı sözlerinin gösterilmesiile videolar için alt yazılarınindirilmesini sağlayabilirsiniz. Ana sayfadaçalan müzik veya oynatılan videohakkında bilgilendirme bulunması isebaşka bir seçenek.17Yazılım Tanıtımı: XBMCXBMC, aslında tüm bu anlatılanlardançok daha fazlası. Yaşamak gerekir diyebiliriz.İyi eğlenceler.Erdem Artanerdem@pardus-linux.org

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10AtölyeYasin Özcan (hamfindik@gmail.com)Gimp ile Animasyonlu GIFOluşturmakMerhabalar, Gimp’te basit bir animasyonlugif dosyasının nasıl hazırlanacağını,resimlerle birlikte anlatmaya çalışacağım.Öncelikle Gimp'i açıp, Dosya-> Yeni yolunu takip ediyoruz ve “Webbanner common” şablonunu seçip“Tamam”'a tıklıyoruz.Atölye: Gimp ile Animasyonlu GIF Oluşturmak“Alignment tool”'u seçiyoruz. Bu sayedekatmanı ortalayacağız.“Align center of target”'a ve altında bulunan“align middle of target”'a tıklıyoruz.“Text tool”'u seçiyoruz ve resmin herhangibir yerine tıklıyoruz. Herhangibir şey yazabilirsiniz. :DKolaylık olsun diye metin katmanınınve arka planın adlarını değiştiriyoruz.İstediğinizi yazabilirsiniz. Ben metinkatmanı için "p" arka plan için "a" isim-18

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10lerini verdim. Yanlarına ise #1 ekledim.Bu sayede katmanı çoğalttığımızda,katman isimleri p#2, p#3... şeklindedevam edecek.Şimdi de katmanları çoğaltıyoruz.Sonrasında, metin katmanına uygulayacağımızefektlerin düzgün görünmesiiçin, katmana sağ tıklayıp “Katmanı resimboyutuna” seçeneğini seçiyoruz. Buseçim, katmanı resim boyutuna, yani468x60 boyutuna getirecektir. Unutmayın,bu, tüm metin katmanlarına uygulanacaktır.Atölye: Gimp ile Animasyonlu GIF Oluşturmakkullanarak menüye ulaşıyoruz.Bu aşamada metin katmanlarını solgunlaştırıyoruz.Bunun için katmana tıklayıp,“Saydamsızlık” değerini değiştiriyoruz.p#5 için %20, p#4 için %40,p#3 için %60, p#2 için %80 ve nihayetson metin katmanı olan p#1 için %100yani tamamen mat. Böylece her bir sahnedemetin, daha saydam bir hal alacak.Şimdi ise her bir metin katmanına,“motion blur” uygulayacağız. Filtreler-> Bulanıklaştır -> Motion Blur yolunu19Her metin katmanına, ayrı blur değerlerigiriyoruz. Örneğin ben; p#5 katmanına20, sırayla diğerlerine 15, 10, 5blur uyguladım. p#1 katmanına ise dokunmadım.Burada dikkat edilecek diğerşeyler ise Blur tipini zoom olarakseçmek ve blur tam ortalı olsun diye, Xve Y değerleriniayarlamak.İstersenizbulanıklaştırmadışındabaşka efektlerde uygulayabilirsiniz.Bu sizinhayal gücünüzekalmış.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Her bir arkaplan katmanını,metin katmanınınaltına taşıyoruz.Şu anda hazırladığımız gif'in sahneleriniincelerseniz, her sahnede giderekbulanıklaşan ve solgunlaşan bir durumsöz konusu olduğunu ve son sahne detamamlandığında, tekrar başa döneceğiniyani bir anda metinle karşılaşacağımızıgörebilirsiniz. Oysa, metnin birsüreklilik içinde yanıp sönmesi dahahoş olur. Bu nedenle her bir katmanıçoğaltıp, sıralıyoruz. Katmanları sıralarkenolay sırasına dikkat edin.Atölye: Gimp ile Animasyonlu GIF OluşturmakYeni bir menü açılacak burada animasyonolarak kaydet seçeneğini seçip“export”'a tıklıyoruz.Her bir metin katmanına sağ tıklayıp,“aşağı birleştir” seçeneğini seçiyoruz.Bu sayede arka plan katmanı ile metinkatmanı birleşiyor.Dosya -> Kaydet yolunu izliyoruz vekarşımıza çıkan menüde dosya uzantısını.gif olarak ayarlıyor ve istediğimizismi veriyoruz.Tekrar bir menü açılacak. Burada ise,her bir katmanın gösterim zamanınıayarlıyorsunuz. Öntanımlı değer 100milisaniyedir. Ayrıca farklı katmanlarafarklı süreler atamak isterseniz, o katmanınisminin yanına (300ms) gibi birdeğer girebilirsiniz. (parantezler dahil)20

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10AtölyeOnur Tuna (onur@pardus-linux.org)Scilab - VIGrafik ÇizimiScilab’ta grafik de çizebiliriz. Konsoldaşu komutu vererek 3B grafik çizelim:- - >surf ( )Fonksiyon grafikleri çizmeye başlayalım.Konsolda editor( ) komutunu vererekeditörü açalım. Editöre şu betiğiyazacağız:function f = myquadratic ( x )f = x. ^2endfunctionxdata = linspace ( 1 , 10 , 50 ) ;ydata = myquadratic ( xdata ) ;plot ( xdata , ydata )Atölye: Scilab - VI | Grafik ÇizimiBu betiğin çıktısı yani grafik resimdekigibi olmalı:function f =kare ( x )f = x^2endfunctionBu komut x üzeri 2 fonksiyonunungrafiğini çizecek. [1, 10] aralığında 50değer girmek isteseydik şöyle birkomut verecektik:xveri = linspace ( 1 , 10 , 50 ) ;Bu komutu da kare fonksiyonunaatayabiliriz.yveri = kare ( xveri ) ;plot fonksiyonuyla grafiği çizdiririz.plot ( xdata , myquadratic )Betiğimiz şu şekilde olacak:21Grafiklerinize başlık da verebilirsiniz.Bunun için şu komutu kullanmalısınız:title ( " Başlık" ) ;Sadece grafiğe değil de eksenlere deisim vermek istersek şöyle bir komutkullanabilirsiniz:xtitle ( " Başlık" , " x ekseni" , " yekseni" ) ;

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Bu komutu derlediğimizde grafik resimdekigibi olmalı.Hangi eğrinin hangi fonksiyon olduğunugöstermek için de şu komutu kullanırız:legend ( " x^2" , " 2x^2" ) ;xs2pngxs2pdfxs2svgxs2epsxs2psAtölye: Scilab - VI | Grafik ÇizimiPNGPDFSVGEncapsulated PostscriptPostscriptBu betiğin çıktısı şu şekilde gibi olacaktır.xs2gxs2gifxs2j pgxs2bmpxs2ppmFIGGIFJ PGBMPPPMİki fonksiyon tanımlayıp aralarındakifarkı görmek istersek, “+-” ve “o-” seçeneklerinide eklemeliyiz. x üssü 2 ve2 x üssü 2 fonksiyonlarını tanımlayalımve aynı grafikte çizip aralarındaki görelim.function f = kare ( x )f = x^2endfunctionfunction f = kare2 ( x )f = 2 * x^2endfunctionxveri = linspace ( 1 , 10 , 50 ) ;yveri = kare ( xveri ) ;plot ( xveri , yveri , " +- " )yveri2 = kare2 ( xveri ) ;plot ( xveri , yveri2 , " o- " )xtitle ( " Başlık" , “x ekseni" , " yekseni" ) ;Çizdiğimiz grafikleri değişik formatlardakaydedebiliriz. Kaydetmek için File>Export to... yolunu kullanabiliriz ya daşu komutla kullanabiliriz:xs2png ( 0,“grafik. png”)0 pencere numarası olacaktır ve grafik.pngyerine de dosyamıza vereceğimizismi yazarız. Diğer formatlar kaydetmekiçin de şu komutları kullanırız:22

GirişOyun TanıtımıHamit Giray Nart (hamit@pardus-linux.org)Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10TremulousBirkaç ay öncesine kadar PLO forumlarında,FPS oyunlarının açıklamalarınınyetersizliğinden dem vurulmuştu. O zamanben de cevap olarak, “Wesnoth'aDalış” yazı dizisi biter bitmez, her ay e-dergide, bir FPS oyununun ayrıntılı a-çıklamasını yazacağımı belirtmiştim. İlkoyunumuz ile başlıyoruz: Tremulous.EA tarafından satın alınmadan önce,Westwood firmasının baş yapıtı olanCommand&Conquer oyununa, bir askeringözlerinden bakan ve EA tarafındanpiyasaya sürülen bir oyun vardı:C&C:Renegade. Bu oyunda, GDI'ninbozuk ağızlı komandosu Havoc'u oynuyorduk.Bir FPS oyunu idi. Ama nedense,oyun, kendinden beklenen başarıyıyakalayamadı. Çoklu oyunculu kısmıise, çevrimiçi FPS oyunlarına, çok farklıbir bakış açısı getirmişti. GDI ya daNOD tarafından birini seçen oyuncular,kendilerini devasa bir C&C üssünün i-çinde buluyorlardı. Aynen C&C'dekitüm birimler vardı. Kaynak toplayan birHarvester; kaynak miktarınıza göre yapabileceğinizsavaş makineleri... Bunlarınhepsi, oyuncular tarafından kullanılarak,düşman üssü yok edilmeye çalışılıyordu.Tremulous, oynanış açısından,Renegade'yi andırıyor.Oyun, çok oyunculu bir taktik FPS. Hemenbelirteyim ki, Tremulous için yazılmıştek oyunculu modlar mevcut. Ancakne yazık ki, yapay zeka yoksunubotları vurmaktan öteye gidemiyor bumodlar. Ancak, C ile yazılmış ve hâlâgeliştirilme aşamasında olan Tremfusion:BotServertek oyuncu mod23Oyun Tanıtımı: Tremulousprojesi [1] var. Ancak son güncellemeMayıs 2009'da yapılmış. Yine deTremulous, çok oyunculu bir oyun. O-yunda iki takımımız var. Yaratıklar(Aliens) ve İnsanlar (Humans). Oyundaamaç, karşı takımı ve tüm dirilme noktalarını(spawn points) yok etmek. Elbettebu o kadar kolay değil. Karşı takımınoyuncularını ve oluşturduklarısavunma yapılarını geçmeniz gerekiyor.Sonra bu dirilme noktalarına ulaşarak,onları imha ediyorsunuz. Elbette, rakiptakım, onları başka yerlere taşımamışlarsa.:-)Darklegion Development tarafından geliştirilenTremulous, açık kaynaklı biryazılım ve GPL ile lisanslanmış. idSoftware'inkodlarını açarak, açık kaynakdünyasına kazandırdığı, “id-Tech3” -yada efsane adıyla Quake3- oyun motorunukullanıyor. Oyunun son kararlı sürümü1.1.0. Sitesinden [2] indirilebilecekolan sürüm 1.2 ise, henüz Beta aşamasında.KurulumTremulous 1.1.0, Pardus 2009 resmideposunda mevcut. Kurmak için PiSi'nin grafik arayüzünü kullanabilir ya dakonsola sudo pisi it tremulous komutunuverebilirsiniz. Oyunun minimum

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10sistem gereksinimleri:* 700MHZ ya da üzeri işlemci* 256 MBRAM (GNU/Linux için)* 64MB GeForce2 veya Radeon 7000veya üzeri OpenGL uyumlu ekran kartı* 125MB sabit disk alanı* İnternet bağlantısıUygulamalar → Oyunlar altında iki taneTremulous göreceksiniz. TremulousSMP, çoklu işlemci desteği ile Tremulous'uaçar. Ancak çift ya da dört çekirdekliişlemciler değil. Gerçekten, sisteminizdebirden fazla işlemci varsa bunuseçin. Yoksa, normal Tremulous yazankısa yolla oyunu başlatın.yaptıkları çeşitli oyun modlarını yükleyerek,oyunu bu mod ayarları ile başlatmamızısağlıyor.Oyunun bu kısmını biraz açmakta faydavar. “Mods”'a tıkladığınızda bilgisayarınızdayüklü modların listesine ulaşırsınız.Listeden bir mod seçip de “Ok” dediğinizde,o mod ile oyuna başlarsınız.Oyun Tanıtımı: TremulousOyuna yeni özellikler katan modlar, Cdili ile oluşturuluyor.Tremulous, herhangi bir mod ile gelmiyor.Onları İnternet'ten buluyorsunuz.Modları elle kurmak zorunda değilsiniz.Options → Allow Auto Download seçeneğiaktif ise, mod yüklü olarak başlatılmışbir sunucuya girdiğinizde, modOynanışAçılış ekranı oldukça sade. “Play” ağ o-yunlarına dahil olacağımız menüyü açmakta.“Options” kısmı ise, birkaç ayara izinveriyor. Ancak oyun ayarları ekranı ise,çok daha ileri seviyede ayarları yapmamızamüsaade ediyor. Açılış akranı a-yarlarında sadece görüntü, ses, fare, ağtipi ve oyuncu adımızı oluşturmamızısağlıyor.“Mods” ise Tremulous oyuncularının24

otomatik olarak indirilecektir. Elle yüklemek de aslında sonderece basittir. ~/.tremulous dizininizin altında, mod ile aynıisimli bir klasör oluşturarak, bu klasöre, indirmiş olduğunuzmodun içeriğini açmak.Modlar *.PK3 uzantılı paketlerden oluşurlar. Modu kullanabilmeniziçin, aynı mod ile oyunu başlatmış bir sunucuyagirmeniz gerekir. Eğer sunucuda da bu mod yüklü değilse-ya da aktif değilse- sizde ki mod da (çalıştırmış olsanız bile)aktif olmayacaktır. Sunucuyu, bir mod ile başlatmak içinkonsola,tremulous +set dedicated 2 +set fs_game /mod/dizini+exec server.cfgkomutunu vermeniz yeterli. Ancak bu bir “dedicated server”olacaktır. Yani sadece sunucu olacak, oyun, sunucu bilgisayardaoynanamayacaktır. Örnek:hamit@hamit- pardus ~ $ tremulous +set dedicated 2 +set fs_game/home/hamit/. tremulous/korx +exec server. cfgtremulous 1. 1. 0 linux- x86 J ul 24 2009- - - - - FS_Startup - - - - -Current search path:/home/hamit/. tremulous//home/hamit/. tremulous/korx/usr/share/tremulous//home/hamit/. tremulous/korx/usr/bin//home/hamit/. tremulous/korx/home/hamit/. tremulous/base/z- humans- pitched. pk3 ( 24 files.Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10( Burada dosya ve ayarların yüklendiğine dair bir dizi mesajgelecek)..Hitch warning:636 msec frame timeResolving master. tremulous. netmaster. tremulous. net resolved to 69. 175. 114. 216: 30710Sending heartbeat to master. tremulous. netHitch warning:560 msec frame timeSending heartbeat to master. tremulous. netOyun Tanıtımı: Tremulousİşte “korx” modu ile başlamış bir sunucu oluşturduk. Sunucukomutlarını açmış olduğunuz konsola girebilirsiniz.“quit” komutu ile de sunucuyu kapatabilirsiniz. Modlar, oyunaeğlenceli özellikler ekleyebilir, karakterlerin güçlerini değiştirebilirve yeni model kaplamaları getirebilirler. Tremulousmodlarını ve ilgili bilgileri Tremulous forumlarında [3]bulabilirsiniz.“Play”'a bastığımızda önümüze bir sunucuya bağlanma ya dasunucu oluşturma ayar ekranı geliyor. Burası oldukça basitve diğer FPS oyunlarının sunucu-istemci menülerinden hiçbirfarkı yok.”Source:” kısmından İnternet ya da LAN ortamınıseçiyoruz. “Get New List”, master.tremulous.net'tenyeni sunucu listesini indirir. “Refresh List” ise, mevcut listedekisunucuların durumunu günceller. Burada da biraz sunucuyapılandırmasından bahsedelim.Bu da aslında oldukça basit. Burada ilk olarak sunucu adımızıbelirliyoruz. “Time Limit” kısmına, eğer süre sınırı olacaksa,dakika cinsinden değer girebilirsiniz. “0” sınırsızdır. Azamioyuncu sayısı, şifre koyacaksak şifreyi de buradan tanımlarız.“Pure Server” ya da “Dedicated server” ayarlarını daburadan yapılandırırız. “Dedicated server” sunucu oyuna dahilolmazken; “Pure Server” oyunculara herhangi bir25

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10modifiye imkanı tanımaz. Harita seçimive ping ayar değerlerini de -istersenizbelirtipsunucuyu başlatıyoruz.Oyunda iki ırkı seçebileceğimizi belirtmiştik.Bunlar İnsanlar (Humans) ve Yaratıklar(Aliens) ırkları. Tremulous'unilk başarısı burada gözümüze çarpıyor.Birbirleriyle alakasız iki ırkı, dengelemekgerçekten zordur. Bunu, şimdiyekadar rastladığım oyunların içinde, birStarcraft, bir de Tremulous güzel becermiştir.Takımlar simetrik değil. Birırkı oynamak başka, diğer ırkı oynamakbambaşka.26İkinci olaraksa, oyunda bir “üs” kavramıvar. Üs, yaralı ünitelerin iyileştiril-Oyun Tanıtımı: Tremulousmesi, ölen ünitelerin tekrar gelmesi i-çin güvenli bir ortam oluşturulmak a-macıyla konuşlandırılmış birimlerdenoluşmaktadır. Bu yüzden üssün korunmasıgerekmektedir. Yaratık ırkında üs,yeniden dirilme ve güvenli bir ortam o-luştururken, insanlar içinse, yaratık üssüvazifesine artı olarak, bir de cephaneve enerji takviyesi sağlıyor. Kısacaüsler önemli; üssünü kaybeden takımoyunu da kaybeder.Üçüncü olarak, oyunda bir gelişim çizgisivar. Her iki taraf da bütün güçlerinibaşlar başlamaz kullanamıyorlar. Rakiptakımdan ne kadar düşman öldürülürse,takım o kadar çabuk kademe atlar.Oyunda 3 kademe var. Her kademe geçişte,insanlar daha güçlü silahlara; yaratıklarise, daha güçlü ve hızlı türleresahip oluyorlar. Ancak bunlara sahip olmakyine beleş değil. :-) Yaratıklar öldürdükleriinsan kadar gelişme puanınasahip oluyorlar. Eğer üslerindeOvermind varsa, sahip oldukları gelişimpuanı oranında, daha güçlü yaratıklaradönüşebiliyorlar. İnsanlar ise, öldürdükleriyaratık kadar kredi kazanıyorlar.Bu kredileri ise, üslerinde bulunancephanelikten, daha güçlü silahlar vezırhlar alarak harcıyorlar. Ancak yineen güçlü silahlar için, üçüncü kademeyegelmiş olmaları gerekiyor. İnsanlarmaksimum 2000 kredi alırken, yaratık-

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10lar ise en fazla 9 gelişim puanı alıyorlar.Oyun Tanıtımı: TremulousIrklara yakından bakacak olursak:Aliens (Yaratıklar)Fazla gelişmiş öcük böcük tayfası. Güçve hız, bu ırkın özellikleri. Ayrıca saldırıaltında olmadıkları zaman da kendikendilerine iyileşebiliyorlar. Bu özellik,yaratık ırkının en büyük avantajı. Tümbu özellikler, yaratık ırkını, oyunun saldırganırkı yapıyor. Yaratıklar, çeşitli ü-nitelerden oluşuyor.* Granger: Yaratık ırkının inşa sınıfı.50 yaşam puanına sahip. Maliyeti sıfırve başlangıç birimlerinden birisi. Saldırıünitesi olmayan bu ünitenin görevi,yaratık üssünün yapılarını yapmak vesökmek. Saldırı tuşuna bastığınız zaman,yapılabilecek olan yapıların birlistesi çıkıyor. Listeden yapmak istediğinizyapıyı seçtiğinizde, önünüzde kökebenzer bir şekil çıkıyor. Rengi kırmızıise, yapıyı oraya yapamazsınız demektir.Yerleştirebilmeniz için, rengininyeşil olması gerek. Bir yapı yaptıktansonra, sağ altta (gelişim puanının olduğuyerde) bir daire görürsünüz. Bu daireyavaş yavaş küçülür. Bu daire yok olmadanyeni bir yapı yapamazsınız.* Advanced Granger: Yaratıklar ikincikademeye geçtikleri zaman bu üniteçıkıyor. Granger'dan farklı olarak, pençeve menzilli top fırlatma saldırılarınasahip bu ünite, duvarlara da tırmanabiliyor.Ayrıca 75 yaşam puanına sahip.Acid Tube, Trapper gibi yapıları, duvarlarave tavana yapabiliyor.27* Dretch: Irkın temel saldırı ünitesi.En zayıf saldırı ünitesi olan Dretch, ilkkademede seçilebiliyor ve gelişim puanıyok. 25 yaşam puanına sahip Dretch'ler, insanlara ve insan yapılarına, değerekhasar veriyorlar. Verdikleri hasar,karşı ünitenin zırh durumuna ve vurulduklarıyere göre değişiyor. Kafaya vuruş,en fazla hasarı veriyor. Zayıf olma-

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10larına rağmen, duvarlara ve tavana tırmanabilenve son derece hızlı hareketeden Dretch'ler, kalabalık oldukları zamangerçekten baş ağrısı olabiliyorlar.* Basilisk: İlk kademede mevcut olanbu ünite, 1 gelişim puanına mal oluyor.75 yaşam gücü var. Pençe saldırısınasahip bu ünite, saldırı tuşu ile saldırıyor.Bir insana yaklaştığı zaman ise, o-nu yakalıyor (elbette düşman bir Battlesuitgiymiyorsa). Bu ünite, aynı zamandaduvarlara ve tavana da tırmanabiliyor.* Advanced Basilisk: İkinci kademedegelişen bu ünite, 2 gelişim puanına maloluyor. Basilisk'e artı olarak zehirli gazpüskürten ikincil saldırıya sahip oluyor.Yine Battlesuit giymiş düşmanlar, zehirdenetkilenmiyorlar.* Marauder: Yaratıkların ilk kademesinde,2 gelişim puanına mal oluyorMarauder'e dönüşmek. 100 yaşam gücünesahip. Saldırı tuşu ile düşmanlarınızıısırabiliyorsunuz. Bu ünite, lastiktop gibi duvarlardan sekerek ilerleyebiliyor.Dretch gibi, vurulması oldukçazor bir ünite.* Advanced Marauder: İkinci kademede,3 gelişim puanı ile alınan AdvancedMarauder, Marauder'e ek olarak,elektrik saldırısına ve 150 yaşam puanınasahiptir. İkincil saldırı tuşu ile a-teşlenen elektrik saldırısı, menzili içindeki3 hedefe aynı anda vurabilir.* Dragoon: Birinci kademede, 3 gelişimpuanı ile gelişebildiğiniz bu üniteninısırma saldırısının yanında, bir deşarj saldırısı var. Bunun için, ikincil saldırıtuşuna basılı tutuyorsunuz. Ünite,biraz geriliyor. Tuşu bıraktığınızda ise,ileri doğru hücum ediyor. Önünde kimvarsa -dost ya da düşman- hasar vererekelbette. 200 yaşam puanına sahip.* Advenced Dragoon: Üçüncü kademede,4 gelişim puanı feda ederek gelişebildiğinizAdvanced Dragoon, Dragoonünitesine artı olarak, üçlü iğnesaldırısı var. Oldukça uzun menzile iğnesallayabiliyor bu ünite. 250 yaşam puanıvar.* Tyrant: Üçüncü kademede, 5 gelişimpuanı karşılığında dönüşebileceğinizTyrant, 400 yaşam gücüyle oyundakien güçlü ünite. Pençe saldırısının yanısıra, Dragoon'un şarj saldırısı benzeribir saldırıya sahip. Ancak daha güçlü,daha hızlı ve daha uzun sürüyor. AyrıcaTyrant, yanındaki diğer yaratık türleriningüçlerini yenileme hızını iki katınaçıkarıyor. Ancak devasa cüssesi yüzündenbazı yerlere giremiyor.28Oyun Tanıtımı: TremulousYaratık üniteleri bunlar. Üniteler güçlendikçe;yaşam güçleri ve saldırı güçleride artıyor. Vuruş, yeri ve düşmanünitenin zırhına göre değişmekle beraber,Marauder ve üzeri üniteler -genelde-tek darbe ile bir insanı öldürebiliyorlar.Ancak bir Dretch bile, kafaya o-turan bir darbe ile 90 yaşam puanı götürebiliyor.Yaratık ünitelerinin, ayrıca, doğal birde hisleri var. Yakınlarındaki düşmanünite ve yapılarını hissedebiliyorlar. Ö-nünüzde beliren noktalardan mavi olanlar,düşman askerlerinin yönünü işaretederken; kırmızı olanlar düşman yapılarınınyerlerini gösteriyor.Hızlı ve güçlü yaratıkların, insanlardaolan güç ve enerji ikmali gibi problemleriolmadığı için, üslerinin yakınlarındada olmaları gerekmiyor. Bu özellikleriile oyunun saldırgan tarafı, yaratıklaroluyor. Oyuna başladığınızda zatengöreceksiniz. Genelde insanlar üstenfazla açılmadan savunma yapmaya çalışırlarken;ilk hücuma geçen taraf yaratıklarolur. Elbette genel durum içinkonuşuyorum. Tersi olması da her zamanmümkün.Yaratık ırkı, yeni başlayan bir oyuncuiçin biraz zor olabilir. İlk başlıyorsanız,herşeyi hemen anlamayı beklemeyin.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Saldırlar, ilk seferde kullanışsız ve garipgelebilir. Ünitenizi -özellikle Dretchve Marauder- kontrol etmek biraz zorgelebilir. Hızlı hareket etmek, düşmanııskalama şansını arttırıyor. Yine duvarlardave tavanda gezinmek de, başta birazzorlayabiliyor. Ancak alıştıktan veyerinde kullanmayı öğrendikten sonra,yaratık ırkının özelliklerinin avantajlarınıfark edebileceksiniz.Ünitelerden başka, bir de üs var. Binaları,Granger ve Adv. Granger üniteleriyapabilirler ve sökebilirler. Gelelim bubinalara:* Overmind: Overmind, diğer binalarıkontrol eden ve yaratık ünitelerinin üstformlarına evrimleşmelerini sağlayanbina. Oldukça önemli bir yapı. Bir tanebulunabilir. Yaratıklar, diğer yapılarını,Overmind'ın fazla uzağına yapamazlar.Overmind yok edilirse, Egg (yumurta)yapıları hariç, diğer tüm yapılar fonksiyonlarınıyitirirler. Yine Overmind'ın yakınındaolan bir yaratık ünitesi, iki katdaha hızlı iyileşir.* Egg: Bu yapı, ölen yaratık ünitelerinintekrar dirildiği yapıdır. Karşı tarafınhedefi olan yapıdır. Tüm Egg binalarınıkaybederseniz, oyunu da kaybedersiniz.Onların iyi korunması gerekir.* Acid Tube: Temel savunma yapısıdır.Yakınına yaklaşan düşman biriminüzerine asit püskürtür. Duvarlara veyere yapılabilir.* Barricade: Herhangi bir fonksiyonuolmayan bu yapı, oldukça sağlam olup;kapı, koridor gibi yerleri geçişe kapatmakiçin kullanılır.* Trapper: Duvarlara, tavana ve yereyapılabilen bu bina, yakınından geçenbir düşman ünitesine, yapışkan bir salyafırlatarak, ünitenin yerine yapışmasınısağlar. Düşman ünite, bir süre, yürüyemezhale gelir. Ancak Battlesuitgiymiş üniteler etkilenmezler. 2. kademeyegeçildikten sonra yapılabilir.* Booster: Bu yapı, kendine dokunanyaratıkların ısırma ve pençe saldırılarına,geçici bir süre, zehir ekler. Zehirlenendüşman ünitesi, medikit kullananaya da bir Medistation'da tedavi görenekadar yaşam puanlarını yitirir. Battlesuitgiymiş üniteler zehirden etkilenmezler.Bu yapı, ayrıca, yanında bulunanünitelerin iyileşme hızlarını da ikikatına çıkarır. 2.kademeye geçtiktensonra yapılabilir.* Hovel: Zırhlı bir kabuk olan bu yapı,Granger'lar için bir saklanma yeridir.3. kademede yapılabilen bu yapıdan29Oyun Tanıtımı: Tremuloussadece bir tane yapılabilir ve sadeceGranger'lar girebilirler.* Hive: Yaratıkların ileri seviye savunmayapısıdır. 3. kademede inşa edilebilenbu yapının içinde bir sürü küçükböcek vardır. Bir insan yaklaştığı zamanbu böcekler, Hive'den çıkarak saldırıyageçerler.Yaratık yapıları bu kadar. Granger'larbu yapıları yıkıp, başka yerlere yaparaküssü taşıyabilirler. Overmind ve Eggyapıları korunması gereken yapılardır.Yaratık üniteleri gibi, yapıları da canlı.O yüzden saldırı altında olmadıklarızaman, yavaş yavaş iyileşiyorlar. Overmind,yanına yaklaşan düşman ünitelerinesaldırabiliyor. Ancak Egg ve O-vermind'i mutlaka savunma yapıları ilekorumaya alın. Overmind, belli sayıdabinayı kontrol edebiliyor. Yani çok fazlayapı yapamıyorsunuz. Bu sınır aşıldığında,oyun, Granger'ları uyarıyor.Yaratık üniteleri güçlü ve hızlı olmalarınarağmen, üsleri zayıf. Binalar, yakınlarınagelen düşmana saldırabiliyorlar,ancak insan ırkının saldırıları zatengenelde menzilli oluyor. Bu yüzden savunmadayaratık takımının biraz dahadikkatli ve planlı olması gerekiyor.Yaratık ekranı basit. Sol alttaki rakam,

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10yaşam puanınızı gösterirken; sağ alttakiise gelişim puanınızı gösteriyor. Ü-niteniz ile yapabileceğiniz tüm hareketler,tuşları ile birlikte, ekranın sol tarafındalisteleniyor. Hareket ve tuşları u-nutursanız, buraya bakabilirsiniz. Gelişimpuanınızın solundaki şekil ise, o anhangi tür yaratık olduğunuz gösteriyor.Bir de sağda ve solda bulunan pençeler,eğer yanıyorlarsa, duvarlara ve tavanatutunabileceğiniz anlamına geliyor. Çömelmetuşu (varsayılan Ctrl) ile, duvarlaratutunup, bırakabiliyorsunuz.* Construction Kit: İnsanların temelinşa aracı. Oyuna tüfek (Rifle) ya da bunuseçerek başlayabiliyorsunuz. İlk kademesilahı ve kredi maliyeti yok. Ateştuşuna bastığınızda, yapabileceğiniz yapılarınbir listesi çıkıyor. Sonra gidip biryere yapıyorsunuz. Ancak, yaratıklardaolduğu gibi, çıkan taban şeklinin yeşilrenkte olması gerek. Bir de yaratıklarOyun Tanıtımı: Tremulousgibi duvar ve tavana yapı yapılamıyor.Yine yaratıklardaki gibi, bir inşa sürenizvar. Sağ altta çıkan daire yok olmadan,ikinci bir yapıya başlayamıyorsunuz.* Advanced Construction Kit:Construction Kit'in ikinci kademedekihali. Daha gelişmiş yapıları yapmak içinHumans (İnsanlar)Oyunun diğer takımı. Bildiğiniz ikikollu, iki bacaklı insan işte. Oldukçazayıf yapıları var. Oyunun savunmayapan takımı. Biraz koşunca yorulur,bir şey hissedemez. Zayıf ve zavallı.Ama çok güçlü bir müttefiki var:Teknoloji. İnsan ırkı, fiziksel zaaflarınıteknoloji yardımı ile kapatıyor. Güçlüsilahlar, ileri seviye zırhlar, algılayıcılarve savunma sistemleri.İnsanlar, gerçekten de oyunun savunmakısmı güçlü tarafı. Sebebi ise açık.Cephane ve enerji ikmali için, üslerinebağımlılar. İnsanların tek bir ünitesivar: kendileri. Ancak silahları çokfarklı.30

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10kullanılıyor.* Blaster: Her askerin standart silahı.Tabanca olan bu silahı bırakamıyorsunuz.Ancak , bu silah, cephanesi sınırsızolan tek silah. Ama oldukça etkisiz veağır bir silah.* Rifle: Standart otomatik piyade tüfeği.Kredi maliyeti olmayan ve ilk seviyesilahı olan tüfek Construction Kit ilebirlikte insan ırkının dirildiklerinde seçebileceklerisilah. 30 mermilik altı şarjörüolan silah oldukça seri, ancak çokgüçlü değil.* Pain Saw: İnsan ırkının menzili olmayantek silahı. Oldukça güçlü bir çeşitelektrik şok bıçağı olan Pain Saw, oldukçagüçlü. İlk kademe silahı olan PainSaw, 100 krediye mal oluyor.* Shotgun: Bu tip oyunların olmazsaolmazı, efsane silahı. Yakın mesafedeoldukça etkili bu silah, ilk kademede a-lınabilir olup, 150 kredi değerindedir. 8fişek alan, 3 adet şarjör taşıyabilirsiniz.* Las Gun: Bu silah, Rifle'ın, mermiyerine enerji kullanan tipi. NispetenRifle'dan daha güçlü ancak daha yavaş.Bir başka özelliği ise, şarjörü yok. 200atım kapasitesine sahip silah, eğerBattery Pack almışsanız, 300 atım gücünesahip oluyor. Bu silahı; Armory,Reactor ve Repeater yapılarından doldurabilirsiniz.Birinci kademede alınabilenbu silah, 250 kredi istiyor.* Mass Driver: Oldukça güçlü bir e-nerji silahı olan Mass Driver, isabetliancak son derece yavaş ateş ediyor. 5atım hakkına sahip, 4 şarjör taşıyorsunuz.Ancak Battery Pack alırsanız, şarjörbaşı 7 atım hakkınız oluyor. Birincikademe silahı olan Mass Driver'ın fiyatıise 350 kredi.* Chaingun: Birinci kademede alınacaken güçlü silah. Oldukça güçlü veseri. Ancak uzak mesafede oldukça etkisiz.Çünkü isabet oranı çok düşük. Sürekliduvarları tarayan bir silah. 300mermisi olan silahın şarjörü yok. YineBattlesuit giymiyorsanız, çömelerek a-teş edin. Zira ayaktayken geri tepiyor.400 kredi fiyatı var.* Pulse Rifle: Standart Rifle'ın enerjitipi olanı. Güçlü, seri ve isabet oranıyüksek bir silah. 50 atımlık 4 şarjör taşıyabiliyorsunuz.Battery Pack ile 75 a-tım hakkınız oluyor. İkinci kademedealabildiğiniz bu silah, 400 kredi.31* Grenade: El bombası. Fare orta tuşuile fırlatırsınız. 5 saniye sonra oldukçagüçlü bir şekilde patlar. Patladığı za-Oyun Tanıtımı: Tremulousmansa, etrafındaki dost-düşman herkesehasar verir. İkinci kademede alabildiğinizbu silah, 200 kredi değerinde.* Flamethrower: İşte benim favorim.Alev ünitesi, yakın mesafede tam birkatil. Etrafınız puan meraklısı düşmanlarcasarılmışsa, hepsini size puan yapacakolan bir silah. Ancak yakın mesafedeetkili ve dikkat etmezseniz takımarkadaşlarınızı da yakarsınız. Üçüncükademede alınabilen silah, 450 kredicik.* Lucifer Canon: Oyundaki en güçlüsilah. Tyrant dışındaki tüm yaratık ünitelerini,tek vuruşla öldürebiliyor. Ü-çüncü kademede alınabilen bu silah,600 kredi değerinde. 90 atıma sahip silah,iki ateş moduna sahip. Ateş tuşunabir süre basılı tutup bıraktığınızda, isabetettiği yerde serpinti etkisi yapan,yolu üzerindeki herkese de hasar vererekgiden bir enerji topu atıyor. Ateş tuşunane kadar uzun basarsanız, o kadargüçlü ve -elbette- o kadar fazla cephaneharcayan bir atış yapabiliyorsunuz.* Ammunition: Cephane. Elinizdekisilahın cephanesini doldurabilirsiniz.Cephane ikmali kredi götürmez. O yüzden– özellikle de üssünüzün yakınlarındaysanız-cephane harcamaktan çekinmeyin.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10İnsanların silahları bunlar. İpucu olacakbirkaç şeyden bahsedersek; öncelikleenerji silahlarından şarjörsüz olanları,Reactor ve Repeater'da da doldurabiliyorsunuz.Diğerleri için Armory'yi kullanmalısınız.Oyunda, Quake'teki gibi,yürüyen cephanelik değilsiniz. Sadecebir tek silah taşıyabiliyorsunuz. Bir silahalabilmeniz için, öncelikle elinizdekinibırakmanız gerekiyor. Bunu daArmory'den yapabiliyorsunuz. Elinizdekisilahı yere atmak ya da ölen birininsilahını almak gibi bir şansınız yok.Blaster'ınızı bırakamıyorsunuz. Zayıf veyavaş bir silah. Ama en azından cephanesorunu yok. Ayrıca Construction Kitalırsanız, tek savunmanız bu silah. Ancakbir silahı aldığınızda, ölene kadar osilahla gideceksiniz diye bir şart yok.Aldığınız silahı Armory'ye geri bıraktığınızda,o silahın kredisi size geri dönüyorve başka bir silah seçebiliyorsunuz.Dikkat etmeniz gereken bir başka hususuise, dost ateşi (Friendly Fire) unsuru.Genelde sunucularda, FF açık oluyor.Yani kendi arkadaşlarınızı vurabiliyorsunuz.Yaratıklarda böyle bir sorunçok düşük, ama insanlarda oldukçaproblem oluyor. Yaratıklar, yakın mesafesaldırılara sahip oldukları için, hızlatakımınızın arasına dalıyorlar. Bir de elinizdeFlamthrower ya da Chaingun gibikontrolsüz bir silah varsa, takım arkadaşlarınızıvurma olasılığınız çok yüksek.O yüzden ateş ettiğiniz yere dikkatedin. Chaingun oyundaki en seri silahtır.Haliyle su gibi mermi harcar. Ateşederken bir gözünüz, sağ alttaki cephanesayacında olsun. Yoksa olmadık yerde“klik-klik” sesi duyarsınız. :-)İnsanların ayrıca bazı ekipmanları davar. Bunlar:* Light Armour: Temel savaş zırhı o-lan bu zırh, göğüs ve bacak bölgenizegelecek olan saldırıları nispeten hafifletecektir.Birinci kademede alınan bu e-kipman, 70 krediye mâl oluyor.* Helmet: Light Armour'un kafa içinolanı. Miğfer yani. Başınız için temelkoruma sağlayan Helmet, ayrıca, takımarkadaşlarınızın ve düşmanlarınızın yerinigösteren bir algılayıcıya da sahip.Mavi noktalar takım arkadaşlarınız; kırmızılarise yaratıklar. İlk kademede alınanHelmet, 90 kredi.* Medkit: Başlangıçta elinizde olanMedkit'in, kredi maliyeti yoktur. Medkit,üssün uzağında yaralandığınızda,yavaş yavaş gücünüzü doldurmaya yarar.Eğer, sağlığınız tamken bir Medstation'agirerseniz, Medikit de tekrardoldurulacaktır. Medikit zaten elinizdevardır. Bir yerden almak ya da bırak-32Oyun Tanıtımı: Tremulousmak gibi bir şansınız yok.* Battery Pack: Sırtınıza asılan buküçük akü, enerji silahlarınızın kapasitesini%50 arttırır. Enerji silahı almayacaksanız,bunu almanızın da bir anlamıolmadığı gibi, Battery Pack'ı alırsanız,Jet Pack'i alamazsınız. İlk kademedealınabilen Battery Pack, 100 kredi değerinde.* Jet Pack: Sırtınıza takılan bu küçükjet motoru, sınırsız olarak uçabilmenizisağlıyor. Fare orta tuşu ile aktif halegetirdiğiniz zaman, zıplama tuşu ileyükselirken; çömelme tuşu ile de alçalıyorsunuz.Sırtınızda bu varken, BatteryPack alamıyorsunuz. Üssünüzün Reactor'unukaybetmeniz durumunda, JetPack'ler çalışmıyorlar. Jet Pack'i ikincikademede, 120 kredi karşılığı alabiliyorsunuz.* Battlesuit: Oyundaki en güçlü zırh.Vücudunuzun tamamını kaplayan buzırh, muazzam bir koruma sağlıyor. Buzırh, düşman darbelerini yarı yarıya a-zaltırken; zehir ve Trapper saldırılarınakarşı tam koruma sağlıyor. Ancak üzerinizegiyilen diğer ekipmanları (LightAmor, Helmet, Battery ve Jet Pack), buzırhı giydiğiniz takdirde, kullanamıyorsunuz.Yine bu zırhla çömelemiyorsunuz.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10İnsan üssü ise, şu yapılardan oluşuyor:* Reactor: İlk kademede, oyunun başındainsan üssünde bulunuyor. Reactor,üssün temel binası. Üste bir tanebulunabiliyor ve üssün enerjisini sağlıyor.Eğer yok edilirse, Telenode'lar hariç,tüm yapılar ve Jet Pack'ler fonksiyonlarınıkaybederler. Reactor'ların,sağladıkları enerji sınırlıdır. ConstructionKit taşıyan üniteler, bir yapı inşaetmeye kalktıklarında, Reactor'un enerjiseviyesini aşarlarsa, uyarı alırlar. Yapı,yakınına yaklaşan yaratıklara, elektrikşoku vererek de kendini koruyabiliyor.Ancak bu koruma tek başına yeterlideğil. Bu yapıyı korumanız gerektiğini,bilmem söylememe gerek var mı?* Telenode: Yaratık takımının hedefiolan yapılar. İnsanların, yeniden dirildiklerinoktaları belirleyen yapılardır.İlk kademede yapılan binalar. Reactor'dan bağımsız olarak çalışan tek yapı.Bunları kaybederseniz, oyunu da kaybedersiniz.* Machine Gun Turret: Savunma taretleri.Otomatik silaha sahip ve otomatikolarak yaklaşan yaratıklara ateş a-çan bu yapı, insan üssünün temel savunmabirimidir. Menzilindeki yaratıklara,ölünceye kadar ateş eder. İlk kademedeyapılabilir.* Tesla Generator: Üçüncü kademedeinşa edilebilen bu yapı, ileri seviye savunmabirimidir. Yakınına yaklaşan yaratıklara,ölene kadar elektrik verir. Buyapının çalışabilmesi için Reactor veDefense Computer yapılarının her ikisinindeüste bulunması gerekiyor.* Armory: Silah deposu. İlk kademedeolan bu yapı, silah almanızı, değiştirmenizi,ikmal yapmanızı sağlar. Yapınınyanına yaklaşıp, ekranın altında bir elikonu çıkınca “Q” tuşuna basarak, açılanmenüden silahlarınızı ayarlayabilirsiniz.Elbette takımınızın bulunduğu seviyeyeve kredi miktarınıza göre seçeneklerinizsınırlı olacaktır.* Defense Computer: Savunma sistemlerinikontrol eden bu yapı, ikincikademede yapılabiliyor. Defense Computer,MG Turret'lerin birden fazla hedefeateş etmesini sağlarken; Tesla Generatoryapabilmeniz için gereken biryapı.* Medstation: Yaralandığınızda siziiyileştiren yapı. Yanına yaklaşmanız yeterli.Ayrıca gücünüz tamsa, Medikit'inizide burada doldurabiliyorsunuz. Ancak,bir seferde bir kişi tedavi olabiliyor.Eğer başkaları da varsa, sıraya giriyorsunuz.33Oyun Tanıtımı: Tremulous* Repeater: Reactor'un gücünün yetmediğiyerlere kurulacak yapılara enerjisağlayan birim. İkinci kademede yapılabilenbu yapı, herhangi bir başkayapıya enerji sağlamazsa, 90 saniye i-çinde patlıyor.İnsanlar da bu şekilde. Tabloya bakarsak,yaratıklar karşısında hiç de acizdurmuyorlar. Her iki takım da gerçektengüzel dengelenmiş. İnsanlar, geneldeyeni başlayanlar için daha uygungörünüyor. En azından, neyin ne olduğunuanlamak daha kolay. Ancak yinede, teknolojik silahlarınıza fazla güvenmeyin.Grup halinde, planlı ve koordinelihareket etmezseniz, kaybedersiniz.Savunma yapılarınız oldukça güçlü, ö-zellikle inşa ve savaş konusunda, yaratıklardançok ama çok daha fazla koordinasyonaihtiyaç duyacaksınız. Enerjive mermi ikmali sıkıntısı başınız ağrıtacak.Yaratıklar, savunma kolaylığı açısından,üslerini bir arada kurabilirler;ancak insanlar, ikmal noktalarına kolayulaşabilmek için, bunları dikkatli yerleştirmekzorundalar.İnsan ekranı da basit. Sol altta sağlığınızgörünüyor. Onun yanındaki şimşekikonu ise, yorgunluğunuzu gösteriyor.Oyunda, “X” depar (sprint) tuşu. Bu tuşabasıp da, depar attığınızda, en soldakiüç çizginin yok olmaya başladığını

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10fark edeceksiniz. Bunlar bitince koşamazsınız.Durup, biraz soluklanmanızgerek. Sağ alttaki grupta ise, silah cephanedurumunuz ve üstünde de kredimiktarınız görünüyor. Ortada ise, üzerinizdetaşıdığınız ekipmanlar listeleniyor.Bunlardan kullanılacak olanları(Medikit, Grenade gibi..) fare orta tuşuile seçerek, yine bu tuşa basmak suretiylekullanabiliyoruz.Tremulous KonsoluGelelim konsola. Bu tip oyunlarda olduğugibi, Tremulous'da da bir konsol var.Konsolu açan tuş kombinasyonu,AltGr+Ü kombinasyonudur (ya da ~işaretini sizde hangi kombinasyon koyuyorsa).Oyuna komut vermek için, konsolukullanırsınız. İstemci iseniz, ve ileriseviye ayarlarla oynamayacaksanız,konsola pek işiniz düşmez. Ama sunucuiseniz, konsola alışmış olmanız gerekir.Çünkü, oyun ve oyuncularla ilgili ayarlarıyapılandırmak zorunda kalabilirsiniz.Eğer, GNU/Linux terminali ile bir“dedicated server” başlattıysanız (yukarıdaörneğin vermiştik), sunucuyu başlatmakiçin açmış olduğunu GNU/Linuxuçbirimi aynı zamanda oyunun konsoluolur.Konsolda, komutların başına, \ işaretikonur. Bunu koymadan bir yazı yazarsanız,sunucuya konsol üzerinden mesajgöndermiş olursunuz. Daha kolayı, komutunilk birkaç harfini yazıp da “Tab”tuşuna basarsanız, yazdığınız harflerlebaşlayan komutlar listelenir.Oyunda her şeyi konsol komutları ileyapabilirsiniz. Oldukça uzun bir liste.Buraya bildiklerimi ve en çok kullanılanlarıyazmaya çalışacağım. Genel komutlardanbaşlayalım.cmdlist: Tüm konsol komutlarınılisteler.gfxinfo: Oyun tarafından algılananekran kartı ayarlarınızı gösterir.screenshot: *.tga biçiminde ekrangörüntüsü alır. Ekran görüntüsü,~/.tremulous/base/screenshots klasörünekaydedilir.screenshotJPEG: *.jpeg biçimindeekran görüntüsü alır.kill: 20 saniye sonra ölürsünüz.record: Oynadığınız oyunu kaydeder.Video dosyası, ~/.tremulous/base/demos altına kaydedilir.stoprecord: Videoyu kaydetmeyidurdurur.demo: Kaydettiğiniz oyunu, yenidenizlemenizi sağlar.say: Oyunculara bir mesaj yazmanızısağlar. Bunu, oyunda kısayol tuşuile de yapabilirsiniz.34Oyun Tanıtımı: Tremuloussay_team: “say” komutunun, sadecetakım arkadaşlarınıza yönelik olanı.vid_restart: Grafik render motorunuyeniden başlatır.snd_restart: “vid_restart” komutunun,ses için olanı.quit: Oyundan çıkar.Sunucu tarafı komutlar:map: Yeni bir harita açmanızısağlar.devmap: Yeni haritayı, hile kodlarınamüsaade edecek şekilde açar.nextmap: Oyun listesinde sıradakiharita hangisi ise, onu açar.map_restart: Haritayı yenidenbaşlatır.killserver: Sunucuyu kapatır.kick: Sonuna takma adını eklediğinizoyuncuyu, sunucudan atmanızısağlar.banuser: Sonuna takma adınıeklediğiniz oyuncuyu, sunucudan atmanızıve oyuncunun sunucuya tekrar girmesiniyasaklamanızı sağlar. Oyuncununtakma adının sonuna, boşluk bırakarak,süre ve sebep de yazabilirsiniz.humanwin: İnsan takımını kazandırır.alienwin: Yaratık takımını kazandırır.

g_friendlyfire: Dost ateşini açarveya kapar. “1“ açık, “0” kapalı.g_suddendeathtime: Oyunun“Sudden Death” moduna geçiş zamanınıayarlar. Bu komutun ayarladığı süresonunda takımlardan biri galip gelemezse,oyun, “sudden death” modunagirer. Bu moddayken yeni bina yapamazsınız.heartbeat: Genel sunucu listesineveri yollar.killserver: Suncuyu kapatır.İstemci tarafı komutları:localservers: Yerel ağ sunucularınılisteler.serverstatus: Bağlı olduğunuz sunucubilgilerini listeler.connect: IP adresi veya isim vererek,bir sunucuya bağlanmanızı sağlar.reconnect: Mevcut sunucuya bağlantıyıyineler.disconnect: Sunucudan ayrılmanızısağlar.ping: Sunucuya ping atarak, gecikmezamanını gösterir.Hile komutları:noclip: Duvarlardan geçebilirsiniz.Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10notarget: Savunma yapıları sizeateş etmezler.god: Ölümsüz olursunuz.give: ammo (insan oyuncununcephanesini yeniler), funds (insan oyuncusununkredisini doldurur), poison(yaratık oyuncusunun gelişim puanınıdoldurur) ve health (her iki takım oyuncununsağlığını doldurur)cg_thirdperson: Birinci ve üçüncüşahıs kamera açıları arasında geçiş yapar.“1” değeri üçüncü şahıs; “0” değeribirinci şahıs görüş açısıdır.Ancak bu komutların çalışabilmesi için,sunucunun “Pure server” olmaması veharitayı “map” yerine “devmap” komutuile açmış olması -kısaca hileye müsaadeetmesi- gerekmektedir.Sonsöz35Quake3 motoru ile yazılmış olan oyunlarınçoğunun çok ilerisinde Tremulous.Oyun oldukça hızlı. Quake3:Arena oynayanoyuncular, hiç de zorluk çekmedenoynanışa alışacaklardır. Oyundakigelişim çizgisi ve üs anlayışıyla, standartbir “team deathmatch” birinci şahısnişancılık oyunundan ayrılıyor. AslındaTremulous, benim tarzım bir oyundeğil. Gerçek silahlar ve her iki takımında insan olduğu oyunları daha çok se-Oyun Tanıtımı: Tremulousverim. Ancak, Tremulous, bunu kocamanbir artıya çevirmiş. Takımlar birbirlerinedenk, ama simetrik değil. Bunututturmak oldukça zordur ama Tremulousbunu başarmış. Haritalar büyük.En küçük haritalar bile, büyük sayılabilir.Büyük haritalar ise oldukçageniş. Takımlar karşılaşmak için, oldukçadolanmak durumunda kalabiliyorlar.Ancak açık kaynak olan oyun, toplulukve Darklegion Development tarafındangeliştiriliyor. Haritalar *.bsp dosyasıolmalarına rağmen, çalışmaları için, bir*.pk3 paketi içinde olmaları gerekiyor.Ayrıca master.tremulous.net'te, iki tanePardus sunucusu var. Bunlar:Pardus.at Public188.40.76.206:30013Pardus Exotic :TremX:AntiLag:188.40.76.206:30018Daha önce incelediğim LiveGamer dağıtımında,bir paragrafla tanıtmaya çalışarakhakaret ettiğim bu oyundan, ö-zür dileyebildiysem ne mutlu bana.[1 ]http://www.tremfusion.net/hg/tremfusion/rev/bots[2]http://tremulous.net/[3]http://tremulous.net/forum/index.php

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10MakaleAydın Bez (aydinbez@pardus-linux.org)Pardus 2011 Yolunda DüşüncelerPardus-Linux.org e-Dergi 22. sayıda,Yaşar Yeğin'in güzel anlatımı ile içimizdebir ukte olan Pardus'un, tabankurulumunu da görmüş; dahası öğrenmişolduk. Yaşar arkadaşımızın işlemiyaptığı sistem dışında, kurulum sahibiolduğum» ASUS EeePC 1001HA» IBM NetVistaiki sistemde de kuruldu, sorunsuzca çalıştı.Hatırlatayım; her iki sistem arasında 11yaş fark var. Pardus GNU/Linux'un, heriki sistemde de verimli çalışması ise,Özgür Yazılım’ın güzelliği olsa gerek.Tabandan sistem kurulumu, temel düzeyinüstünde Özgür Yazılım ve komutsatırı bilgisi gerektirmekte. Tabandankuruluma Pardus'tan ziyade; Debian,Slackware, Gentoo, Arch Linux kullanıcılarıdaha aşina. Hatta Arch Linux,kullanıcının tercihlerine saygı göstermedeo kadar saygılı ki, kurulum belgesindeherhangi bir masaüstü dağıtımınınnasıl kurulacağını da anlatmaz, buişi Vikipedi sayfalarına havale eder.Aslında taban dağıtımın da amacı budur.Masaüstü ya da diğer uygulamalarınkurulumunun, kullanıcının tercihinebırakılması.Pardus, çıktığından beri yol haritasınıKDE üzerine çizmiş bir dağııtım. Dahasonrasında ise Xfce ve son yıllarda Lxdemasaüstü ortamıda desteklenmekte. Kimikullanıcılar ise ısrarla ve özverili birçaba ile GNOME masaüstü yöneticisini36Makale: Pardus 2011 Yolunda Düşüncelerpaketlemekte ve kendi oluşturduklarıdepolarda barındırmaktalar. Ancak resmidestekleri olmadığı için ki, gelişimlerifazlaca hızlı değil.Pardus'u diğer dağıtımlardan gelip deneyenbirçok kullanıcı, mutlakaGNOME kullanmak istemiştir; yoksakendi çabaları ile GNOME projesi yapmazlardı.Bu istek hala güncel ve resmiolarak geliştirici ekibinden destek beklemektedir.GNU/Linux dağıtımları, kullanımı kolaylaştırmakiçin birtakım yardımcı a-raçlar, yönetim panelleri, paket yönetimsistemleri vs. ile kullanıcıların karşısınaçıkarlar ve sürekli olarak yenilikve farklılık peşinde çalışmalar yaparlar:» PCLinuxOS bu açıdan güçlüdür,» Mandriva birçok kullanıcıyı cezbeder,» Debian'nın ise, paket yönetimsisteminde yaptıklarını ve Ubuntu'nunda bu gücü arkasına alarak nereleregeldiğini bilmeyen yok gibi.» Arch Linux'un “KISS” felsefesi.,» Gentoo'nun, günler süren, sabıristeyen kurulumu,» Ubuntu'nun kolay kullanım, genişkullanıcı desteği sunması gibi.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Pardus'un yardımcı uygulamaları iseÇomar, PiSi, Müdür, YALI, Kaptan kurulum,paket yönetimi, yapılandırma gibiaraçları da çoğu işi yapmakta; fakatbu uygulamaların birçoğu da KDE bağımlıolduğu için, tabandan Pardus kurulduğuzaman çalışmamaktadır. Örneğin;Pisi ve Kaptan. Özellikle de düşükdonanımlı bilgisayarlarda harikalar yaratanXfce ve Lxde masaüstü yöneticilerinikullananlar, en basitinden Pisi paketyöneticisini kurup da çalıştıramadıklarızaman terminalle iyi geçinmekzorundalar: sudo pisi sr thunarPardus'un hazır kurulum kalıpları ileyapılan kurulumda, KDE kurulmakta.Ulusal dağıtım olma amacındaki Pardus'un,ülkemizdeki ihtiyaçlara hitap e-decek biçimde bir sistem oluşturmasıgüzel, ancak taban kurulum yapılmadankurulan Pardus, ne yazık ki, benimemektar IBM NetVista'da can çekişmekte.Bu durumun çözülmesi şart. Ancakgeliştiriciler, öntanımlı olarak KDESC'de ısrar ettiklerine göre, Pardus kullanıcılarınınbilgisayarlarının, son modelolduğu konusunda hemfikir olmalılar.Oysa Debian ve Arch gayet düşükdonanıma sahip bilgisayarlarda takır takırçalışmaktalar; bunu ise, kullanıcınıntercihlerine saygı göstermekle yapmaktalar.Keşke, Pardus’unda kurulum esnasında,Debian'ın tasksel kurulum betiği/uygulamasıgibi bize sistemi ne amaçlakullanmak istediğimizi sorsa;» temel sistem,» masaüstü ortamı,» e-posta sunucusu,» kurumsal kullanımgibi gerçekten güzel olacak. Ancak buisteğimiz hâlâ hayal. Tabii bu seçeneklerinsunulması demek internete bağlanarakkurulumun yapılıp tamamlanmasıgerek ki, YALI şu aşamada bu özelliğesahip değil. Arch ve Debian kullananlarbilir: bu dağıtımlar mutlaka internete e-rişip dosya çekerler.Şu sıralar Pardus 2011 için beyin fırtınasıyaratılmakta: geliştiriciler hiç olmadığıkadar kullanıcıları anlamaya, fikirleriniöğrenmeye çalışıyorlar. Genellikleisteklere bakınca kullanıcılar açıklarıçok güzel yakalamışlar ki, aslındabu eksiklikler işin içinde yer alan geliştiricilercede rahatlıkla bulunabilir; ancaksüreç içinde girdikleri tünel görüşübuna ne yazık ki imkan vermemektedir.Odaklanılan bir iş, yapılanın eksiklerini,hatalarını görmeyi engeller.Örneğin olmazsa olmaz araçlardan birçoğuKDE destekli ve seçeneği yok gibi.37Makale: Pardus 2011 Yolunda DüşüncelerAslında var ama esas destekli olanuygulamaları Xfce altında KDE kitaplıkve bağımlılıkları ile kurup sistemi şişirmeninbir anlamı da yok. Birçok Xfcekullanıcısı verimli çalışmak için KDE’den uzak durur ama illa Pisi kullanmakisterse mecburen yakınlaşmak zorundakalacaktır. Pardus Paket Yöneticisinin,Kaptanın bir Mozilla Firefox gibi gerekdağıtım ve ortam gerekse masaüstü yöneticisindenbağımsız olabilmesi çokzor olmasa gerek.Pardus 2011 sürümü bir önceki gibiKDE’yi güzel ve verimli kullanan bir dağıtımolacak; gelişmeler bunu gösteriyor;ancak dar alanda hareket etmekPardus’u GNU/Linux dünyasında alanındaen iyisi yapmaz sadece bilinenyapar. Alanında lider ve hatta farkındalıkyaratıp meraklandıracak bir dağıtımolması için Pardus’un geliştiricilerin diğeriş kollarına yani Xfce, Lxde ve üveyevlat GNOME’a daha fazla eğilmesi gerek.Örnek mi Ubuntu ve türevleri.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10MakaleKemal Karataş (kemal@pardus-linux.org)Oracle-Google Rekabetive Özgür YazılımGoogle, birkaç yıldır Microsoft ve onungibi düşünen şirketlerin kabusu oldu.Bilişim camiasındaki yükseliş hızı, birtürlü durdurulamadı. Microsoft'un,Oracle ile stratejik ortaklık kurması vebunun, rekabette önemli bir güç birliğiolacağının bilinen bir gerçek olup olmadığıise ayrı bir tartışma konusu. Ancakyine de bu ittifak, önemli sonuçlara gebe.Oracle, Sun Microsystems'ı satın a-lınca, şirket bünyesindeki özgür yazılımprojelerinin ne olacağı, bilişim camiasınınaklına takılan bir soru olmuştu. Busorunun cevabı, Oracle'ın Google'a davaaçmasıyla cevaplanıyor gibi görünüyor.Java projesindeki patent hakları ileilgili Google Android ürününe dava açılması,çok manidar.Oracle, satın aldığı özgür yazılım üretenşirketlerin patentlerini kullanıyorgibi görünüyor. Ama pek öyle değil durum.Oracle, kendince “kurumsallaşma”adıyla hepsini özel mülk yazılım lisansınaçekip, kod hatalarını da özgüryazılım destekçileriyle çözmeye çalışıyor.İki tarafın gücünü, aynı anda kullanıyor.Google'a açtığı davanın nedenide önemli. Bu açılan davadan ne umuluyorolabilir? Tek bu konu için bile,birkaç makale yazmak gerekir. Ama yinede bu konuya da değinmeye çalışacağım.38Oracle CEO'su ile Steve Jobs'un yakınbir arkadaşlığı var. Bu davanın ilk kazananınınApple İphone ürünü olacağınıbilmek sürpriz olmaz. Meego platformu,daha yeni yeni emeklerken, Androidplatformu ile rekabet ortamına gir-Makale: Oracle-Google Rekabeti ve Özgür Yazılımmesi zor olabilir. Bu dava, Intel-Nokiaortaklığının da işine yarar. Özel mülkyazılım zorbalarının ekmeğine yağ sürmesi,ayrı bir durum. Davanın sonucune olursa olsun, Android'in gelişimi eniyi ihtimalle yavaşlayacak. Oracle, Android'inkâr payından patent hakkını büyükihtimalle alacaktır.Daha önce şeytanın avukatlığını yapmışve kötü senaryolar hakkında birkaç örnekvermiştim. Gerçekleşmesini ummadığımbu senaryolar, teker teker gerçekleşiyorlarsanki. Oracle, kontrolü altınagiren patentler ile ilk olarak Google'adava açıyor. “Bu hareketten Microsoft'unhaberi yoktur kesin...“ demekisterdim. Ancak çok iyimser konuşmuşolurum. Open Solaris projesinin ne olacağıda belli değildi. O soru da cevapbuldu. Open Solaris’de ticari bir ürüneçevriliyor. Oracle, Sun Microsystems'averdiği parayı çıkarana kadar bütünprojelerin geleceği tehlikede denebilir.İstediği kar payını yakalasa bile, açgözlüyöneticilerin, özgür yazılım projelerinine kadar kötü etkileyeceği de ayrıbir makale konusudur. Bu şirketlerin,'kurumsallaşma” kavramından anladığınınne olduğunu anlatan eylemlerbunlar.Son birkaç yılda, GNU/Linux camiasınıngelişimiyle ilgili birçok analiz yazısı

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10yazıldı. Kimisi çok iyimser, kimisi deMicrosoft'un müttefiki olan şirketlerinolacağı gelecek senaryolarını yazılarındavurguladılar. Bu olasılıkların hepsiniokuyan bilinçli okuyucular, az çok fikirsahibi olmuşlardır. Ama yaşanan olaylargerçeği daha iyi gösteriyor.Oracle, Sun firmasını belli biramaçla aldı...Oracle, Sun firmasının kontrolünü aldığında,'iyi niyetini' göstermek için, birçokgösteri yaptı... Ama özgür yazılımcamiası, bu iyi niyet gösterilerine pekinanmadı. İnanmamasını haklı gösterennedenler ise yeni yeni ortaya çıkıyorlar.OpenOffice 3.2.1 versiyonu, teknik açıdanen iyi versiyon sayılabilir. Ama akıldasoru işareti bırakan birkaç detaydikkat çekiyor;» OpenOffice kurulumu sonunda,Visual Studio 2008 kurulumu da isteniyor.Bu yazılımın, özgür yazılım alternatifiyerine, kapalı kaynak kodlu programınvarsayılan yüklemeye koyulması,GNU/Linux camiasını, özel mülk yazılımabilerek zorlamaktır.» Yazılım kurulurken geneldeGNU LGPL V3 lisansı ile dağıtıldığımutlaka vurgulanıyordu. Ama bu versiyonda,ne kurulurken ne de programkullanılırken bu lisanstan bahsedilmiyor.Acaba bir sonraki versiyonda özelmülk lisansıyla mı duyurulacak?» OpenOffice'in bizim hakkımızdabölümünde; ”Bu ürün, Oracle tarafından,OpenOffice.org tabanlı üretilen biryazılımdır.” deniyor. Benim bildiğim,OpenOffice.org Sun Microsystems tarafından,gönüllüler ve topluluk tarafındanüretildi. StarOffice kaynak kodu,topluluk tarafından geliştirilerek Open-Office.org ortaya çıktı. Daha önce de,Oracle hakkında kötü senaryo yorumlarıyazmıştım. Ama haklı çıktığımı görmekhoş bir şey değil.39Oracle, önemli özgür yazılım projelerinkontrolünü elinde tutuyor. Şirket karetmek için elinden geleni yapıyor. U-nuttuğu nokta ise; GNU/Linux camiasınaözel mülk yazılım ürünlerini zorla-Makale: Oracle-Google Rekabeti ve Özgür Yazılımmak, Oracle'ın işine yaramaz. Yalnızcacamiaya savaş açmış olur. Virtualbox,OpenOffice.org, Java gibi önemli projeleridoğru biçimde yönetemezlerse, camianınsert tepkisine ve projelerini yönetememedurumuna gelmesine hazırlıklıolmalı Oracle. Kar etmek için nekadar çabalarsa çabalasın, GNU/Linuxcamiası güdülecek koyun sürüsü değildir.Yöneticilere duyurulur...

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10AçıklamaMakaleAydın Bez (aydinbez@pardus-linux.org)Özgür Yazılım Yüksekten UçarBu makale yahoyt.com'da Gökhan Mengetarafından kaleme alınan tarzı gerçekve bilgi yoksunu haber/yorumakarşı cevap olarak yazılmıştır. Dileyenilgili adrese gidip yazıyı okuyabilir:http://yahoyt.com/h/8942/linux-haladipten-yuzuyorBilgilendirici CevapLinux[1] ne GNU'dur[2] ne de Özgür Yazılımın[3]tamamınıtemsil eder; sadecekalıplaşmış bir markadır;dahası algıda kalıplaşmıştır.[4]Tıpkı margarin yerineSana almak gibi, kağıt mendil yerineSelpak almak gibi. Kaldı ki, Linux denilençekirdektir sadece[5] ve RichardMatthew Stallman 'nın (RMS) temelleriniattığı yazımların ve dahası insanınen güzel emek ürünü olan bilginin özgürlüğünüsavunan, onu bir satılacak"meta" olarak görmeyen Özgür Yazılımınbir parçasıdır; toprağında filizlenmiştir:Firefox gibi, gcc gibi, Evincegibi...Yaygınlık kazanmadığı dediğiniz Linux'u kenara bırakalım ve birkaç basit örnekile bilgisizliğinizi iyice derinleştirelim:Firefox bir Özgür Yazılımdır;OpenOffice[6] bir özgür yazılımdır;Google destekli Chromium bir ÖzgürYazılımdır; Pidgin bir Özgür Yazılımdır;Wikipedia[7] ve WordPress[8] ekleri bir40Makale: Özgür Yazılım Yüksekten Uçarözgür yazılım projesidir; Apache[9] sunucusuda bir özgür yazılımdır ve decep telefonlarında bir salgın gibi yayılan,desteklenen Android[10] bir ÖzgürYazılım projesidir.Bunların dünyada edindiği pazar payınısanırım belirtmeye gerek yok; haliyleulaştığı kullanıcı sayısını da. Hatta a-nımsatmak isterim ki, Firefox 3 duyurulduğutarihte 8 milyon kişinin indirmesiylerekor kırıp rekorlar kitabınagirmiştir.[11] Alan adı, sunucu ve barındırmahizmeti sağlayan firmaların çoğuGNU/Linux desteği sağlayan sunucumakineleri ile hizmet vermektedir.RedHat hakkında sanırım konuşmayadahi gerek yok. Keza GNU/Linux'a destekveren firmalardan da: Nvidia,INTEL, Nokia, IBM, Dell, Acer, HTC,Samsung, ASUS...Gizli gizli Windows kullanmak ise Microsoft'unyani işletmecilikte ve diğerbilinen tüm ideolojilerdeki anlamıyla tekelinpiyasadaki diğer oyuncularla yapmışolduğu kısıtlamalar, donanım ve yazılımüreticileri, kısaca devlet parakendeciler...kar amacı ile biz kullanıcılarınözgürlüğünün kısıtlanması nedeniyledir.Kabaca sizin burada vurguladığınızsorunu görüp kökenine inmemek veyüzeysel davrandığınız gibi kendi cahilliğinizeinsanları çekmektir.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Yazdıklarınızın tamamına sosyalist kimliğimdensıyrılarak kapitalist öğreti ilebakmaya çalıştığım zaman rekabet iyidirve piyasadaki çeşitlilik tüketiciye eniyi ürünü en ucuza sunmanın yoludurderim; çünkü rekabet serbest piyasanınolmazsa olmazı kapitalizmin de bel kemiğidir.[12] GNU/Linux dağıtımlarındakiseçeneklerin çokluğu (dağıtımlar,masaüstü yöneticileri, uygulamalar, geliştirmearaç ve kütüphaneleri...) kişininözgürlüğünü gösterdiği gibi bu aynızamanda sınırsız düşünmenin ve özgürolmanın yeni fikirler yaratmada ne denliönemli olduğunu göstermektedir.Ancak kaynak kodu kapalı olan yazılımlarve işletim sistemleri dünyasında sözkonusu bu maalesef geçerli olmadığıgibi tüketici eğer parası varsa konuşurve para konuştuğu içindir ki; doğal olarakinsanlar kendilerinin olmayan veasla da ol(a)mayacak (yaşasın kapitalizm!)işletim sistemlerini, yazılımlarınısatın almak yerine yasal olmayan yollardanedinmektedir. Microsoft kullanıcılarınınalışkanlığı ise korsan kullanmaktırve de özgürlüklerini teslim etmek!İktisatta bir teorem vardır: içselliklerve dışsallıklar ve de her muhalefet iktidarolabilmek için gerek gizli gerekseaçık yollarla iktidar yürüyüşü için örgütlenir.Bu yüzden Özgür Yazılım kendisermayesini; yani bilinçlendirme;toplamaktadır. Bu sermaye birikimi isebelgelendirme [13], tanıtım, seminerler[14], forumlar, nasıl ve yardım sayfalarıile olur; tekele karşı verilen haklı davalarla,kazanılmasıyla olur [15] kısacasıkullanıcıları bilinçlendirmeyle.GNU/Linux dağıtımlarının pazar payının%1 olması hangi sağlam verileredayanmaktadır? İstatistik daima araştırmayıyaptıranı haklı çıkartır: parayıveren düdüğü çalar ve bu daima Allahpayı denilen adaletsizliği getirir, kulhakkı hiç bir zaman aranmaz.Eğer GNU/Linux %1pazar payına sahip iseÖzgür Yazılım topraklarındayetişen uygulamalarve hizmetlerinpazar payı daha büyükolduğu gibi rakiplerinikorkutacak düzeydebüyümektedir. Bugün kendi sitenizdedahi Firefox 4'ün beta sürümlerinin tanıtımları[16] yapılmakta olduğuna görebilmediğiniz halde bigane kalamamışsınızÖzgür Yazılımın güzelliğine.41Kaldı ki, pazar payı yanıltması sadecedağıtım odaklıdır, gerçekten uzak olduğugibi araştırma zahmetine dahi katla-Makale: Özgür Yazılım Yüksekten Uçarnılmımıştır. Olayın bütünü Özgür Yazılımdır,Özgür Yazılımın kullanım alanınıngenişliğidir, kullanıcılara ulaşılabilirliğive verimli kullanılırlığıdır.Firefox, OpenOffice, Pidgin, Gimp, kaynakkodu açık ve GNU GPL lisanslıCRM, HRM uygulamaları, internet tabanlıveri saklama ve işleme hizmetleri,Wikipedia, WordPress, MediaWiki gibiÖzgür Yazılım ürünlerinin geçiniz kullanıcıpayını, kaynak kodu kapalı yazılımüreticileri yanlarına dahi yaklaşamamaktadır.Gelelim hala aşmış bilgisayarcı işletimsistemi sanısına: bu yanlış bir algı olduğugibi sınırlayıcı bir bilgi edinimidirve aynı zamanda piyasa hakimlerinceyayılan fısıltıdır sadece. Çünkü tersi olsaidi pazar paylarında küçülme olacaktı;bu karlarında azalma demektir. Kaynakkodu kapalı yazılım üreticilerindenişletim sistemi ile iştigal eden firmanınGNU/Linux dağıtımlarının pazar payındanbir %1'lik dilim dahi almasına tahammülüolmadığı için sürekli olarakreklam, sürekli olarak devlet, donanımüreticileri ve teknoloji mağazaları ilekısıtlayıcı anlaşmalar yaptığı aşikar.Son olarak yazdığınız belki de tercümeettiğiniz yazıdan Özgür Yazılım nedir,GNU nedir, Linux nedir, GNU/Linux ne-

dir bilmediğiniz ortaya çıkıyor; haliylebilgisayar ile tost makinesinin arasındakiayrımı da bilmediğiniz yorumunavarıyorum. Sizin mantığınız ile yürüyecekolur isek bilgi paketlenip sadece kiralanmaksureti ile satılan bir ürün[17]olup tüm bilgisayarlar sadece ve sadeceMicrosoft firmasının ürünleri ile insanlarlailetişime geçmek için tasarlanmıştır.Soru:Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Windows işletim sisteminin sevmediğibir şey varsa o da geriye dönük ve u-yumlu olmamasıdır. 2001 yılında piyasayasürülen bir bilgisayara bugün WindowsXP[18] yüklendiği zaman nedenikisi de 9 yıl önce piyasaya sürüldüklerihalde sistem verimsizleşmektedir; hattaaçılmamaktadır. Soruyu genişletirsek:bugün satın alınan yeni bir bilgisayardakurulu olan Microsoft Windows 7 işletimsistemi daha yılını hatta 6 ayını doldurmadanneden çöker ve hantallaşır,hata vererek kapanır, kilitlenir? Nedengüvenlik yoksunudurlar?SonsözSon sözü ben değil saygı duyduğum üçkişi söyleyecek ve üçünün de ortak noktasıbilginin ve özgürlüğün, aydınlanmanınve ilericiliğin, araştırmanın vebilmenin erdem olduğu; cahilliğin isekötülüğüdür."Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmaz."Uğur Mumcu"Bana bir harf öğretenin bin yıl kölesiolurum." Hz. Ali“Gerçekçi ol imkansızı iste." ErnestoChe Guavera[1 ] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/Linux[2] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/GNU[3] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zg%C3%BCr_yaz%C4%B1 l%C4%B1 m[4] Detaylı bilgi için bakınız:http://www.debian.org/intro/free.tr.html[5] Detaylı bilgi için bakınız:http://www.kernel.org/[6] Detaylı bilgi için bakınız:http://www.openoffice.org.tr/[7] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Telif_haklar%C4%B1[8] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/Wordpress42Makale: Özgür Yazılım Yüksekten Uçar[9] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/Apache_HTTP_Sunucusu[1 0] Detaylı bilgi için bakınız:http://tr.wikipedia.org/wiki/Android_%28Mobil_%C4%B0%C5%9Fletim_Sistemi%29[1 1 ] Mozilla Firefox 3, Firefox ağ tarayıcısının1 7 Haziran 2008'de çıkan sürümüdür. Gecko1 .9 kullanır. Çıktığı gün yapılan 8 milyonindirmeyle birlikte Guinness Rekorlar Kitabı'nagirmiştir. Kaynak:http://tr.wikipedia.org/wiki/Mozilla_Firefox_3[1 2] Konu üzerine detaylı bir makale: “SerbestPiyasa Düzeni Masalı ve Özgür Yazılımlar”http://ozguryazilimsendikasi.org/?p=327[1 3] Detaylı bilgi için bakınız:http://www.belgeler.org/[1 4] İnceleyiniz: http://seminer.linux.org.tr/ vehttp://www.ozgurwebgunleri.org.tr/[1 5] Microsoft'un ülkemizde uyguladığıpolitikaya karşı indirilmiş darbe için bakınız:http://www.mecburdegilsiniz.com/[1 6] Bakınız: http://yahoyt.com/h/8890/dortdortluk-tarayici-firefox-4-beta-4[1 7] Kitaplar da satılır; ancak yazarlar kitabınkapağı içine kaynak gösterilerek ya da izinalınarak alıntı yapılabileceğini belirtirler. Kezagazeteler, dergiler ve köşe yazarları da...[1 8] Microsoft Windows XP işletim sistemininpiyasaya çıkış tarihi 25 Ekim 2001 'dir.

Fadike'ninNotDefteri36. Pardus GNU/Linux’un kurulumunda, klavye haritasıseçimi ekranında, neden ön tanımlı olarak Q klavye seçimivardır; hâlâ anlayabilmiş değilim. Kaldı ki, güzel TürkçemizdeQ harfi yok ve bu harfin sağladığı sese karşılık, “K”ve “U” harfleri mevcut. Alfabemizde olmayan bir harfi, yasalolmayan yollarla klavyemize koymuşlar yıllar önce vekimse suçluyu aramıyor. Suçlu kim mi? Haliyle bu TürkçeQ klavye ucubesini ithal edenler ve bu duruma göz yumanlar;yani F klavyeye sahip çıkmayanlar!37. Türkçe F Klavyenin varsayılan olması için, acilen PardusGeliştirici Ekibi’ne yazmak gerek.38. Pardus kurulumundaki disk bölümlendirme aracı, banamı yetersiz geliyor sadece bilmiyorum. Ancak ilgili sabitdisk birimini Debian’da olsun, Arch Linux’ta olsun nereyebağlamak istediğime nasıl karar veriyorsam; Pardus'ta da aynısını yapmak istiyorum. Örnek mi? Pardus'un kurulumyönetim aracı YALI ile disklerinizi bölümlendirip,kök dizini ve takas alanını yarattınız. Kullanıcı ev dizininive geriye kalan boş alanı, mecburen, genel veri depolamaalanı olarak /mnt/archive dizinine bağlamak zorundasınız.Yani disk bölümlemede seçeneğiniz en fazla 4!39. Geçen sayımızda Yaşar arkadaşımızın yazısında anlatmışolduğu, Pardus'un taban sistem olarak KDE olmaksızınkurulumu denenmiş olup, Asus EeePC 1001HA modelNetBook üzerinde gayet verimli çalıştığı gözlenmiştir. Arkadaşımızı,çalışmasından ötürü tebrik ediyorum bir kezdaha. Unutmadan belirteyim ki bu çalışma IBM NetVista634971G İş İstasyonu sistemime de yeniden hayat verdi!Çok mutluyum.40. Özgür Yazılımcılar olarak, kaynak kodu kapalı yazılımlarkullananları, GNU/Linux dağıtımlarına sürekli göç ettirmeyeçalışıyoruz. Hepimizin ikna turları neredeyse sonsuzaulaştı. Ancak göç edenlerin tatmin durumu nedir takipediyor muyuz? Kurulum sonrası destek veriyor muyuz?41. Bilgisayar eşittir Windows, internet eşittir Em-Es-Endenklemi içinde hapsolmuş kullanıcıları, Mozilla Firefoxile GNU/Linux dağıtımlarıyla tatmin edebiliriz ancak zamanegençliğinin neredeyse her şeyi demek olan görüntü-43

Fadike'ninNotDefterilü konuşma için sunacağımız seçenek, hiç de tatmin edicideğil. İnsan bir kere alışmaya görsün rahatlığa!42. Tamam, protokoller kısıtlanmış olabilir; ancak bu kadarverimli ve örgütlü çalışan bir yapı olarak özgür yazılımında bu sorunun üstesinden hakkıyla gelmesi gerekmezmi? Net olarak çözüme ulaştırılamayan bu sorun, her geçengün aramıza katılacak onlarca kişiyi engellemekte.Düşünsenize, kullanması ve yönetimi (yer yer) çok kolaybir sistemi kuruyorsunuz ve sadece görüntülü konuşmayapamadığı için kullanıcı bir kalemde GNU/Linux'u siliyor.Emeğe yazık!43. Pardus'un kullanıcı dostluğu, (yani geliştirme sürecindevurgusu yapılan son kullanıcı odaklılık) kurulum CD'sininmevcut haliyle -maalesef- eski sistemlerde (1998 ve2002 arası) pek de geçerli olamıyor. Kullanıcı dostu olabilmesiiçin, Yaşar arkadaşımızın anlattığı yöntem şart. Korkmayın,deneyin!44. Özgür yazılım diyoruz, GNU/Linux diyoruz, son derecekullanışlı, verimli, iş bitirici diyoruz. Ancak ev bilgisayarlarımızdışında nerede sıkça kullanılıyor özgür yazılım? Cep telefonlarına daha yeni yeni girmeye başladı vebunu da Google'a borçluyuz; malum, Android. Arabalarda,yol bilgisayarlarında, basit yönlendirme tabelalarında yada işimizi gören nice elektronik alette görebiliyor muyuzözgür yazılımı? Görmek, bilmek ve de kurcalamak istiyorum!45. Amerikan film ve dizilerinde, bilgisayar başında yapılanişlerin tamamında Apple ürünleri kullanılır; hatta budurum dizilerde adeta fanatiklik düzeyindedir: Görülenekranda, oyuncu bir şey yapmaz ama ekranda olabildiğincepencere açıktır ve kimi kez de fantastik işlemler yapılırbir tıkla! Müzikçalar için istisnasız iPod, telefon içinseiPhone kullanılır! Tüm bu davranışlar bilinçli olup, Appleve yapımcı arasında imzalanan gizli reklam sözleşmeleridir;yani tamamen duygusal !46. Özgür yazılımın devasa şirketleri olmayabilir ama devasaörgütlü bir gücü var. Önemli olan, bu gücün yerel o-larak güçlendirilmesi ve kullanıcıların bilinçlendirilmesi.Özgür yazılım kullanmak, yalnızca bir dağıtım kurup Fire-44

Fadike'ninNotDefterifox ile internete girip, Pidgin ile mesajlaşmak değildir. Yazılımözgürlüğüne, dahası bilginin özgürlüğüne sahip çıkmaktır.Bu davranışın en güzel örneği ise, geçtiğimiz aylardaPardus'un, kaynak kodları kapalı Jira'yı kullanmasıve gelen ciddi tepkiler üzerine bundan kerhen vazgeçmesidir.Bu olayın da takipçisiyiz!47. Bugünlerde birçok dağıtım denedim minik dizüstü bilgisayarımda-netbook’umda-. Ancak hâlâ ne yapmak istediğimekarar verebilmiş değilim. Çünkü ne yaptıysam hâlâRalink kablosuz ağ bağdaştırıcımı kuramadım; ancak pesetmek yok! Uğraşmaya devam.Dil Denetleyicisi’ni kurarım. Pardus kurduysam da kullanmadığımyığınla uygulamayı kaldırırım.50. Bir anda aklıma takıldı, acaba sistemimde Mono kurulumu? Hemen var mı yok mu diye araştırmaya girişmedenverdim komutu: sudo pacman -Rm mono. Pacman'inverdiği cevap; “Paket bulunamadı.”48. Özgür yazılım kullanmak; kişiye, araştırma şevki getiriyorve kurcalama yetisini de bir hayli arttırıyor. Doktorreçetesi gibi olacak ama: Bir ömür boyu Özgür Yazılım!49. Yeni kurduğum bir dağıtımda yaptığım ilk iş, kullanmayacağımbir yığın uygulamayı kaldırmak ve benzerlerinikurmak oluyor. Örnek mi? OpenOffice.org paketlerinihemen kaldırıp Abiword ve Gnumeric kurarım, Xfce kurduysamMidori internet tarayıcısını ve mutlaka ZemberekFadike Bezİstanbul, Eylül 201 0fadikebez@gmail.com45

Dağıtım TanıtımıHamit Giray Nart (hamit@pardus-linux.org)Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Hadron GNU/Linux“Derleme çiftliği olarakGentoo yapısına sahip;portatif, güçlü, kararlı,modüler ve etkin birGNU/Linux dağıtımıdır.”Böyle tanımlıyor dağıtımıngeliştiricisi Burak Sezer, Hadron'u.Hadron, Burak Sezer'in kişisel olarakgeliştirdiği bir GNU/Linux dağıtımı. 18Ağustos tarihinde, Hadron'un Alfa sürümü,İnternet'teki yerini aldı[1]. Prealfa2sürümünden beri Hadron'u izleyen vegelişmesini merak eden bir GNU/Linuxkullanıcısı olarak, daha önce CD'lereyazarak çalıştırdığım ve kurcalamayaçalıştığım Hadron'un, Alfa sürümünüise USB belleğe ve sabit diske yazarakdenemeye karar verdim.Girişten de anladığınız üzere Hadron,taşınabilir bir GNU/Linux dağıtımı. Hattataşınabilirlik, Hadron'un anahtar ö-zelliği diyebilirim. Peki Hadron'u, taşınabilirdiğer GNU/Linux dağıtımlarındanayıran nedir? Öncelikle, Hadron'unbir “çalışan” (Live) dağıtımdan oldukçafarklı oluşu. Hadron'un özünde, “çalışan”bir dağıtım olması yatsa da, onatam olarak bir “çalışan” dağıtım demekdoğru olmaz.İndirdiğiniz ISO kalıp dosyasını bir CD'ye yazmanız halinde tam anlamıyla bir“çalışan” Hadron'unuz olacaktır. Aynendiğer “çalışan” dağıtımlar gibi CD'dençalışan, sabit diske hiç dokunmayan vebilgisayar kapandığı zaman hiçbir şeykalmayan bir işletim sistemi.Ancak Hadron, bir USB belleğe de rahatlıklayerleşiyor. USB'den çalışanbaşka dağıtımlar yok mu? Elbette var.Ancak Hadron kendi yapısı ve lpms modülyöneticisi sayesinde diğer USB dağıtımlarındanoldukça farklı yapıda çalışıyor.46Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux AlfaYalnızca USB belleğe değil; Hadron, sabitdiskinize de yerleşebiliyor. Bakınburaya dikkatinizi çekerim; hem bucümlede, hem USB ile ilgili cümlede“kurulan” demedim, “yerleşen” dedim.Üstelik bunu da, diski bölmeden veyabiçimlendirmeden, sadece GRUB'aHadron'u ekleyerek halledebiliyorsunuz.O zaman da kurulan bir dağıtımgibi çalışıyor. Ancak herhangi bir kurulumaşaması olmadan. :-)Ben de Hadron'u, kurulan bir dağıtımgibi davranan bir “çalışan” dağıtım olarakniteleyeceğim.Hadron'un Kurul...Pardon... Yerleştirilmesi:-)[1] ve [2] adreslerinden indireceğinizHadron Alfa sürümü ISO kalıp dosyasını(299MB); K3B, Bresaro ya da kullandığınızCD yazılım uygulaması ile birCD'ye yazabilirsiniz. Bilgisayarınızı CD'den açarak Hadron'u başlatabilirsiniz.Aslında listede her şey açıkça yazıyor.“boot:” kısmına parametreleri yazarakaçabiliyorsunuz. Açılış ortamınız USBise, doğrudan Enter tuşuna basıyor;CD-ROM ise “cdrom” yazarak Hadron'ubaşlatıyorsunuz. CD ortamından başlatmanızdurumunda, tipik bir çalışan da-

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux Alfa2- Hadron'un, USB ya da sabit diske kopyaladığınız zaman,kök dizininde, profil adınızı taşıyan boş bir klasör oluşturmak.Hadron, yaptığınız ayarlara göre, onun içini dolduracaktır.Böyle birden fazla da kullanıcı profili oluşturabilirsiniz. Ancakoluşturduğunuz profil klasörleri, diskte oldukça fazla yertutacaklardır.Hadron'u CD'ye yazmışsanız, profil oluşturmanızın zaten biranlamı yok.ğıtım elde ettiğiniz için, ayarlarınız kalıcı olmuyor. AncakUSB ya da sabit diske yerleştirmeniz durumunda, bir kullanıcıprofili oluşturarak, ayarlarınızı kalıcı hale getirebiliyorsunuz.Kullanıcı Profili Oluşturmakİlk olarak belirtelim ki, kullanıcı profili, kullanıcı adıyla aynışey değil. Kullanıcı profiline, aslında, yapılmış sistem ayarlarınıyükleyen bir ana açılış ayarı diyebiliriz. Hatta belki de,ayrı bir Hadron diyebiliriz. Profil oluşturmak için iki yol izleyebilirsiniz:1- İlk açılışta, “boot:” kısmına (listede belirtildiği gibi)fresh=profil_adınız şeklinde bir parametre girmektir.Hadron, kök dizininde belirttiğiniz profil adında bir klasör o-luşturacak ve değişikliklerinizi (sistem ayarları, yüklediğinizpaketler vs...) bu klasör altında tutacaktır.Açılışta bir profili yüklemek içinse, yapmanız gereken“boot:” kısmına profile=profil_adınız parametresini eklemek.Bunu her açılışta yapmak durumundasınız. Bunu otomatikyaptırmak içinse, Hadron'u USB'ye kopyaladıysanız,extlinux.conf dosyasının USB kısmındaki (label hadron yazanbölüm) append satırının sonuna; sabit diske kopyaladıysanız,mevcut GRUB'ınızdaki menu.lst (Pardus'ta grub.conf)kernel satırının sonuna profile=profil_adınız parametresiniyazmak gerekiyor.Hadron'da varsayılan olarak iki kullanıcı var. Biri “root”, diğeriise “lepton” kullanıcısı. Her ikisinin şifreleri de “hadron”.Hadron'u ilk açtığınızda, otomatik olarak “lepton” kullanıcısıolarak açıyorsunuz. Giriş ekranı gelmiyor. Güvenlikayarlarından, otomatik girişi kapadığınız zaman, sonrakiaçışınızda, kullanıcı adı ve şifre soruluyor. Giriş ekranındanayrıca, -yüklediyseniz- diğer masaüstü uygulamalarına veHadron'un desteklediği -ki Türkçe de mevcut- diğer dillerede geçiş yapabiliyorsunuz.47

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10USB Bellekte Hadron AlfaEn az 500MB'lik bir diske ihtiyacınız var. Hadron ISO kalıbı,melez (hybrid) olmadığı için “dd” kullanarak USB'ye yazılamıyor.O yüzden biraz uğraşacağız. İlk olarak USB belleğinizitakın ama sisteme bağlamayın. “fdisk -l” komutu ile USBbelleğinizin adresini öğrenebilirsiniz. Bende /dev/sdc olaraklistelendi. Gerçekleştireceğimiz 3 adım var:1- USB bellekte bir Linux bölümü oluşturmak.2- Hadron'u kopyalamak3- Bootloader oluşturmak.İlk olarak, fdisk /dev/sdc komutunu çalıştırın. “Komut?” sorularınasırasıyla d (tüm bölümleri sil), n (yeni bölüm oluştur),p (birincil bölüm oluştur), 1 (1 bölüm oluştur. 4'e kadarseçenek var. Ben tek bölüm oluşturacağım için 1 dedim),sonrasında ayırdığınız bölümler için boyut belirtin. Bunubaşlangıç ve bitiş silindir numaraları ya da boyut (K,M,G)seçenekleri ile yapabilirsiniz. a (bölümü boot olarak işaretle),numara olarak 1 deyin ve ardından w ile uygulamaya geçin.Konsolun işi bittikten sonra, USB belleğimiz kopyalamaiçin hazır. Ardından bir Linux bölümü oluşturmamız gerekiyor.Bunu da, mkfs.ext4 /dev/sdc1 -L hadron komutu ileyapıyoruz. “ext4” yerine, mevcut Linux dağıtımınızın desteklediğibir Linux dosya sistemi belirtebilirsiniz. “hadron” yerineise belleğinize isim verebilirsiniz. Elbette /dev/sdc1 bendekiadresti. Sizin USB belleğinizin adresi ne ise, o adresibölüm numarası ile birlikte yazacaksınız.Sonrasında, USB belleğe, MBR'yi yerleştirmemiz gerekecek.Bunun için önce “syslinux” paketini kurmanız gerekecek.Pardus için sudo pisi it syslinux komutu ile kurabilirsiniz.Sonrasında ise, USB belleğe, mbr.bin dosyasını yazacağız.Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux AlfaBunun için,dd if=/usr/lib/syslinux/mbr.bin of=/dev/sdc komutunuçalıştırıyoruz. Dağıtımınıza göre /syslinux/mbr.bin konumufarklı olabilir.Sonrasında ise, Hadron Alfa kalıp dosyasını ve USB belleğimizisisteme bağlıyoruz. Her ikisi için de /mnt klasörü altındaiki dizin oluşturabilirsiniz.mkdir -p /mnt/hadron (Hadron kalıp dosyası için)mkdir -p /mnt/usbbellek (USB bellek için)Sonra bu dizinlerimize, kalıp dosyasını ve belleğimizi bağlayalım.mount /dev/sdc1 /mnt/usbbellekmount -o loop /Hadron/ISO/adresi.iso /mnt/hadronBu komutlarla, USB belleği, /mnt/usbbellek; Hadron kalıpdosyasını ise /mnt/hadron klasörlerine bağladık. Sonrasındaise /mnt/hadron içeriğini, /mnt/usbbellek klasörüne kopyalayacağız.Yani Hadron ISO dosyasının içeriğini, USB belleğimizeyazacağız. Bunun için;cp -a /mnt/hadron/* /mnt/usbbellek komutunu veriyoruz.Kopyalama işlemi bitince, açılışı yapılandırmamız gerekecek.Bunun için /mnt/usbbellek/boot/isolinux dizini altına giderek,“isolinux.cfg” dosya adını “extlinux.conf” olarak değiştirinve dizin içerisinde konsolaextlinux -i /mnt/usbbellek/boot/isolinux/ komutunu verin.Hadron'un USB belleğe yazılımı bu kadar. Sonrasında isekullanıcı profilimizi oluşturmamız gerekiyor ki, ayarlarımızgeçici olmasın. Bunun için önce,mkdir /mnt/usbbellek/profil_adı komutu ile, USB bellği-48

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10mizin kök dizininde, profil adımız ile aynı isimde boş bir klasöroluşturuyoruz. Sonra, /mnt/usbbellek/boot/isolinux/ klasörüaltındaki “extlinux.conf” dosyasını açarak “labelhadron” kısmındaki append ile başlayan satırın sonunaprofile=profil_adı parametresini ekliyoruz. Bir ipucu olarakda, Hadron dili İngilizce olarak geliyor ve klavye dizilimi deİngilizce klavye. Ancak Türkçe desteği mevcut. Profil parametresininardına keymap=trq ekleyebilirsiniz.Editörün NotuUSB Bellekte Hadron Alfa başlığı altında, MBR yazma işlemininardından USB belleğe /mnt/hadron dizinin içeriğinin kopyalanmasıişlemini, komut satırı kullanmayak şu şekilde gerçekleştirebilirsiniz:1 - USB bellek bilgisayara bağlandığında, dizin görünümündeaçın.2- /mnt/hadron dizinini açın.3- /mnt/hadron dizini içeriğini USB belleğe kopyalayın.Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux Alfamkdir -p /mnt/hadronmount -o loop /Hadron/ISO/adresi.iso /mnt/hadronSonrasında /mnt/hadron içeriğini kök dizinimize kopyalıyoruz.cp -a /mnt/hadron /Sabit diske Hadron'u kopyaladığımızdaysa, profil klasörümüzükök dizini içinde oluşturuyoruz. Sabit disk kurulumunda,dosyalarda herhangi bir değişiklik yapmıyoruz. Bunun yerine,mevcut açılış yöneticimize Hadron'u elle eklememiz gerekiyor.Ben, Pardus 2009.2 kök dizinine eklediğim için kendiGRUB ayarlarımı belirteceğim. /boot/grub/grub.conf dosyasınıaçarak altına şu satırlar ekleniyor.title Hadronroot (hd0,0)kernel (hd0,0)/boot/vmlinuz profile=hgn keymap=trqinitrd (hd0,0)/boot/initrdGeriya kalan işlemler için yukarıda anlatılan yolu izlemenizgerekecektir.Sabit Diskte Hadron AlfaBurada da izleyeceğimiz iki adım var:1- Hadron'u kopyalamak2- Mevcut GRUB'a açılış satırlarını eklemekHadron kalıp dosyasının içeriğini açmak için bir klasör oluşturup,ISO içeriğini oluşturduğumuz klasöre bağlıyoruz.49Buradaki ayarlarda Pardus ve Hadron aynı disk bölümü içindelerve her ikisinin kök dizini de hda1 içinde. Burada,GNU/Linux dizin hiyerarşisine aykırılıkta bir hareket yaparak,kök dizini altında profil klasörü oluşturuyoruz (buradakiayarlarda profil klasörünün adı “hgn”). Ancak bu durum neişletim sistemleri ne de kullanıcı için bir sorun teşkil etmiyor.Burada dikkat etmeniz gereken husus ise, kurulu dağıtımile Hadron'un ayarlarının çakışmaması. Pardus 2009,kernel için kernel-(sürüm numarası) dosyasını kullanırken;Hadron vmlinuz kullanıyor. initrd içinse, Pardus initramfsararken, Hadron initrd'yi arıyor. Eğer mevcut dağıtımınız davmlinuz ve initrd dosyalarını arıyorsa, Hadron ile çakışacaktır.Buna çok dikkat edin.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Editörün NotuSabit Hadron Alfa başlığı altında,GRUB komutlarında geçen (hd0,0) ifadesitemsilidir. /mnt/hadron dizini içeriğikök dizine kopyalayan kullanıcılar,(hd0,0) ifadesini Pardus'un bulunduğudiske göre ayarlamalıdır.Kök dizine kopyalanma işlemini yapmakistemeyenler, sabit sürücülerinde ayrıbir disk bölümü oluşturup, /mnt/hadroniçeriğini oluşturdukları yeni disk bölümünekopyalayabilirler. Ancak böyle birdurumda, yukarıda verilmiş olan GRUBkomutlarında geçen (hd0,0) ifadesininyeni diske göre düzenlenmesi gerekmektedir.Hadron, USB bellek ya da sabit diskede yazılabilinerek, normal bir dağıtımgibi de kullanılabiliyor. Bu açıdan bana,Puppy dağıtımını hatırlattı. Ancak çalışmaprensipleri farklı. Puppy -elbetteFrugal kurulum seçeneğini seçersenizsabitdiskinize bir kalıp dosyası atıyor.Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux AlfaAçılışta bu kalıp dosyasını ana belleğeaçıyor ve oradan çalıştırıyor. Hadronise, kalıp dosyası yerine, bir profil klasörüoluşturuyor ve onu kullanıyor.Taşınabilirlik ve hız avantajının yanındaHadron, modüler bir dağıtım olma özel-Hadron (Alfa)İlk izlenim: Çok süratli. Açılış süresi bakımından,denediğim dağıtımlardanGoogle ChromeOS'un ardından ikincisırada. Uygulamaların çalışma hızı açısındansa,ChromeOS ve Puppy (Frugalkurulum) ardından üçüncü sırada.Hadron, Gentoo'yu bir derleme çiftliğiolarak kullanmış olsa da başlı başınabir dağıtım. Bir x86 dağıtımı, yani 32-bit. Özünde çalışan bir dağıtım olan50

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10liği de taşıyor. Bu ne demek şimdi?Hadron geliştiricisi Burak Sezer'in, yinekendi çabalarıyla oluşturduğu ve Hadron'dagömülü olan bir başka projesidaha var: lpms. Lpms'ye, tek cümleyle,Hadron'un paket yöneticisi de diyebiliriz.Ancak lpms, normal bir paket yöneticisideğil. Lpms, Python programlamadili ile yazılmış bir kullanıcı gereci.Normal bir paket yöneticisi, paketlenmişuygulamayı deposundan indirip, bağımlılıklarınıkontrol eder. Eksik olanlarlabirlikte paketi indirerek açar vegereken ayarlamaları (kısayollar vs...)yaparak, uygulamayı çalışacak hale getirir.Lpms ise, Portage ile derlenmişpaketleri, modül tanımlamalarını okuyarakorganize ediyor. Kurulması istenilenmodülleri, uzak kaynaktan indirerek,bir depo içinde organize edebiliyor,kurulum işlemi sırasında modüllerin i-çeriği hiçbir yere kopyalanmıyor, herbiri ayrı bir dosya sistemi olan modüller,kök dosya sistemine özel bir şekildebağlanıyor. Veritabanı uygulaması içinseSqlite kullanıyor. Lpms, birden fazlauzak kaynak da kullanabiliyor. Sadecebu kadar da değil. Lpms, kullanıcıya,bu modüller üzerinde ayarlama, etkinleştirmeve kullanımda olanları devredençıkarma gibi kontrol imkanı da sağlıyor.Hadron, Linux kernel 2.6.34 kullanıyor.Hadron ISO kalıp dosyası, varsayılanmasaüstü yöneticisi olarak Xfce4 ilebirlikte geliyor. Ancak depoda Awesome,Fluxbox, LXDE ve Openbox mevcut.Nvidia kartlar için, nvidia-currentsürücüleri de depoda mevcut. Resim iş-Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux Alfaleme için Gimp 2.6.10 ve hafif bir resimgörüntüleyici GpicView var. E-posta istemcisiiçin Thunderbird 3; İnternet tarayıcısısınıfında ise Firefox 3.6.8 ileChromium 5.0.37 depoda mevcut. Sohbetprogramlarından ise emesene 1.5,Pidgin 2.7.2 ve Skype 2.1 uygulamaları51

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10var. Ofis olaraksa Abiword 2.6.8, Gnumeric1.10 hesap tablosu ve OpenOffice3.2.1 uygulamaları bulunuyorlar. Çokluortam içinse Gnome-Mplayer veAudacious 2.4 Hadron deposunda.SonsözHadron, Burak Sezer'in kişisel çabasıve gayretleri sonucu ilerleyen bir dağıtım.Alfa aşamasında olan Hadron'uneksikleri de var. Çevre birim desteğindeeksiklikler var. USB dosya sistemininhassasiyetinden dolayı, profillerde bozulmalarolabiliyor.Hadron'u Burak Sezer, kendi çabalarıile geliştiriyor. Tek başına olduğu için,Hadron'un gelişimi ağır ilerliyor. AncakPrealfa2'de yanıt olarak devamlı “nanik!”aldığım Hadron, Alfa sürümündegeldiği noktayla, dağları denizleri aşmış.Şu an bulunduğu düzeyi ile Hadronbana, kararlı sürümü için, umuttançok daha fazlasını vadediyor.Bu da benim Hadron'um işte. :-)Son kullanıcılar; Hadron'u indirip USBbelleğinize yazın. Sonra atın cebinize,istediğiniz yere gidin. USB'den açılabilecekbir bilgisayara takın belleğinizi,başlayın çalışmaya. Sonra çıkarın belleğinizi,başka yerde başka bilgisayardakaldığınız yerden devam edin.Masaüstü bilgisayarında deneyecek o-lanlar, hiç uğraşmayın CD ile sanal makineile falan. Yazıverin ISO içeriğinikök dizininize. Koşturun Hadron'u.Tamamen Özgür Yazılım olan Hadron'un geliştirilmesine katkıda bulunmak52Dağıtım Tanıtımı: Hadron GNU/Linux Alfaisteyen GNU/Linux'çular; Burak Sezer'e, Hadron'un proje sayfasından [2], blogundan[3]ya da Freenode sunucularıüzerinde #hadron kanalından ulaşabilirsiniz.[1 ]http://sourceforge.net/projects/hadrongnulinux/[2]http://www.hadronproject.org/[3]http://buraxezer.wordpress.com

Kitap TanıtımıHamit Giray Nart (hamit@pardus-linux.org)Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Invent Your Own Computer Gameswith PythonPython ile Kendi Bilgisayar OyunlarınızıOluşturunISBN: 978-0-9821060-1-3Sürüm No: 13Yazar: Albert SWEIGARTBu yazıda, varlığından istihza.com sayesindehaberdar olduğum, bir e-kitabı tanıtacağım.Kitabın başlığı, kitabı tekcümle ile tanımlarken, bana söyleyecekbir şey bırakmamış. Kitap, Python kullanarak,nasıl kendi oyunlarımızı yapacağımızıanlatıyor. Başlıktan, bir başkaşeyi daha anladınız sanırım. Kitap İngilizceve ne yazık ki Türkçe çevirisi yok.Başlığın eksiklerini ise, yazarın önsözütamamlıyor. 9 yaşındayken, BASIC iletanışan yazar, Python gibi ciddi amason derece kolay bir dilin kendisi gençkenbulunmadığından için hayıflanıyorve yeni nesil programcıların şanslı olduklarınıbelirtiyor.436 sayfalık kitap, CreativeCommons3.0 (CC) ile lisanslanmış. Ticari olmamakve benzer bir lisans ile dağıtmakkoşuluyla, serbestçe dağıtıp paylaşabilmekte.53Kitap, 20 bölümden oluşuyor. İlk üç bölümde,Python'ın kurulumundan başlayarak,dilin yapısı, kabuk etkileşimi iledeğişkenler tanımlanmış ve herkesin-genelde- ilk programı olan “HelloWorld” açıklanmış :) Sonraki 17 bölümdeise, Python'un oyunlarda kullanılanfonksiyonları, örnek oyun kodları ile a-çıklanmış. Sayı tahmin etme, adam asma,tic-tac-toe (XOX), jokes gibi oyunlardakomutlar anlatılırken; diğer bö-Kitap Tanıtımı: Python ile Kendi Bilgisayar Oyunlarınızı Oluşturunlümlerde ise, akış diyagramları, Debuggerkullanımı, koordinatların kullanımı,yapay zeka, grafikler ve animasyon ileseslerin ve müziklerin kullanımı anlatılıyor.Kitap, oldukça eğlenceli bir biçimde, a-deta oyun oynar gibi, Python ile oyunyapımını anlatmış. Yani, anlayabileceğinizüzere, Python programlama diliniöğretmeyi amaçlamış bir kitap değil.İkinci olarak kitap, diğer programlamakitapları gibi genelden özele gitmemiş.Temel konu ve kavramları verip, bunlarıörneklendirmek yerine; doğrudan örneklebaşlayarak, açıklamaları ve kullanımlarıbu örnek üzerinden vermiş. Yanikitapta bol bol ve uzun uzun örnekkodlar bulacaksınız.Kitap, gençlerden yetişkinlere, dahaönce hiç programlama dili deneyimiolmayıp da profesyonel bir programlamadilini, oyunları kullanarak tanımakisteyen herkese hitap ediyor.Bu e-kitabı, http://inventwithpython.com/adresinde, HTML ve PDF formatlarındabulabileceğiniz gibi, Amazon.com'dan25$ karşılığında basılı kitap biçimindede alabilirsiniz. Sitede yalnızca e-kitabınkendisi değil; kitapta kodları yazılmışoyun ve dosyaları da bulabilirsiniz.

Pardus-Linux.Org eDergi | Sayı 23 | Eylül '10Arka KapakPardus-Linux.Org eDergi, bir Pardus Kullanıcıları Derneği hizmetiolan Pardus-Linux.Org Ailesi tarafından hazırlanmaktadır.Tasarımında sadece özgür yazılımlar kullanılan elektronikdergimizde geçen eserler, yazar tarafından aksi belirtilmedikçeCreative Commons 3.0 by-sa ile dağıtılmaktadır.Alıntıların kendi lisansları geçerlidir.Bu Sayıda Emeği GeçenlerAydın BezBurak SezerErdem ArtanHamit Giray NartHarun DeğerKemal KarataşMelike İlteralpOnur TunaUğur ÇaylıkYasin ÖzcanSiz de Pardus-Linux.Org eDergi'nin bir parçası olmak ister misiniz?Pardus-Linux.Org eDergi için her zaman daha iyisini yapabilmek için,yazar, tasarımcı, imla denetçisi olarak bizimle bu gemide kürek çekebilir,aklınıza gelen herhangi bir konuda yardımcı olabilir ve bu heyecanabizimle ortak olabilirsiniz.Farklı, orijinal ve okunabilir bir dergi için bize katılmak ve tamamengönüllülük esası ile aldığımız haza ortak olmak isterseniz tek yapmanızgereken, http://www.pardus-edergi.org adresindeki "Katkıda Bulunun"bölümünü okumak.Bekliyoruz.