“Kendime engel olamıyorum!” - Tilkinin Dilinden

sayı 27 - Kasım 2010özgürlükiçin.com e-dergiOyun Zamanı:Blobby VolleyEclipse ve PythonStatusNet Nedir?Röportaj:Anıl ÖZBEK“Kendime engel olamıyorum!”

içindekilerkünye03.04-08.09-11.12-13.14-16.17-19.20-22.23-25.26-28.29-34.35-38.39-5051.EditördenHaberlerStatusNet Nedir?ColibryBlobby VolleyVDriftDaha Kullanışlı Bir MenüPamuk Eller Veritabanına – 2Eclipse ve PythonPgAdmin IIIPardus Yaz Stajı ProjeleriRöportaj: Anıl ÖZBEKSon SayfaBu sayının Editörü:Filiz GÜNELKünye:Ali IŞINGÖR,Anıl ÖZBEK,Çağrı EMER,Gizem BELEN,İrem ÇOBANOĞLU,Mustafa CEYLAN,Tuğsan ÜNLÜ,Umut ALBAYRAK,Ülgen SARIKAVAK,Varol MAKSUTOĞLU.Tasarım:artistanbul(Pınar ESKİKAN)Kapak Görseli:A. Murat EREN (CC by-sa)Özgürlükİçin e-dergisi,Creative Commons(by-nc-sa) 3.0 ile lisanslanmıştır.Pardus ismi ve logosu,TÜBİTAK UEKAE’nin tescilli markasıdırBu yayın, Özgürlükİçin topluluğu tarafından hazırlanmaktadır.02

editördenFiliz GÜNELfiliz.gunel@gmail.comUmarım Siz de Keyif Alırsınız!Merhaba,Özgürlük İçin e-dergi 27. sayısı için bu ayın aşçısı benim. Editörlük teklifi CeBITfuarında geldi. Geldiği an çok heyecanlanmıştım ve bir de sanırım yerimdeduramamıştım. Özgürlükİçin’de önceden de bir yazım yayınlanmıştı. Fakatasıl giriş olarak bunu kabul edeceğim. Editör olarak ilk deneyimim olmasınakarşın; üstesinden geldiğimi düşünüyorum. Tabii kısıtlı zamanı da göz önündebulundurmak gerek.Bu sayıda bulunan yazılarımızın ilginizi çekeceğini düşünüyorum. Daha fazlamerak uyandırmadan neler olduğu hakkında söz etmek istiyorum. Herkesinmerak ettiği bu yılın projesi olan ÇoMaK. Proje hakkında merak ettiğiniz bilgileridergimizin bu sayısında bulabilirsiniz.Bildiğiniz gibi, Pardus’un 2011 sürümünde OpenOffice.org yerine LibreOfficegelecek. Bu konu hakkında bir haberimiz de var. Hemen diğer içeriklerimizegeçmek istiyorum çünkü gerçekten hepsi birbirinden güzel ve hepsini anlatmakistiyorum :).Google Code-In duyuruldu! Google’ın açık kaynak kodu programı, dünyaçağında 13-18 yaşındaki öğrenciler için bir proje ve haberin devamıdergimizde. Sırada beni çok sevindiren bir haberimiz var, Linux Journalödülleri... “En iyi Linux dağılımı” dalında ilk beşe giren Pardus’umuz pek çokdağıtımı geride bıraktı. 2011 sürümünün bir sonra ki en iyi dağıtım dalındabirinci olması için çok kusursuz çalışması gerekiyor, bunun için test pilotumuzolmaya ne dersiniz?Dergimizde bir de benim bir türlü başaramadığım Blobby Volley oyunu var kisormayın gitsin! Vdrift oyununu CeBIT fuarımızı ziyarete gelen kullanıcılarımızhatırlamıştır sanırım; çünkü fuar boyunca kocaman ekrandan sürekli oynanan veçoğu zaman tatlı rekabetleri eşi sıra getiren bir oyundur kendisi :).Kendimi derginin içeriğini anlatmaya öyle kaptırmışım ki, konulardan ziyade buayın röportajınında ilginizi çekebileceğini düşünüyorum. Evet, Anıl ÖZBEK ileyapılan röportaj kendisini görüp tanışma fırsatım olmuştu. Bunun yanı sıra Pardushakkında da sohbet etmiştik. O hem topluluk yöneticisi hem de beyin yöneticisive gerçekten Pardus için çok çalışan bir geliştirici. Kendisinin artık öğrencilerinePardus anlatacak olmasının gerçekten çok iyi olacağını düşünüyorum.Siz katkıcılarımız sayesinde hazırladığımız e-dergimizin çok cici sayısındaeditörlük göreviniüstlenmekten çok mutluolduğumu belirtmekisterim. Yazarlara,çizerlere kısaca emeğigeçen herkese çokteşekkür ediyorum.Gelecek ayın editörüneşimdiden kolaylıklardiliyorum. Umarımsiz de benim gibiokumaktan keyifalırsınız. :)Keyifli okumalar...03Lumaxart (CC by-sa)

haberlerBu Yılın Projesi: ÇoMaKPardus’un ilk gününden bu yanaPardus’un diğer masaüstü ortamlarıylada KDE ile olduğu gibi uyumluolması istene geldi kullanıcılarca.Eldeki olanaklar doğrultusunda özgürmasaüstü ortamları Pardus depolarınaeklendi. Geçtiğimiz gün NecdetYÜCEL’in günlüğü üzerinden duyurduğuÇoMaK Projesi de bu konuyla ilgilidev bir adımı Pardus kullanıcılarınamüjdeledi.ÇoMaK Projesi kapsamında Pardusdepolarında olmayan masaüstlerinidepoya alınacak ve Pardus teknolojileriKDE bağımsız hale getirilecek.Bu gelişme en çok GNOME taraftarıPardus kullanıcılarını sevindirecektir,Cebit’te ve Özgür Web TeknolojileriGünleri’nde en çok konuşulankonulardan biri de Pardus’un öntanımlıolarak KDE ile gelmesi ve bazıkullanıcıların GNOME veya diğermasaüstü ortamları için özel sürümler(Ubuntu, Xubuntu, Kubuntu gibi)istemesiydi.Pardus, masaüstü ortamı olarakyukarıda da belirttiğimiz gibi KDEile birlikte geliyor. Kendi geliştirdiğiteknolojiler de büyük oranda KDEtabanlı. Bir dağıtımı diğerlerindenayıran özelliklerin başında, dağıtımınkendi geliştirdiği teknolojilergeldiğinden Pardus üzerinde diğermasaüstlerinin kurulup çalıştırılabilirolması, kullanıcılar için yeterliolmamaktaydı.ÇoMaK: Masaüstü Bağımsız PardusProjenin detaylarını Necdet YÜCEL’ingünlük yazısındaki açıklamalardanberaberce okuyalım: “KDE masaüstüortamı Linux kullanıcılarınca yaygınolarak kullanılsa bile gerek beğenilere,gerekse daha az fonksiyonel olmalarınarağmen daha az donanım kaynağıgerektirdikleri için tercih edilen başkamasaüstü ortamları da bulunmaktadır.GNOME, Enlightenment, Xfce, Fluxboxve LXDE masaüstü ortamları halihazırda resmi veya gayrı resmi depolarıkullanarak Pardus üzerine kurulabiliyorolmalarına rağmen Pardus’ungeliştirdiği teknolojileri kurmak içinbu masaüstlerinin yanında çok fazlabağımlılık kurulması gerekmektedir.İlave paketlerin kurulması çoğu durumdakullanılan masaüstünü amacındanuzaklaştırmakta, bazı durumlardaysaKDE için çalışan özellikler diğermasaüstlerinde çalışmamaktadır.ÇoMaK, Pardus’un KDE haricindekimasaüstleri ile de KDE ile birlikteçalıştığı gibi çalışmasını sağlamayıhedeflemektedir. Bunun için Pardusdepolarında olmayan masaüstlerinidepoya almak ve Pardus teknolojileriniKDE bağımsız halegetirmek gerekiyor.Yapılacak çok işolduğunun farkındayızama çalışacak ekip degeçen yıla göre haylikalabalık.”ÇoMaK’ın da 64bitprojesi gibi bir yıl sürmesi planlanıyor.Projenin TÜBİTAK ve ÇOMÜ arasındabir protokole bağlanarak sürdürülmesive sonuçlarının Pardus’a dahil edilmesihedefleniyor.ÇoMaK EkibiProjede çalışacak Çanakkale OnsekizMart Üniversitesi ekibiyse şöyle:l Kaan ÖZDİNÇER (BilgisayarMühendisi)l Aydan TAŞDEMİR (4. sınıföğrencisi)l Merve YÜZBAŞIOĞLU (4. sınıföğrencisi)l Mehmet Zahit ŞAMAT (4. sınıföğrencisi)l M. Sertaç TÜRKEL (4. sınıföğrencisi)l Gökhan AKGÜN (4. sınıf öğrencisi)l Özge BARBAROS (4. sınıföğrencisi)l Tayfur YILMAZ (4. sınıf öğrencisi)l Alper TEKİNALP (4. sınıf öğrencisi)l Orçun AVŞAR (4. sınıf öğrencisi)l Engin MANAP (3. sınıf öğrencisi)l Mesutcan KURT (3. sınıf öğrencisi)l Mehtap GÜNDOĞAN (2. sınıföğrencisi)Uzun süredir Pardus GNOMEpaketlerinin bakımını sürdüren BurakÇALIŞKAN da ekibin bir üyesi.Geçen yıl 64bit projesinde OzanÇAĞLAYAN’ın yaptığı koordinatörlükgörevini bu projede Onur KÜÇÜKyapacak. Yönetici arayüzleri ailesininyazarı Gökmen GÖKSEL de ilgilikonularda yardımcı olmak için projeninyakınlarında olacak.Bu büyük ve önemli projede tümgeliştiricilerimize başarılar dileriz.Kaynak: nyucel’s diary04

haberlerHaberler Sizden Sorulur!Pardus 2011’de LibreOffice!Özgürlükİçin’in en hareketlibölümlerinden olan Haberler bölümü,Özgürlükİçin katkıcılarının çalışmalarısayesinde okuyuculara hem Pardus’tanhem de tüm özgür yazılım dünyasındanönemli gelişmeleri ulaştırıyor.Haberler Sizi Çağırıyor başlıklıhaberimizden bu yana tam elli dörthaberi yayına almamız çalışkan birtopluluk olduğumuzu gösteren güzelbir detay. Tüm haber editörlerimizehem bugüne kadarki hem de ileridekiçalışmaları için bu vesileyle tekrarteşekkür ederiz. Harikasınız...Katkı Vererek Topluluğun Bir ParçasıOlmakÖzgürlükİçin Haberler, sadecePardus’a yönelmek yerine tüm özgüryazılım kullanıcılarına seslenmeyibaşardı. Özgür yazılım dünyasındakihızlı gelişmeleri yakından takipedebilmek için haberakışımızı düzenli olarakartırmaya çalışıyoruz. Sizde bir haber editörü olarakbu süreçte bize yardımetmek isterseniz, görev takipsistemini ziyaret edip, birhaber için gönüllü olmanızyeterli. Sizi aramızdagörmekten çok mutluolacağımızı bir kez dahahatırlatmadan geçmeyelim.Yardım Etmek İstiyorum Ama Nasıl?Özgürlükİçin’e haber hazırlayarakdestek olmak önce ticket.ozgurlukicin.com adresini açmanız gerekiyor. Birhesabınız yoksa, üst bölümde yer alanRegister (Kayıt Ol) düğmesine basıp birhesap oluşturabilirsiniz. Açılan kayıtsayfasındaki forma bilgilerinizi giripe-posta adresinize gelen doğrulamabağlantısını açtıktan sonra sistemikullanmaya hazırsınız.Kullanıcı hesabınızla giriş yaptığınızdamevcut görevlerin listelendiği açılışsayfasını göreceksiniz. Bir haberiüstlenmek için yapmanız gereken tekşey haberin sayfasındaki Assign to me(Bana ata) düğmesini kullanmak.Haberi hazırlamayı bitirdiğinizdeyseyazınızı Attach a file (Bir dosyaekle) düğmesini kullanarak ek olarakgönderebilirsiniz.LibreOffice ile ilgili birçok sıcakgelişme yaşanıyor ve biz desizlere bu gelişmeleri günü gününeaktarmaya çalışıyoruz. En son,OpenOffice.org Türkiye ekibininde LibreOffice’e destek verdiğini vekamuoyunu bilgilendirmek için birIRC toplantısı organize ettiğindenbahsetmiştik. Daha ilk günlerdenLibreOffice’in paketlenmeyebaşladığını, geliştirici e-posta listesinitakip edenler zaten biliyorlar. Şimdikigelişme ise daha önemli.Pardus geliştiricilerinden KorayLÖKER’in yayınladığı bir günlükyazısından, Pardus 2011’de önemlibir değişiklik olacağını öğrendik!Pardus 2011 depolarındanOpenOffice.org çıkartılarak yerineLibreOffice yerleştirildiğini belirten bublog yazısı, Pardus’un bu tartışmadatavrını hangi yana koyduğunungöstergesi oldu. Pardus, LibreOffice’ikullanacağını açıklayan ilk Linuxdağıtımlarından biri oldu!Pardus 2011 LibreOffice ile Geliyor!“OpenOffice.org’un portföyündeolduğu Sun firması Oracletarafından satın alındıktan sonra,Mozilla Firefox ile birlikte gündelikmasaüstü kullanımında özgür yazılımdünyasının en popüler araçlarındanbirinin akıbeti merak konusuolmuştu. Çok zaman geçmeden TheDocument Foundation adlı yeni birözgür yazılım topluluğu kurularak,var olan OO.o kodlarını temel alanLibreOffice ile yola özgür devamedileceği müjdesini verdi.Bunlar Pardus dünyasını takipedenler için haber değil zaten…Topluluk kültürüyle var oluşunun 10.yılını kutladığı günlerde LibreOfficepaketini depoya almak bizimiçin haber ama… Pardus 2011LibreOffice ile geliyor, paket depodayerini aldı. Testçiler için PiSi’nin yenisürümüne elle yükseltme yapmakgerektiği için meraklı kullanıcılarahenüz sabırlarını korumalarınıönermek zorundayız… Fakatkararlı sürüm çıktığında Pardus’unhep olduğu gibi kaliteli, başarılıeklentileri, Türkçe desteği gibi eközelliklerle birlikte en özgür ofisisunacağını müjdelemek için aceleetmeden duramadım.hamiş: Meraklı olunacak bir şeyyok, aslında sadece basit bir isimdeğişikliği yapıldı. Neler olacağıbundan sonra belli olacak.05

haberlerGoogle Code-In DuyurulduLinux Journal’dan Pardus’a ÖdülGoogle Açık Kaynak Programıdünya çapında 13-18 yaş arasıöğrencileri hedef alan yeni sosyaletkileşim projesini duyurdu.Google Code-in, Google Summer ofCode’a benzer şekilde, öğrencilerinaçık kaynak projelerinde çalışmasınaolanak verecek.Google Code-in, katılımcıoluşumlarla, öğrencileri eşleştirerek,öğrencilere gerçek hayattaaçık kaynak projeleri geliştirmeolanağı sağlaması ve tamamengenç öğrencilere yönelik olmasıdolayısıyla çok önemli bir etkinlik.Hatta aynı zamanda bir yarışma...Katılımcı öğrencilerin üstlenebileceğigörevler, kod yazımı, belgelendirme,eğitim, test, arayüz araştırmasıve tasarımı ve topluluk gibi genişalanlarla şekillendirilmişfakat henüz tam bir görevlistesi açıklanmış değil.22 Kasım 2010 itibariylebaşlayacak olan etkinliğebütün dünyadan pekçok öğrencinin katılımıbekleniyor.Yarışmaya katılmak içinbir eğitim kurumunda aktifolarak kayıtlı olmak ve ebeveynlerinrızasını almak gerekiyor.Daha Dün Okulluyduk, Şimdi CoderOlduk!Yarışma sonunda en az bir görevitamamlayan katılımcılara tişört vesertifika verilecek. Ayrıca katılımcıbaşına 500 dolar üst limitli olmaklabirlikte, bitirilen her 3 görev için 100dolar para ödülü de var. Yarışmaboyunca toplamda en yüksek ilk10 puanı alan katılımcı, ailelerininbir üyesiyle birlikte Google’ınKaliforniya’daki merkezini ziyaretetme hakkı kazanacak.Detaylı bilgilere bu adrestenulaşılabilir. Yarışma duyuru listesiysebu adreste yer alıyor.Kaynak: Google Code,ReadWriteWebLinux Journal dergisi, her yıl GNU/Linuxdünyasının en çok sevilen, beğenilenve kullanılan ürünlerini Linux JournalReaders’ Choice Awards (Linux JournalOkuyucu Seçimi Ödülleri) ile seçiyor.GNU/Linux uzmanlarının, dergiokurlarının ve diğer tüm GNU/Linux kullanıcıların katıldığı bu büyükanket, sonuçlandı. Pardus, yüzlercerakibi arasından sıyrılarak, üç daldabirden dereceye girmeyi başardı!Her kategoride en iyi ilk beşin vebir kazananın seçildiği Linux JournalReaders’ Choice, dünyanın dört biryanından Linux kullanıcılarının oylarıylabelirlenen, son derece prestijli bir ödül.“En İyi Linux Dağıtımı” dalında ilk beşegiren Pardus, bu alanda bir çok güçlüve başarılı dağıtımları geride bıraktı.KDE geliştiricileri tarafından “En iyiKDE4 dağıtımı” olarak gösterilen Pardus,yurtdışında da giderek artan bir şekildedikkatleri üzerine toplamayı başarıyor :).“En İyi Paket Yönetim Uygulaması”kategorisinde ise PiSi, ilk beşe girmebaşarısını gösterdi. Sahip olduğu deltapaket desteği, Python tabanlı güçlümimarisi ve kolay paket oluşturulabilmeözellikleriyle PiSi; Pardus 2011 sürümüylebirlikte bugünkünden çok daha gelişmişözelliklere sahip olmak için sağlamadımlar atıyor. PiSi’yi gelecek yıl çokdaha üst sıralarda görmeye hazırlanın!“Yılın En İyi Ürünü” kategorisinde Pardus!Pardus asıl sürprizi, tüm alanlarda2010’un en iyi ürünlerinin seçildiği “YılınÜrünü” kategorisinde dereceye girerekyaşattı. Android’in yılın ürünü seçildiğibu kategoride KDE ikinciliği kazanırken,Pardus yine ilk beşteydi!Çeşitli kategorilerde düzenlenen bu büyükankette; bu yıl OpenOffice.org en iyi ofisyazılımı, Mozilla Firefox en iyi tarayıcı,VLC en iyi çokluortam oynatıcısı, GIMPise en iyi grafik tasarım aracı dalında enfazla sayıda oyu alarak birinci oldular.Bu yıl Linux Journal Readers’ Choiceödüllerinde üç farklı kategoride birdenilk beşe girerek, iyi bir başlangıç yapanPardus’u kutluyoruz :).06

haberlerTest Pilotumuz Olun!Özgürlükİçin ve e-posta listelerindentakip ettiğiniz üzere Pardus 2011 içinyapılan çalışmalar tüm hızıyla devamediyor. Siz de bu süreçte bir yerinizolsun istiyorsanız, Pardus için bir şeyleryapmak istiyorsanız, Pardus 2011için çok önemli olan test çalışmalarınayardımcı olabilirsiniz.Test Süreçleri Nedir?Pardus’ta kullanıcıların katkıverebileceği birçok alan var. Bualanlar kod yazma ya da uygulamageliştirmeyle sınırlı değil elbette ki.Çeviri, grafik desteği, hata bildirimi,belgelendirme çalışmalarının yanı sırahem kendinizi geliştirebileceğiniz hemde Pardus’a katkı verebileceğiniz önemlibir alan daha var: Testler.Test süreçlerine katılım, kullanılanuygulamaları daha iyi öğrenmenizi,işlevlerinden haberdar olmanızı ve busayede bilginizin artmasına da yardımcıolur ve sizi geliştirir.Test süreçlerine katılmak, aynızamanda özgür yazılım dünyasındakigeliştirme süreçlerinin nasıl işlediğinive teknik gerekliliklerini daha yakındangörebilmeniz için de iyi bir başlangıçolacaktır elbette ki.Pardus’un Test Pilotu olmanın iki yoluvar. herkesin yapabileceği kolay yolşöyle: Pardus’un her gün güncellenentest sürümlerini bilgisayarınıza indirip,bulduğunuz hataları Hata TakipSistemi’ne girebilirsiniz.İkinci yöntem ise, testlere daha fazlavakit ayırmanızı gerektiren, ilk yöntemegöre daha zorlu ama kesinlikle “çokdaha havalı” olan yöntem :). Pardus2011 Test Ekibi’ne katılabilirsiniz vePardus Test Pilotu olabilirsiniz!Pardus geliştiricisi Semen CİRİT’ınliderliğini yaptığı Pardus Test Ekibi,gerek sürüm öncesi gerekse sürümsonrası testlerle bu hataların en azaindirilmesini ve Pardus kullanıcılarınındaha iyi bir bilgisayar deneyimiyaşamasını amaçlıyor.Pardus 2011 İçin Neler Öncelikli?Pardus’un yeni Ağ Yöneticisi, YALIkurulum arayüzü ve yeni PaketYöneticisi’nin bolca test edilmesigerekiyor.Pardus 2011’i test edecek arkadaşların,özellikle kurulumda gördükleri hataları,Hata Takip Sistemi’ne bildirmeleri, sonderece önemli.Pardus Test Ekibi üyesi olmak, hiç zordeğil. Öncelikle, test için kullanacağınızsistemin günlük kullandığınız sistemdenyalıtılmış olması gerekiyor. Bu gerekliliğisağladıktan sonra, PardusWiki’detarif edilen başvuru süreçlerinitamamlamanız yeterli.Kullanıcılardan yüksek bir teknik bilgininbeklenmediği test listesinde, ortalamabir bilgisayar kullanıcısı olmanız yeterli.Pardus 2011’in çıkacağı 14 Aralıktarihine kadar sürmesi beklenenbu testlerin sonunda, en başarılıbildirimleri yapan “Test Pilotları”nıgüzel hediyelerin beklediğini şimdidençıtlatalım o halde :).Özgürlük için... Pardus’u test edin!Mutfaktan Tıkırtılar- Türk erkekleri gitsin, İrlandaerkekleri gelsin. Türkiye İran değil,İrlanda olsun! (Gizem)- Gizem, kernel panic’e bile “çoktatlı” deme lütfen!- Havada sineği yakalayıp, sonraavucunun içinde sallayıp sallayıpbırakacaksın. Bir daha gelmiyorlar.(Anıl)- “İlim Mac’te bile olsa gidiniz,getiriniz” demiş Linus Torvaldshazretleri...- Debugger için çok iyi bir Türkçekarşılık buldum: “erörle mücadele”- Abi, Anıl hristiyan olsaydı kesinprotestan olurdu! Sen ise yehovayalancı şahiti...- Bilgisayarım yatağımı ısıtıyor.(Mete)- Ofise dört gün gitmiyorum bütüneşyalarımı paylaşıyorlar, yam yamgibiler. (Ahmet)- Gizem yine ciklediğine göre kedigörmüştür.08

nas›lTuğsan ÜNLÜtugsan@ozgurlukicin.comStatusNet Nedir?Yenir mi?StatusNet ile siz de kendi sosyal ağınızı oluşturabilirsiniz!09

nas›lStatusNet, identi.ca servisinin de altyapısını oluşturan mikro-blog sistemidir. İlkolarak, “mikro-blog ne demek?” ondan bahsedelim. Mikro-blog, kullanıcılarınistediklerini anlık olarak yazabildikleri paylaşım ağlarına verilen genel isimdir.Normal sosyal paylaşım ağlarından farkıysa yazılacak olan mesajlardakarakter sınırlaması olmasıdır. Bu servislere örnek olarak Twitter ve identi.ca’yıgösterebiliriz.StatusNet, sizin de ihtiyaçlarınıza göre kendi sosyal ağınızı oluşturmanızısağlıyor. StatusNet ile oluşturduğunuz bir sitede kullanıcılar kayıt olabilir, diğerkullanıcıların yazdıklarını takip edebilir, cevap verebilir ya da kullanıcıların üyeolabileceği gruplar oluşturulabilir. Yani StatusNet ile oluşturduğunuz bir sitenindiğer mikro-blog servislerinden hiçbir farkı kalmaz. Hatta bir avantaj olarak siteninyönetimi tamamen sizin elinizde olur.Bir mikro-blog servisi oluşturmakStatusNet ile kendi servisimizi oluşturmaya karar verdiğimizde önümüze ikiseçenek çıkıyor. Bunlardan ilki servisimize kullanıcıların erişebilecekleri siteadının servisadi.status.net şeklinde olması. Eğer servisimizi bu şekilde oluşturursakherhangi bir dosya indirmeye gerek kalmaz.Site üzerinden kayıt olarak servisimizi oluşturabiliriz. Bunun için StatusNet kayıtsayfasına giriyoruz. “Site name” kısmına oluşturacağımız ağın adını yazıyoruz.“Choose a plan” kısmına oluşturacağımız ağın türünü seçiyoruz. Single User,Private ve Community olmak üzere üç farklı seçenek karşımıza çıkıyor. Bunlarınözelliklerine bakacak olursak;Single Userl Aylık 100 MB resim yükleyebilme imkanıl Twitter’a ileti gönderebilmel İstemcilerle uzaktan erişiml Kişiselleştirilebilir arayüzPrivatel Her kullanıcı için aylık 100 MB dosya yükleyebilme imkanıl Resim, PDF ve ofis dosya türlerini yükleyebilmel Kullanıcıların katılabilecekleri gruplar oluşturabilmekl Yeni kullanıcıların davet yöntemiyle kayıt olabilmesiCommunityl Kullanıcıların katılabilecekleri gruplar oluşturabilmekl Her kullanıcı için aylık 100 MB resim yükleyebilme olanağıl Twitter’a ileti gönderebilmel Spam (reklam amaçlı üye, ileti) korumasıl Herkese açık kayıt.Bu özelliklerin dışında ufak ücretler ödeyerek daha fazla depolama alanı, videove müzik depolayabilme gibi ek özellikleri de kullanabilirsiniz.İstediğimiz ağ türünü seçtikten sonra sıra kullanıcı bilgilerimizi girmeye geldi.Sırasıyla kullanıcı adı, gerçek isim, e-posta adresi ve parola kısımlarını doldurup,kullanıcı sözleşmesini kabul edip, güvenlik sorusunun cevabını girdikten sonra“Create” yani oluştur düğmesine tıklıyoruz.Ağımız oluşturulduktansonra yönetimpaneli sayfasınayönlendiriliyoruz.Bu sayfada yöneticibilgilerinden, temaayarlarına kadarağınızı istediğiniz gibikişiselleştirebilirsiniz.Ayarlarınızı da yaptıktansonra arkadaşlarınızıağınıza davet edip,üye olmalarınısağlayabilirsiniz. Bu şekilde üye sayınızı çoğaltarak ağınızdaki kullanıcılarlakolayca iletişim halinde olabilirsiniz.Kendi alan adımız üzerinden çalışan bir mikro-blog servisi oluşturmakStatusNet’i servisadi.status.net üzerinden kullanabildiğimiz gibi kendi alan adımızıtaşıyan bir site üzerinden de kullanabiliriz. Biz deneme amaçlı olarak StatusNet’iyerel sunucumuza kuracağız. StatusNet kurulum dosyalarını kendi sunucunuza birFTP istemcisi yardımıyla aktarıp, bir veritabanı oluşturduktan sonra aynı şekildekurulumu gerçekleştirebilirsiniz.10

nas›lFileZilla ile sunucuya nasıl dosya aktarılacağını FileZilla paket tanıtımı sayfasındanöğrenebilirsiniz. Kurulum için ilk olarak StatusNet indirme sayfasındaki “LatestStable Release” yani kararlı son sürüm bölümünden sitemize kuracağımızStatusNet dosyalarını indirmeliyiz.Dosyaları indirdikten sonra yerel sunucumuzun ana dizini olan /var/www/localhost/htdocs klasörü altına kopyalamalıyız. Kurulum işlemine başlamadanönce PHP, MySQL, Apache üçlüsünün bilgisayarımızda kurulu olması gerekiyor.PardusWiki’deki Nasıl: PAMP dökümanı bu konuda yardımcı bir kaynak olabilir.Kurulumda StatusNet’i kuracağım bir veritabanı oluşturmamız gerekiyor.PhpMyAdmin’in görsel arayüzüyle veritabanınızı oluşturabilirsiniz.Kurulumları tamamlayıp, veritabanını oluşturduktan sonra Localhost üzerindenStatusNet klasöründeki install.php dosyasını tarayıcımız üzerinden çalıştırıyoruz.Sayfa karşımıza geldiğinde yazma izni olmayan klasörler kırmızı alan içindelistelenecektir.kullanacağımızı seçiyoruz. “Name” kısmına bir önceki adımda oluşturduğumuzveritabanı adını, “DB Username” kısmına veritabanı kullanıcı adımızı, “DBPassword” kısmına da veritabanı parolamızı giriyoruz. Bu şekilde veritabanıayarlarımızı tamamlamış oluyoruz.Sıra geldi yönetici ayarlarına. “Administrator nickname” alanına site yöneticisinintakma adını, “Administrator Password” alanına yönetici parolasını, “ConfirmPassword” alanına tekrar aynı parolayı ve “Administrator E-Mail” alanına dayönetici e-posta adresini girerek yönetici bilgilerini de tamamlıyoruz.Son olarak Submit düğmesine tıklayarak kurulumu tamamlıyoruz. Kurulumesnasında her şey yolunda gittiyse aşağıdaki gibi bir bilgi sayfasının bizikarşılıyor olması gerekiyor.Kuruluma başlamak için bu klasörleri yazma izni vermeliyiz. Yazma iznivereceğimiz klasöre sağ tıklayarak Özellikler > İzinler > Gelişmiş İzinler yolundan“Yaz” kısmındaki kutucukları işaretlemeliyiz. “Site Settings” bölümündeki “Sitename” alanına ağımızın kullanıcılar tarafından sitede gözükecek adını yazıyoruz.“Database Settings” bölümündeki “Hostname” kısmına daha önce sunucumuzdafarklı bir isimtanımlanmamışsa“localhost”yazıyoruz. “Type”bölümünde hangiveritabanı sistemini11Bu sayfayı gördüğümüz takdirde sosyal ağımız artık hazır demektir. Kurulumuyaptığımız klasörün ana sayfasını açarak ağımıza mesajlar yazabilir, yenikullanıcılar davet edebiliriz.Sizlerin de gördüğü gibi, kendinize ait bir sosyal ağınızın olması artık hayaldeğil. Kendi arkadaşlarınızın arasında özel bir sosyal ağ bile yapabilirsiniz. Boltakipçili, bol iletili günler dilerim. :)

paket tan›t›m›Mustafa CEYLANmistikceylan@gmail.comColibriKDE’nin uyarı sisteminden sıkılanlarayeni bir çözüm sunuyoruz!Flatcat (CC by-nc-sa)12

paket tan›t›m›Uyarı sistemleri, herhangi bir bilgisayar için en önemli özelliklerinden birisidirelbette ki. Size, gerekli durumlarda uyarı vermek, bilgisayarın yapması gerekenen önemli işlerden biridir belki de.Pardus kullanırken KDE 4 ile beraber gelen uyarı sistemini hepiniz biliyorsunuz.Ekranın sağ tarafından çıkan, uzunca, üstünde çarpı işareti olan; kimi zamansinirimizi bozar, kimi zaman göz zevkimizi bozar ve neden daha nazik vehoş yapılamadığını her seferinde düşündüren şey... Birçok kere görüntüsünüdeğiştirmek istemişsinizdir. Bu artık mümkün!Yapılan songüncellemelerlePardus deposunaColibri isimliküçük ama çokkullanışlı bir paketgirdi.Peki, bu paket neiş yapar? MevcutKDE uygulamauyarılarınınyerine ekranınistediğinizyerinden belirençok şık, hafif biruyarı sistemi görevi görür. Böylece eski ve çirkin uyarılardan kurtulmuş olursunuz.Üstelik kullanımı da bir o kadar da kolaydır ve sizi yormaz.Hiçbir ayarda değişiklik yapmadan önce, Paket Yöneticisi’nden colibri isimlipaketi aratıp buluyor ve kuruyoruz. Ya da tercih ederseniz konsolu açıp “sudo pisiit colibri” komutunu vererek paketin bilgisayarımıza kuruyoruz. Yapacağımız tümdeğişiklikleri, bu paket sayesinde yapılacak.Colibri için gerekli ayarlamaları yapmadan önce, KDE’nin uygulama uyarılarınıdevre dışı bırakmamız gerekiyor. Bunun için panelin sağ köşesinde bulunan sistemçekmecisine sağ tıklıyoruz. “Sistem Çekmecesi Ayarları” bölümünü açtıktan sonraburadan “Uygulama bildirimleri” isimli alandaki seçimi kaldırıyoruz. “Tamam”düğmesine tıklayıp pencereyi kapatıyoruz.Bu değişikliği yaptıktan sonra Pardus başlat menüsünden “Sistem Ayarları”nıaçalım. “Görsel ve İşitsel” başlığı altında bulunan “Bildirimler” bölümüne girelim.En başta yaptığınız kurulum sayesinde sol köşede “Colibri Bildirimleri” isimli birmenünün yerleştiğinizi göreceksiniz. Şimdi oraya geçelim.Bize colibri hizmetinin çalışmadığını söyleyen bir uyarı yer almaktadır pencerede.“Colibri hizmetini başlat” düğmesine tıklıyoruz. Bilgisayarın her açılışında buayarları yeniden yapmak istemiyorsanız “Girişte Colibri hizmetini başlat” kutusunuseçili halde bırakıyoruz, eğer seçili değilse seçiyoruz.Ekranda belirecek bildirimlerin konumunu seçip nasılgörüneceğini test etmek için önizleme düğmesinebasıyoruz. Eğer görüntüyü beğenmezseniz gereklidüzenlemeleri yaparak yeniden deneyebilirsiniz.“Uygula” düğmesine tıkladıktan sonra “SistemAyarlarını” kapatınız.13

oyun incelemeTuğsan ÜNLÜtugsan@ozgurlukicin.comBlobby VolleyBlobby Volley ile voleybol keyfinibilgisayarınızda yaşayın!Terence Kearns (CC by-nc-sa)14

oyun incelemeBlobby Volley, tüm platformlar için geliştirilmiş bir voleybol oyunudur. Hem ağüzerinden hem de aynı bilgisayar üzerinden çoklu olarak oynanabilir. Pozisyontekrarı gibi özellikleri ve görsel efektleriyle oynanabilirliğini artıran BlobbyVolley’i Paket Yöneticisi aracılığıyla kurabilirsiniz. Kurulumu tamamladıktan sonraoyunu Pardus > Uygulamalar > Oyunlar > Oyun Makinesi menüsü altındançalıştırabilirsiniz.Oyun AyarlarıYeni bir oyuna başlamadan önce, oyun tipini seçmemiz gerektiği için Optionsmenüsü altındaki oyun ayarlarını inceleyelim. Options menüsüne girdiğimizdebizi oyuncu ayarları karşılıyor. Bu kısımda sağ ve soldaki oyuncunun isimlerini vezorluk derecelerini değiştirebilirsiniz.İlk sıradaki “Human” seçeneği, o kullanıcının bir yapay zekâ yani bilgisayaroyuncusu değil, gerçek bir kullanıcı olduğunu gösterir. Diğer seçeneklerdeysezorluk seviyeleri küçükten büyüğe doğru sıralanmıştır. Bilgisayara karşı, ortaseviye bir rakiple oynamak isterseniz; oyunculardan birinin tipini Human,diğerininkini de COM-O4C ya da O4D yapmalısınız.Kontrol AyarlarıOptions menüsü altındaki Input Options seçeneğinde girerek oyunun kontrolayarlarını yapabilirsiniz. Herhangi bir kontrolü değiştirmek isterseniz fareyleOyunu ilk çalıştırdığımızda karşımıza gelen menüyü biraz inceleyecek olursak;Network Game seçeneğiyle bir ağ oyununa katılabilir, Start seçeneğiyle hemenbir oyuna başlayabilir, Options seçeneğiyle oyun ayarlarını yapabilir. WatchReplay seçeneğiyle de daha önce kaydettiğiniz oyunlarınızı izleyebilirsiniz.Oyundaki amaç, topu rakibin sahasına düşürmektir. Karşıdan gelen topa kendisahanızda en fazla üç kere dokunabilirsiniz. Üçüncü vuruşta topun karşı sahayagitmesi gerekli. Dördüncü vuruşta sayı karşı tarafın olur.15

oyun incelemeüzerine tıkladıktan sonra atamak istediğiniz tuşa klavyeden basmanız yeterliolacaktır. Oyun kontrollerinin anlamlarıysa şu şekilde;Left key: Sola gidişRigth key: Sağa gidişJump key: Zıplama.Morphing Blob seçeneğini açık hale getirirsek damlalarımız en baştaki gibi tek birrenkte kalmayıp, devamlı renk değiştirecektir ve sizi şaşırtacaktır.Diğer AyarlarOptions menüsü altındaki Misc Options seçeneğinden oyunun diğer ayarlarınaulaşabilirsiniz. Background kısmından oynadığınız sahanın arka planınıdeğiştirebilirsiniz. Oyunu kurduğumuzda iki tane arka plan resmi kuruluolarak geliyor. Bunlardan birisi hafif güneşli bir sahil, diğeriyse özgür yazılımreklamlarıyla donatılmış bir saha :).Show Blood seçeneğini aktif hale getirdiğinizde damlaların topa vurduğundaortaya çıkan patlama efektini görebilirsiniz. Game Speed bölümündense oyununhızını ayarlayabilirsiniz.Ufak bir ipucu verecek olursak; karşıdan gelen topu direk önünde karşılayıp,topun sizin sahanızdan uzaklaşmasını sağlayabilirsiniz. Görüldüğü gibi BlobbyVolley, keyifli vakit geçirmenizi sağlayabilecek ufak ama eğlenceli bir oyun. Çokluoyuncu desteği de oyuna ayrı bir oynanabilirlik ve heyecan katıyor.Bu güzel oyunu sevenler ve oynayacaklar içinbol skorlu, bol sayılı günler dilerim :).Grafik AyarlarıOyunun grafik ayarlarına yine Options menüsü altındaki Graphic Optionsseçeneğinden ulaşabilirsiniz. Oyunun grafik ayarları üç ana başlık altındalistelenmiş. Bunların ilki Video Settings. Bu kısımda oyunu tam ekran mı yoksapencere modunda mı oynayacağımızı seçiyoruz.Render Device kısmında görüntü cihaz çıkışını seçiyoruz. Blob Colors kısmındaysaoyuncularımızı temsil eden damlaların renklerini istediğimiz gibi değiştirebiliriz.16

oyun incelemetugsan@ozgurlukicin.comTuğsan ÜNLÜVDriftGerçeğe yakın bir yarışsimülatörü arıyorsanız,işte karşınızda!17

oyun incelemeVdrift, tüm platformlar için geliştirilmiş bir araba yarış simülatörüdür. Genişaraba ve pist seçenekleri bulunan VDrift ile ister yapay zekâlı rakiplerinizle yarışyapabilir, isterseniz de tek olarak antrenman turları atabilirsiniz. VDrift’i yine diğeroyun ve uygulamalar gibi Paket Yöneticisi aracılığıyla kurabilirsiniz. Kurulumutamamladıktan sonra VDrift’i Pardus > Uygulamalar > Oyunlar menüsü altındanbaşlatabilirsiniz.Oyunu başlattığımızda karşımızaoyunun ana menüsü geliyor.Bu menüdeki “Practice Game”seçeneğiyle yeni bir antrenmanoyunu, “Single Race” seçeneğiylede bilgisayardaki rakiplerinizekarşı oynayabileceğiniz yenibir oyun başlatabilirsiniz.“Replays” seçeneğiyle daha öncekaydettiğiniz oyun videolarınızıizleyebilir, ”Options” seçeneğialtından da oyun ayarlarınıyapabilirsiniz.Haydi Yarışa!Bilgisayardaki rakiplerimizleyarışacağımız bir oyun açmakiçin “Single Race” menüsüne giriyoruz. Karşımıza iki tane araç geliyor. Soldakibizim yarışacağımız kendi aracımız. Sağdaki yani “Opponent” yazan araç dayarışacağımız rakibimizin aracı. “Player” bölümündeki oklarla araçlar arasındageçiş yapabiliriz.“Paint” seçeneğiyle aracın hazır renklerine bakabilir veya aracın renginikırmızı, yeşil ve mavi değerlerini girerek kendimiz tanımlayabiliriz. “Opponent”bölümünden rakip aracımızı ve özelliklerini seçtikten sonra “Add” düğmesinetıklayarak aracı yarışa dâhil ediyoruz. Bu şekilde yarışta kendimize birden fazlarakip oluşturabiliriz.“Track” bölümünden yarışacağımız pisti seçiyoruz. “All Difficulty” seçeneğiyleyarışın zorluk seviyesini, “Number of Laps” bölümünden de oyunu kaç turdatamamlayacağımızı seçiyoruz. Bunların dışında “Antilock Breakes (ABS)”seçeneğini aktif ederek ABS fren sistemini devreye sokabilir, “Traction Control”seçeneğiyle çekiş kontrol özelliğini aktif hale getirebilir, “Reverse Track”seçeneğiyle de yarış için seçtiğiniz pistte ters yönde yarışabilirsiniz. Tüm ayarlarıyaptıktan sonra “Start Race” düğmesine basarak yarışa başlayabiliriz.Oyun ve Kamera KontrolleriOptions > Controls menüsü altından oyunun kontrol ayarlarını değiştirebilirsiniz.“Joystick Controls” seçeneğiyle oyun kolu ayarlarını değiştirebilirsiniz. Oyununklavye tuş ayarlarınaysa “Assign Controls” menüsü altından ulaşabilirsiniz.“Car Controls” menüsü altındaki yarış kontrollerini inceleyelim. Görev için atanmıştuşu görevin yanındaki kare kutucuğun üstüne gelerek ekranın alt kısmındagörebilirsiniz. Yeni bir tuşa görev atamak içinse görevin yanında artı işaretinetıklayıp, klavyeden atayacağınız tuşu seçmelisiniz. “Transmissions” menüsündende araçların vites kontrollerini değiştirebilirsiniz. Öntanımlı olarak oyunla gelenkontrollere bir bakalım.18

oyun incelemeGaz: WFren: BoşlukSola dönüş: ASağa dönüş: Dİleri vites: Page UpGeri vites: Page DownÖnceki kamera açısı: F8Sonraki kamera açısı: F7Araç önü kamerası: F1Araç içi kamera: F2Serbest kamera: F6Yakın kamera: F3Uzak üst kamera: F4Serbest kamera: F6Fareyle açısı değiştirebilir kamera: F5Color Depth: Renk derinliğiTexture Size: Yazı boyutuView Distance: MesafegösterimiQuality: Görüntü kalitesi.VDrift, grafikleri açısından çoküst seviyelerde olmamasınarağmen görsel efektleri, kameraaçıları, geniş araba - pistseçenekleri ve gerçekçiliğiylekeyifli vakit geçirmenizisağlayacak bir oyun.Keyifli yarışlar dilerim. :)“Options” menüsü altındaki “Display” bölümünden çözünürlük, pencere modu,parlaklık gibi grafikselayarları yapabilir, “Sound”bölümünden de yarış veoyun müziklerinin yükseklikayarlarını değiştirebilirsiniz.Grafik AyarlarıÖnemli grafik ayarlarınınanlamlarını tek tekmaddeleyecek olursak;Resolution: ÇözünürlükUse MHP Speed Units:Hız gösterge birimiTrack Map: Yarış haritasıRacing Line: Yarış hattıCamera Bounca: Kameradeğiştirme efektiContrast: Kontrast ayarlarıShadows: GölgeMotion Blur: Bulanıklaştırma19

nas›lMustafa CEYLANmistikceylan@gmail.comDaha KullanışlıBir MenüUygulamalar menüsününasıl düzenleyeceğinizibiliyor musunuz?C’t Magazine20

nas›lHemen hemen her türlüihtiyacımızı karşılayabilecekbirçok program mevcut Pardusdepolarında. Ne var ki kimizaman lisans sorunları yüzündenpaketleyememe, kimi zamankişisel bazı ihtiyaçlarımızdandolayı İnternet’ten araştırarakprogram indirir ve kullanmakzorunda kalırız.Bu yazımızda İnternet’tenindirdiğimiz, kurulmaya ihtiyaçduymayan programlarınUygulamalar Menüsü’ne nasılyerleştireceğimizi bakacağız.Tabi bu arada, MenüDüzenleme aracını kullanmayıda öğreneceğiz.Örnek program olarak ben birçok kullanıcı tarafından tercih edilen Jdownloaderisimli paketi kullanmayı uygun gördüm. Daha derli toplu durması açısındanev dizini altında Programlar isminde bir dizin oluşturdum. Bu dizin altındaJdownloader gibi indirmiş olduğum, kurulmadan çalışan programları tutuyorum.Siz kendinize en uygun şekilde ayarlayabilirsiniz.Bildiğimiz üzere Pardus hali hazırda birçok paketle beraber geliyor. Şahsiolarak birçoğuna ihtiyaç duymamama rağmen KDE bağımlılıkları yüzündenkaldıramıyorum da. Hepimizin yaşadığı bir sıkıntı olduğunu biliyoruz da.Bu durumda, bahsedeceğimizMenü Düzenleme aracı çokkullanışlı bir yol sunuyor.Kullanmadığım paketlerimenüde gizleyerek,Uygulamalar menüsünde oluşankalabalığa bir nebze de olsaçözüm buluyorum.İlk olarak, indirmiş olduğumuz Jdownloader isimli bu programı Uygulamalarmenüsünde İnternet başlığı altına eklemeyi ve başlık içindeki düzenlemeyi nasılyapacağımızı öğrenmemiz gerekiyor.Karşımıza Menü düzenleme aracı geliyor. Başlamadan önce Ayarla > MenüDüzenleme Aracını Yapılandır yolunu takip ederek, ayarlar bölümüne geliyoruz.Buradan, Diğer sekmesinin altında “Gizli Girdileri Göster” seçeneğini seçip“Tamam” düğmesini tıklayarak çıkıyoruz.İlk olarak İnternet’ten indirmiş olduğumuz Jdownloader isimli bu programıUygulamalar menüsünde bulunan İnternet sekmesinin altına nasılyerleştireceğimize bakalım. Ben indirmiş olduğum Jdownloader isimli programı/home/ceylan/Programlar/JDownloader/ adresinde olacak şekilde arşivdosyasından çıkardım.Solda bulunan menü bizim uygulamalar menümüzün gösterimidir. İnternetsekmesinin altında yerleştirmek istediğimiz için, İnternet sekmesine sağ tıkyapıyoruz ve Yeni Öğe seçeneğini seçiyoruz. Bizden ögenin adını soruyor.21

nas›lBu işlemlerden sonra sol yukarıda bulunan “Kaydet” düğmesine tıklayarak yapmışolduğumuz değişiklikleri kaydediyoruz.Uygulamalar menüsünden İnternet sekmesine geldiğimiz zaman artık Jdownloaderisimli programımızın menümüze yerleşmiş olduğunu görüyoruz. İstediğiniz diğeruygulamaları da bu yöntemle ekleyebilirsiniz.Sıra geldi yazımızın ikinci kısmı olan, kullanmadığımız kısayolları gizleyerekmenümüzde bulunan kalabalığa son vermeye. Yazımızın başında menüaracımızın ayarlarında bulunan gizli girdileri göster seçeneğini seçmiş olmamızbu ayarlama içindi.Kalabalık yaptığını düşündüğünüz ve gizlemek istediğiniz kısayolu farenin soltuşuyla seçiniz. Sağ tarafta özellikleri görünecektir. Resimde görülen gizli girdiseçeneğini seçip kaydet düğmesine tıklıyoruz.Tebrikler! Artık bu uygulamanız Pardus Menüsü’nden gizlenmiş oldu. Bu yolukullanarak menünüzü istediğiniz gibi şekillendirebilirsiniz. Böylece size daha çokhitap eden ve daha kolay bir menüye sahip olabilirsiniz.Jdownloader yazıyoruz. İsterseniz açıklama kısmını doldurabilirsiniz. Size bilgivermesi açısından faydalı olacaktır. Ben açıklama kısmına “RapidShare, Netloadİndirme Aracı” yazıyorum.Komut yazan alana programımızı çalıştıran bin dosyasını Jdownloader içinjar dosyasını gösteriyoruz. Bunun için yanda bulunan göz at düğmesindenfaydalanıyoruz.Jar dosyasını seçtikten sonra komut alanının en baş kısmına “java -jar” yazıyoruz.Bunun sebebi jar dosyaları Pardus altında çift tıklayarak çalışmıyor olması.Eğer jar dosyaları çift tıklayarak çalışıyor olmuş olsaydı “java -jar” komutunuyazmamıza gerek kalmazdı.Sağ tarafta bulunan ve soru işareti görünen kısım, programımızın simgesidir.Herhangi bir simge atamadığımız için şu an soru işareti olarak görünüyor.Soru işaretine farenin sol tuşunu kullanarak tıklıyoruz. Açılan simge penceresindensevdiğiniz herhangi bir simgeyi seçip “Tamam” düğmesine tıklıyoruz.22

nas›lMehmet PEKGENÇmehmetpekgenc@gmail.comPamuk Eller Veritabanına - 2OpenOffice.org Base’de sihirbaz kullanarak sorgu oluşturmanın kolay yolları.23

nas›lÖzgürlükİçin e-dergisinin yeni bir sayısında daha sizlerle beraberiz. Veritabanıylailgili kendini geliştirmek isteyen kullanıcılarımızın karşınızdayız yine.E-Dergimizin 25. sayısında “Tasarım Görünümünde Sorgu Oluştur”u ayrıntılarıylaele almıştık. Bu ay “Sihirbaz Kullanarak Sorgu Oluşturmak” konusunu ele alacağızve üç adımlık sorgu oluşturma yazı dizimizin ikinci basamağına adım atacağız:l Tasarım Görünümünde Sorgu Oluşturl Sihirbaz Kullanarak Sorgu Oluşturl SQL Görünümünde Sorgu OluşturBu bölüm daha çok yeni kullanıcılara yönelik olsa da hızlı bir sorgu oluşturmakisteyen herkesin işine yarayacak bilgiler içeriyor. Bu konu için kullanacağımıztabloları e-dergimizin 25. sayısında belirtmiştim o yüzden tekrar buradayayınlamayacağım.Sihirbaz Kullanarak Sorgu OluşturSorgu oluşturmanıza yardımcı olabilmek için güzel bir seçenek sunulmuş durumda:Sihirbaz Kullanarak Sorgu Oluşturmak!Sorgular bölümünden Sihirbaz kullanarak Sorgu Oluştur’a tıklıyoruz. Karşınıza birdiyalog penceresi çıkacaktır.1. Alan Seçimi: Bu adımda mevcut tablo ve/veya daha önceden oluşturulmuşbir sorgunuzdaki alanların seçim işlemi yapılır. Tablolar isimli açılır kutudanistediğiniz tablonun ve/veya sorgunun ismini seçebilirsiniz.Ben burada KITAPLAR adlı tablomu seçtim. Seçtiğiniz tabloya ait alanların hepsialt tarafta listelenecektir. Bu listeden seçmek istediğiniz alanları sağ tarafa >İsterseniz kendi oluşturduğunuz veritabanlarını da kullanabilirsiniz. Veritabanıoluşturma hakkında bilgisi olmayanlar, Özgürlükİçin e-dergisinin 14. sayısındayayınlanan “Temel Base Özellikleri” adlı makaleyi okuyabilirler.24veya >> düğmesini kullanarak aktarabilirsiniz. Eğer tek tek aktarmak isterseniz >düğmesini, tüm alanları aktarmak isterseniz >> düğmesini kullanabilirsiniz.2. Sıralama Düzeni: Eklemiş olduğumuz alanları artan veya azalan şekildesıralamaya yarar. Eğer sıralama işlemi gerekliyse Sırala bölümündeki açılırlisteden sıralamak istediğiniz alanı seçerek sıralama tipini işaretlememiz yeterlidir.Ben burada kitapların sayfa sayılarını artan düzende sıralamayı seçtim.

nas›l6. Gruplama Koşulları: Bir önceki adımın devamıdır. Eğer bir gruplama varsagrubun koşulları burada belirtilir.7. Takma Adlar: Alanların isimlerini istediğiniz başka bir isimledeğiştirebilirsiniz. Takma ad vermezseniz uygulama standart olarak tablonuzdakialan adlarını kullanacaktır.Uyarı: Alanların isimleri sadece sorgu görüntüsünde değiştirilir. Tabloda herhangibir değişiklik olmaz.8. Genel Bakış: Bu bölümde oluşturulan sorguya bir isim verilebilir. Zorunludeğildir, tamamen kullanıcının isteğine bağlıdır. Ayrıca şimdiye kadar yapmışolduğumuz ayarların listesini görebilirsiniz. Eğer değiştirmek istediğiniz biryer varsa sorgu değiştir seçeneğini işaretleyerek Sorgu Tasarım penceresindenyararlanabilirsiniz. Eğer bir değişiklik yapılmayacaksa “Bitir” düğmesine basılaraksorgunun görüntülenmesi sağlanır.3. Arama Koşulları: Seçilen alan üzerinde koşul belirtmemizi sağlar.Alanlar: İşlem yapılacak alan adıdır.Koşul: Uygulanmak istenen işlemin adı.Değer: Karşılaştırma da kullanılacak olan veri.Öncelikle uygulanmak istenen alan adı açılır liste yardımıyla seçilir. Ardındanhangi işlemi kullanmak istediğinizi seçerek, bu işlemi gerçekleştirmek içinkullanılacak bir veri girilir.Ör: 200, Pekgenc v.b. Ben burada örnek olması açısından, sayfa sayısı 150’denbüyük olan satırları listelemesini istedim. Sizler farklı alan ve değerler verebilirsiniz.4. Ayrıntı ya da Özet: Az önce oluşturduğumuz sorgunun tamamınıngörüntülenip görüntülenmeyeceği bu bölümden belirtilir. Özet bir sorguisterseniz, ikinci seçenek olan Sorgu Özeti’ni işaretlemeniz gerekmektedir.Ardından özetleyecek küme işlevi seçilmelidir. Aksi takdirde tüm sorgu sonuçlarılistelenecektir.5. Gruplama: Eğer eklemiş olduğunuz alanlarda bir gruplama söz konusuysa,bu bölümde farklı ayarlardan yararlanabilirsiniz. Eğer alanlarda herhangi birgruplama yoksa burası zaten aktif olarak görünmeyecektir.Bu tip sihirbazlar fazla ayrıntı içermeyen küçük projelerde kullanılabilir. Kullanıcıyakolaylık ve hız sağlar. Yeni kullanıcı olsun veya olmasın bir kaç tıklamayla istenilensorguları oluşturmak mümkündür.Bir sonraki OpenOffice.org yazımızda görüşmek üzere. Bol Pardus’lu günler.25

atölyeMustafa CEYLANmistikceylan@gmail.comEclipsePython vePython ile kod yazacaksınız ama işinizikolaylaştıracak bir editöre mi ihtiyacınız var?Luc Viatour (GFDL)26

atölyePardus altında Python öğrenmeye başlayan tüm arkadaşların en temelsorularından biri de, hangi editörü kullanacağım ya da ben Python kodununerede geliştireceğim sorusudur. Bu soruya güzel bir cevap olan Eclipse ve Pydeveklentisini inceleyeceğiz. Eclipse’in kod tamamlama özelliği epey gelişmiştir. Kimizaman bu özelliği hayat kurtarıcı olarak bulacaksınız.Başlamadan önce kısaca Eclipse hakkında bilinmesi gereken birkaç şeydenbahsedeyim. Eclipse açık kaynak dünyasının ortaya çıkardığı en başarılıprojelerden biridir. Fazla duyulmamasının sebebi, sadece yazılım geliştiricilerinehitap ediyor olması. Yoksa yanılmayın, çok ünlüdür. Hemen hemen herprogramlama diliyle geliştirme yapmanıza olanak verir, Java tabanlıdır. Bundandolayı platform bağımsız çalışır.Eclipse çok geniş bir eklenti desteği sunar, bununla beraber İnternet’ten hakkındabirçok belge bulabilirsiniz. Pardus depolarında şu an Eclipse 3.5.2 sürümübulunmaktadır. İsterseniz resmi sitesini ziyaret ederek, en son sürümü ya da çeşitlieklentiler indirebilirsiniz. Bize şu an için bunlar gerekmiyor...Gelelim yükleme işlemine, Paket Yöneticisi’ni açıp arama kutusuna eclipse yazarakaratma yapıyoruz. Gelen seçeneklerden eclipse-binary ve eclipse-pydev paketiniseçip paketleri kur diyoruz.Kurulum tamamlandıktan sonra, Uygulamalar > Geliştirme yolu altında eclipsebağlantısını bulacaksınız.Eclipse geliştirme ortamıilk kez açıldığındasizden çalışma alanınınyerini seçmenizi ister.Eğer bir daha göstermederseniz bu sorukarşınıza gelmeyecektirgelecek seferlerde.Eclipse açıldıktan sonrailk önce Python çatısınıEclipse editörümüze tanıtmamız gerekmektedir. Bunun için menülerden Window> Prefences yolunu izliyoruz. Açılan pencereden Pydev sekmesine geliyoruz. Busekmeyi çift tıklayarak açtıktan sonra “Interpreter > Python“ sekmesine geliyoruz.Açılan alanda sağ üstköşede bulunan “AutoConfig” düğmesinetıklıyoruz. BuradaEclipse otomatik olarakPardus altında bulunanPython çatısını algılıyorve seçiyor.“Ok” düğmesinetıklıyoruz daha sonrada sağ alt köşedebulunan “Apply”düğmesine tıklayarakPython çatısını sistemetanıtma işlemimizinsonuna geliyoruz.Tekrardan “Ok” düğmesine tıklayarak Prefences penceresini kapatıyoruz. ArtıkEclipse editörümüze Python çatısı tanıtılmış ve üzerinde Python projesi geliştirmeyehazır hale geldi, ilk projemizi oluşturup ekrana “Merhaba Açık Kaynak Dünyası”başlıklı boş bir pencere meydana getirelim.Sol üst köşede menüdebulunan File > New > Otheryolunu takip ediyoruz yada kısa yol tuşu olan “Ctrl+ N”ye basarak gereklimenüye ulaşıyoruz. BuradanPydev sekmesi altındanPython “Project” seçeneğiniseçiyor ve “Next”düğmesine bastıktan sonradevam ediyoruz.Gelen ekranda “ProjectName” bölümüneprojemize vereceğimizadı yazıyoruz, ben isim27

atölyeolarak “EclipsePythonUygulama” yazdım.Burada, program desteklemediği içinTürkçe karakter kullanamıyoruz.Aşağıda bulunan ayarları değiştirmeden“Finish” düğmesine tıklıyoruz, ilk seferpython projesi olduğumuzda, eclipseçalışma ortamı görünümü ayarı ile ilgilibir soru gelir. Bu soruda sizin Pythonkodu yazarken ihtiyaç duyacağınız ekranşekline geçiş yapmak için izin ister.Öntanımlı olarak Java ayarlı geliyor.“Remember My decision” yazısınınyanındaki kutuyu seçimli hale getirdiktensonra “Yes” düğmesine tıklıyoruz veprojemizi açılıyor.Sol köşede bulunan alan, Proje dosyalarımızın göründüğü ve onlara rahatlıklaulaştığımız yerdir. Oluşturduğumuz projeler biz silmedikçe sol köşede listelenir.Projemizin altındaEclipse tarafındanoluşturulmuş olan srcdizinine sağ tıklayarak“New > Other” yolunuizleyip gelen menüden“pydev module”seçeneğini seçiyoruz.size kalmış. İsmi yazdıktn sonra alt tarafta bulunan “Finish” düğmesi kullanılabilirhale geliyor, biz de işlemi bitirmek için “Finish” düğmesine tıklıyoruz ve bir sonrakiadıma geçiyoruz..Python çalışmaya yeni başlayan arkadaşların Özgürlükİçin atölyesini daha önceziyaret ettiğini farz ederek yabancı olmaması için atölye bölümde bulunan “PyQtDersleri 1” isimli makalede bulunan “merhaba dünya” yazmanızı sağlayanuygulamasının kodlarını buraya kopyaladım.Resimde 1 numara ile gösterilen düğme, çalıştır düğmesidir. Bu düğmeyitıkladığımız zaman yazdığımız kod çalışmaya başlar. Açılan pencereden “PythonRun” seçeneğini seçip “Ok” düğmesine tıklıyoruz ve aşağıda yer alan ekrangörüntüsü önümüze geliyor.Artık Eclipse ortamında Python kullanarak kod yazabilirsiniz. Bu yeni ortam,Django uygulamalarında epey rahatlatacaktır sizleri.Bol projeli günler dileğiyle...Gelen ekranda,“Name” kısmınaoluşturacağımız pythondosyasının isminiveriyoruz.Ben “merhaba” diyeisim verdim. Buradaistediğiniz ismi vermek28

atölyeMustafa CEYLANmistikceylan@gmail.comPgAdmin IIIPostgreSQL dünyasına adımatmak isteyenler, bu yazıyıkaçırmayın!29

atölyeYakın zamanda OpenOffice.org ile ilgili ortaya çıkan, Oracle firmasındankaynaklanan birçok gelişmeyi takip ediyoruz. Sun Microsystems firması Oracletarafından alındığından bu yana, özgür yazılım dünyasında oluşan huzursuzlukve tedirginlik, en son OpenOffice.org yazılımının geleceği hakkındaki gelişmelerlekendisini bir kez daha su yüzüne çıkarttı.Oracle, Sun Microsystems firmasının devriyle sadece OpenOffice.org değil,önemli açık kaynak projelerinden biri olan MySQL veritabanı sisteminin desahibi oldu. Söz konusu Oracle gibi bir ticari firmaysa özgür yazılım dünyası içinher zaman ciddi soru işaretleri ortada kalmaktadır. Bundan dolayı dergimizinbu sayısında MySQL veritabanından daha güçlü bir alternatif olan, özgür birveritabanı sistemi üzerinde duracağız. PostgreSQL...PostgreSQL ve yönetim arayüzü olan PgAdmin III, Pardus depolarındabulunmaktadır. PgAdmin III hafif ve çok başarılı bir veritabanı yönetim aracıdır.Veritabanı uygulamalarına başlamadan önce kısaca PostgreSQL’in neolduğundan bahsetmek istiyorum.PostgreSQL’in geliştirilmesine 1977 yılında Berkeley Üniversitesi’nde Ingresismiyle başlanmış olup, 1996 yılına kadar değişik isimlerde anılmış, 1996yılından sonra şu anki ismi olan PostgreSQL adını almış ve geliştirilmesine halendevam edilmektedir. Bu yazı hazırlandığı sırada Pardus depolarında PostgreSQL8.3.12 sürümü bulunmaktaydı. En güncel PostgreSQL sürümü olan PostgreSQL9.0.1 sürümü henüz depolarımızda yerini almamıştır.PostgreSQL neler sunar?PostgreSQL geniş ölçeklenebilirlik sunan, çok kararlı bir yapıda, güçlü birveritabanı sistemi olduğunu, pek çok kez kanıtlamıştır. Mümkün olan en az bakımve ayarla maksimum başarım alacak şekilde tasarlanan bir veritabanı sistemidir.PostgreSQL, sadece lisanslanan kaynak kodun haklarını ve lisans bilgisinintutulmasını yeterli gören ve BSD lisansına benzeyen PostgreSQL Lisansı’nıkullanır. Bu OSI sertifikalı lisans, esnekliği ve kurumlara sağladığı kolaylıknedeniyle beğenilmektedir çünkü PostgreSQL’in kodunun ticari ya da kapalı kodluuygulamalarda kullanımına izin vermektedir. Çoklu şirket desteği ve kodun herkestarafından sahiplenilmesi nedeniyle, BSD lisansı PostgreSQL’ i kendi ürünlerinegömmek isteyen firmaların lisans ücreti, üreticiye bağımlılık ve lisansın değişmesikonularındaki korkularını ortadan kaldırmaktadır.PostgreSQL teknik açıdan bize diğer ücretli veritabanlarının sağladığı özelliklerirahatlıkla sağlamaktadır;l Referential Integrityl Replikasyonl Master-Slave ilişkisil Rulesl Viewsl Triggersl Foreign key referential integrityl Sophisticated Lockingl User-defined typesl Sequencel Inheritancel Python, Java, C, C++, PHP, ODBC, Perl, Ruby için doğal arabirimlerl Stored Procedures…ve daha birçok özelliği bizlere sunmaktadır. Yukarıda sadece bir kısım özelliklerigörüyoruz. Gelelim PostgreSQL kullanan kurum ve kuruluşların listesine... Elimdengeldiğince kısa tutmaya çalıştığım bir liste hazırladım:l RTÜK, SKAAS projesil Türksat, Kablo TV Otomasyonul Ankara Patent Bürosu, yeni marka projesil Sebit, Vitamin ürünü altyapısıl ODTÜ Enformatik Enstitüsü, NET-Class Öğrenim Yönetim Sistemil ODTÜ Çevrimiçi Öğrenim Yönetim Sistemil İnönü Üniversitesi Personel ve Öğrenci Kayıt Sistemil İnanır Group ERP Çözümül Turkcell Shubuo Pop Haber Paketil Yapı İşleri Genel Müdürlüğül Harvard Üniversitesi, Berkman Center for Internet & Society, Amerika BirleşikDevletleril Moskova Devlet Üniversitesi, Rusyal Sternberg Astronomical Institute, Rusyal University of California, Berkeleyl CAIXA Bank, Brezilya...30

atölyeÇok etkileyici bir liste açıkçası, daha fazlasını görmek istiyorsanız, burayatıklayarak ulaşabilirsiniz.Haydi, PostreSQL’i yükleyelim!Bu kısa tanıtımın ardından artık PostgreSQL yükleme ve kullanma kısımlarınageçme zamanı geldi. Bu çalışmamızda sadece veritabanı üzerine çalışacağız.Tüm işlemlerimiz PgAdmin III arayüzüyle yapılacak.Paket Yöneticisi’ni açıp, arama kutusuna postgresql yazıp aratıyoruz. Karşımızagelen paketlerden resimde de görmüş olduğunuz pgadmin3 ve postgresql-serverisimli paketleri seçip “Paket(ler)i Kur” düğmesine basarak kurulumu başlatıyoruz.Çalışmaya başlamadan postgresql-server servisini çalıştırmamız gerekiyor.Bunun için birkaç yol mevcut ancak biz bu yazımızda tamamen grafik arayüzlehalledeceğiz her işimizi.Uygulamalar Menüsünden“Sistem” altında bulunan“Servis Yöneticisi” isimliprogramı açınız ya da Alt+ F2 tuşlarına basarakaçılan pencereye “ServisYöneticisi” yazarakuygulamayı başlatınız.Resimde görmüş olduğunuzgibi postgresql-serverservisini başlat düğmesinebasarak başlatınız.PostgreSQL veritabanışuanda çalışmayabaşlamış durumda.Tekrardan, Uygulamalar menüsünden “Geliştirme” başlığı altında bulunan“PostgreSQL Yönetim Aracı” isimli programı çalıştırınız.Alt + F2 tuşlarına basarak açılan pencereye “pgadmin3” yazarak da programıçalıştırma imkanına sahipsiniz.Pgadmin III arayüzüyle aynı anda birden çokPostgreSQL veritabanına bağlanabilirsiniz.Bundan dolayı bağlanmak istediğinizveritabanını elle girerek ayarlamanızgerekecek. Biz kendi makinemizde kuruluolan veritabanını tanıtıp çalışmalarımızıyapacağız. Bunun için menüden File – AddServer ya da resimde de kırmızı dikdörtgeniçine alınmış “Add Server” düğmesinetıklayınca aşağıdaki ekran ile karşılaşıyoruz.Gelen pencerede “Name” kısmınayapacağımız bağlantıya vereceğimiz ismiyazıyoruz. Ben örnek olması için bağlantıismi olarak PardusE-Dergi yazdım. Peşinden“host” sekmesine veritabanımızın bulunduğumakinenin IP sini yazıyoruz. Veritabanıkendi makinemizde olduğu için ben buraya“127.0.0.1” yazdım. “Port” yazılı alanöntanımlı olarak “5432” yazılı gelir. Bu portPostgreSQL’in öntanımlı port numarasıdır.Değiştirmeniz mümkündür. “Username”kısmına bağlantıyı hangi kullanıcıyla yapacaksak onu yazıyoruz. Öntanımlıolarak postgres isimli bir kullanıcı oluşmuş durumdadır. Bu kullanıcının şifresi bizatayıncaya kadar da yoktur. O yüzden “Password” kısmını boş bırakıyoruz.Bu alanları doldurduktan sonra “Tamam” düğmesine basarak bağlantımızıoluşturmuş oluyor ve aşağıdaki ekran görüntüsünü elde ediyoruz.Veritabanı OluşturmaÖrnek çalışma olması için kendimize PardusDB isimli bir veritabanı, “kullanicilar”isimli bir de tablo oluşturalım. Unutmayalım; Türkçe karakter kullanamıyoruz.“Databases” yazan yere sağ tıklayarak “New Database“ seçeneğini seçiyoruz.“Name“ kısmına oluşturacağımız veritabanının adını yazıyoruz. Ben “PardusDB”olarak tercih ettim. “Owner“ kısmında oluşturacağımız veritabanımızın yetkilikullanıcısı kim olacak onu belirliyoruz. Eğer seçim yapılmazsa otomatik olarak“postgres“ kullanıcısı ayarlanır. Şu an tek kullanıcımız olduğu için fark etmiyor.31

atölyeİlerleyen yazılarımızda bu konuları daha detaylıca göreceğiz. “Encoding“ kısmını“UTF-8“ olarak ayarlıyoruz. Bu gireceğimiz verilerinin Türkçe karakter sorunuçıkarmasını engelleyecektir. Ayarlarımızı yaptıktan sonra “Tamam“ düğmesinetıklayarak veritabanımızı oluşturuyor ve aşağıdaki ekranı elde etmiş oluyoruz.Tablo OluşturmaPostgreSQL’de tablolar ve diğer tüm yapılar şemaların altında saklanır. Aksibelirtilmedikçe her veri public isimli şemanın altında kayıt altına alınır. Şemaözelliği epey kullanışlı bir uygulamadır. Örneğin bir firma için oluşturduğunuzbir veritabanınız ve birden fazla uygulamanız var. Bu durumda firma adınaaçmış olduğunuz bir veritabanı ve her uygulama için bir şema açarak verilerisaklayabilirsiniz. Şimdilik yeni bir şema oluşturmadan public şeması altındaçalışacağız. İlk olarak tablo oluşturalım. “Tables“ yazısına sağ tıklayarak “NewTable“ seçeneğini seçelim.Columns sekmesine tıkladıktan sonra aşağıdabulunan “add“ düğmesine kullanaraksütunlarımızı oluşturalım. “add“ düğmesinetıklıyoruz ve yandaki ekranı elde ediyoruzName kısmı tahmin edeceğiniz üzereoluşturacağımız sütunun adıdır. Idolarak atadık. Veri tipi olarak sayısaklayacağımızdan dolayı integer veritipini seçtik. Birazdan primary key olarakatayacağımız için “not null” seçeneğiniaktif ettik. Seçimlerimizi yaptıktan sonra“tamam“ düğmesine tıklayarak sütunumuzuoluşturuyoruz.Sırasıyla diğer iki sütunumuzu daoluşturuyoruz.Diğer iki sütunu da eklemeyi bitirdikten sonraşimdi sırada primary key atamasını nasılyapacağımıza geldi. Bunun için “Constraints“sekmesine tıklıyoruz.Burada açılabilir menüden Primary Keyseçeneğini seçiyoruz ve yanında bulunan“ADD“ düğmesine tıklıyoruz.“Name“ kısmına oluşturacağımız nesne için isim veriyoruz. Burada tablomuzunismi olacak. Tablomuzun ismini yazdıktan sonra, “Columns“ sekmesine tıklıyoruz.Burada tablomuzu şekillendireceğiz. Columns sekmesinde, tablomuzda olacaksütunları ayarlıyoruz. Tablomuzda şu an için, “id, isim, soy isim“ sütunlarıolacaktır. “id” sütununu da primary key olarak atayacağız.Açılan pencerede Name kısmınaoluşturacağımız Primary Key’in adınıyazıyoruz. İsim kısmını yazdıktan sonrayanda bulunan Columns sekmesine geçiyoruz.Bu kısımda hangi sütunumuzun primary keyolarak atanacağına karar veriyoruz.Açılabilir menüden “id” seçeneğini seçip“add” düğmesine tıklıyoruz. Artık tablomuzdaprimary key var. Bu alandan aynı zamandadiğer kısıtları da ekleyebilirsiniz.32

atölyeGerekli atamamızı yapınca “tamam“ düğmesine tıklıyoruz ve tablomuzuoluşturduğumuz ekrana geri dönüyoruz, aynı zamanda oluşturduğumuz primarykey burada da görülmektedir.“Tamam“ düğmesine tıklayarak tablo oluşturma işlemini başarılı bir şekildesonlandırıyoruz.Tablo Görüntüleme ve Veri GirmeArtık “tables” seçeneği altında bir adet tablomuz bulunmaktadır. Bundan sonratablomuza grafik ekran kullanarak veri gireceğiz. Bununla beraber yedek almave aldığımız yedeği tekrar yükleme işlemlerini nasıl yapacağımızdan bahsedipyazımızı noktalayacağız.Resimde gördüğünüz gibi bentablomuza iki adet veri girdim. Verigirmek ofis programlarında bulunanhesap tablolarına veri girmekle aynı.Tek yapmanız gereken, ilgili kutucuğatıklayınız ve girmek istediğiniz veriyigiriniz. İster “kaydet“ düğmesinetıklayarak ister CTRL+S kısayoluyla,isterseniz de çıkarken tablonuzun sonhalini kaydedip çıkabilirsiniz. Farkettiğiniz üzere veri girmek herhangi birofis programından daha zor değil.Yedekleme ve Yedek AlmaPostgreSQL size birçok değişik yedekleme olanağı vermektedir. Veritabanıbazında, şema bazında, tablo bazında olmak üzere, biz üç basit kısma ayırıpilgileneceğiz. Eğer birden fazla şemanız varsa, veritabanı bazında yedeklemealmak önerilmez. Ama bizbugün veritabanı bazındayedekleyeceğiz ve geriyükleyeceğiz.Object Browser alanında(en solda bulunan alan)veri tabanımızın adınasağ tıklayarak “Backup”seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza yedeklemepenceresi geliyor.Tablomuza veri girmek için önce tablomuzu görüntülemeliyiz elbette ki. Bununiçin iki farklı yolu kullanabiliriz. Bunlardan biri tables sekmesi altında bulunantablomuzun ismine sağ tıklayarak gelen menüden “View Data” seçeneği içindebulunan seçeneklerden sizin için en uygun olanı seçmek. Diğer yolsa, grafikekranda tablomuz seçiliyken kırmızı dikdörtgen içine almış olduğum veri gösterdüğmesine tıklamak.Filename kısmınaoluşturacağımız yedekdosyasının adını şu şekilde“*.backup” yazıyoruz,aşağıda üç tip yedek almayönetimini seçme hakkısize veriliyor.33

atölyeCompress: PostgreSQL kendisıkıştırma yönetimini kullanarak,aldığınız yedeği sıkıştırır.Aldığınız yedeğin en az alankapladığı metot yöntemidir.Tar: Aldığınız yedek taryedekleme yöntemiyle sıkıştırılır.Bundan dolayı isterseniz, ark ilebackup dosyasının içini açıp,scriptleri alabilirsiniz.Plain: Bu seçenekte alacağınızyedeği detaylandırabiliyorsunuz.Sadece veriler mi olsun, yoksatriger devre dışı bırakılsın mı gibiseçenekleriniz mevcut.Biz compress seçeneğini değiştirmeden devam ediyoruz. Yedek dosyamızın adınıyazdıktan sonra “tamam“ düğmesine tıklayarak yedek alma işlemini başlatıyoruz.Yedek alma işleminin sonunda bize rapor şeklinde yukarıda ekran gösteriliyor.Pencerenin altında gördüğünüz “code 0“ yazısı, veritabanı yedeğinizinsorunsuzca alındığını göstermektedir. Eğer yedek alma işleminde hatalaroluşmuşsa, burada sıfır yerine bir yazacaktır.Yedekleme ve Yedek Dosyasını Geri YüklemeAlmış olduğumuz yedek dosyamızı sistemimize geri yüklemeyi deneyeceğizşimdi. Bunun için object browser penceresinde veritabanınızın adına sağ tıklayınve “Delete/Drop” seçeneğini seçin. Bu seçenekle veritabanınız sisteminizdensilinecektir. Gerçek hayatta kullanırken çok dikkat edilmesi gereken bir komuttur.Veritabanımızı şu an silmiş bulunuyoruz. PostgreSQL’in bir kötü özelliği buradakarşımıza çıkıyor. Yedeğimizi yüklemeden önce veritabanını yeniden oluşturmamızgerekiyor. Sadece veritabanını oluşturacağız, başka bir ayarla ilgilenmiyoruz.Yukarıda daha önce anlatmış olduğum gibi PardusDB isimli veritabanınıoluşturunuz. Şimdi bu oluşturduğumuz veritabanına sağ tıklayın ve Restoreseçeneğini seçiniz.Filename kısmında almışolduğumuz yedek dosyasınıgöstereceğiz.Bunun için yanında bulunan,üstünde üç adet noktasimgesi olan düğmeyetıklıyoruz ve gelen ekrandayedek dosyamızı seçerekdevam ediyoruz.Yedek dosyamızı yenidenyüklemeden önce bizebir kısım seçeneklersunmaktadır. Bu seçeneklersayesinde yedekdosyamızın ne şekildegeri yükleneceğine kararverebiliyoruz.Eğer hiçbir seçeneği seçmezseniz, yedek dosyanızı nasıl aldıysanız o şekilde geriyüklenir. Ben bu şekilde kullanmanızı tavsiye ederim.Herhangi bir değişiklik yapmadığımız için yedek dosyamızı yeniden yüklemek içinsadece “tamam“ düğmesine tıklayınız.Aynı yedek alma işleminde olduğu gibi size bir rapor penceresi sunulacaktır.Burada “code 0” yazıyorsa yeniden yükleme işleminiz başarıyla sonuçlanmışanlamına gelmektedir.Eğer sıfır yerine bir yazısı varsa bu hata oluştuğu anlamına gelir ve rapordahatanın tam olarak nerelerde meydana geldiği açıkça belirtilecektir.Yazımızı burada bitirmeden önce küçük bir uyarıda bulunmadan geçmetelim.Eğer yedekten yükleme yapacağınız dosyanız çok büyükse, veritabanınıngeri yüklenmesi makinenizin gücüne bağlı olarak uzayacaktır. İşlemin bitiminibeklemenizi tavsiye ederim.34

staj defteriÜlgen SARIKAVAKulgensrkvk@gmail.comPardusYazStajıProjeleri35

staj defteriÖzgürlükİçin e-dergimizin 26. sayısında 2010 Pardus yaz stajyerlerimizi tanıdıkve hikayelerini dinledik. Staj süresince neler yapmaya çalıştıklarını gördük,ayrıntılarını öğrendik. Sıra, yaz stajının dikkat çeken projelerinde son durumuöğrenmeye geldi.Bakalım staj projelerinde son durum nedir? Ne kadarı bitti, hangileri yapımaşamasında?Kaptan KameraYazarı: Barış AKKURTBitirilme Oranı: %100Durumu: Pardus 2011’e dahil edildiEngelsiz PardusYazarı: Eda OkurBitirilme Oranı: %100Durumu: 2011 ile sunulması planlanıyorEngelli kullanıcıların Pardus’u daha rahat kullanabilmesini amaçlayan bu projeyleekran koruyucu, büyüteç, sesli klavye ve fare gibi yardımcıların Pardus ve KDEentegrasyonun sağlanması isteniyordu. Son raporlara göre tamamlanmış durumdaolan bu projenin, Pardus 2011 sürümüyle beraber kullanıcılara sunulmasıplanlanıyor.Beyin 2Yazarı: Engin MANAP – Ufuk UZUN – Ahmet AYGÜNBitirilme Oranı: %100Durumu: Kullanıcılara sunuldu (Beta)Kurulum sonrası ilk ayarların yapıldığı araç olan Kaptan ile, bilgisayara bağlıkamera üzerinden kullanıcının fotoğrafını çekerek avatar olarak kullanabilmesinisağlamayı amaçlayan proje, %100 bitirilme oranına ulaştı ve Pardus 2011’dekiyerini aldı.Şu an beta aşamasına ulaşmış olan Pardus 2011 sürümüyle beraber gelen Kaptanaracılığıyla projeyi deneyebilir/kullanabilirsiniz.Kağıt Kesiği (Papercut) arayüzü olarak yola çıkan proje, başlangıçta, Pardusdeneyimini olumsuz etkileyen minik kozmetik hataların 2011 sürümündenönce bulunmasını sağlamayı hedefleyen bir web arayüzünün oluşturulmasınıamaçlıyordu.Zamanla büyüdü büyüdü, forum ile entegrasyonu geliştirildi, fikirlere resim eklemeözelliği eklendi, evet/hayır ve kararsız şeklinde üç oy seçeneği eklendi, fikirtekrarını engelleyici özellikler eklendi, yönetim arayüzü geliştirildi, kocaman oldu,Beyin 2 oldu.36

staj defteriKurtarma ModuYazarı: Mehmet Burak AKTÜRKBitirilme Oranı: %90Durumu: 2011 ile sunulması planlanıyorKurtarma Modu denİLdiğinde “Yalı’da zaten bu özellik yok mu?” sorusu geliyorakıllara. Var, var olmasına ancak, Yalı’ya entegre bir sistem olması ve X-Windowgrafik arayüzünü kullanıyor olması, hem Yalı kodlarının şişmesine hem de kurtarmamodunun yavaş çalışmasına neden oluyordu.Yeni geliştirilen kurtarma modu ile bu sorunlar aşıldı ve projenin 2011 ilekullanıcılara sunulması planlanıyor.TemaYazarı: Orçun AVŞARBitirilme Oranı: %100Durumu: Özgürlükİçin 3.0 grafik çalışmaları başlamadığından yayına alınmadı.Özgürlükİçin’e ait Tema bölümünde çeşitli iyileştirmeler yapılmasını, ÖzgürlükİçinTema bölümü ile Kde’deki tema bileşenlerini yüklemeyi sağlayan bölümlerinentegrasyonu gibi hedefleri olan proje, tamamlandı ve yayına girmek içinÖzgürlükİçin sitesinin 3.0 sürümüne ait grafik çalışmalarını bekliyor.PardUSBYazarı: Alper TOKGÖZBitirilme Oranı: %100Durumu: 2011 ile sunulacakPardus DVD kalıbının USB’ye yazdırılmasınıve USB’den Pardus kurulumununkolaylaşması herkesin istediği bir şeydi.Bu proje, tamamlandı ve Pardus2011 sürümüyle beraberkullanıcılara sunulmasına kararverilmiş durumda.Encrypted Home FolderYazarı: Adil AKBAŞBitirilme Oranı: %40Durumu: 2011e dahil edilmeyecek37Ev dizinini şifreleyerek kişisel bilgilere izinsiz erişimi engelleyen uygulamanınPardus’a entegrasyonunu hedefleyen proje, henüz tamamlanamadığı için, Pardus2011’e dâhil edilmesi planlanmıyor.Guest LoginYazarı: Mesutcan KURTBitirilme Oranı: %100Durumu: 2011 ile sunulacakKullanıcının, bilgisayarda hesabı olmasa bile giriş yapabilmesini hedefleyen“Guest Login (Misafir Hesabı)” projesi, misafir kullanıcıların sisteme dair ayarbilgileremüdahele edememesi ve aynı anda birden çok misafir kullanıcının oturumaçabilmesi gibi detayları içeriyor.Proje, son raporlara göre tamamlanmış durumda. Pardus 2011 sürümüylekullanıcılara sunulacak.

staj defteriGsoC ProjeleriSystem-wide Backup and Iso Creation ToolYazarı: Saravanan SUNDARAMOORTHYBitirilme Oranı: %30Durumu: 2011’e dâhil edilmeyecekÇeşitli sistem araçları yardımıyla, kullanıcıların kolayca o anki sistemleriningörüntüsünü alıp bu görüntüyle Kurulan ya da Çalışan CD/DVD hazırlamalarınıhedefleyen proje, tamamlanamadığı için 2011’e dahil edilmeyecek.Snapshot and Monitoring Tool for KDE4 SettingsYazarı: Jain Basil ALIYASBitirilme Oranı: %100Durumu: 2011 ile sunulması planlanıyorKde ayarlar dosyalarındaki değişiklikleri takip etme, değişiklikleri yedekleyebilme,paylaşabilme ve geri alabilme için gerekli altyapının ve kullanıcı arayüzününoluşturulmasını hedefleyen proje, an itibariyle tamamlanmış durumda ve 2011 ilekullanıcılara sunulması planlanıyor.Application for Wubi-like Installer for PardusYazarı: Ahmet Alp BALKANBitirilme Oranı: %100Durumu: 2011.2 ile sunulması planlanıyorhedefleyen proje, tamamlanmış durumda ancak Pardus 2011.2 ile kullanıcılarasunulması planlanıyor.Pek çok kullanıcının “Ubuntu’davar da bizde niye yok?” dediğibir araç Wubi. Yeni kullanıcıadayları için, Windowsüzerinden program kurarmışgibi Linux kurup denemeyi,böylece de kullanıcı adayınınsistemini riske atmadan ve diskbölümlendirme gibi görecesıkıntılı konularla uğraşmadanLinux ile tanışmasını sağlıyor.Wubi benzeri kurulum aracınınoluşturulması ve entegrasyonunuInstallation Support for Live CDYazarı: Sarath LakshmanBitirilme Oranı: %100Durumu: 2011 ile sunulması planlanıyorÇalışan CD’den kurulum yapma, kullanıcıların diğer dağıtımlarda görüp özendiği,Beyin’de en çok fikir tekrarı yaratan, IRC ve kullanıcı listesinde en çok dile getirilenözelliklerden biri olarak kaldı uzun süre. CD kalıbındaki yer sıkıntısı nedeniyle hepgeliştirilemeyecek bir özellik olduğu söyleniyordu ancak 2011 sürümü ile kurulumiçin DVD kalıbının tercih edilmeye başlanmasıyla yer sıkıntısı aşıldı.Proje tamamlanmış durumda ve Pardus 2011 Sürüm Adayı (RC - ReleaseCandidate) ile kullanıcılara sunulacağı söyleniyor.38

öportajÖzgürlükİçin Topluluğu“Yaptığınız bir şey,bazen çok sonra bilesizi mutlu edebiliyor”Özgürlükİçin topluluk yönetimindeki görevlerini başarıyla yerinegetiren Anıl ÖZBEK, Pardus’u, Özgürlükİçin’i, özgür yazılımlailişkisini ve kendisini anlatıyor....39

öportajKlasik bir soruyla başlamak ister misiniz? Anıl ÖZBEK kimdir?1985 Artvin doğumluyum. Ben birkaç yaşlarındayken İstanbul’a geldik. Eğitimve gezi için diğer illerde geçen zamanımı göz ardı edersek, o zamandan beriİstanbul’da yaşıyorum. Eğitimimi tamamladıktan sonra kendimi bir öğretmen adayıolarak buldum ama henüz gerçekten öğretmen olabilecek/olmak isteyen birimiyim, emin değilim.Bilgisayarla ilk defa okumayı yeni yeni çözdüğüm zamanlarda, evde bulunanve pek fazla megahertzi bulunmayan eski bir makineyi kullanarak tanıştım.Birlikte pek zaman geçiremeden aramızdan ayrılmak zorunda kaldı kendisi, bende bundan sonra bilgisayar (oyun diye fısıldıyor) ihtiyacımı çoğu çocuk gibi 8bitlik atarilerle karşıladım, çok oyunlu kasetler, klasik oyunlar, basmayan tuşlarçocukluğumun önemli hatıralarından. Lisede hazırlıktayken bir P3 450 makinealdık ve o günden sonra bilgisayar bir şekilde her zaman hayatımın içinde oldu.Artistanbul’a katılma maceranızı ve oradaki ortamın nasılolduğunu söyler misiniz?Son 5,5 aydır yaptığım işe, Özgürlükİçin üzerinden tanıştığım Ali IŞINGÖR ileyaptığımız bir görüşme sonrasında başladım. İşim Pardus ile de yakından ilgiliolduğundan çalıştığım süre boyunca çok eğlendim. Ofisin evimden uzak bir yerdeolmasının dışında bütün özellikleri çok güzeldi. Gerçi gerçek anlamda ilk işimolduğu için çok fazla bir şey söyleyecek ya da karşılaştırma yapabilecek verileresahip değilim ama her şey “olması gerekenden” çok da farklı değildi bana göre.Ofiste nasıl çalışmak istiyorsanız, öyle çalışıyorsunuz. Sabit saatler yok, habervererek istediğiniz gün işten izin alabilirsiniz, hemen her konuda sohbetedebileceğiniz donanımlı insanlarla birliktesiniz her zaman. Kilo derdiniz yoksaher an yemek, tatlı, dondurma, çikolata yiyebilirsiniz. Yeteneğinize güveniyorsanızmutfağı da kullanabilir, içecek kültürünüzü de genişletebilirsiniz.Özgürsünüz, ofisi istediğiniz gibi düzenleyebilirsiniz, aynı şekilde bir sabahgeldiğinizde kendinizi yanlış ofise mi geldim sorusuyla baş başa bulabilirsiniz.CTRL+ALT+L’nin neden önemli bir tuş kombinasyonu olduğunu bilmiyorsanız,kesin öğrenirsiniz. Türkiye’nin değişik yerlerine seyahat ederek yeni insanlarlatanışabilir ve yeni yerler görebilirsiniz. Yolunuz o taraflardan geçerse uğramanızıtavsiye ederim.40

öportajEsenyurt’tan Cihangir’e giderken neler yaşıyorsunuz?76D ile seyahat etme şansı bulanların yakından bileceği şeyler yaşıyorum. Sabahilk duraktan binmediğim için ayakta geçirdiğim süre boyunca müzik dinliyorum,oturduğumdaysa çantama dergi, kitap ne attıysam onları okuyorum. Benim içinakşam eve dönüş daha zevkli oluyordu. Dönüşte ilk duraktan bindiğim için 76D’yikendim için tekerlekli bir sinema salonuna çeviriyordum. İki saati bulan yolculuğaher gün katlanabilmemi sağlıyordu izlediğim güzel filmler. Kola, cips, mısırlafilmlere eşlik de etmek istiyordum ama abartı olabileceğinden yapmadım bunu hiç.CeBIT’te yaşadığınız en ilginç 3 olay nedir?Uzun zamandır görmediğim üniversiteden sınıf arkadaşlarımdan birini görüp,sohbet etme şansı bulmam, üniversiteden bir başka sınıf arkadaşımınsa bizimstanda uğramış olmasına rağmen kıl payı kaçırmam. Sınıfımın yarısı bir arayagelecekti neredeyse ama kısmet olmadı.Pardus standı ve birkaç stand dışında CeBIT’in amacına hizmet edemiyor oluşunugörmem. Yıllardır ziyaretçi olarak dahi gitmememin nedeni de buydu sanırım.Özellikle son günlerde boğazımın yorgunluğundan konuşamayacağımı hissetmemerağmen gelen her yeni ziyaretçiye Pardus’u anlatabilmem.Grafik uygulamalarıyla iç içe olduğunuzu biliyoruz. Günlükişlerinizde, hangi grafik uygulamalarını kullanıyorsunuz?Çizim konusunda yeteneğim yok ama grafikle hobi olarak uğraşıyorum yinede. Uzun zamandır pek fazla uğraşamadım çizimle ama zamanım oldukça birşeyler yapmak isterim yine. Pardus depolarındaki GIMP, UFRaw, Gwenview veKolourPaint günlük ihtiyaçlarım için sıkça kullandığım uygulamalar. Bunun dışındayine depolarda bulunan Inkscape ile MyPaint’i ve oyun alanımdaki birkaç grafikaracını daha kullanıyorum zaman zaman.41Özgür yazılımlarla ilgili çalışmalarda motivasyonunuzu yüksektutan etkenler neler?Bir çalışma yaparken kesinlikle yeni bir şeyler de öğreniyorsunuz. Öğrenmeyi dekim sevmez ki? Yaptığınız şey sizden başka kimsenin işine yaramasa bile insanınkendisi de öyle hafife alınacak biri değil bence :). Ayrıca yaptığınız bir şey bazençok sonra bile sizi mutlu edebiliyor bir şekilde, bunu gördüm ben. Şu an anneme,“Anne bırak şu el işini gözüne yazık!” dediğim ama onun yine bırakamadığı veseverek yaptığı gibi, ileride çocuklarım ve torunlarım da bana “Moruk, bırak şuözgür yazılımı gözüne yazık!” dese de sanırım yine severek uğraşabilecek kadarmotivasyonum olacaktır.Öğretmenlik mezunusunuz. Bir yandan da Pardus camiasındasevilen birisiniz. Kariyer planlarınızda bu ikisi nasıl bir dengededuruyor?Herkes gibi ağırlığı kimi zaman bir tarafa kaydırıp sonunda kendimce bir dengeyitutturabileceğimi düşünüyorum. Şu an telaffuzunu hiç de sevmediğim kariyereağırlık vereceğim.

öportajBoş zamanlarınızda neler yaparsınız?Yapması zevkli ama anlatması pek sıkıcı olan herkesin yaptığısıradan şeyler. Boş zamanlarımda hazine avına çıkıyorum,yeryüzüne düşen meteor parçaları üzerine araştırma yapıyorum,atomları üçe beşe bölüyorum şeklinde bahsedebileceğim ilginç biruğraşım yok. Arkadaşlarımla gezme, birlikte bir şeyler yapma ve birkitap okuma boş zamanlarım için yeterli geliyor.Bir gününüzü nasıl geçirirsiniz?Bir gün çok çabuk geçiyor ya da ben bazı şeyler için çok fazlazaman harcadığımdan bana öyle geliyor. Nasıl başarıyorsam herzaman ertesi gün için yapılacak işlerim azalacağına daha fazlasıoluşuyor :). Daha güzel bir şekilde yapılacaklar listesi çıkarıp birazdaha düzenli günler yaşamalıyım.Pardus ile nasıl tanıştınız, Pardus’a kullanmanedenleriniz nelerdir? Kısacası neden Pardus?Pardus’tan önce de GNU/Linux dağıtımları kullandığım dönemlerolmuştu ama GNU/Linux, Pardus ile birlikte kullandığım birincilve tek işletim sistemi oldu. Bunda Pardus’un tüm ihtiyaçlarımıkarşılayabilmesi etkisi büyüktür.Pardus’u ürün olarak çıktığı ilk günlerden itibaren isim olarak biliyordum. 2006 vesonraki yıllarda FotoKritik ve günlüğü üzerinden fotoğraf çalışmalarını takip ettiğimA. Murat EREN’in de bendeki Pardus ilgisini ve bilgisini artırdığını rahatlıklasöyleyebilirim.2007’de, kesin olarak özgür işletim sistemleri kullanmaya karar verdiğimdeysekullandığım bilgisayar 64 bitlik bir işlemciye sahip olduğundan tercih ettiğimdağıtım Fedora 7 64 bit oldu. Fedora’yı kurar kurmaz bana göre olmadığınıanladım ve bilgisayarıma Pardus 2007.2’yi yükledim. Pardus’ta kendimi evimdegibi rahat hissettim ve hâlâ aynı durum geçerli.Bill Gates, işletim sistemi ve oyunlar yapmayı düşündüğüm çocukluk dönemlerimdekahramanlarımdan biriydi. Sonrasında yazılımların çoğunun özgür olmasının dahaiyi olacağı fikrinin kafamda oluşması ve bazı önemli konuları daha iyi anlamamlabirlikte, özgür bir işletim sistemi olan Pardus’u kullanmamın ve ona verebileceğimkatkıları sunmamın hem benim hem de diğer herkes için daha iyi olacağına kararverdim.Şu an Pardus’un hem kullanıcıların kullanabileceği bir işletim sistemi hem degeliştiricilerin destek verilebileceği özgür bir proje olarak en doğru tercihlerden biriolduğunu düşünüyorum.Pardus 2011’e eklenmesini en çok istediğiniz özellikler nelerdir?Aslında bir beyin yöneticisine sorulmaması gereken sorulardan biri bu :). Pardus2011 ile birlikte bir işletim sistemimden beklentilerimin pek çoğu gerçekleşmişolacak, bunda Pardus geliştiricilerin çalışmalarının ve KDE’nin yavaş yavaş tamözellikli yapısına kavuşuyor olmasının etkisi büyük.42

öportajYöneticisi’nde. Beyin arayüzünde Paket Yöneticisi ile ilgili girilen pek çok özellikisteği ya gerçekleşti ya da eli kulağında.Paket Yöneticisi’nin uygulamaların ekran görüntülerini göstermesi ve uygulamalarınoylanmasına izin vermesi çok önemli iki özellik. Chromium’daki gibi menülerdentemizlenmiş sade arayüz benim hoşuma gidiyor.Paket Yöneticisi, bundan sonrasında umarım daha fazla kişileştirmeye,özelleştirmeye ve sosyalleşmeye izin verecek bir yapıya kavuşur. Bu da bazıuygulamalardaki gibi eklenti desteğiyle gerçekleştirilebilir belki. Örneğin:2011 için yetişmese de sonraki sürümlerde gerçekleşeceğine emin olduğum birkaçözellik ve yeniliği de sıralayayım tam olsun:- KDE ve LibreOffice paketlerinin küçücük, minicik, sevimli alt paketlerebölünmesi.- Öntanımlı olarak grafik arayüzlü bir ekran kayıt aracının gelmesi.- Öntanımlı olarak basit bir ses kayıt aracının gelmesi.- Paketlenmesi için istekte bulunduğum oyunların depoya eklenmesi :).Sanırım birkaç madde daha ekleyebilirim ama bunun yerine bunlardan bir veyabirkaçının gerçekleşmesi için bir şeyler yapmaya çalışmak daha doğru olacaktır.Pardus 2011’deki Paket Yöneticisi hakkındaki görüşleriniz neler?2011 sürecinde olması gerektiği gibi olan programlardan biri olmaya çokyaklaştı Paket Yöneticisi. Gökmen GÖKSEL’i tebrik ederim, iyi iş çıkarıyor Paket- Paket tanıtımını uygulamanın kendi sitesinden, Özgürlükİçin’den, PardusWikiya da herhangi bir siteden görüntüleyebileceğim bir eklenti ya da özelleştirme,- Uygulamayı, paketi ya da paket tanıtımını Paket Yöneticisi üzerinden sosyalmedyalar üzerinde bir notla paylaşabileceğim bir düğme,- Paket Yöneticisi’nde bir paket arandığında ve bulunmadığında “Google’dearamak ister misiniz?”, “Paket isteğinde bulunmak ister misiniz?” gibi sadece birerbağlantıdan ibaret ama önemli çözümler öneren özelleştirmeler,- Depoya yeni eklenen uygulamaların kolay bir şekilde takip edilmesine yardımcıolabilecek eklentiler, özelleştirmeler,- Uygulamaların lisanslarının ne olduğunun görülebilmesi, paketler yüklenirkenbu lisansların kabul edilip edilmediğinin sorulması, kabul edilen lisansları sonrakipaket kurulumlarında da kabul et gibi hayat kolaylaştıran seçenekler,- Kullanım alışkanlıklarına göre yeni uygulamaların kurulmasına ya da kurulmuşama hiç kullanılmamış uygulamaların kaldırılmasına dair öneriler- Evde ekmek bitmesi halinde marketten ekmek alınmasına yönelik birmekanizma- Paketler yüklenirken açık hata kayıtları varsa bunlara yönelik bilgilendirmeyapılabilmesine yönelik bir seçenek, Paket Yöneticisi üzerinden bir uygulamayadair hata kaydı açılmasına yardımcı olabilecek bir bağlantıKendime engel olamıyorum, duramıyorum ama burada sonlandırayım :). BunlarınBeyin üzerinden girilip incelenmesi daha güzel olacaktır.Pardus için bir proje geliştirmeniz istenseydi, ne yapardınız?Geliştirmemi istedikleri projeyi? Şaka bir yana, Pardus ya da diğer özgüryazılımlar sizden bir şeyler geliştirmenizi isteyecek yapıda değiller bence.43

öportajSadece sizin onları kullanırken gördüğünüz eksikleri gidereceğiniz (ya da görmekistediğiniz yeni özellikleri kazandırabileceğiniz) yönleri vardır. Bir geliştiricipaketler sayfasıyla ilgili çalışmalar yapıyor, bir geliştirici ilgilendiği uygulamalarıdaha kolay paketleyebilmek için PiSi Actions API’ye bir yama hazırladı, geçensene 64 bit sürümü çalışmaları yapıldı, bu sene tüm masaüstü ortamlarına verilendesteğin iyileştirmelerine yönelik çalışmalara başlandı. Bunlar ilk aklıma gelenlersadece, örnekler çok.Ben de Pardus özelinde bir şeyler yapabiliyor olsaydım KNazar için birprogramcık ve PisiYap, Pakito, Easy RPM Builder benzeri/birleşimi bir paket yapımuygulaması yazmak isterdim.Neden Milky? Milky’nin gelişimi hakkında neler düşünüyorsunuz?Milky, zevklerime hitap ettiği için çıktığı günden bugüne en çok kullandığım simgetemalarından biridir. Bu yüzden Milky’nin geçtiği her yerde az çok bu beğenimiifade ediyorum. Milky’nin gelişimini başarılı buluyorum, projenin tanıtımı için açılanKDE-Look sayfası da Milky’nin bilinirliğini artıracak güzel bir adım oldu. UmarımMilky’nin hem ilk sürümünün hem de şu anki sürümünün gelişimi sürer.Herhangi bir sebeple Pardus’ta çözemediğiniz bir sorununuz olupda Windows’a geçmeniz gerekiyor mu? “Pardus’ta keşke şunu dayapabilsek” diye imrendiğiniz bir şey var mı?Pardus’ta yapamadığım şeylerin çoğu şey zaten diğer özgür ya da kapalıkaynak işletim sistemlerinde de yapamadıklarım. Bu yüzden şu an özellikle şudurdiyebileceğim bir tane aklıma gelmiyor. Uzun zamandır kapalı kaynak oyunlaroynamıyorum özgür oyunlar yeteri kadar zamanımı aldığı için ama Windowsişletim sistemi için yazılmış ve GNU/Linux sürümü bulunmayan uygulama veoyunlar için Wine son derece ideal. Benim son kez özellikle Windows’u açmamınsebebi BIOS/firmware güncelemesiydi sanırım.Pardus’un en sevdiğiniz ve sevmediğiniz üç özelliği nedir?Sevdiklerinizin çok daha fazla olduğunu biliyoruz ama :)...Pardus’un sevdiğim üç özelliği; hızlı, güvenilir ve özgür olmasından daha çokPardus’un bir parçası olmam, bir parçası olmaktan hoşlanmam ve onun için birşeyler yapmanın beni iyi hissettirmesi. Pardus hakkında sevmediğim özellikleri44

öportajkonusu geçtikçe ya da doğru zamanı olduğuna inandığım zaman ilgili olduğunudüşündüğüm yerlerde belirtiyorum, çoğu da kısa sürede çözüme kavuşuyor. Şuan üç sevmediğim özelliği tamam etmek için düşünmektense sıradaki sorularınızıcevaplamayı isterim.Bilgisayarınızı açtığınızda yaptığınız ilk iş ve açtığınız ilk uygulama?Uzunca bahsedeyim. Güç düğmesine basıyorum, GRUB ekranından Pardus’useçiyorum. Açılış animasyonunu izliyorum, eğer canım açılış animasyonunu izlemeistemiyorsa metin ekrana düşüyorum, aklımda da bilgisayarda yapacaklarımoluyor bu esnada. KDM ekranına geldiğimdeyse benden başka kimseninbilmediğine inandığım parolamı giriyorum, o an dalgın değilsem tek seferdegirebiliyorum parolamı. Pardus 2009’deyken KDE açılış ekranının arka planındakiçembersel çizgiler üzerinde üçgensel fare hareketleri yapıyordum simgeler tektek belirmesini sürdürürken, 2011 ile birlikte bunu yapmayı bıraktım. Merhabaniyetine ilk önce KDE Cüzdan Yönetici geliyor, pek çok uygulamaya tek tek parolagirmekten beni kurtardığı için ses etmiyorum ama her seferinde alacaklı gibimasaüstünde beklemesi beni rahatsız ediyor biraz. Daha sonra da Chromium veDolphin beni nereye sürüklerse o yöne doğru maceraya başlıyorum.Pardus dışında kullandığınız/beğendiğiniz bir dağıtım var mı?Pardus dışındaki işletim sistemleri ve dağıtımlarını da denemeyi çok istiyorum amapek zamanım olmuyor ne yazık ki. Pardus 2009, Pardus 2011, kapalı kaynak birişletim sisteminin sondan bir önceki sürümü ve kapalı kaynak bir işletim sistemininson sürümü bilgisayarla ilgili tüm zamanımı dolduruyor. Zaman bulabilsem Arch veUbuntu’ya bakmak isterim, ayrıca sabit diskimin bir köşesinde de Haiku ve Plan 9gibi işletim sistemlerinin olmasını isterim kurcalayabilmek için.45KDE mi GNOME mu?Tabii ki KDE, hiç üç harfli bir masaüstü ortamıyla beş harfli bir masaüstü ortamı birolur mu? Bu durum özellikle bu masaüstü ortamlarının kareleri alındığında kendinidaha açık olarak ortaya koyuyor. Birisininki dokuz, yani tek haneli, diğerininkiyseiki haneli, bence bu her şeyi açıklıyor. Konuya semantik yaklaştığımızda KDE,bir içindelik anlamı taşıyor, neredesin sorusuna verilen EVDE ve KDE arasındakibenzerliği herkes kabul edecektir. GNOME’a bakarsak: G NO ME (G BANAUYMAZ), yani iyi güzel ama bana gitmiyor, yakışmıyor alt metniyle karşılaşıyoruz.Sizce Pardus’un kullanıcılar tarafından en fazla desteğini bekleyenkısmı hangisi?Tüm kısımları. İngilizce mi biliyorsunuz? Türkçe desteği olmayan bir paketigözünüze kestirin ve çevirin birkaç hafta sonunuzdan birkaç saat ayırarak.Sevdiğiniz uygulamanın bir belgesi mi yok, Özgürlükİçin’deki paketler bölümü,günlüğünüz ya da herhangi başka bir yerde o uygulamayı anlatın. Geliştiricilerinhalini hatırını sadece bir sorunla karşılaştığınızda sormayın, başınıza iyi şeylergeldiğinde günlüğünüzden, anlık durum bildirme sayfanız veya e-posta üzerindenbir şekilde teşekkür edin. Yapabiliyorsanız geliştirici olmaktan çekinmeyin.

öportajKarşılaştığınız tüm hataları nasıl tekrar edilebileceğini anlatırşekilde bildirin, yeni özellik ve paket isteklerinde bulunun,bu isteklerinizin gerçekleşmesinin neden harika olacağınıdetaylıca anlatın. Geliştiricilere karşı anlayışlı olun, onlarında size karşı anlayışlı olması için var olan araçları doğruşekilde kullanın. Pardus kullanın, Pardus’u kullanabileceğinidüşündüğünüz kişilere Pardus’u önerin. Pardus için şiiryazın, şarkı besteleyin. İçindeki bilgisayarlarda Pardus’ungörünebileceği filmler çekin. Cadılar bayramında Parduskostümü giyinin. Pardus ile ilgili grafitiler yapın. AklınızaPardus ile ilgili fikirler, düşünceler ve eleştiriler varsa bunlarıpaylaşın.Alakasız bir yer ve zamanda “Aramızda Pardus kullanmayanvar mı?” diye bağırın yüksek sesle. Bir kafede sevgiliniziPardus kullanmıyor diye terk ediyormuş numarası yapın, diğerinsanların duyabileceği şekilde. Haftada bir kopyaladığınız birPardus kurulum CD’sini insanların görebileceği yerlere onlarınilgilisini çekecek şekilde bırakın. Pardus’u tanıtın.Topluluk ile geliştiriciler arasında daha iyi iletişimiçin neler yapılmasını isterdiniz?İlk önce, geliştiriciler de topluluğun bir parçasıdır. Toplulukve geliştiriciler demek, baştan böyle bir ayrımı koymak banaaçıkçası pek doğru gelmiyor. Sanırım soruyu “kullanıcılar vegeliştiriciler” olarak ele almak daha doğru olacaktır. Aslındageliştiriciler aynı zamanda birer kullanıcı da olduğundan, bu bile tam ifadeetmiyor.Geliştiricilerin, kullanıcıların bulunduğu sanal ve fiziki ortamlara daha fazlakatılım gösterebilmelerini, karşılarında kimi zaman bir kaç saatlik kullanıcılardahi olabileceğini unutmamalarını, yaptıkları harika şeyleri SVN’i veya geliştiricilistesini takip edemeyecek kişilerin de anlayabilmesi ve takip edebilmesi içingünlük yazılarından onları mahrum etmemelerini isterdim. Kullanıcıların da dahaiyi bir iletişim için yapabilecekleri var: Var olan araçları, doğru sırada, doğruşekilde kullanın, kibarlığın size bir zararı olmaz, eğer bir sorununuz varsa çözümüiçin sabırlı olmanız gerekebilir.Topluluk yöneticiliği yaptığınız dönemde, şehir şehir dolaşıpokullarda sunumlar yaptınız. Sahnede olmak size nelerhissettiriyor? Kızların ilgisi nasıl?:)Sahne insanı değilim ya da öyle sanıyorum ama sahnede olmak beniheyecanlandırıyor ve zevk veriyor. Özellikle sunum yaparken yanımda deneyimlikişiler de olduğundan kendimi her zaman rahat hissettim. Bir salon dolusu meraklıinsana Pardus’u anlatmak, onları belki de özgür yazılımla tanıştıran kişi olmak,onlardan gelen ve bir zamanlar sizin de sormuş olduğunuz sorulara cevap vermek,tüm salonu gülümsetebilecek bir espri yapmak güzel şeyler. Kızlar? Bazı kızlarınözgür yazılıma ilgisi gerçekten çok güzel.46

öportaj47Özgürlükİçin’de görev almak isteyen arkadaşlara neler önerirsinizve topluluğa katılan yeni arkadaşlardan beklentileriniz neler?Öneri yapma konusunda pek iyi değilim. Özgürlükİçin’de görev almak istediğinizbölümü takip edin, hem kullanıcıların hem de geliştiricilerin bu alanda neleryaptığına bakın bir süre. Bu bölümü siz de kullanmaya başlayın, o bölümle ilgiliçalışmalar yapın, varolan çalışmalara yardım edin. O bölümü inceleyin, o bölümhakkında düşünün, başka yerlerdeki benzer yapılarla karşılaştırın. Bölümdekieksiklikleri, yanlışları, hataları ve iyileştirilebilecek noktaları bildirin. Siz olsaydınızo bölümü nasıl bir yer yapardınız bunu gösterin. Kendinizi o bölümün bir parçasıolarak hissedin, gerisi kendiliğinden gelecektir. Topluluğa yeni katılan kişilerdenbeklentim yok, topluluğa katılan her bir kişinin topluluktan beklentilerini merakediyorum.Özgürlükİçin’in topluluk süreçlerinde nelerin eksik ya da daha daiyileştirilmesi gerektiğini düşünüyorsunuz?Topluluk süreçlerinin çoğu aşamasının içinde bulundum. Eksiklerimiz ya daiyileştirebileceğimiz çok şey vardı, var ve var olmaya devam edecek. Yaşayanher yapıda bu durum böyledir. Bunların bir kısmını biliyoruz ve planlarımızdâhilinde yapacağımız değişikliklerle çözüme kavuşturmaya çalışacağız. Birkısım eksiğimizinse farkında değiliz, bunlar topluluk için en tehlikelileri. Bunlarındetaylıca yüz yüze yapılacak fiziki ya da forum, liste veya IRC üzerindenyapılacak sanal toplantılarda konuşulması gerekiyor.Topluluğun daha dağınık/dağıtık olarak iş yapabilmesini isterim. AjansPardus için yapılan kayıtların ham hallerini İzmir’deki bir topluluk üyemizindüzenleyebilmesini, kontrollerinin İstanbul’dan başka bir üyece yapılmasını,bölümün haberini Ankara’daki bir üyemizin yazabilmesini isterim. Düzenlenmişkayıt yerine konduktan, haber panele eklendikten sonra da bu içeriğin yayınaalınmasından sorumlu ilgili kişilerden yeteri kadarından tamam alırsa yayınlanmasıdaha bir topluluk işi olacaktır. Bu elbette ilk başta daha zor olacaktır, bu işleriyapmak için gönüllü kişileri bulmak yoksa bu işler için gönüllü olabilecek kişilerieğitmek. Bu sürecin tüm aşamalarını belgelemek, olabilecek tüm durumlar için akışdiyagramları yapmak, kuralları ortaya koymak. İnternet üzerindeki iletişim/verialışverişi için altyapı. Bu aklıma gelen ilk fikrin bir taslağı sadece, Söylediğim gibibu üzerinde konuşulması ve düşünülmesi gereken önemli bir konu, herkesin aktifolarak fikrini paylaşabileceği bir ortam üzerinde konuşulmalı.

öportajÖzgürlükİçin’de ilk olarak Beyin Yöneticisi olarak görev yaptınız.Bu süreçte nasıl bir yol izlediniz?İlk olarak beyin yöneticiliğiyle başladığım tam olarak doğru sayılmaz. Parduskullanmaya başlamamla birlikte Özgürlükİçin’i dışarıdan izlemeye başladım. “Aaagüzelmiş bu” diyerek bir kullanıcı/üye olarak topluluğa katıldım.Forum üzerinden yaşadığım sorunlara çözüm ararken zamanla başkalarınınkarşılaştığı ve çözümünü bildiğim sorunlarda onlara yardımcı olmaya çalıştım,kendimi bu aşamadayken bir katkıcı olarak niteleyebilirim sanırım. Daha sonraforum yöneticiliği yaptım ve yanlış yere açılmış başlıkların ilgili olduğu bölümetaşınması, başlıkların düzeltilmesi, etiketlenmesi gibi forumla ilgili çalışmalarayardım ettim. Daha sonra e-dergi ve haberler bölümü için yazılar hazırladım vebeyin bölümü konularıyla ilgilenmeye başladım. Tüm bunlar çok iç içe olduğu içintam şundan sonra bu oldu diyemesem de konun ana hatları böyle.Beyin ile ilgili çalışmalara başlamadan önce Beyin kurallarını ve Beyin üzerineyapılmış önceki tartışmaları inceledim. Daha sonra Beyin’deki ve hata takip sistemiüzerindeki tüm kayıtları okuyarak:- Halihazırda var olan ya da çözülen fikirlerde yapılması gereken gerekliişaretlemeleri gerçekleştirdim.- Durumu değişen fikirler üzerinde gerekli açıklamalarda bulundum.- Beyin üzerindeki aynı fikirleri birleştirdim, ilgili fikirler üzerindeyse bir bağoluşturdum.- Hata Takip Sistemi ve Beyin üzerindeki aynı şeyden bahseden kayıtlarüzerinden birbirlerine bağlantı verdim.- Beyin yöneticileriyle, Beyin ile ilgili konularda tartışmalar gerçekleştirdik, yenibeyin yöneticilerine yardımcı olmaya çalıştım.- Girilen fikirler hakkındaki fikir fırtınalarına katıldım ve geliştiricilere iletilmesinekarar verdiğimiz fikirleri hata takip sistemine girdim.48

öportajhalihazırda var olan özelliklere yönelik fikirler giriliyor ve bir bakıyorsunuzfikir kısa bir sürede 20-30 kişiden eksi oy almış. Bu eksi oyların var olanözelliğin sevilmemesi, kaldırılmasının ya da değiştirilmesinin istenmesindenkaynaklanmadığını sorduğum sorular sonucunda öğrendim. Bu eksi oylar sadece“bu özellik zaten vardı. Neden fikir açtın ki bununla ilgili?” diyor ve bence çok daanlamlı değil.Bazı fikirlerse zamanın çok ilerisinde olabiliyor ya da oy veren kullanıcılar fikreçok dar bir zaman anlayışıyla yaklaşabiliyorlar. Pencereler Farklı GeometrikŞekillerde Açılabilsin’de ben bunu gördüm. Neden böyle bir özelliğin istendiğikonuşulmadan, mevcut dikdörtgen yapısının kullanıcılar için en iyi kullanışlılığısunduğu söylenmiş, eksiler verilmiş, günümüz görüntüleme sistemlerininsınırlamaları dolayısıyla bağımsız geometriye sahip pencerelerin performansvermeyeceği öne sürülmüş. Hepsi doğrudur ya da çoğu doğrudur, belki dehepsi uydurmadır ama çok ilerisi için faydalı olabilecek güzel bir fikir fırtınasınıbaşlamadan bitirmiştir benim gözümde.Ben bir fikir için eksi oy vermeden önce bahsettiği her konuyu anlamayaçalışıyorum ve dünyayı daha iyi bir yer haline getirmeyeceğine inanırsam oyumubu yönde kullanıyorum. Tüm Beyin kullanıcılarından ve yöneticilerinden simültaneeksi oy vermeden ve fikir üzerine karar vermeden önce biraz konuşmaya ve fikirüzerinde düşünmeye davet ediyorum.Yukarıda hep yaptımlı, ettimli cümleler kurdum ama tabii ki bunları tüm beyinyöneticileri ve SaCiT (Sürüm Camia Temsilcisi) ile birlikte yaptık. Biz çalışırkenkullanıcılar ve geliştiriciler de boş durmadı ve süreç içindeki kendi görevlerinigerçekleştirdi.Pardus’a bir şekilde katkımın olduğu bir özelliğin eklenmesi beni mutlu ediyor.Beyin’deki bazı fikirler, güzel olmasına rağmen eksi oylar alıyor.Niçin eksi oylar alıyor fikirler sizce?Bu soru için teşekkürler (gülüyor). Bunu aslında güzel fikirlere eksi oy vermeeylemini gerçekleştirenlere sorulması gerekir ama benim de konuyla ilgili söylemekistediğim bir şeyler var. Güzellik ve işe yararlılık kişiden kişiye değişebilecekniteliklerden, bir kişinin sevip istediği bir özelliği başka birinin sevmemesi vegerçekleşmemesini istemesi kadar doğal bir davranış yok. Beyin’de bazenBeyin’de eksik gördüğünüz özellikler var mı?Bildiğiniz üzere Beyin kısa bir süre önce ikinci sürümüne erişti, şu an betaaşamasında ve tüm beta uygulamalarda olduğu gibi yapılacak iş ve ekleneceközellikler çok. Beyin2’nin tasarlanma çalışmaları öncesinde yapılan fikir fırtınalarıiçin Pardus Wiki’de Yeni Beyin arayüzü isimli bir madde oluşturup o anki Beyinile Ubuntu Brainstorm’un karşılaştırmasını yapıp, yeni sürümde eklememiz gerekenyenilik ve özellikleri sıralamıştım. Bunlardan bir kısmını gerçekleştirdik, birkısmıysa henüz zaman ayıramadığımız için gerçekleştiremedik. Kısaca burada dabahsetmek gerekirse:- Özgürlükİçin’e üye olan herkes otomatik olarak Beyin kullanıcısı da olmamalı,bir onay kutucuğunu işaretlemek gibi basit de olsa ek bir adım gerçekleştirilmeli.- Yeni fikir ekleme düğmesi dikkat çeker ve davetkar olmalı. Beyin bölümününyalnızca Beyin arayüzü üzerinde kullanılmasını ve ek işi önlemek için bu bölümün49

öportajforum sayfasından yeni başlık açılma özelliği kapatılmalı.- Her yeni fikir girişinde kullanıcılara doğru şekilde fikir girebilmeleri içinyapabilecekleri, hata bildirimi ve paket isteği yapmak istiyorlarsa izleyecekleriyolları gösteren belgelere bağlantılar içeren bir ilk ekran göstermeliyiz.Yukarıdakiler temel kullanımla ilgili yapılabilecekler. Bunlardan daha önemliolarak kendimize Beyin’i neden geliştiriyoruz ve neden kendimiz geliştiriyoruzdiye de sormalıyız. Kısa bir Google aramasıyla çevrim içi olarak fikir fırtınalarıgerçekleştirilebilecek ya da benzer özellikleri sağlaması için değiştirilebileceközgür ve ücretli uygulamalar bulunabiliyor:- IdeaTorrent- UserVoice- VTSurvey- LimeSurvey- UserEcho- Idea Informer- Get Satisfaction- VoxPopuli- Zoho Discussions- BetaEasyBeyin’i sadece kendimiz kullanmak için geliştirmek lüks olacak, eğer diğer araçlargerçekten bizim işimizi görecek özellikler sunmuyorsa elbette Beyin’i geliştirmeliyizama bunu yaparken Beyin’i Google’de herhangi bir kişinin herhangi bir dildeçevrim içi fikir fırtınası uygulaması benzeri bir arama sonucuyla bulabileceği vekolayca katkı sağlayabileceği şekilde sunmamız da gerekir. Proje için bir anasayfa, temel bir belgelendirme, vb. gerisi ihtiyaç oldukça kendiliğinden gelecektir.Tüm bunlardan ayrı olarak, Beyin’in kullanıcıların fikirlerini girdikten sonrakiişleme sürecinde iyileştirmeler yapılabilir. Beyin yöneticilerinin aralarındaki iletişimigüçlendirecek araçlar, fikirler üzerinde değişiklik yapılabilmesi için tek bir beyinyöneticisinin karar vermesi yerine otomatik bir oy çokluğu yapısı. Geliştiricilerinfikirler üzerinde tüm konuşulacaklar konuşulduktan sonra Bugzilla üzerindenbilgilendirmeleri yerine sürece fikir olgunlaşmaya başladığı sırada Beyin üzerindendahil olmasını kolaylaştıracak bir sistem. Aklıma şu an gelenler bunlar.Tüm sorular ve röportaj için teşekkür ederim.50

son sayfaPardus Kullanıcıları İçin Yararlı AdreslerPardus’u bilgisayarınıza nasıl kurabilirsiniz?Pardus topluluğu neler yapıyor?Dergimizin tüm sayılarını nereden bulabilirim?Ajans Pardus’u dinleyelim!Nerede bu Pardus kullanıcıları?Pardus geliştiricileri neleri tartışıyor?Pardus kullanıcıları neleri tartışıyor?OpenOffice.org TürkiyeBir hata buldum, bunu nereye raporlamalıyım?Pardus ile ilgili teknik bilgiler için nereye bakmalısınız?Şehrimde Pardus CD Gönüllüsü var mı?Bana Pardus 2009 Kurulum CD’si gönderir misiniz?Pardus kullanıcıları www.linux.com’da ne yapıyor?Windows’tan Pardus’a nasıl geçebilirim?Pardus kullanıcılarının gezegeninde neler oluyor?Pardus ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular51